GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach

Transkrypt

1 GLEBY

2 GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju. GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach

3 SKŁADNIKI GLEBY: - szkielet mineralny - woda - powietrze - substancje humusowe - mineralne produkty wietrzenia szkieletu mineralnego i rozkładu szczątków - edafon (rośliny wyższe, fauna glebowa, glony, grzyby, porosty, bakterie autotroficzne, bakterie heterotroficzne) i jego szczątki

4 PROCESY GLEBOTWÓRCZE: Wszystkie zjawiska (fizyczne, chemiczne, biologiczne) zachodzące w powierzchniowych warstwach litosfery pod wpływem kontaktu z biosferą, atmosferą i hydrosferą, w wyniku których powstają gleby. humifikacja przemiany biochemiczne materii organicznej, prowadzące do powstawania humusu akumulacja przemieszczanie się i gromadzenie się humusu brunatnienie wietrznie minerałów ilastych i powstawanie kompleksów humusowo-żelazowo-glinowych płowienie przemieszczanie się minerałów ilastych w głąb profilu bielicowanie wietrzenie minerałów ilastych, rozpuszczanie i przemieszczanie w głąb profilu produktów wietrzenia, a następnie ich wytrącanie proces glejowy redukcja tlenków metali i związków humusowych

5 Odkrywka glebowa

6 Profile glebowe w archeologii

7 POZIOMY GLEBOWE: A poziom próchniczny (akumulacyjny) E poziom wymywania (eluwialny) B poziom wzbogacenia (iluwialny) C poziom skały macierzystej G poziom glejowy O poziom organiczny (ściółkowy) R poziom litej skały P poziom bagienny M poziom murszenia D poziom skały podścielającej, nie będącej skałą macierzystą w glebach organicznych

8 profil gleby mineralnej profil gleby organicznej

9 SYMBOLE POZIOMÓW GLEBOWYCH Stare: Nowe: A 0 = O A 1 = A A 2 = E (w glebach bielicoziemnych, tzn. Ees) A 3 = E (w glebach płowych, tzn. Eet) B = B (w glebach bielicoziemnych i płowych, tzn. Bfe, Bh, Bt) (B) = B (w glebach brunatnych, tzn. Bbr)

10

11 PRZEJŚCIA MIĘDZY POZIOMAMI: - strefa poniżej 2 cm przejście ostre - strefa 2-5 cm przejście wyraźne - strefa powyżej 5 cm osobny poziom (przejściowy lub mieszany)

12 profil z poziomem mieszanym B/C profil z poziomem przejściowym BC

13 NIEFORMALNE POZIOMY GLEBOWE: humus, gleba (w sensie poziom O lub A) (ang. topsoil) podglebie (ang. subsoil) calec (w sensie poziom C) (ang. soil substratum)

14 BUDOWA CHEMICZNA GLEBY: - kwarc, skalenie - minerały ilaste - kalcyt - tlenki i wodorotlenki glinu - tlenki i wodorotlenki magnezu - tlenki i wodorotlenki żelaza - tlenki i wodorotlenki manganu - jony (m.in. Fe 2+ ) - kwasy humusowe

15 HUMUS = próchnica Odporne na mineralizację glebowe związki organiczne, powstające wskutek humifikacji ze szczątków organizmów glebowych Kwasy humusowe: - kwasy fulwowe - kwasy huminowe - huminy

16 4 Fe H2O + O2 4 Fe OH-

17 Najważniejsze substancje nadające barwę glebie

18 A E B A G A E B G

19 Warstwa (w sedymentologii) nagromadzenie osadu o mniej więcej poziomych granicach w stropie i spągu, wyrażonych przede wszystkim zmianą struktur sedymentacyjnych. Poziom glebowy (w gleboznawstwie) pakiet osadu mniej więcej równoległy do powierzchni gleby, odróżniający się barwą, konsystencją, ilością substancji organicznej i innymi cechami ukształtowanymi przez procesy glebotwórcze. Warstwa archeologiczna (w archeologii) pakiet osadu odróżniający się jakimikolwiek postrzegalnymi cechami (sedymentologicznymi i gleboznawczymi).

20 Procesy sedymentacyjne a procesy glebowe

21 Warstwy osadu a poziomy glebowe

22 warstwy Warstwy osadu a poziomy glebowe poziomy glebowe

23 GLEBY ANTROPOGENICZNE - gleby kulturoziemne (rolnicze) - gleby industrioziemne i urbanoziemne (nierolnicze)

24 Poziom orny = oranina = warstwa orna Ap

25 Poziom orny

26 Poziom orny a starsze poziomy naturalne Gleba naturalna Gleby antropogeniczne

27

28 Bruzdy płużne

29 Bruzdy płużne

30 Bruzdy płużne

31 Poziom orny kopalny, Apb

32 Orka intensyfikacja procesów stokowych Średnia denudacja na polach uprawnych: ok. 4 cm / 1000 lat - dla całej Polski ok. 6 cm / 1000 lat - dla wyżyn lessowych

33 Denudacja w zlewni wąwozu Wyżyna Lubelska

34 Poziom an (na przykład Aan) poziom lub warstwa utworzone przez człowieka wskutek jego działalności innej niż uprawa roli

35 BIOTURBACJE

36 Gleba kopalna = gleba pogrzebana gleba przykryta młodszym osadem. Gleba ogłowiona gleba pozbawiona jednego lub kilku poziomów, zwykle wskutek erozji. Gleba reliktowa gleba znajdująca się na powierzchni (nie kopalna!), w której nie zachodzą procesy glebotwórcze.

37 GLEBY KOPALNE

38

39 GLEBY OGŁOWIONE

40

41 GLEBY RELIKTOWE

42