Surowce energetyczne (węgiel kopalny, ropa naftowa, gaz ziemny)

Transkrypt

1 Surowce energetyczne (węgiel kopalny, ropa naftowa, gaz ziemny) Opiekun prof. dr hab. A. Solecki Zespół: prof. Franciszek Czechowski, prof. dr hab. A. Solecki, dr W. Śliwiński, dr D. Tchorz- Trzeciakiewicz, dr J. Muszer, dr hab. Górecka-Nowak A., prof. S. Staśko, dr hab. prof. Sobotka J., dr J. Kostylew. 1- Hydrogeologia i hydrodynamika złóż ropy naftowej i gazu ziemnego 5W+10Cw = Metody poszukiwawcza złóż ropy naftowej i gazu ziemnego 5W +10Cw = Palinologia skał macierzystych ropy naftowej I gazu ziemnego 15W 4. Złoża paliw kopalnych i metody ich eksploatacji 20W+10Cw = Biogeochemia węgla i kerogenu 25W+15Cw = Inkluzje fluidalne w procesach złożotwórczych 10W 7. Mikropaleontologia 10Cw 8. Ekologiczne skutki eksploatacji i utylizacji paliw kopalnych 10W +15Cw = Seminarium surowce energetyczne 15S

2 Biogeochemia węgla i kerogenu Prof. dr hab. Franciszek Czechowski Paleośrodowisko i pierwotni producenci Makrostrukturalna i molekularna budowa osadowej materii organicznej nej oraz kierunki jej przekształce ceń w tworzenie się węgla i kerogenu Specyficzność strukturalna biogennych molekularnych markerów w środowiskach depozycji i ich biologiczne prekursory Biogeochemiczne metody określenia typu kerogenu oraz oceny stopnia jego przeobrażenia enia Metodologia badania biogeomarkerów Biogeomarkery jako narzędzie oceny: natury środowiska depozycyjnego, dojrzałości termicznej, migracji, biodegradacji, wymycia wodnego. Przykłady zastosowania biogeomarkerów w geologii naftowej: do oceny stadium procesu generacji węglowodorów, korelacji ropa naftowa skała macierzysta, oceny ciągłości złoża

3

4 Palinologia skał macierzystych ropy naftowej i gazu ziemnego Dr hab. Anna Górecka-Nowak Palinologia dyscyplina nauk przyrodniczych zajmująca się mikroskopijnej wielkości kopalnymi cząstkami organicznymi, które pozostały po rozpuszczeniu skały w kwasach nieorganicznych Palinofacja - materia organiczna uzyskana ze skałosadowych w wyniku standardowej maceracji palinologicznej w kwasach nieorganicznych Palinomorfy- mikroskamieniałości organiczne (akritarchy, Chitinozoa, skolekodonty, mikroforaminiferida, spory grzybów, spory roślin zarodnikowych, ziarna pyłku roślin nasiennych, dinoflagellaty, algi)

5 Określenie typu kerogenu metodą palinologiczną Badania składu i stanu zachowania palinofacji na podstawie analizy mikroskopowej (światło przechodzące i badania we fluorescencji); Skład palinofacjijest analizowany przez kwantyfikacjęjej składnikówi korelacjęz typem kerogenu; Za pomocą badań mikroskopowych metodą palinologiczną można określić typ kerogenu, co odnosi siębezpośrednio do podstawowego typu węglowodorów, wytworzonych z badanych skał źródłowych; stan zachowania kerogenu, który wskazuje poziom generowania węglowodorów Typy kerogenu w preparatach palinologicznych I typ II typ III typ

6 Określenie stopnia dojrzałości termicznej MO Skala zmian termicznych w oparciu o barwę palinomorf wg Battena (1981, 1996) oraz korelacja z innymi skalami zmian termicznych i generacją węglowodorów

7 Mikropaleontologia 10 godz. -wykład prowadzący: dr Jolanta Muszer Mikropaleontologia jako nauka historia, cele i zastosowania, metodyka badań. Omówienie grupmikroskamieniałościprzydatnych do stratygrafii skałzbiornikowych dla surowców energetycznych (terminologia, ewolucja zastosowanie): otwornice,nannoplanktonwapienny, radiolarie, okrzemki, małżoraczki,konodonty

8 Mikropaleontologia -zastosowanie Po I wojnie światowej rozwój przemysłu motoryzacyjnego od lat 1920-tych wzrost znaczenia mikropaleontologii w USA (przemysłnaftowy!; własne laboratoria mikropaleontologiczne)

9 Otwornice i ich indeks barwy (FCI)

10 Nannoplanktonwapienny, okrzemki, radiolarie

11 Konodonty i ich CAI (wskaźnik barwy - temperatur)

12 Inkluzje fluidalne w procesach złożotwórczych (10 godz., 1 punkt ECTS) Dr Joanna Kostylew(Zakład Mineralogii i Petrologii) Badania inkluzji fluidalnych pozwalająokreślićtyp i skład chemiczny roztworów biorących udziałw powstawianiu minerałów, m.in. w warunkach diagenezy i w procesach hydrotermalnych. Dzięki temu badania inkluzji fluidalnych sąbardzo ważnym narzędziem wykorzystywanym do odtwarzania warunków powstawania złóżwęglowodorów oraz wielu typów złóż metali. Ilustracje:

13 Inkluzje fluidalne w procesach złożotwórczych (10 godz., 1 punkt ECTS) Dr Joanna Kostylew(Zakład Mineralogii i Petrologii) Podczas wykładu studenci będą mogli poznać: Mechanizmy powstawania inkluzji fluidalnych i ich klasyfikacje. Metody badańinkluzji fluidalnych. Zastosowanie analizy inkluzji fluidalnych w geologii złóżropy naftowej i gazu ziemnego oraz innych złóż surowców nieenergetycznych. Ilustracje:

14 Metody poszukiwawcze złóż ropy naftowej i gazu ziemnego dr hab. prof. Jerzy Sobotka Sejsmiczne (refleksyjne), geoelektryczne - otworowe, radiometryczne - otworowe. Przykłady komputerowego modelowania i interpretacja zdjęć przekrojów poszukiwawczych. Interpretacje jakościowe i ilościowe danych sejsmicznych. Metodyka prowadzenia pomiarów sejsmicznych z wykorzystaniem techniki wibrosejs. Kompleksowa interpretacja profilowańotworów wiertniczych. Geochemiczne metody poszukiwańwęglowodorów

15 Metody poszukiwawcze złóż ropy naftowej i gazu ziemnego prof. dr hab. Andrzej Solecki

16

17

18 Złoża a paliw kopalnych i metody Ropa naftowa, gaz ziemny Węgle systemy naftowe budowanie modeli ocena ryzyka pułapki prowincje roponośne ne i gazonośne ne złoża a niekonwencjonalne technologie poszukiwawcze obliczanie zasobów technologie wydobywcze funkcje geologa prowincje i zagłę łębia węglowew technologie poszukiwawcze obliczanie zasobów technologie eksploatacji funkcje geologa System konwencjonalny ich eksploatacji Gazowy system niekonwencjonalny System konwencjonalny wykłady: 25 godz. ćwiczenia: 15 godz. 3 ECTS prowadzący : dr Wojciech Śliwiński

19 Hydrogeologia i hydrodynamika złóż ropy naftowej i gazu ziemnego Prof. dr hab. Stanisław Staśko Omówione zostaną warunki występowania wód podziemnych w złożach ropy naftowej i gazu ziemnego z uwzględnieniem parametrów hydraulicznych skał jak: porowatości szczelinowatości przepuszczalności Przedmiot obejmie zagadnienia strugi filtracji w relacji do wydatku otworu oraz wzajemnego oddziaływania otworów a także praktyczne obliczenia związane z rozwiązywaniem zagadnień z zakresu mechaniki płynów (ropy naftowej i wody złożowej) oraz gazu ziemnego.

20 Hydrogeologia i hydrodynamika złóżropy i gazu Źródło: ALL Consulting, za: Modern Shale Gas Development in the United States: A Primer, U.S. Department of Energy, NETL

21 Ekologiczne skutki eksploatacji i utylizacji paliw kopalnych Prowadzący: dr Wojciech Śliwiński dr Dagmara Tchorz-Trzeciakiewicz wykłady: 10 godz. ćwiczenia prowadzone w laboratorium: 15 godz. 2 ECTS Cel przedmiotu: Zapoznanie studentów w ze środowiskowymi skutkami wydobywania złóżz ropy naftowej, gazu ziemnego, węgla w kamiennego i brunatnego oraz problemów powstałych po zakończeniu eksploatacji. Ponadto ukazanie ekologicznych problemów w związanych zanych z użytkowaniem określonego rodzaju paliwa kopalnego.