Upodobania do masy i kształtu ciała kobiet u Polaków i Indian amazońskich

Transkrypt

1 Upodobania do masy i kształtu ciała kobiet u Polaków i Indian amazońskich Krzysztof Kościński Zakład Ekologii Ewolucyjnej Człowieka Instytut Antropologii, UAM Wykład z cyklu ZEBinariów Organizator: Zakład Ekologii Behawioralnej Poznań, 12 czerwca 2013

2 Czy istnieje ekologia behawioralna człowieka? Jest to 83. ZEBinarium, ale pierwsze o człowieku. Człowiek posiada kulturę czy biologia nadal wpływa na jego zachowania? protokultura KULTURA KULTURA BIOLOGIA BIOLOGIA BIOLOGIA BIOLOGIA zwierzęta niektóre zwierzęta człowiek człowiek? Genetyka zachowania i neurobiologia pokazują genetyczne i neuronalne uwarunkowania ludzkich zachowań.

3 Czy u ludzi wybór partnera zależy od cech fizycznych (atrakcyjności fizycznej)? Tak: deklaracje odnośnie do osób oglądanych na zdjęciach, zachowania inicjujące wobec obcych (chęć zatańczenia, podwiezienia), randki w ciemno, randki internetowe: deklaracje i późniejsze zachowania, podobieństwo partnerów i małżonków pod względem atrakcyjności, związki osób nie dobranych pod względem atrakcyjności częściej się rozpadają.

4 Postrzeganie atrakcyjności jest rzeczą subiektywną i co z tego? 1. Subiektywne = introspektywne, podmiotowe. Ale takie są też kolory i ból. 2. Subiektywne = międzyosobniczo zróżnicowane; w tym sensie subiektywne są też preferencje u zwierząt, międzyosobnicze różnice w preferencjach mogą mieć konkretne przyczyny. Inne zarzuty pod adresem badań nad atrakcyjnością człowieka i odpowiedzi na nie:

5 Biologiczne znaczenie wyboru partnera wybór partnera na podstawie posiadanych przez niego cech przepływ genów do kolejnego pokolenia ewolucja drogą doboru (między)płciowego Odziedziczalność atrakcyjności twarzy 0,6, wysokości ciała 0,7, BMI 0,6, WHR 0,4.

6 Jakie są kryteria wyboru partnera u ludzi? Cechy społeczne: Wykształcenie Zamożność Pozycja społeczna dostęp do dóbr materialnych (zdolność inwestowania) Inteligencja Cechy osobowościowe: Ambicja Uczuciowość Wierność Powierzchowność Zainteresowania Poglądy chęć wspierania (gotowość inwestowania) cechy luksusowe

7 Cechy biologiczne też są ważne Zdrowie Siła, sprawność fizyczna jakość biologiczna (zdolność inwestowania + dobre geny) Atrakcyjność fizyczna?

8 Atrakcyjność fizyczna jest sygnałem biologicznym Cechy skorelowane z atrakcyjnością fizyczną: geny zapewniające lepszą odporność na pasożyty, rzadsze choroby infekcyjne, rzadsze choroby cywilizacyjne: mniejszy stres oksydacyjny, większa sprawność fizyczna, dłuższe życie, zdrowie reprodukcyjne: wyższy iloraz inteligencji, lepsze zdrowie psychiczne, pożądane cechy osobowościowe: brak stresu psychicznego, zmęczenia, wyższy status społeczno-ekonomiczny. choroby układu krążenia, cukrzyca, nowotwory, hormony płciowe, cykl miesiączkowy, sperma, chęć posiadania dzieci i inwestowania w nie,

9 Czy preferowane jest to co jest optymalne? Wartość partnerska osobnika A dla osobnika B = = jaki wpływ na fitness osobnika B ma związek z osobnikiem A jak bardzo osobnik B nadaje się na partnera osobnika A (w kategoriach sukcesu reprodukcyjnego). wartość partnerska atrakcyjność wartość partnerska atrakcyjność x 1 x 2 wartość cechy x 1 x 2 x 1 x 2 x 1 x 2 wartość cechy

10 Niniejsze badania badane cechy 1. BMI = body mass index = proporcja wagowo-wzrostowa. Mierzy tęgość ciała. BMI = masa ciała [kg] / wysokość ciała [m] do kwadratu. 2. WHR = waist-to-hip ratio = wskaźnik taliowo-biodrowy. Mierzy wcięcie w talii (kształt ciała). WHR = obwód talii / obwód bioder.

11 Niniejsze badania kogo badano? BMI i WHR u kobiet. Postrzeganie atrakcyjności kobiet przez mężczyzn. Badanie na populacji: uprzemysłowionej Polska, tradycyjnej Tsimane (Boliwia, tropik, łowiectwo, zbieractwo i prymitywne rolnictwo).

12 Niniejsze badania współpracownicy i publikacje Kościński K, 2013, Attractiveness of women s body: body mass index, waist-hip ratio, and their relative importance. Behavioral Ecology, 24, Kościński K, w druku, Assessment of waist-to-hip ratio attractiveness in women: An anthropometric analysis of digital silhouettes. Archives of Sexual Behavior. Sorokowski P, Kościński K, Sorokowska A, Godoy R, Huanca T, w przygotowaniu, Preference for women s body mass index and waist-hip ratio in Tsimane men of Bolivian Amazon. Piotr Sorokowski Agnieszka Sorokowska Ricardo Godoy Tomás Huanca

13 Główne pytania badawcze 1. Jakie wartości BMI i WHR są najatrakcyjniejsze? 2. Czy najatrakcyjniejsze wartości BMI i WHR są wartościami optymalnymi? 3. Która cecha jest ważniejsza dla kobiecej atrakcyjności BMI czy WHR? 4. Dlaczego nie wszystkim podoba się to samo?

14 Optymalne wartości BMI Wysoka wartość BMI znaczne otłuszczenie ciała choroby układu krwionośnego, cukrzyca, problemy z płodnością, wysoka umieralność. Niska wartość BMI mała masa tłuszczu, mięśni, kości osteoporoza, skolioza, słabość fizyczna, problemy z płodnością, dość wysoka umieralność. Zakres prawidłowych wartości BMI (wg WHO): niedowaga norma, zdrowie nadwaga otyłość 18,

15 Optymalne wartości WHR Wysoka wartość WHR dużo tłuszczu brzusznego te same konsekwencje co dla wysokiego BMI, mało tłuszczu na biodrach i pośladkach niedobór DHA dla płodu i niemowlęcia, wąska miednica problemy mechaniczne w czasie ciąży, trudny poród. Niska wartość WHR mało miejsca na narządy brzuszne, mięśnie, płód problemy zdrowotne. Zakres prawidłowych wartości WHR (przybliżony, na podstawie wielu prac): zbyt niskie WHR norma, zdrowie zbyt wysokie WHR 0,67 0,80

16 Najatrakcyjniejsze wartości BMI i WHR Wyniki dotychczasowych badań (dla populacji uprzemysłowionych) są rozbieżne: Najatrakcyjniejsze BMI: Wartość wylansowana: 19. Najatrakcyjniejsze WHR: 0,5... 0,8. Wartość wylansowana: 0,7. WHR jest ważniejsze dla atrakcyjności niż BMI... a może wprost przeciwnie? Podstawowy powód rozbieżności to niska jakość użytych bodźców: Singh, 1993 Tassinary, 1998 Smith, 2007 Kościński, 2012, w druku

17 Bodźce użyte w niniejszych badaniach 1. Zdjęcia kobiet wysoki stopień realizmu. 2. Widok od tyłu wyeliminowanie wpływu wyglądu twarzy i wielkości piersi. typowa Polka BMI = 21, WHR = 0,75 typowa Indianka Tsimane BMI = 22,8, WHR = 0,88

18 Bodźce użyte w niniejszych badaniach 3. Pomiary wykonane na ciałach kobiet, na ich zdjęciach i na trójwymiarowym modelu kobiety poznanie wartości średnich, zmienności i współzależności pomiędzy cechami ciała. przekroje poprzeczne DAZ Victoria

19 Bodźce użyte w niniejszych badaniach 4. Użycie techniki warpingu do zmiany wartości BMI i WHR kobiet na zdjęciach uzyskanie szeregu realistycznych sylwetek kobiecych o ściśle określonym BMI i WHR. idea warpingu zmiana BMI zmiana WHR

20 Wybór najatrakcyjniejszej sylwetki Polska zakres BMI = zakres WHR = 0,60-0,85

21 Wybór najatrakcyjniejszej sylwetki Tsimane wartości BMI = 19,4 22,8 26,1 wartości WHR = 0,79 0,88 0,97 (średnia 1,5 odchylenia standardowego)

22 Najatrakcyjniejsze BMI Polska ATR 15 ATR 17,3 ŚR 21 Tsimane 18,5 22,8 ŚR 23,8 ATR 25

23 Interpretacja wyników Wiadomo, że niedobór pożywienia rodzi preferencję dla otłuszczonego partnera. (porównania między populacjami, między klasami społecznymi, między osobami sytymi a głodnymi) Tsimane żyją w trudnych, niepewnych warunkach preferują dość tęgie kobiety. Polacy mają (na ogół) jedzenia pod dostatkiem preferują szczupłe kobiety. W historii ewolucyjnej człowieka nigdy nie było tak łatwego dostępu do pożywienia jak we współczesnych populacjach uprzemysłowionych ewolucyjnie wykształcony mechanizm uzależniający preferencję dla otłuszczenia od dostępności pokarmu prowadzi do niekorzystnych konsekwencji preferencji dla kobiet ze znaczną niedowagą.

24 Zwierzęce analogie Preferencja dla bardzo szczupłych kobiet to przykład: ponad-normalnej reakcji na ponad-normalny bodziec, pułapki ewolucyjnej. mewa woli wysiadywać jajo strusia niż własne żuk usiłuje kopulować z butelką po piwie

25 Najatrakcyjniejsze WHR Polska ATR 0,71 ŚR 0,75 Tsimane 0,67 0,80 0,85 ATR 0,88 ŚR

26 korzyści dla rozrodu Interpretacja wyników 1. Dlaczego Tsimane mają wyższy WHR niż Polki? Wysoki WHR związany jest z: wysokim stosunkiem męskich do żeńskich hormonów płciowych zmaskulinizowane kobiety mają wyższą przeżywalność w środowisku wymagającym wysiłku fizycznego. dużą ilością tłuszczu brzusznego zapasem energii dla siebie lepsza przeżywalność w okresie niedoboru pożywienia. 2. Dlaczego Polacy i Indianie preferują stosunkowo niski WHR u kobiet? Niski WHR jest oznaką: szerokiej miednicy przystosowanie do ciąży i porodu, zapasów tłuszczu na biodrach i pośladkach DHA dla płodu i niemowlęcia, braku ciąży czyli aktualnej płodności, odpowiedniego wieku dziewczynki i starsze kobiety mają wyższy WHR, wysokiego stosunku żeńskich do męskich hormonów płciowych czyli płodności.

27 Najatrakcyjniejsze BMI i WHR wnioski Czy preferencje są przystosowawcze, tzn. czy atrakcyjny to ten o wysokiej wartości partnerskiej: tak: preferencja dla WHR w obu grupach i dla BMI u Tsimane. nie: preferencja dla BMI u Polaków ale to nie znaczy, że ewolucja nie kształtowała preferencji. Czy obiegowe wyobrażenia o preferencjach są trafne: tak: najatrakcyjniejsza wartość WHR w krajach uprzemysłowionych to około 0,7. nie: w krajach uprzemysłowionych preferowane są kobiety z niedowagą, a nie w normie BMI. tak: grupy tradycyjne preferują dość tęgie kobiety. nie: grupy tradycyjne preferują stosunkowo niskie, a nie wysokie WHR.

28 Co jest ważniejszym kryterium atrakcyjności BMI czy WHR? Wyniki dotychczasowych badań (dla populacji uprzemysłowionych) są rozbieżne. Tutaj: porównywanie atrakcyjności sylwetek różniących się od ideału pod względem BMI lub WHR. BMI1 BMI2 BMI3 WHR1 WHR2 WHR3 Odchylenia od ideału o 0,6 1,2 1,8 odchylenia standardowego. Wynik: BMI jest 2x ważniejsze dla atrakcyjności niż WHR. Problem: WHR jest dla zdrowia co najmniej tak ważne jak BMI.

29 Co było ważniejsze u naszych przodków BMI czy WHR? Zmienność BMI jest większa w populacjach uprzemysłowionych niż tradycyjnych zawyża to znaczenie BMI dla atrakcyjności. Np. odchylenie standardowe BMI w Polsce jest o 50% większe niż u Tsimane daje to przewagę BMI nad WHR w ważności dla atrakcyjności o czynnik 1,38 zamiast 2. Niedowaga u naszych przodków była większym zagrożeniem dla zdrowia kobiety i jej dziecka niż nadwaga / otyłość we współczesnych uprzemysłowionych populacjach. pop. uprzemysłowione silniej zależy od BMI atrakcyjność wartość partnerska silniej zależy od WHR pop. tradycyjne atrakcyjność wartość partnerska

30 preferencja dla chudej tęgiej preferencja dla chudej tęgiej Od czego zależą preferencje u Tsimane? młody stary miasto blisko miasto daleko Wyjaśnienie kulturowe: młodzi i bliscy miasta przyswoili zachodnie standardy atrakcyjności. Wyjaśnienie ekologiczne: starsi i dalecy od miasta dorastali w gorszych warunkach. Preferencja dla BMI nie zależy od oglądania TV brak wsparcia dla hipotezy kulturowej. Młodzi oraz ci blisko miasta są stosunkowo wysocy wsparcie dla hipotezy ekologicznej.

31 Od czego zależą preferencje u Tsimane? preferencja dla talii płaskiej preferencja dla talii wciętej syty głodny Głód jest fizjologicznym wskaźnikiem niedoboru pożywienia. A gdy brakuje jedzenia, lepiej żeby partnerka miała zapas energii w formie tłuszczu na brzuchu. Badania w USA odkryły wpływ głodu na preferencję dla BMI i WHR. Dlaczego u Tsimane efekt był tylko dla WHR trudno powiedzieć.

32 Czy ludzkie preferencje partnerskie są ewolucyjnymi adaptacjami? Mogłoby się wydawać, że nie, bo: mężczyźni preferują kobiety ze znaczną niedowagą, BMI silniej wpływa na atrakcyjność niż WHR. Te niekorzystne preferencje wynikają jednak ze specyfiki populacji uprzemysłowionych. Argumenty za ewolucyjnym pochodzeniem preferencji: preferencja dla tłuszczu brzusznego u partnera zależy od stopnia głodu / sytości, Tsimane uznają sylwetkę o niskim WHR za najatrakcyjniejszą, mimo że nie wydaje się im ona zdrowsza, młodsza, silniejsza ani bardziej płodna.