Wykład 3. Historia poglądów i badań nad atrakcyjnością

Transkrypt

1 1 Wykład 3 Historia poglądów i badań nad atrakcyjnością

2 2 Historia poglądów i badań nad atrakcyjnością 1. Podejście matematyczne: starożytna Grecja, renesans 2. Podejście psychologiczne: Podejście biologiczne:

3 3 Podejście matematyczne Podstawa: pitagorejczycy fascynacja liczbą i geometrią (6-5w. pne) Piękno to geometria proporcje twarzy. Metoda teoretyczna brak badań empirycznych. Zasada 1: Dwa odcinki mają być sobie równe (np. długość ucha = długość nosa). Zasada 2: Jeden odcinek ma być wielokrotnością drugiego (np. głowa = 1/8 ciała). Zasada 3: Określone odcinki pozostają do siebie w złotym stosunku. A B / A = C / B 0,618 A / B = B / C 1,618 B C Phi, = (1 + 5) / 2 1,618

4 4 Podejście matematyczne Poliklet Grecja, 5w. pne, rzeźbiarz, Kanon, system klasyczny proporcji ludzkiego ciała. głowa = 1/8 długości ciała stopa = 1/6 długości ciała dłoń = 1/10 długości ciała wszystko wielokrotnością długości palca środkowego Doryforos

5 5 Podejście matematyczne Fidiasz Grecja, 5w pne, rzeźbiarz. Od niego phi. Partenon, Ateny

6 6 Podejście matematyczne Witruwiusz Rzym, 1w. pne, architekt. Człowiek witruwiański: twarz = 1/10 długości ciała. Przejął to Leonardo da Vinci (Włochy, 15-16w.)

7 7 Podejście matematyczne Albrecht Dürer Niemcy, 15-16w, malarz. Idealne proporcje ciała i twarzy wyznaczył za pomocą swojego palca system neoklasyczny (a miał długie palce)

8 Podejście matematyczne przykłady phi 8

9 9 Podejście matematyczne empiryczna weryfikacja Taylor 1955: ludzie preferują twarze o neoklasycznych proporcjach. (badanie na rysunkach twarzy) usta grube usta klasyczne Farkas 1987, 1994 (i in.): zasady neoklasyczne nie opisują: typowej twarzy pięknej twarzy (badania na twarzach rzeczywistych)

10 10 Podejście matematyczne złota twarz dziś Jefferson 1996, 2004: złota twarz = piękno = zdrowie idealna twarz = idealna twarz Marquardt:

11 11 Podejście matematyczne (i fizyczne) Carello (1989) Grawitacja powoduje rozrost szczęk. Punkty na twarzy mają się układać w okrąg; wielkość okręgu dowolna, ale promień ma przebiegać przez linię zgryzu. Potwierdzone przez sędziów oceniających atrakcyjność.

12 12 Podejście matematyczne Young (2006) Patrzymy głównie na tęczówkę istotą atrakcyjności twarzy jest okrąg o średnicy tęczówki.

13 13 Podejście matematyczne podsumowanie Rozważania czysto matematyczne ignorowanie faktu, że twarz jest strukturą biologiczną. Rozważania czysto teoretyczne ignorowanie tego, co się faktycznie podoba. Typowa twarz oraz piękna twarz mają inne proporcje niż złote. Proste proporcje (np. 1/8) były przydatne rysownikom i rzeźbiarzom, ale złote proporcje nie. Liczba phi ( 1,62) to arbitralny wybór. Równie dobrze pasuje 2 1,41. Obecnie akceptowane przez praktyków (ortodonci, chirurdzy szczękowi).

14 14 Podejście psychologiczne początki Do lat 1960 niemal brak badań empirycznych nad atrakcyjnością, bo: percepcja atrakcyjności to sprawa gustu nie ma miejsca na naukę beauty in the eye of the beholder piękno jest w oku patrzącego brak uniwersalnych kryteriów atrakcyjności Ford i Beach 1951: dane etnograficzne rozmaite preferencje dla piersi, sylwetki, cech twarzy postrzeganie atrakcyjności nie ma konsekwencji (partnerskich, społecznych) never judge a book by its cover nie osądza się książki po okładce Ale w latach 1960 : Iliffe 1960: GBR, 4,5 tys. czytelników ocenia twarze 12 przeciętnych ; zgodność 0,5. Udry 1965: USA, 6 tys. czytelników; zgodność 0,5; zgodność z GBR = 0,75. Walster 1966: po randce w ciemno, chęć na ponowną randkę zależy wyłącznie od atrakcyjności fizycznej Dion 1972: stereotyp co jest piękne, jest dobre ( what is beautiful is good )

15 15 Podejście psychologiczne rozkwit Główne problemy badawcze ( ): zgodność różnych grup sędziów w ocenie atrakcyjności związki atrakcyjności osób z ich cechami psychicznymi faktycznymi postrzeganymi przez obserwatorów różne traktowanie osób zależnie od ich atrakcyjności Czyli psychologia percepcji i psychologia społeczna badane przez psychologów. Grupy sędziów oraz osób obserwowanych wyróżniane wg: płci wieku (od dzieci do starców) rasy grupy społecznej

16 16 Podejście psychologiczne problemy Opisywano, a nie potrafiono wyjaśniać: dlaczego jedne osoby są uważane za atrakcyjne, a inne nie? dlaczego atrakcyjne osoby są inaczej postrzegane i traktowane niż nieatrakcyjne? (mówienie o wpływach mediów to nie wyjaśnienie, lecz oddalenie pytania) dlaczego w ogóle istnieje coś takiego jak atrakcyjność fizyczna? Atrakcyjność jak czarna skrzynka : badano jej powiązania ze zjawiskami psychicznymi nie wnikano w jej sens, strukturę i pochodzenie

17 17 Podejście biologiczne prekursorzy 1. Schopenhauer 1819: zachowania ludzkie są nieświadomie nakierowane na reprodukcję osoby płodne (czyli zdrowe i w odpowiednim wieku) przyciągają (attract; są atrakcyjne) związek z nią jest korzystny reprodukcyjnie 2. Wallace 1889: osobniki atrakcyjne = przystosowane do środowiska (fitness) (ale Darwin 1871: zmysł estetyczny ludzi i zwierząt pozwala dostrzegać atrakcyjność) 3. Podobne myślenie na początku 20w. (Westermarck). Następnie podejście biologiczne zarzucono z powodu skojarzeń z rasizmem i nazizmem.

18 18 Podejście biologiczne początki Lata 1970 : rozwój teorii doboru płciowego dlaczego są bardziej wybredne niż (Trivers 1972) dlaczego cechy płciowe bywają ogromne (Zahavi 1975) powstanie socjobiologii (Wilson 1975) Eibl-Eibesfeldt 1970, Guthrie 1976, Symons 1979: zachowania człowieka (w tym płciowe) badać jak u zwierząt (etologia) atrakcyjność jest uwarunkowana cechami płciowymi i oznacza sprawność reprodukcyjną

19 19 Podejście biologiczne rozwój Lata 1990 sformułowano tezy, które następnie (aż do dziś) są potwierdzane: atrakcyjna twarz ma przeciętne proporcje, wyraźne cechy płciowe, gładką skórę i jest symetryczna wszystkie te cechy świadczą o: dobrym zdrowiu możliwość inwestowania w potomstwo dobrych genach warto przekazać potomstwu cechy twarzy postrzegane jako atrakcyjne oraz preferencje dla tych cech zostały ukształtowane na drodze ewolucji biologicznej Ważna praca: Thornhill & Gangestad, 1993, Human facial beauty: Averageness, symmetry, and parasite resistance (Piękno ludzkiej twarzy: Przeciętność, symetria i odporność na pasożyty)

20 20 Podejście biologiczne dziś Najintensywniej badany temat: przyczyny między-osobniczego zróżnicowania preferencji. Ogólna intensywność badań rośnie z roku na rok. 1,5 1,4 1,3 atrakcyjność oko miłość 1,2 1,1 1,0 0,9 0,8 0,7 0,