Metody doboru próby do badań. Dr Kalina Grzesiuk

Transkrypt

1 Metody doboru próby do badań Dr Kalina Grzesiuk

2 Proces doboru próby 1. Ustalenie populacji badanej 2. Ustalenie wykazu populacji badanej 3. Ustalenie liczebności próby 4. Wybór metody doboru próby do badań 5. Zaplanowanie i pobranie próby

3 1. Ustalenie populacji badanej Populacja badana (generalna) skończona zbiorowość, której wszystkie elementy mają wspólne cechy istotne z punktu widzenia celu badań i, o której badacz chce uzyskać informacje w celu rozwiązania problemu marketingowego. Próba część populacja generalnej, która zostanie faktyczne objęta pomiarem. Określenie elementu (podmiotu) badania jest to zwykle jednostką naturalną, np. respondent, głowa rodziny odpowiedzialna za zakupy, produkt Określenie jednostki próby jest to zwykle wielokrotność jednostek naturalnych tworzących nową jednostkę, np. gospodarstwo domowe, mieszkańcy domu, pracownicy firmy, grupa określonych produktów lub jednostką może być element badania. Przykład: definicja populacji podróżnych dokonujących zakupów w sklepie wolnocłowym na promie: podmiot podróżni + jednostka próby dokonujący zakupów + zakres - w sklepie wolnocłowym + czas w oczekiwaniu na koniec podróży, w ciągu tygodnia, każdego dnia, w godz

4 2. Ustalenie wykazu populacji badanej Oznacza sporządzenie określonej listy jednostek próby. Wykaz populacji badanej lista jednostek badanej populacji, z której dobiera się próbę, np. księga adresowa, książka telefoniczna, lista wyborców, mapa, sporządzana z 5 zasadami: odpowiedniości wykaz powinien wiernie odzwierciedlać badaną populację z uwzględnieniem jej aktualności: kompletności wykaz powinien zawierać wszystkie jednostki badanej populacji wyłączności każda jednostka populacji powinna występować w wykazie tylko jeden raz dokładności wykaz nie może zawierać jednostek nie istniejących lub nie należących do badanej populacji dogodności wykaz powinien być ponumerowany i dostępny w jednym miejscu.

5 3. Ustalenie liczebności próby liczebność próby musi być tak określona, aby na podstawie wyników jej pomiaru możliwe było wyciągniecie wniosków o określonej dokładności i pożądanym stopniu pewności o badanej populacji. Minimalną wielkość próby w badaniach ilościowych określa się statystycznie. Przykładowe wielkości prób badawczych: Liczba analizowa nych podgrup Konsumenci lub gospodarstwa domowe badania krajowe badania regionalne Przedsiębiorstwa lub instytucje badania krajowe badania regionalne Niewiele Przeciętnie Wiele powyżej 30 powyżej 2500 powyżej 1000 powyżej 1000 powyżej 500

6 4. Wybór metody doboru próby do badań Metoda doboru próby jest to sposób, w jaki jednostki populacji badanej są dobierane z tej populacji do badania. Istnieją dwa rodzaje metod doboru próby: losowe i nielosowe.

7 5. Zaplanowanie i pobranie próby Polega na rzeczywistym dotarciu do wyznaczonych jednostek na podstawie pisemnego planu wprowadzenia w życie decyzji podjętych na poprzednich etapach procesu doboru próby. Pobranie próby należy odróżnić od pomiaru poszczególnych jednostek. Pomiarowi mogą być poddane tylko te jednostki, które zostały pobrane z wytypowanej próby.

8 Dobór losowy próby

9 Dobór losowy próby Sposób doboru jednostek do próby z listy populacji badanej, gdzie przypadek losowy decyduje o tym, która jednostka wejdzie do próby, czyli każda jednostka może się znaleźć w próbie z takim samym, znanym prawdopodobieństwem. Obowiązuje ścisła procedura określone wymogi formalne, które muszą być spełnione, aby procedura była przeprowadzona w sposób poprawny.

10 Rodzaje doboru losowego: Losowanie proste (bez zwracania) Losowanie systematyczne Losowanie grupowe Losowanie warstwowe Losowanie wielostopniowe

11 Losowanie proste (bez zwracania) Losuje się za pomocą tablic liczb losowych (generatorów liczb losowych), stosowane przy niewielkiej populacji badanej i przy nieznanej jej strukturze.

12 Losowanie systematyczne Z wykazu populacji badanej losuje się co k-tą jednostkę. Np. wykaz liczy 51 gospodarstw domowych (N elementów), liczebność próby wynosi 17 jednostek (n) to wykaz wymaga podziału na 17 równych interwałów (k), stąd k = N / n = 3. Z pierwszego interwału wybiera się losowo pierwszą jednostkę, np. z numerem 2, a każdą następną co k, czyli co 3 jednostkę. W ten sposób do próby wejdą gospodarstwa z numerami: 2, 5, 8, 11, 14, itd.

13 Losowanie grupowe Populację dzieli się na grupy według kryterium najmniejszego podobieństwa w grupie, a największego między grupami. Po podziale losuje się do próby całą grupę. Np. dzieci w szkole są podzielone rocznikami na klasy, w każdej klasie podobieństwo między dziećmi jest małe, a pomiędzy klasami duże. To nam umożliwia wylosowane do badania całej np. klasy V c.

14 Losowanie warstwowe Populacja jest dzielona na warstwy zgodnie z kryterium największego podobieństwa wewnątrz warstwy, a najmniejszego pomiędzy warstwami. Po podziale dokonuje się losowania elementów do próby z każdej warstwy. Np. Jedną warstwę tworzą mężczyźni, a drugą kobiety, więc wew. warstwy podobieństwo jest duże, a pomiędzy warstwami małe. Losujemy odpowiednią liczbę jednostek z każdej warstwy, tak by osiągnąć pełną liczebność próby.

15 Losowanie wielostopniowe Stosuje się przy nieznanej strukturze populacji generalnej. W pierwszym kroku dzieli się populację generalną na hierarchiczne warstwy, a następnie kolejno losuje poszczególne grupy elementów z każdej warstwy. Np. Populacją generalną jest ludność Polski, podziału na warstwy można dokonać biorąc jako kryterium podział administracyjny, stąd losuje się spośród wszystkich jedno województwo, a następnie rejon, potem gminę, powiat, miejscowość w wylosowanej gminie lub powiecie, osiedle lub dzielnicę w danej miejscowości, ulicę, dom na niej lub mieszkanie.

16 Dobór nielosowy próby

17 Dobór nielosowy próby Sposób doboru jednostek do próby oparty na intuicji i wiedzy badacza, kryteriach zdroworozsądkowych; nie występują tu podstawy teoretyczne do stosowania w tym przypadku wnioskowania statystycznego, dobór powinien być przeprowadzony na podstawie znajomości parametrów danej populacji.

18 Rodzaje doboru nielosowego Metoda doboru jednostek typowych Metoda doboru kwotowego Metoda kuli śniegowej Metoda doboru przez eliminację Metoda doboru celowego Metoda doboru przypadkowego

19 Metoda doboru jednostek typowych Zastosowanie w doborze jednostek prostych i złożonych, typowych uznanych za przeciętne dla danej populacji badanej, np. przeciętne gospodarstwo domowe o przeciętnych dochodach i wielkości rodziny; uliczni przechodnie w powszedni dzień; grupy przyjaciół i zrzeszenia; testowanie nowego produktu żywnościowego przez podawanie go do innych sprzedawanych produktów, klienci sklepu ulokowanego w typowym punkcie miasta. Metoda często stosowana we wstępnych etapach badań, gdzie wymagane są szybkość i małe koszty, np. do badania pilotażowego. Metoda ta jest źródłem większych błędów w porównaniu z losowaniem prostym.

20 Metoda doboru kwotowego Opiera się na założeniu, że próba jest reprezentatywna dla wszystkich elementów badanej populacji, struktura próby pod względem istotnych cech jest taka sama, jak struktura badanej populacji, dobór więc wymaga dokładnej znajomości struktury badanej zbiorowości. Populację opisuje się według określonych kryteriów (cech) tj.: wiek, płeć, wielkość rodziny, dochód, grupa społeczna, działalność, dzieląc ją na warstwy. Następnie określa się skład próby proporcjonalnie do udziałów procentowych poszczególnych warstw w badanej populacji. Np. w badanej populacji liczącej 1000 osób kobiety stanowią 52%, czyli jest ich 520, to w próbie liczącej 100 osób też będą stanowiły 52%, ale będzie ich 52. Wadą tej metody jest brak możliwości szacowania reprezentatywności doboru kwotowego nie można zastosować do tego celu ani poziomu istotności, ani przedziału ufności. W celu uogólnienia wyników pomiaru próby kwotowej na populację generalną nie można zastosować rachunku wnioskowania statystycznego.

21 Metoda kuli śniegowej Stosowana jest w przypadku, gdy populacja badana składa się z jednostek nietypowych, do których bardzo trudno jest dotrzeć i ustalić. Metoda ta polega na znalezieniu pierwszej grupy nietypowych jednostek, a następnie poproszeniu ich o wskazanie kolejnych znanych im jednostek o podobnych cechach. W ten sposób powiększamy liczbę jednostek aż do uzyskania zakładanej liczebności próby.

22 Metoda doboru przez eliminację polega na eliminowaniu wszystkich elementów, które badacz uzna za nietypowe dla badanej populacji. Metoda doboru celowego typ i struktura próby wynika z zakładanych celów badawczych, elementami próby są takie obiekty, które według badacza odpowiadają celom badań. Metoda doboru przypadkowego próba jest wynikiem przypadkowego wyboru osób, które wyraziły zgodę na przeprowadzenie wywiadu.