Mieczysław Paweł Migoń

Transkrypt

1 Mieczysław Paweł Migoń Zarys koncepcji filozofii niższego i wyższego człowieka. Nowy typ antropologii filozoficznej infrastruktur osobowego bytu ludzkiego Rozprawa habilitacyjna Gdańsk 2009

2 SPIS TREŚCI 0. WPROWADZENIE Uwagi wstępne Kontrowersje związane ze stosowaniem pojęcia wyższy człowiek przez F. Nietzschego i pojęcia niższy człowiek przez O. Spenglera Aporie dotyczące konstytucji niższego i wyższego człowieka w obrębie osoby ludzkiej Przypisy do wprowadzenia Część pierwsza Ku realności niższego i wyższego człowieka w ramach cielesno-psychicznoduchowej struktury bytu ludzkiego (jako bytu osobowego) ROZDZIAŁ I Zarys problematyki niższego i wyższego ja (zwięzła analiza wybranych stanowisk filozoficznych) W. James Pole potoku świadomości Rzeczywistość i indywidualne ego Zasada pragmatyczna (Ch.S. Peirce, W. James) Rola uczuć i woli na gruncie filozofii pragmatycznej W. Jamesa Związek radykalnego empiryzmu z humanizmem i pluralizmem Doktryna czystego doświadczenia Teoria prawdy w filozofii pragmatyzmu Jamesa Kwestia woli wiary a prawda Kwestia rozumienia relacji zgodności z rzeczywistością Koncepcja humanizmu w pragmatyzmie Jamesa Definicja humanizmu Teizm w filozofii pragmatycznej W. Jamesa Czynnik pluralistyczny Ku światu meliorystycznemu Wiara jako czynnik twórczy w świecie Dynamiczny charakter Bytu Życie i osoba ludzka Wolność i tolerancja Wola wiary, etyczne pragmata, żywy Duch Niższe i wyższe ja M. Scheler Pęd / życie i duch jako dwa atrybuty Bytu Sfery Bytu Typy centrów Ja w fenomenologii M. Schelera Niższe i wyższe ja Wstępne rozróżnienia ja-osoba a ja-ciało... 37

3 Próba ograniczenia jedności człowieka w związku z podtrzymaniem rozdziału pomiędzy kategoriami: osoba - ja, osoba - ciało - ja w fenomenologii M. Schelera Ograniczenie roli Ja w stosunku do sfery duchowej Fenomenologiczny związek istotnościowy Ja z Ty Pojęcie miłość w fenomenologii Schelera Związek Ja z Bóstwem Próba określenia granic niższego i wyższego ja na podstawie związku Ja - Ty Dalsze odróżnienie osoby ludzkiej od Ja Fenomen cielesności Fenomen to, co psychiczne Pojęcie totalność Ja Fenomen czystego stawania się bytu Fenomen konstytucji ciała Odniesienie wariacji do ja i ja - ciało Fenomen skupienia Fenomen życia Tzw. czas obiektywny Kilka uwag krytycznych Podsumowanie ROZDZIAŁ II Zarys problematyki człowieka wewnętrznego i człowieka zewnętrznego (zwięzła analiza wybranych stanowisk filozoficznych) H. Plessner Pozycjonalność jako podstawowe pojęcie antropologii filozoficznej Człowiek jako istota ekscentryczna Conditio humana Pojęcie życie Człowiek jako istota dwoista Struktura ludzkiego zachowania Ludzka cielesność i jej formy ekspresji Ludzkie ja jako centrum Ku etosowi ludzkiej osoby Ekscentryczne ja Ku człowieczeństwu Człowiek jako moc Człowiek jako źródło kultury Próba adaptowania pojęć człowieka wewnętrznego i człowieka zewnętrznego w antropologii filozoficznej H. Plessnera E. Stein Pojęcie osoba ludzka Pojęcie dusza Indywidualizacja życia duszy ludzkiej jako ja duszy Ku wolności duchowej Przeżywające ja... 61

4 Formy żywego ja a. Wtórność ja wobec jedności cielesno-psychiczno-duchowej Ku wnętrzu duszy ludzkiej Lejtmotyw przeobrażenia człowieka zewnętrznego w człowieka wewnętrznego Siły życia Potrójne znaczenie życia Życie ja i sens Związek sensu z siłami życia Ku Duchowi ożywiającemu Podsumowanie ROZDZIAŁ III Próba określenia dotychczasowego stanu badań nad problematyką niższego i wyższego człowieka Zarys stanowiska filozoficznego N. Hartmanna Człowiek jako indywidualny byt realny Charakterystyka osoby ludzkiej wedle N. Hartmanna Warstwowość bytu ludzkiego N. Hartmanna ontologia jako podstawa wszelkiej metafizyki Hartmannowskie rozróżnienie psychiki i ducha Osobowość a podmiotowość Hartmannowska teoria wartości w zarysie a. Moralność wartości słabych a moralność wartości mocnych b. Mocne i słabe wartości moralne c. Hierarchia wartości wedle N. Hartmanna d. Świadomość aksjologiczna e. Wartości jako byty idealne (idealne istoty) f. Samoistność wartości i idealność wartości g. Związek wartości moralnych z wartościami dóbr h. Rozróżnienie wartości intencji od wartości intendowanej w akcie wedle teorii wartości N. Hartmanna i. Wartości moralne pozbawione realnego działania j. Podstawowe wartości moralne wedle N. Hartmanna k. Hartmannowski podział wartości cnót l. Wartości konfliktowe i wartości antynomiczne wedle myśli etycznej N. Hartmanna ł. Hartmannowska koncepcja syntezy wartości moralnych i jej granice m. Związek dobra moralnego z porządkiem serca wedle N. Hartmanna n. Idea szatana w myśli etycznej N. Hartmanna o. Dobro jako pierwsza wartość p. Kilka uwag odnośnie trzech odmiennych klas wartości q. Dobro jako podstawowa wartość moralna r. Związek warstw bytu ludzkiego z niższą i wyższą determinacją wedle N. Hartmanna Koncepcja człowieka odpowiedzialnego w myśli antropologicznej N. Hartmanna... 82

5 Kilka uwag krytycznych Kilka uwag dotyczących stanowiska psychologiczno-filozoficznego C.G. Junga odnośnie człowieka niższego i człowieka wyższego Podsumowanie ROZDZIAŁ IV Realność niższego i wyższego człowieka w obrębie ludzkiego bytu (jako osobowego) Pojęcie niższy człowiek i wyższy człowiek Realność niższego i wyższego człowieka w obrębie ludzkiego bytu osobowego Brak sumienia przyczynia się do pojawienia się aktów złości, pychy i nienawiści u ludzkiej osoby Fenomen odkrywania homo absconditus i Deus Absconditus Podsumowanie Przypisy do rozdziałów I-IV Część druga Rzeczywistość niższego i wyższego człowieka w obrębie żywego ludzkiego bytu ROZDZIAŁ V Warstwy i szczeble dotyczące niższego i wyższego człowieka w obrębie ludzkiego bytu Warstwy bytu ludzkiego Warstwa cielesna Warstwa psychiczna Warstwa świadomościowa (samoświadomościowa) Warstwa duchowa Szczeble niższego człowieka jako infrastruktury bytowej Szczebel prymitywny (jako głębia ciemności wciąż uświadamiana) Szczebel instynktowny Szczebel czuciowo-motoryczny Szczebel wyobrażeniowy Szczebel dążeniowy Szczebel emotywny Szczebel rozumowo-duchowy Szczeble wyższego człowieka jako infrastruktury bytowej Szczebel instynktowny Szczebel czuciowo-ruchowy Szczebel wyobrażeniowy Szczebel wolitywny Szczebel uczuciowy Szczebel rozumowo-duchowy ( głębia duchowa ) ROZDZIAŁ VI Związek pojęcia natura ludzka / kondycja ludzka z pojęciem niższy człowiek i wyższy człowiek Związek pojęcia natura ludzka z pojęciem niższy człowiek i wyższy człowiek

6 Związek pojęcia natura ludzka z pojęciem niższy człowiek Związek pojęcia natura ludzka z pojęciem wyższy człowiek Związek pojęcia kondycja ludzka z pojęciem niższy i wyższy człowiek Związek pojęcia kondycja ludzka z pojęciem niższy człowiek Związek pojęcia kondycja ludzka z pojęciem wyższy człowiek ROZDZIAŁ VII Wielowymiarowa rzeczywistość niższego i wyższego człowieka w obrębie żywego ludzkiego bytu Typy antropologiczne a formy człowieczeństwa Odczuwanie jedności życia formy miłości Kosmowitalne odczuwanie jedności życia Akosmowitalne odczuwanie jedności życia Fenomen upodmiotowienia człowieczeństwa Pierwiastek faustyczny i prometejski Fenomen odpodmiotowienia człowieczeństwa Próby zawężenia kategorii człowieczeństwa na przykładzie heideggerowskiego Dasein i jaspersowskiego das Umgreifende Próba odpodmiotowienia człowieczeństwa a. Koncepcja zbiorowej nieświadomości wedle C. Lévi-Straussa b. Znaczenie struktur mentalnych w antropologii strukturalnej C. Lévi-Straussa c. Deprecjacja roli antropologii filozoficznej przez C. Lévi-Straussa d. Etnografia, etnologia, antropologia kulturowa jako trzy stadia procesu badawczego e. Fuzja antropologii kulturowej z etnologią i antropologią społeczną f. Nadanie znaczenia diachronicznym i synchronicznym badaniom w antropologii strukturalnej przez C. Lévi-Straussa g. Ugruntowanie struktury mitu w antropologii strukturalnej C. Lévi-Straussa h. Odpodmiotowienie człowieczeństwa w antropologii strukturalnej C. Lévi-Straussa i. Próba unifikacji nauk przyrodniczych i nauk humanistycznych od strony metodologicznej na polu antropologii strukturalnej C. Lévi-Straussa j. Próba rozumienia rzeczowego kultury wespół z naturą k. Próba redukcji sfery świadomości do sfery nieświadomości l. Uprawomocnienie właściwości bezwzględnej homo mechanicus jako kategorii antropologicznej w myśli Lévi-Straussa ł. Wątek katastrofizmu w myśli antropologicznej C. Lévi-Straussa m. Prymat języka przed myślą Kilka uwag krytycznych Trzy formy poruszeń ludzkiej duszy w obrębie struktury żywego ludzkiego bytu Ja ucieleśnione Ja upsychicznione Ja uduchowione Rzeczywistość niższego człowieka jako faktyczna, dysharmoniczna jedność infrastruktury bytowej Prawda jako korespondencja z rzeczy-wistością niższego człowieka Rzeczywistość wyższego człowieka jako faktyczna harmoniczna jedność

7 Prawda jako korespondencja z rzeczy-wistością wyższego człowieka Dynamiczność stanów rzeczywistości niższego i wyższego człowieka w obrębie ludzkiego bytu osobowego Zasada niezgłębialności w odniesieniu do niższego i wyższego człowieka w obrębie ludzkiej osoby Niższy i wyższy człowiek w ramach mikro-kosmosu Podsumowanie Przypisy do rozdziałów V-VII Część trzecia Ku tożsamości osoby ludzkiej ROZDZIAŁ VIII Fenomen tożsamości osoby ludzkiej Fenomen koordynacji cielesno-psychiczno-duchowej w obrębie ludzkiego bytu osobowego Pamięć-charakter-ciało we wspólnej koordynacji De-absolutna pierwotność osoby ludzkiej Istniejące ja wtórne wobec konkretnej osoby ludzkiej Ucieleśniona strona osoby ludzkiej Uduchowiona strona osoby ludzkiej Żywe centrum osoby ludzkiej ROZDZIAŁ IX Związek niższego i wyższego człowieka z pierwotnym doświadczeniem moralności Węższe doświadczenie moralności u niższego człowieka Szersze doświadczenie moralności u wyższego człowieka Fenomenalne dobra a fundamentalne dobra Dobra rzeczy i dobra duchowe Hierarchia wartości ROZDZIAŁ X Niższy i wyższy człowiek w związku cnót w czasie chronos i kairos Usprawnienie moralne niższego człowieka w czasie chronos Usprawnienie moralne wyższego człowieka w czasie chronos Usprawnienie moralne niższego i wyższego człowieka w czasie kairos ROZDZIAŁ XI Koekstensywność transcendentaliów w niższym i wyższym człowieku (jako infrastrukturach bytowych) Kwestia zasięgu i zakresu treściowego transcendentaliów: jedność, prawda, dobro, piękno (, etc.) w niższym i wyższym człowieku Telos uobecniania się transcendentaliów w całości żywego ludzkiego bytu osobowego Transcendentalia a jakość życia w niższym i wyższym człowieku ROZDZIAŁ XII

8 12.0. Fenomen sakralizacji niższego i wyższego człowieka w obrębie osoby ludzkiej Lejtmotyw skażenia natury ludzkiej (fenomen zła) Bojaźń i trwoga niższego człowieka wobec Boga Odkrywanie homo absconditus i Deus Absconditus w obrębie osoby ludzkiej Sakralizacja cielesności i duchowości osobowego bytu ludzkiego jako przykład solidarności pomiędzy niższym i wyższym człowiekiem Promieniowanie Idei Bożych w obrębie żywych infrastruktur bytowych Podsumowanie Przypisy do rozdziałów VIII-XII Zakończenie Bibliografia Wykaz tabeli Indeks osobowy