SPIS TREŚCI WSTĘP 9 WPROWADZENIE 17 CZĘŚĆ I. Rozdział I ANTROPOLOGIA I HERMENEUTYKA 25

Transkrypt

1 Dariusz Radziechowski Teologia kultury integralnej Antropologiczne studium myśli Karola Wojtyły Jana Pawła II SPIS TREŚCI WSTĘP 9 WPROWADZENIE 17 CZĘŚĆ I Rozdział I ANTROPOLOGIA I HERMENEUTYKA Antropologia teologiczna Wstęp do antropologii teologicznej 27 Holizm antropologii 27 Antropologia biblijna 29 Pojęcie, cechy i zagadnienia antropologii teologicznej 31 Signum temporis antropologii teologicznej 32 Metoda antropologii chrześcijańskiej - teologicznej 35 Wymiary chrześcijańskiej antropologii Antropologia adekwatna - integralna 39 Filozoficzne założenia antropologii Karola Wojtyły 39 Antropologia adekwatna 42 Metoda antropologii adekwatnej 45 Antropologia integralna Hermeneutyka Rudymenty hermeneutyczne 51 Pojęcie hermeneutyki 51 Dzieje hermeneutyki 52 Hermeneutyka biblijna 53 Hermeneutyka filozoficzna 55 Teologia hermeneutyczna Hermeneutyka w antropologii teologicznej 60 Postulat hermeneutycznej pozytywnej teorii człowieka 60

2 384 Spis treści Hermeneutyka jako część metody i wymiar samej antropologii chrześcijańskiej 61 Hermeneuta i antropolog (teologiczny) 62 Formacyjny wymiar hermeneutyki 63 Rozdział II INTEGRALNE OKREŚLENIE KULTURY Kultura Pojęcie kultury 67 Kultura a cywilizacja - wyjaśnienia semantyczno-etymologiczne 67 Klasyczny i antropologiczny wymiar kultury 71 Typologia definicji kultury 72 Modele kulturowe Filozofia kultury 75 Filozofia kultury jako autonomiczna nauka 75 Fenomenologiczno-ontologiczny i antropologiczno-aksjologiczny wymiar kultury 76 Genetyczne przyczyny kultury 11 Formy kultury 11 Różność filozoficznych koncepcji kultury Kultura - natura 80 Pojęcie natury 80 Filozoficzne stanowiska kultura - natura 81 Kultura - natura jako tworzenie" - rodzenie" 82 Kultura jako przetwarzanie [doskonalenie] natury 84 Pokantowska kultura i natura 86 Kultura «drugą naturą» człowieka Socjologia kultury 89 Rudymenty socjologii kultury 89 Kultura a społeczeństwo 90 Kultura jako komunikacja - środki społecznego przekazu a kultura 92 Polityka kulturalna Teologia kultury Pojęcie, przedmiot i metoda 96 Pojęcie teologii kultury 96 Przedmiot teologii kultury 97 Katolicka teologia kultury w syntezie tez 98 Metoda teologii kultury 98

3 Spis treści 385 2,2.2. Postulat integralnej teologii kultury 99 Conscientisation culturelle 99 Kultura w optyce Vaticanum Secundum 101 Paweł VI - «cywilizacja miłości» 103 Jan Paweł II - «cywilizacja miłości» i Papieska Rada do spraw Kultury 104 Formacja do [teologii] kultury integralnej 107 Kultura duchowa i materialna [?] 109 Współdźwięk integralności teologii kultury i antropologii 110 CZĘŚĆ II Rozdział III CZŁOWIEK I KULTURA Historia zbawienia Imago Dei w dziele stworzenia i odkupienia 118 Pytanie o początek" 118 Wyjątkowość człowieka we wszechświecie 120 Hermeneutyka imago 122 Imago Dei - człowiek jako obraz i podobieństwo Boga 123 Poznanie, rozum, wolna wola 127 Otwartość, miłość, dar, komunia 128 Ciało, płeć, rodzicielstwo 129 Relacja człowieka do świata: tworzenie kultury i szacunek dla natury (przyrody) 131 Imago Dei a grzech 135 Eschatologiczny dynamizm imago Dei 136 Granice analogii Donum - odkupienie człowieka i kultury przez Jezusa Chrystusa 138 Hermeneutyczna analiza donum 138 Chrystus Odkupiciel - Dar absolutny 141 Tajemnica człowieka - tajemnica Słowa Wcielonego 143 Chrystus Odkupicielem kultury 145 Pośrednictwo i współdziałanie kultury w dziele zbawienia Człowiek podmiotem, przedmiotem i celem kultury Homo artifex 149 Etymologiczna uwaga wstępna 149 Twórca a Stwórca 150

4 386 Spis treści Czyn, działanie i dzianie się 152 Osoba jako podmiot i przedmiot działania 153 Motywy ludzkiej twórczości kulturalnej 154 Człowiek twórcą kultury [działanie transitens oraz intransitens] Człowiek dziełem kultury 157 Tworzyć to dawać 157 Ludzkie transcendowanie ku prawdzie jako wyraz twórczości 159 Kultura jako praca 160 Tworzenie jako wyraz nieśmiertelności 162 Twórca - artysta 163 Tworzenie dzieł sztuki 165 Tworzenie jako świadectwo i apostolstwo Prymat być" nad mieć" 168 Teleologiczność kultury 168 Być" - mieć" 169 Wychowanie w rodzinie 170 Wykształcenie - rola uniwersytetu 173 Pedagogika «być» Między uniwersalizmem a partykularyzmem Jedność kultury i wielość kultur 180 Dylemat relatywizmu oraz uniwersalizmu kulturowego 180 Jedność w różnorodności 181 Odmienność" i swoistość innego" [ Innego"] 183 Globalizacja kultur 184 Wołanie o jedność, o pozytywną integrację kultur 186 Dialog ekumeniczny i międzyreligijny Kultura narodowa 189 Naród i jego kultura 189 Tożsamość kulturowa - narodowa 192 Kościół a kultura narodowa 195 Prawa narodów prawami człowieka 196 Niewłaściwe interpretacje kultury narodowej 197 Patriotyzm 199 Rozdział IV WIARA I KULTURA Religia a kultura Modele relacji 206 Rys historyczny relacji religia - kultura 206

5 Spis treści 387 Modelowe relacje religii i kultury 207 Model opozycji 207 Model personalistyczny Kultura religijna 211 Określenie kultury religijnej 211 Kultura religijna - religijność kulturalna 212 Kultura religijna w optyce Gaudium et spes 212 Tematyzacja i kod interpretacyjny Kościół a kultura Ewangelizacja kultury i inkulturacja wiary 218 Ewangelia i człowiek 218 Ewangelia a kultura 220 Ewangelia i sztuka 221 Ewangelizacja a humanizacja 223 Kościół jako głosiciel Ewangelii 223 Ewangelizacja kultury 225 Nowa ewangelizacja kultury 228 Inkulturacja wiary 229 Sponsa ornata monilibus suis" Kultura moralna 232 Moralność: kultura moralna 232 Życie moralne jako wyraz najwyższej wrażliwości 234 Moralny imperatyw - sumienie 235 Odpowiedzialność ludzi kultury - nauki 237 Moralność a rozwój techniczny 238 CZĘŚĆ III Rozdział V KRYZYS KULTURY Kultura naukowo-techniczna Oderwanie rozumu od wiary 247 Spór o relację nauki i wiary 247 Klasyfikacja relacji nauki i wiary 248 Dwa skrzydła ludzkiego ducha -fides et ratio 251 Proces degradacji Logosu 253 Wokół rewolucji cogito, ergo sum" Funkcjonalne ujęcie nauki 259 Nauka to znaczy prawda 259

6 388 Spis treści Ambiwalentność owoców nauki 260 Upadek mitu nauki" 263 Nauka jako scire propter uti" 265 Konsumizm Kryzys prawdy Niespójność - wojny kulturowe" 270 Prawda, jej koherencja i ludzkie do niej dążenie 270 Prawda jako fundament kultury 271 Wojny kulturowe" 273 Relatywizm i anarchia rozumu" 274 Postmodernizm i neoliberalizm Błąd antropologiczny 276 Ekologia ludzka" 276 Iluzja szczęśliwej" autonomii 277 Ufortyfikowani w zaprzeczonej wolności 282 Zaćmienie poczucia grzechu 283 Redukcjonistyczna antropologia 285 Mysterium iniquitatis" i kultura śmierci 288 Contra spem in spem credidit" (Rz 4, 18) 289 Rozdział VI UWARUNKOWANIA ROZWOJU KULTURY Warunki twórczości Wolność 296 Spór o wolność 296 Wolność podstawą działania 297 Wolność badań naukowych 299 Prawda logiką wolności 301 Hermeneutyczne koło wolności: ja" ty" Bóg" 303 Miłość wypełnieniem wolności Współdziałanie, uniwersalność oraz służba człowiekowi 305 Współdziałanie i interdyscyplinarność w imię człowieka integralnego 305 Uniwersalność - otwarcie na uniwersalizm 307 Służba człowiekowi integralnemu Nowa hermeneutyka kultury Symfonia prawdy 314 Czym jest symfonia"? I dlaczego symfonia"? 314 Eppur' si muove: rozwiązanie mitu Galileusza" ( ) 315

7 Spis treści 389 Walka z kryzysem pojęć 320 Współdźwięk etyki i techniki Kultura życia 324 Ku nowej kulturze życia" 324 Szczególna rola kobiet w odnowie kultury 325 Perspektywa eschatologiczna 326 ZAKOŃCZENIE 329 SOMMARIO 333 BIBLIOGRAFIA 335