Regulacje prawne: Kodeks pracy Ustawy branżowe, np. Karta Nauczyciela Rozporządzenia wykonawcze do Kodeksu Pracy

Regulacje prawne: Kodeks pracy Ustawy branżowe, np. Karta Nauczyciela Rozporządzenia wykonawcze do Kodeksu Pracy rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bhp rozporządzenia branżowe Układy i porozumienia zbiorowe (zakładowe lub ponad zakładowe) Regulaminy, statuty Umowa o pracę 1

Organy nadzoru i ochrony warunków pracy: Organy nadzoru zewnętrznego: Państwowa Inspekcja Pracy (kontroluje przestrzeganie prawa pracy i zasad bhp) Państwowa Inspekcja Sanitarna (zasady, przepisy higieny i warunki środowiska pracy) Państwowa Straż Pożarna Urząd Dozoru Technicznego Inne Organy Nadzoru Organy nadzoru i ochrony warunków pracy: Organy nadzoru wewnętrznego: Służba bezpieczeństwa i higieny pracy, Komisja BHP (u pracodawców zatrudniających więcej niż 250 pracowników), Społeczna Inspekcja Pracy. 2

Podstawowe obowiązki pracodawcy: Podstawowe obowiązki pracodawcy z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy regulują przepisy Kodeksu Pracy w artykułach: 94, 94¹, 94³, 207, 207¹ Obowiązki pracodawcy (Art. 94): Pracodawca jest obowiązany w szczególności: zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami, organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy, 3

Obowiązki pracodawcy (Art. 94): Pracodawca jest obowiązany w szczególności: organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w ustalonym z góry tempie, przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy, Obowiązki pracodawcy (Art. 94): Pracodawca jest obowiązany w szczególności: zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie, ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych, 4

Obowiązki pracodawcy (Art. 94): Pracodawca jest obowiązany w szczególności: stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły prowadzącej kształcenie zawodowe lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy, zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników, stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy, Obowiązki pracodawcy (Art. 94): Pracodawca jest obowiązany w szczególności: prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników, przechowywać dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników w warunkach niegrożących uszkodzeniem lub zniszczeniem, wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. 5

Prowadzenie akt osobowych i dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy: W myśl rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 z późn. zm. ), pracodawca zakłada i prowadzi oddzielne dla każdego pracownika akta osobowe, obejmujące: Akta osobowe: Część A: Dokumenty zgromadzone w związku z ubieganiem się zatrudnienie: wypełniony kwestionariusz osobowy dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie, zawierający (art. 22¹ 1 Kodeksu Pracy) następujące dane: imię (imiona) i nazwisko, imiona rodziców, datę urodzenia, miejsce zamieszkania (adres do korespondencji), wykształcenie, przebieg dotychczasowego zatrudnienia, 6

Akta osobowe: Świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy lub inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, obejmujące okresy pracy przypadające w roku kalendarzowym, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie, Pomocniczy wzór kwestionariusza osobowego dla osoby ubiegającej się o zatrudnienie (załącznik Nr 1 do rozporządzenia), Akta osobowe: Kwestionariusz osobowy, składany wyłącznie na żądanie pracodawcy, zawierający następujące dane: Inne dane osobowe pracownika, a także imiona i nazwiska oraz daty urodzenia dzieci pracownika, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy, Numer pesel pracownika 7

Akta osobowe: Dokumenty potwierdzające kwalifikacje zawodowe, wymagane do wykonywania oferowanej pracy, Świadectwa ukończenia gimnazjum w przypadku osoby ubiegającej się o zatrudnienie w celu przygotowania zawodowego, Orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, Inne dokumenty jeżeli są wymagane, Akta osobowe: Osoba ubiegająca się o zatrudnienie może dodatkowo przedłożyć dokumenty potwierdzające jej umiejętności i osiągnięcia zawodowe, świadectwa pracy z poprzednich miejsc pracy lub inne dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, obejmujące okresy pracy przypadające w innym roku kalendarzowym niż rok, w którym pracownik ubiega się o zatrudnienie oraz dokumenty stanowiące podstawę do korzystania ze szczególnych uprawnień w zakresie stosunku pracy. 8

Akta osobowe: Część B: Dokumenty dotyczące nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika: Umowę o pracę, a jeżeli umowa nie została zawarta na piśmie potwierdzenie ustaleń co do rodzaju umowy oraz jej warunków, a także zakres czynności (zakres obowiązków), jeżeli pracodawca dodatkowo w tej formie określił zadania pracownika wynikające z umowy o pracę, Dokumenty dotyczące wykonywania pracy w formie telepracy, Pisemne potwierdzenie zapoznania się przez pracownika z przepisami i informacjami dotyczącymi wystawiania legitymacji służbowych, przepustek albo innych dokumentów upoważniających pracownika do przebywania na terenie zakładu pracy lub załatwiania spraw służbowych poza zakładem pracy, Akta osobowe: Zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, Oświadczenie pracownika będącego rodzicem lub opiekunem dziecka o zamiarze lub o braku zamiaru korzystania z uprawnień mu przysługujących, Dokumenty dotyczące powierzenia pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się, Dokumenty związane z podnoszeniem przez pracownika kwalifikacji zawodowych, Oświadczenia dotyczące wypowiedzenia pracownikowi warunków umowy o pracę lub zmiany tych warunków w innym trybie, 9

Akta osobowe: Dokumenty związane z przyznaniem pracownikowi nagrody lub wyróżnienia oraz wymierzeniem kary porządkowej, Pisma dotyczące udzielenia pracownikowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego, urlopu wychowawczego oraz urlopu bezpłatnego, Dokumenty związane z obniżeniem wymiaru czasu pracy, Orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi i kontrolnymi, Umowę o zakazie konkurencji, jeżeli strony zawarły taką umowę w okresie pozostawania w stosunku pracy, Akta osobowe: Wnioski pracownika dotyczące ustalenia indywidualnego rozkładu jego czasu pracy, stosowania do niego systemu skróconego tygodnia pracy, a także stosowania do niego systemu czasu pracy, w którym praca jest świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, Wniosek pracownika o poinformowanie właściwego inspektora pracy o zatrudnieniu pracowników pracujących w nocy oraz kopię informacji w tej sprawie skierowanej do właściwego inspektora pracy, Korespondencję z reprezentującą pracownika zakładową organizacją związkową we wszystkich sprawach ze stosunku pracy wymagających współdziałania pracodawcy z tą organizacją lub innymi konsultującymi sprawy ze stosunku pracy, Informacje dotyczące wykonywania przez pracownika powszechnego obowiązku obrony, 10

Akta osobowe: Część C: Dokumenty związane z ustaniem zatrudnienia: Oświadczenie o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę, Dotyczące żądania wydania świadectwa pracy oraz związane z niewypłaceniem pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy, Kopię wydanego pracownikowi świadectwa pracy, Potwierdzenie dokonania czynności związanych z zajęciem wynagrodzenia za pracę w związku z postępowaniem egzekucyjnym, Akta osobowe: Umowę o zakazie konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli strony zawarły taką umowę, Orzeczenie lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi po rozwiązaniu stosunku pracy. 11

Akta osobowe: Dokumenty znajdujące się w poszczególnych częściach akt osobowych powinny być ułożone w porządku chronologicznym oraz ponumerowane. Każda z tych części powinna zawierać pełny wykaz znajdujących się w nich dokumentów. Obowiązki pracodawcy (Art. 94¹): Pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji rozpowszechnionej na terenie zakładu pracy lub zapewnia pracownikom dostęp do tych przepisów w inny sposób przyjęty u danego pracodawcy. 12

Obowiązki pracodawcy (Art. 94³): Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Obowiązki pracodawcy (Art. 94³): Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny, o której mowa w 2, uzasadniającej rozwiązanie umowy. 13

Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz powierzenie wykonywania zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy specjalistom spoza zakładu pracy. Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. 14

Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): W szczególności pracodawca jest obowiązany: organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń, Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): W szczególności pracodawca jest obowiązany: reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników, biorąc pod uwagę zmieniające się warunki wykonywania pracy, zapewnić rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym uwzględniającej zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynnikówśrodowiska pracy, 15

Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): W szczególności pracodawca jest obowiązany: uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych, zapewniać wykonywanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, zapewniać wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy. Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): Koszty działań podejmowanych przez pracodawcę w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w żaden sposób nie mogą obciążać pracowników. 16

Podstawowe obowiązki pracodawcy (Art. 207): Pracodawca oraz osoba kierująca pracownikami są obowiązani znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nich obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy. Obowiązek przekazywania informacji przez pracodawcę (Art. 207¹): Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o: zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu iżyciu pracowników, działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, 17

Obowiązek przekazywania informacji przez pracodawcę (Art. 207¹): Pracodawca jest obowiązany przekazywać pracownikom informacje o: pracownikach wyznaczonych do: udzielania pierwszej pomocy, wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników Informacja o tych pracownikach obejmuje: imię i nazwisko, miejsce wykonywania pracy, numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej. Podstawowe obowiązki pracodawcy podsumowanie: zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy, kierować pracowników na badania lekarskie, prowadzić, organizować bądź kierować pracowników na szkolenia z zakresu bhp, zapoznać pracowników z regulaminem pracy, przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu i mobbingowi, 18

Podstawowe obowiązki pracodawcy podsumowanie: Ocenianie, dokumentowanie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy oraz informowanie pracownika o ryzyku zawodowym na stanowisku pracy, Kontrolowanie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy (organizacji procesów pracy, stanu technicznego maszyn i urządzeń technicznych, ustalać sposoby rejestracji nieprawidłowości i metody ich usuwania), Informowanie pracowników o istniejących zagrożeniach, Podstawowe obowiązki pracodawcy podsumowanie: Udostępniać pracownikom niezbędnych środków ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, 19

Odzież i obuwie robocze: Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze w przypadkach: jeżeli jego własna odzież może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy. Odzież i obuwie robocze: Pracodawca może także ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników (za ich zgodą) własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy. (Nie dotyczy to stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi, albo materiałami biologicznie zakaźnymi). W tych przypadkach pracodawca powinien wypłacać pracownikom ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny. 20

Odzież i obuwie robocze: Pracodawca ustala rodzaje odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne oraz przewidywane okresy ich użytkowania. Pracodawca nie ma obowiązku wydawania nowych sortów odzieży i obuwia, gdy dotychczas używane spełniają wymagania ochronne i jednocześnie ma wydać nowe przy przedwczesnym ich zużyciu (jeżeli z winy pracownika, może dochodzić od niego odszkodowania z tego tytułu. Odzież i obuwie robocze: Odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy. 21

Odzież i obuwie robocze: Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy. Wynika to z obowiązku stosowania przez pracownika odzieży i obuwia roboczego. Odzież i obuwie robocze: Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie. Jeżeli nie może on zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości poniesionych kosztów. 22

Odzież i obuwie robocze: Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym. Powierzenie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania przedmiotów, o których mowa jest niedopuszczalne. Podstawowe obowiązki pracodawcy podsumowanie: zapewnić pracownikom pierwszą pomoc w razie wypadku oraz środki do udzielenia pierwszej pomocy, powiadomić PIP i PIS o: - rozpoczęciu działalności, - zmianie miejsca prowadzenia działalności, rodzaju, zakresu, technologii i profilu produkcji, - zaprzestaniu działalności, zapewnić wykonanie nakazów organów kontrolnych, 23

Obowiązki pracownika (Art. 100): Podstawowe obowiązki pracownika: pracownik jest obowiązany wykonywać pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę, Obowiązki pracownika (Art. 100): pracownik jest obowiązany w szczególności: przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych, dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach, przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego, 24

Powstrzymywanie się od wykonywania pracy (Art. 210): W razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymywać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jeżeli powstrzymywanie się od pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Powstrzymywanie się od wykonywania pracy (Art. 210): Pracownik nie może ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla niego konsekwencji z powodu powstrzymywania się od pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia. Za czas powstrzymywania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. Pracownik ma prawo, po uprzednim zawiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od wykonywania pracy wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan psychofizyczny nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. 25

Podstawowe obowiązki pracownika (Art. 211): Przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W szczególności pracownik jest obowiązany: znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym, wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych, Podstawowe obowiązki pracownika (Art. 211): W szczególności pracownik jest obowiązany: dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy, stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem, poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich, 26

Podstawowe obowiązki pracownika (Art. 211): W szczególności pracownik jest obowiązany: niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie, współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy. Podstawowe obowiązki pracownika: Podstawowe obowiązki pracownika z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy regulują przepisy Kodeksu Pracy w artykułach: 100, 210 i 211 27

Podstawowe obowiązki pracownika podsumowanie: wykonywać pracę zgodnie z przepisami i zasadami bhp, dbać o należyty stan urządzeń i sprzętu, dbać o porządek i ład w miejscu pracy, Podstawowe obowiązki pracownika podsumowanie: poddawać się badaniom lekarskim profilaktycznym, zawiadamiać przełożonego o zauważonych wypadkach lub zagrożeniach życia lub zdrowia ludzkiego, ostrzegać współpracowników i inne osoby o niebezpieczeństwie, 28

Podstawowe obowiązki pracownika podsumowanie: Jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stanowią bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracownika. Pracownik po zawiadomieniu przełożonego ma prawo: powstrzymać się od wykonywania pracy, oddalić się z miejsca zagrożenia, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Podstawowe obowiązki pracownika podsumowanie: kara upomnienia lub kara nagany za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bhp, przepisów ppoż., a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy. kara pieniężna za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bhp lub przepisów ppoż., opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy 29

Kara pieniężna: Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty. Odpowiedzialność porządkowa: 30

Odpowiedzialność porządkowa: Odpowiedzialność porządkowa: Kara nie może być zastosowana po upływie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o naruszeniu obowiązku pracowniczego i po upływie 3 miesięcy od dopuszczenia się tego naruszenia. 31

Odpowiedzialność materialna: Pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę. Odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Odpowiedzialność za powierzone mienie: Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się: 1) pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, 2) narzędzia i instrumenty lub podobne przedmioty, a także środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. 32

Odpowiedzialność wykroczeniowa: Odpowiedzialność karna: 33

Odpowiedzialność dyscyplinarna - Karta Nauczyciela: Za uchybienia przeciwko porządkowi pracy, wymierza się nauczycielom kary porządkowe zgodnie z Kodeksem pracy. Karami dyscyplinarnymi dla nauczycieli są: nagana z ostrzeżeniem, zwolnienie z pracy, zwolnienie z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania, wydalenie z zawodu nauczycielskiego. Odpowiedzialność dyscyplinarna - Karta Nauczyciela: W sprawach dyscyplinarnych nauczycieli orzekają w pierwszej instancji komisje dyscyplinarne przy wojewodach dla nauczycieli wszystkich szkół na terenie województwa. Drugą instancją w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli jest odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw oświaty i wychowania, a w sprawach dyscyplinarnych nauczycieli szkół artystycznych - odwoławcza komisja dyscyplinarna przy ministrze właściwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego. 34

Odpowiedzialność dyscyplinarna - Karta Nauczyciela: Istnieje możliwość odwołania się do właściwego ze względu na miejsce zamieszkania obwinionego sądu apelacyjnego - sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia wraz z uzasadnieniem. Postępowanie dyscyplinarne nie może być wszczęte po upływie 3 miesięcy od dnia uzyskania przez właściwy organ wiadomości o popełnieniu czynu uzasadniającego nałożenie kary i po upływie 3 lat od popełnienia tego czynu. Jeżeli jednak czyn stanowi przestępstwo, okres ten nie może być krótszy od okresu przedawnienia ścigania tego przestępstwa. Zawieszenie w pełnieniu obowiązków: Dyrektor szkoły może zawiesić w pełnieniu obowiązków nauczyciela, a organ prowadzący szkołę/placówkę - dyrektora szkoły/placówki, przeciwko któremu wszczęto postępowanie karne lub złożono wniosek o wszczęcie postępowania dyscyplinarnego, jeżeli ze względu na powagę i wiarygodność wysuniętych zarzutów celowe jest odsunięcie nauczyciela od wykonywania obowiązków w szkole/placówce. Wynagrodzenie zasadnicze w okresie zawieszenia w pełnieniu obowiązków może ulec ograniczeniu, a tymczasowo aresztowanego ulega ograniczeniu najwyżej do połowy. 35

Ochrona pracy kobiet: Nie wolno zatrudniać kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia (art. 176 KP). Pełen wykaz tych prac zawiera załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. 1996, Nr 114, poz. 545 z późn. zm.) Ochrona pracy kobiet: Ochrona pracy kobiet polega, m.in. na: ochronie przed rozwiązaniem stosunku pracy w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, zakazie zatrudniania kobiety w ciąży w nadgodzinach oraz w porze nocnej, zakazie zatrudniania w warunkach szkodliwych lub uciążliwych kobiety w ciąży albo karmiącej dziecko piersią, prawie do urlopu macierzyńskiego. 36

Ochrona pracy kobiet: Kobiety w ciąży nie wolno: zatrudniać w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej, zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy, zatrudniać przy pracach wzbronionych, delegować bez jej zgody poza stałe miejsce pracy. Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Nie wolno zatrudniać kobiet: przy ręcznym podnoszeniu i przenoszeniu ciężarów o masie przekraczającej: 12 kg - przy pracy stałej, 20 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). 37

Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Nie wolno zatrudniać kobiet: przy ręcznej obsłudze elementów urządzeń (dźwigni, korb, kół sterowniczych itp.) przy której wymagane jest użycie siły przekraczającej: 50 N przy pracy stałej, 100 N przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Nie wolno zatrudniać kobiet: przy nożnej obsłudze elementów urządzeń (pedałów, przycisków, itp. 120 N przy pracy stałej, 200 N przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). 38

Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Nie wolno zatrudniać kobiet: przy ręcznym przenoszeniu pod górę po pochylniach, schodach, itp., których maksymalny kąt nachylenia przekracza 30, a wysokość 5 m ciężarów o masie przekraczającej: 8 kg przy pracy stałej, 15 kg przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej). Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Nie wolno zatrudniać kobiet: przy przewożeniu ciężarów o masie przekraczającej: 50 kg przy przewożeniu na taczkach jednokołowych, 80 kg przy przewożeniu na wózkach 2, 3 i 4 kołowych, 300 kg przy przewożeniu na wózkach po szynach. 39

Ochrona pracy kobiet prace związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała: Kobiet w ciąży lub karmiących piersią nie wolno zatrudniać przy pracach: przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonanie pracy, przekraczają 2900 kj na zmianę roboczą, zabronionych kobietom, jeżeli występuje przekroczenie ¼ określonych w nich wartości, z pozycji wymuszonej, z pozycji stojącej łącznie ponad 3 godziny w czasie zmiany roboczej. Ochrona pracy kobiet prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym: Nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży lub karmiących piersią: w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia), określany zgodnie z Polską Normą, jest większy od 1,5, w warunkach, w których wskaźnik PMV (przewidywana ocena średnia), określany zgodnie z Polską Normą, jest mniejszy od 1,5, w środowisku, w którym występują nagłe zmiany temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 C. 40

Ochrona pracy kobiet prace w hałasie i drganiach: Nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w warunkach narażenia na hałas, którego: poziom ekspozycji odniesiony do 8 godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w KP, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 65 db, szczytowy poziom dźwięku C (dźwięk, którego częstotliwość dla c¹ wynosi 261,6 Hz) przekracza wartość 130 db, maksymalny poziom dźwięku A (dźwięk, którego częstotliwość dla a¹ wynosi 440 Hz ) przekracza wartość 110 db, Ochrona pracy kobiet prace w hałasie i drganiach: Nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w warunkach narażenia na hałas infradźwiękowy, którego: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G, odniesiony do 8 godzinnego dobowego lub przeciętnego tygodniowego, określonego w KP, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 86 db, szczytowy nieskorygowany poziom ciśnienia akustycznego przekracza wartość 135 db. 41

Ochrona pracy kobiet prace w hałasie i drganiach: Nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży w warunkach narażenia na hałas ultradźwiękowy, którego: równoważne i maksymalne poziomy ciśnienia akustycznego w pasmach tercjowych o częstotliwościach środkowych od 10 khz do 40 khz, odniesione do 8 godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego przekraczają wartość podaną w przepisach, przy pracach w warunkach narażenia na drgania o ogólnym oddziaływaniu na organizm człowieka. Ochrona pracy kobiet prace w narażających na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz przy monitorach ekranowych: w zasięgu pól elektromagnetycznych o natężeniach przekraczających wartości dla sfery bezpiecznej, w środowisku, w którym występuje przekroczenie ¼ wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń promieniowania nadfioletowego, określonych w przepisach w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. 42

Ochrona pracy kobiet prace w narażających na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz przy monitorach ekranowych: Nie wolno zatrudniać kobiet w ciąży: w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące określonych w przepisach prawa atomowego, przy obsłudze monitorów ekranowych powyżej 4 godzin na dobę. Kobiet karmiących piersią nie wolno zatrudniać przy pracach w warunkach narażenia na promieniowanie jonizujące określonych w przepisach prawa atomowego. Uprawnienia związane z rodzicielstwem: 43