ZAKŁAD URBANISTYKI I PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO Rok akademicki 2013/2014 Rok III, semestr VI (kierunek: architektura i urbanistyka studia stacjonarne i niestacjonarne) Kod przedmiotu: AU6006 Przedmiot kierunkowy obowiązkowy PROJEKTOWANIE URBANISTYCZNE 2 zespoły śródmiejskie Ćwiczenia projektowe (4 godziny tygodniowo) Prowadzący: Dr hab. inż. arch. Bartosz Czarnecki koordynator przedmiotu Dr hab. inż. arch. Jarosław Szewczyk Dr inż. arch. Katarzyna Asanowicz Dr inż. arch. Agnieszka Kłopotowska Dr inż. arch. Magdalena Sulima Mgr inż. arch. Iwona Toczydłowska Temat: Koncepcja rehabilitacji centrum miasta Łapy Projekt zespołu urbanistycznego o złożonej funkcji w lokalizacji śródmiejskiej. Lokalizacja o istotnych walorach kulturowych środowiska miejskiego. 1. Problem Miasta o wielkości około 20-30 tysięcy mieszkańców zachowują cechy kameralnych ośrodków małomiejskich, z charakterystyczną niewielką skalą zabudowy i przestrzeni. Jednocześnie poszerza się baza usług i oczekiwania w tym względzie ze strony mieszkańców miasta jak i niekiedy dość odległych miejscowości z otaczającego terenu. Obecnie, dzięki upowszechnieniu się motoryzacji, miasta powiatowe i większe ośrodki gminne stają się coraz bardziej atrakcyjne a ich centra podlegają coraz intensywniejszemu użytkowaniu, muszą jednak konkurować z ofertą usługową blisko położonych większych miast. Intensyfikacji uległ ruch kołowy, w tym tranzytowy i związane z tym uciążliwości. Stanowi to szansę rozwojową dla takich miast, lecz wymaga dostosowania centralnych ich obszarów do intensywniejszego wykorzystania oraz podniesienia jakości przestrzeni centrum również w zakresie wyeksponowania walorów kulturowych: zabytkowych, kompozycyjnych i widokowych w celu kreowania rozpoznawalnego wizerunku miasta. Łapy są miastem liczącym 16 tysięcy mieszkańców, siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Położone są w odległości około 20 km na południowy-zachód od Białegostoku, w powiecie białostockim, w obrębie obszaru funkcjonalnego Białegostoku. Należy zwrócić uwagę, że dojazd do centrum Białegostoku zarówno pociągiem jak i samochodem zajmuje nie więcej niż 25 minut. Łapy są miastem młodym, które rozwinęło się po przeprowadzeniu w tej okolicy linii kolei warszawsko-petersburskiej. Już wówczas powstały tu warsztaty naprawcze wagonów. Prawa miejskie Łapy uzyskały w roku 1925. Gospodarka Łap oparta była na działalności dwóch zakładów, które w ostatnich latach zostały zamknięte: Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego oraz Cukrownia Łapy. Obecnie trwają próby ożywienia gospodarczego dzięki powstawaniu firm na terenie utworzonej niedawno podstrefy Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Miasto graniczy z obszarem Narwiańskiego Parku Narodowego. Stacja kolejowa sąsiaduje bezpośrednio z centrum miasta. Władzom miasta zależy na poprawie stanu centralnej przestrzeni miasta tak, aby stała się ona jego rozpoznawalną i atrakcyjną wizytówką. Zadanie obejmuje analizę stanu istniejącego, sformułowanie założeń i głównych elementów koncepcji projektowej oraz projekt zagospodarowania terenu. 2. Zadanie. Projekt dotyczy przekształceń obszaru centralnego miasta o skali miasta powiatowego, w celu: a) wykreowania nowego oblicza centralnego obszaru miasta tak, by stało się atrakcyjną, wizytówką miasta, współtworząc jego rozpoznawalny obraz, służąc obecności mieszkańców i osób przyjezdnych; b) podniesienia poziomu jakości centralnej przestrzeni publicznej poprzez poprawę dostępności i lokalizacji funkcji usługowych oraz poprawę walorów kulturowych tych przestrzeni; c) usprawnienia systemu transportowego centrum oraz obniżenia poziomu uciążliwości i zagrożeń z tym związanych; d) podkreślenia walorów historycznych i kompozycyjno-estetycznych tak, aby centralny obszar miasta mógł stać się jego rozpoznawalną wizytówką i spełniać różnorodne funkcje społeczno-kulturowe. Istotne jest stworzenie możliwości koncentracji funkcji usługowych, z zachowaniem na wyższych kondygnacjach funkcji mieszkaniowych. Proponując nową zabudowę, należy dążyć do twórczego przetworzenia form charakterystycznych dla miasta. Należy uszanować obiekty historyczne i ich rolę w kształtowaniu tożsamości miasta. Zagadnienia programowe należy rozwiązywać w skali poszczególnych zespołów przestrzennych. Rozwiązania projektowe muszą uwzględniać obowiązujące przepisy urbanistyczne i architektoniczno-budowlane. W ramach przygotowania projektu należy zrealizować następujące etapy: 1) analizy uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych zagospodarowania; 2) na podstawie wniosków sformułowanie założeń ideowych oraz funkcjonalno-przestrzennych do projektu; 3) opracowanie koncepcji funkcjonalno-przestrzennej oraz projekt zagospodarowania terenu. W związku z powyższym należy zrealizować następujące etapy przygotowania projektu po zebraniu usystematyzowaniu danych podczas analizy mapy sytuacyjno-wysokościowej oraz wizji lokalnej: Ad. 1) Analizy 1.1. Ustalenie podstawowych danych: pole powierzchni terenu, orientacja względem stron świata, położenie w kontekście najbliższej okolicy (siatka i hierarchia ulic, struktura funkcji, cechy okolicznej zabudowy, mogące stanowić podstawę do kontynuacji.
1.2. Rejestracja fotograficzna i rysunkowa istotnych fragmentów terenu oraz otoczenia, mogących wpływać na decyzje projektowe. 1.3. Ustalenie stanu prawnego terenu (przebieg granic działek, przepisy aktów prawa powszechnego i lokalnego mające zastosowanie w danym przypadku, status prawny ulic otaczających oraz występujących na terenie). 1.4. Analiza uwarunkowań ekofizjograficznych (identyfikacja cieków i zbiorników wodnych oraz terenów podmokłych, fragmentów terenu o największym nachyleniu, w tym głównych kierunków spływu wód opadowych, skarp i uskoków, zadrzewień oraz pozostałej roślinności). 1.5. Identyfikacja pozostałych istniejących elementów zagospodarowania terenu (powierzchni utwardzonych, urządzeń i linii infrastruktury technicznej, zabudowy, przeszkód terenowych). 1.6. Wnioski Ad. 2) Założenia projektowe 2.1. Przyjęta struktura funkcjonalna projektowanego zespołu (funkcje budynków, aktywności oraz urządzenia wymagające uwzględnienia poza budynkami, program funkcjonalny) - opisowo i graficznie. 2.2. Elementy istniejącego zagospodarowania terenu wymagające uwzględnienia - graficznie. 2.3. Przyjęte wskaźniki zagospodarowania terenu (wg zestawienia 1) oraz parametry zabudowy. 2.4. Zasady obsługi komunikacyjnej, lokalizacja głównych wejść i wjazdów - schemat. 2.5. Zakładane cechy formalne zabudowy (zasada kompozycji założenia w planie oraz kompozycji brył i elewacji, elementy akcentowane, formy dachu, podziały poziome i pionowe, ewentualne wskazania odnośnie materiałów wykończeniowych oraz kolorystyki) schematy i szkice. Ad. 3. Projekt zgodnie z zakresem opracowania: 3. Zakres opracowania: 3.1. Istniejące uwarunkowania funkcjonalno-przestrzenne - schemat 1:5 000 - komunikacja: ulice prowadzące ruch tranzytowy, główne ulice ruchu ogólnomiejskiego, ulice lokalne i dojazdowe, główne powiązania piesze, rowerowe, ciągi i przestrzenie rekreacyjne - struktura funkcji funkcje dominujące w blokach zabudowy, - kompozycja, rozplanowanie zabudowy: schwartzplan, identyfikacja istniejących prawidłowości i reguł kompozycji, - główne przestrzenie publiczne ich rola i walory, - główne kompleksy zieleni - obiekty pełniące rolę dominant przestrzennych i obiekty o wartościach kulturowych - dominanty funkcjonalne główne cele i źródła ruchu, 3.2. Inwentaryzacja urbanistyczna 1:2 000 - zabudowa: wiek, materiał ścian, kształt i materiał dachu, stan techniczny, położenie głównego wejścia, - główne walory i relacje kompozycyjne, - nieużytki, tereny do zagospodarowania, - funkcje budynków, - parametry urbanistyczne: powierzchnia opracowywanego terenu, powierzchnia terenów budowlanych, powierzchnia ulic, powierzchnia zabudowy, wskaźnik intensywności istniejącej zabudowy i inne wg zestawienia 1 3.3. Główne założenia do projektu tabela, schematy 1:2 000 (+1:5000) - założenia programowe,
- koncepcja głównych elementów porządkujących kompozycję: osie, zamknięcia, dominanty przestrzenne, fragmenty wymagające specjalnego opracowania, - projektowane punkty widokowe i strefy ekspozycji obiektów i krajobrazu, - uzupełnienia i przekształcenia zabudowy, - struktura układu komunikacji kołowej, - ciągi i powiązania piesze, w tym rekreacyjne 3.4. Koncepcja modernizacji centrum - projekt 1:1 000 - budynki istniejące do utrzymania, projektowane uzupełnienia zabudowy, wyburzenia, - obiekty o walorach kulturowych - powierzchnie ruchu kołowego, strefy piesze, place parkingowe - ścieżki rowerowe, ciągi rekreacyjne, - zieleń 3.5. Projekt zagospodarowania terenu 1:500 3.6. Detal projekt aranżacji posadzki i małej architektury na wybranym fragmencie placu, ulicy lub ciągu pieszego. 3.7. Przekroje (x2) 1:500 3.8. Ciągi elewacyjne (x2) 1 : 500 3.9. Szkice widoków, wizualizacje lub makieta. Niezbędne opisy lub komentarze należy umieścić na planszach Portfolio format A-4, plansze 100x70 4. Zasady zaliczenia Zaliczenie ćwiczeń następuje na podstawie ocen uzyskanych w trakcie przeglądów przejściowych, w efekcie realizacji projektów klauzurowych oraz oceny projektu semestralnego. Na ocenę końcową w 50% wpływ ma średnia arytmetyczna ocen uzyskanych w ciągu semestru a w 50% ocena za projekt semestralny. Wszystkie w/w oceny muszą być pozytywne. Ewentualna poprawa lub zaliczenie brakującego elementu możliwe jest na najbliższych konsultacjach prowadzącego grupy po dniu wystawienia poprawianej oceny lub zakończeniu okresu nieobecności studenta. Literatura: 1. Adamczewska-Wejchert H., Wejchert K.: Małe miasta, Arkady, Warszawa 1986, 2. Bielecki Cz.: Gra w miasto, Fundacja Dom Dostępny, Warszawa 1986, 3. Chmielewski J.M.: Teoria urbanistyki w projektowaniu i planowaniu miast, OW PW, Warszawa 2001. 4. Gawlikowski A.: Ulica w strukturze miasta, Wyd. PW, Warszawa 1992. 5. Lorens P. (red.), Przestrzeń publiczna miasta postindustrialnego, Wyd. Polit. Gdańskiej, Gdańsk 2002. 5. Nowakowski M.: Centrum miasta, Arkady, Warszawa 1990, 6. Ostrowski W.: Wprowadzenie do historii budowy miast, OWPW, Warszawa 1996. 7. Ostrowski W.: Zespoły zabytkowe a urbanistyka, Arkady, Warszawa 1980. 8. Praca zbiorowa: Elementy analizy urbanistycznej, Wyd. PK, Kraków 1998. 9. Rymaszewski B.: O przetrwanie dawnych miast, Arkady, Warszawa 1984. 10. Wejchert K.: Elementy kompozycji urbanistycznej, Arkady, Warszawa 1974. 11. Wejchert K.: Miasteczka polskie jako zagadnienie urbanistyczne, TEiM, Warszawa 1947. 12. Żórawski J.: O budowie formy architektonicznej, Arkady, Warszawa 1973.
Akty prawne: 1. Ustawa z dnia 27.03.2003 o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U. z 2003 r., nr 80, poz. 717). 2. Ustawa z dnia 7.07.1994 Prawo budowlane (Dz.U. z 2000 r., nr 106, poz. 1126 z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12.04.2002 w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2002 r., nr 75, poz. 690). 4. Wytyczne projektowania ulic, GDDP, Warszawa 1992. Opracował: Dr hab. inż. arch. Bartosz Czarnecki Harmonogram ćwiczeń projektowych Lp. Data Temat zajęć 1. 04.03. Omówienie tematu, udostępnienie materiałów wejściowych 2. 11.03. Wizja w terenie, inwentaryzacja, uzupełnienia materiałów 3. 18.03. Korekty analiz stanu istniejącego (3.1. + 3.2.) 4. 25.03. Korekty założeń projektowych (3.3.) 5. 01.04. Ocena przejściowa w grupach pkt. 3.1. + 3.2. 6. 08.04. Korekty koncepcji projektowej (3.4). 7. 15.04. Ocena przejściowa pkt. 3.3. + 3.4. 8. 06.05. Korekty projektu zagospodarowania terenu (3.5.) 9. 13.05. Korekty projektu zagospodarowania terenu (3.5.) 10. 20.05. Korekty j.w. + 3.6., 3.7. 11. 27.05. Ocena przejściowa całego opracowanego dotąd materiału 12. 03.06. Korekty 13. 10.06. Korekta dopuszczająca do oddania 14. 17.06. Oddanie projektu 15. 24.06. Poprawkowe oddania, wpisy do indeksu
Lp. Opis parametru Stan istniejący Stan projektowany 1. Powierzchnia terenu inwestycji m2 2. Powierzchnia zabudowy m2 3. Wskaźnik powierzchni zabudowy % 4. Współczynnik intensywności zabudowy 5. Wskaźnik powierzchni biologicznie czynnej % 6. Wskaźnik/liczba miejsc parkingowych
Imię i nazwisko studenta: Lp. Element oceniany Punkty max. Punkty przyznane 1 Oryginalność i poprawność rozwiązań 10 2 Szczegółowość rozwiązań 10 3 Kompozycja urbanistyczna 8 4 Zgodność z przepisami 5 5 Wizualizacje przestrzeni publicznych 5 6 Przekroje i pierzeje 5 7 Estetyka podania 5 8 Schemat funkcjonalno-przestrzenny 4 9 Program 4 10 Opis idei projektu 4 SUMA 60 Skala ocen 3.0-31 - 37 3.5-38 44 4.0-45 - 50 4.5-51 - 55 5.0-56 60