Back Pain in Adolescent with Idiopathic Scoliosis



Podobne dokumenty
Ocena skuteczności preparatów miejscowo znieczulających skórę w redukcji bólu w trakcie pobierania krwi u dzieci badanie z randomizacją

Ocena wpływu nasilenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej na masę ciała i BMI u dzieci i młodzieży

Charakterystyka kliniczna chorych na raka jelita grubego

Obrazowanie kręgosłupa w badaniu TK i MR w różnych grupach wiekowych

Is there a relationship between age and side dominance of tubal ectopic pregnancies? A preliminary report

THE MOST FREQUENT PHYSICAL MODALITIES IN PATIENTS WITH PAIN IN LUMBOSACRAL SPINE AND AN ASSESSMENT OF THEIR ANALGESIC EFFECTIVENESS

Uniwersytet Medyczny w Łodzi. Wydział Lekarski. Jarosław Woźniak. Rozprawa doktorska

Ocena częstości występowania bólów głowy u osób chorych na padaczkę.

Gdański Uniwersytet Medyczny Wydział Nauk o Zdrowiu z Oddziałem Pielęgniarstwa i Instytutem Medycyny Morskiej i Tropikalnej. Beata Wieczorek-Wójcik

Cystatin C as potential marker of Acute Kidney Injury in patients after Abdominal Aortic Aneurysms Surgery preliminary study

lek. Wojciech Mańkowski Kierownik Katedry: prof. zw. dr hab. n. med. Edward Wylęgała

Studia Medyczne Akademii Œwiêtokrzyskiej tom 7 Kielce 2007

ROZPRAWA DOKTORSKA. Mateusz Romanowski

Ocena propriocepcji i sposobu kontroli postawy u pacjentów z zespołem bólowym dolnego odcinka kręgosłupa

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

Ocena wybranych parametrów funkcjonalnych stawu kolanowego u osób z uszkodzeniem więzadła krzyżowego przedniego

Maciej Pawlak. Zastosowanie nowoczesnych implantów i technik operacyjnych w leczeniu przepuklin brzusznych.

Issue Rehabil. Orthop. Neurophysiol. Sport Promot. 2019; 28: xxx-xxx. ISSN DOI: /IRONS

Mgr Paweł Musiał. Promotor Prof. dr hab. n. med. Hanna Misiołek Promotor pomocniczy Dr n. med. Marek Tombarkiewicz

Has the heat wave frequency or intensity changed in Poland since 1950?

Ocena jakości życia oraz występowania objawów lękowych i depresyjnych u pacjentek z zespołem policystycznych jajników STRESZCZENIE

Lek. Ewelina Anna Dziedzic. Wpływ niedoboru witaminy D3 na stopień zaawansowania miażdżycy tętnic wieńcowych.

Urszula Coupland. Zaburzenia neurologiczne u dzieci wertykalnie zakażonych HIV. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych

Kamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE

Ocena wartości posturografii statycznej w odniesieniu do uznanych, subiektywnych badań klinicznych.

Hiperkifotyzacja problem instrumentowania przedniego skolioz idiopatycznych

STOSUNEK HEMODIALIZOWANYCH PACJENTÓW Z ZABURZENIAMI


Analiza epidemiologiczna występowania i uwarunkowań pylicy górników kopalń węgla kamiennego w województwie śląskim w latach

Lek. med. Arkadiusz Soski. Streszczenie

Warszawski Uniwersytet Medyczny II Wydział Lekarski Klinika Ortopedii i Rehabilitacji

Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.

STRESZCZENIE Słowa kluczowe: Wstęp Cel pracy

Sagittal spinal balance after anterior fusion in lumbar scoliosis. Balans strzałkowy w skoliozach lędźwiowych operowanych z dostępu przedniego

Spearman.

J ORTHOP TRAUMA SURG REL RES. Conference materials. Materiały konferencyjne

Związki cech somatycznych z wybranymi zdolnościami motorycznymi chłopców w wieku lat

Marta Uzdrowska. PRACA NA STOPIEŃ DOKTORA NAUK MEDYCZNYCH Promotor: Dr hab. n. med. prof. UM Anna Broniarczyk-Loba

Rozpoznawanie twarzy metodą PCA Michał Bereta 1. Testowanie statystycznej istotności różnic między jakością klasyfikatorów

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY II WYDZIAŁ LEKARSKI. Rozprawa doktorska

Problem rehabilitacji pacjentów z przewlekłym bólem dolnego odcinka kręgosłupa

Unit of Social Gerontology, Institute of Labour and Social Studies ageing and its consequences for society

STRESZCZENIE. Wstęp: Cel pracy:

WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA STAN FUNKCJONALNY KOBIET PO 65 ROKU ŻYCIA Z OSTEOPOROZĄ

Chronotyp i struktura temperamentu jako predyktory zaburzeń nastroju i niskiej jakości snu wśród studentów medycyny

Łukasz Supronowicz ZASTOSOWANIE NIEINWAZYJNYCH BIOMARKERÓW DO DIAGNOSTKI ALKOHOLOWYCH CHORÓB WĄTROBY

Cracow University of Economics Poland. Overview. Sources of Real GDP per Capita Growth: Polish Regional-Macroeconomic Dimensions

1. STRESZCZENIE Wstęp: Cel badania: Materiał i metody: Wyniki:

Network Services for Spatial Data in European Geo-Portals and their Compliance with ISO and OGC Standards

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003

OCENA STANU WIEDZY UCZNIÓW SZKÓŁ POLICEALNYCH NA TEMAT DODATKÓW DO ŻYWNOŚCI

Machine Learning for Data Science (CS4786) Lecture11. Random Projections & Canonical Correlation Analysis

STUDIA I MONOGRAFIE NR 22. Spis treści

Profil alergenowy i charakterystyka kliniczna dorosłych. pacjentów uczulonych na grzyby pleśniowe

Ocena wartości badań kwestionariuszowych, laboratoryjnych i pomiarów wybranych cech skóry w atopowym zapaleniu skóry

Ocena potrzeb pacjentów z zaburzeniami psychicznymi

Zespoły bólowe kręgosłupa u kobiet wykonujących pracę biurową analiza zjawiska i ocena efektów podjętych działań profilaktycznych

ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 404 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR

Symptoms of anxiety and depression in patients with chronic low back pain syndrome


Jakość życia oraz występowanie objawów depresji i lęku wśród polskich pacjentów z mukowiscydozą - międzynarodowe badanie porównawcze.

Akademia Morska w Szczecinie. Wydział Mechaniczny

GDAŃSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny. Wydział Zamiejscowy we Wrocławiu. Karolina Horodyska

Ocena zależności stężeń interleukin 17, 22 i 23 a wybranymi parametrami klinicznymi i immunologicznymi w surowicy chorych na łuszczycę plackowatą

HemoRec in Poland. Summary of bleeding episodes of haemophilia patients with inhibitor recorded in the years 2008 and /2010

Raport bieżący: 44/2018 Data: g. 21:03 Skrócona nazwa emitenta: SERINUS ENERGY plc

Wpływ masy ciała na powstawanie wad stóp u studentów piątego roku fizjoterapii Uniwersytetu Rzeszowskiego

Mgr Marta Pietras. Ocena zaburzeń równowagi statycznej i dynamicznej w grupie chorych z niewydolnością serca.

Strategie radzenia sobie ze stresem u osób z głuchotą prelingwalną, korzystających z implantu ślimakowego od okresu dorosłości

OCENA MOśLIWOŚCI WYKORZYSTANIA HODOWLI ŚWIŃ RASY ZŁOTNICKIEJ

Fizyka Procesów Klimatycznych Wykład 11 Aktualne zmiany klimatu: atmosfera, hydrosfera, kriosfera

Jerzy Stockfisch 1, Jarosław Markowski 2, Jan Pilch 2, Brunon Zemła 3, Włodzimierz Dziubdziela 4, Wirginia Likus 5, Grzegorz Bajor 5 STRESZCZENIE

Ewa Misterska (A,B,C,D,E,F), Maciej Głowacki (A,B,C,D,E,F)

Niespecyficzny ból kręgosłupa u dzieci i młodzieży uwarunkowania biomechaniczne, neurofizjologiczne oraz psychospołeczne

Katarzyna Durda STRESZCZENIE STĘŻENIE KWASU FOLIOWEGO ORAZ ZMIANY W OBRĘBIE GENÓW REGULUJĄCYCH JEGO METABOLIZM JAKO CZYNNIK RYZYKA RAKA W POLSCE

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie medycyny

Udział czynników demograficznych w kształtowaniu wyników leczenia raka jajnika na podstawie materiału Gdyńskiego Centrum Onkologii

Zastosowanie radialnej fali uderzeniowej i ultradźwięków w leczeniu zespołu łokcia tenisisty.

Formularz recenzji magazynu. Journal of Corporate Responsibility and Leadership Review Form

DOI: / /32/37

Evaluation of the main goal and specific objectives of the Human Capital Operational Programme

Etiologia, przebieg kliniczny i leczenie udarów mózgu w województwie śląskim w latach

STRESZCZENIE Celem głównym Materiał i metody

Analysis of infectious complications inf children with acute lymphoblastic leukemia treated in Voivodship Children's Hospital in Olsztyn

Promotor: Prof. dr hab. n. med. Jarosław Deszczyński

Warszawski Uniwersytet Medyczny. Katedra i Klinika Neurologii. mgr Łukasz Jakub Wojciechowski. Radomski Szpital Specjalistyczny, Oddział Rehabilitacji

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 218 SECTIO D 2003

Zamojskie Studia i Materiały ZAMOŚĆ 2012

Helena Boguta, klasa 8W, rok szkolny 2018/2019

mgr Anna Sobianek Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk o zdrowiu Promotor: prof. dr hab. n. med. Mirosław Dłużniewski

Cracow University of Economics Poland

The significance of the family factor in supplementing the diet with magnesium among Lublin university students

Pomiary rotacji i derotacji pooperacyjnej w skoliozach idiopatycznych z użyciem wybranych metod

Ocena jakości życia u chorych po wycięciu miąższu płuca

EXAMPLES OF CABRI GEOMETRE II APPLICATION IN GEOMETRIC SCIENTIFIC RESEARCH

UNIWERSYTET MEDYCZNY W ŁODZI. Analiza morfologiczna i unerwienie mięśnia podeszwowego potencjalne znaczenie kliniczne

Patients price acceptance SELECTED FINDINGS

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 288 SECTIO D 2003

TRANSPORT W RODZINNYCH GOSPODARSTWACH ROLNYCH

Transkrypt:

PRACA ORYGINALNA Back Pain in Adolescent with Idiopathic Scoliosis Ból pleców u młodzieży ze skoliozą idiopatyczną Marta Śmigielska, Krzysztof Czernicki, Jacek Durmała ABSTRACT INTRODUCTION Idiopathic scoliosis (IS) is referred as a cause of a back pain in adults, probably on the basis of spinal overload and degeneration. Back pain in children and youths has been assessed only occasionally. The aim of the study was to determine the occurrence of back pain in adolescent with IS. Department of Medical Rehabilitation, School of Health Care, Medical University of Silesia in Katowice MATERIAL AND METHODS Poll assessment and medical documentation analysis of 70 patients (65F and 5M) with IS was conducted. Mean age was 15 years (SD = 1.7), mean value of body mass index (BMI) was 18.7 (SD = 2.3), mean Cobb angle 26.4 (SD = 13.8), apical vertebra rotation (AVR) 13.4 (SD = 8.2), thoracic kyphosis 26.1 (SD = 12.2), lumbar lordosis 33 (SD = 9.4) lower limbs discrepancy 0.29 cm (SD = 0.64). Intensity of back pain was evaluated by visual analogue scale (VAS). RESULTS Back pain was present in 2/3 of subjects (65.7%). Intensity of pain was 1 7 points of VAS (mean 3.3, SD = 1.6). Pain arose usually in static positions. Cobb angle correlated positively with intensity of pain, reaching level of statistical significance (r = 0.24, p < 0.05). No significant correlation between AVR and pain severity was also observed (r = 0.13, p > 0.05), as well as between BMI and pain (r = 0.2, p > 0.05). Thoracic kyphosis (r = -0.2, p > 0.05), lumbar lordosis (r = -0.21, p > 0.05) and abbreviation of lower limb (r = -0.19, p > 0.05) revealed negative, insignificant correlation with intensity of pain. CONCLUSIONS Back pain occurs commonly in youths with idiopathic scoliosis. Statistically significant positive relation between severity of back pain and Cobb angle was observed. Patients with IS and back pain should be diagnosed against other possible spine pathology. KEY WORDS idiopathic scoliosis, back pain, youths ADRES DO KORESPONDENCJI: Krzysztof Czernicki, M. D., Ph. D. Department of Medical Rehabilitation School of Health Care Medical University of Silesia in Katowice Ziolowa St 45/47, 40-635 Katowice, Poland Phone/fax 32 252 43 70 email: reh@gcm.pl Ann. Acad. Med. Siles. 2011, 65, 1 2, 33 37 Copyright Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach ISSN 0208-5607 33

STRESZCZENIE WSTĘP Skolioza idiopatyczna (IS) jest częstą przyczyną występowania dolegliwości bólowych w dojrzałym wieku, prawdopodobnie na tle zmian przeciążeniowych oraz zwyrodnieniowych. Bóle grzbietu u dzieci i młodzieży znacznie rzadziej są przedmiotem badań. Celem pracy było określenie częstości występowania bólów grzbietu u młodzieży z IS. MATERIAŁ I METODY Przeprowadzono badanie ankietowe i poddano analizie dokumentację medyczną 70 pacjentów z IS (65 K i 5 M). Średnia wieku wyniosła 15 lat (SD = 1,7), średnia wartość wskaźnika masy ciała (BMI) 18,7 (SD = 2,3), kąta skrzywienia według Cobba 26,4 (SD = 13,8), kąta rotacji radiologicznej kręgu szczytowego (AVR) 13,4 (SD = 8,2), kifozy piersiowej 26,1 (SD = 12,2), lordozy lędźwiowej 33 (SD = 9,4), różnica długości czynnościowej kończyn dolnych 0,29 cm (SD = 0,64). Stopień nasilenia dolegliwości bólowych grzbietu określono za pomocą wzrokowej skali analogowej (VAS). WYNIKI Bóle grzbietu występowały u 2/3 badanych (65,7%). Stopień nasilenia bólu wahał się w zakresie 1 7 pkt VAS (średnio 3,3, SD = 1,6). Ból występował zwykle w pozycjach statycznych. Wielkość kąta Cobba korelowała dodatnio z nasileniem bólu, osiągając poziom istotności statystycznej (r = 0,24, p < 0,05). Zaobserwowano także słabą, nieistotną statystycznie korelację pomiędzy wielkością AVR i nasileniem dolegliwości bólowych (r = 0,13, p > 0,05) oraz BMI i nasileniem dolegliwości (r=0,2, p > 0,05). Wartości kifozy piersiowej (r = -0,2, p > 0,05), lordozy lędźwiowej (r = -0,21, p > 0,05) oraz skrótu kończyny dolnej (r = -0,19, p > 0,05) korelowały słabo ujemnie z nasileniem dolegliwości bólowych, również nie osiągając poziomu istotności statystycznej. WNIOSKI Dolegliwości bólowe grzbietu występują powszechnie wśród młodzieży z skoliozą idiopatyczną. Zaobserwowano istotną statystycznie zależność między nasileniem dolegliwości bólowych grzbietu a wielkością kąta Cobba. Pacjenci ze skoliozą idiopatyczną i bólem pleców powinni podlegać dalszej diagnostyce w celu wykluczenia innych przyczyn dolegliwości. SŁOWA KLUCZOWE: skolioza idiopatyczna, ból pleców, młodzież INTRODUCTION Idiopathic scoliosis is referred as a cause of a back pain in adults, probably on the basis of spinal overload and degeneration. The whole problem of a back pain in children and youths was assessed only occasionally and had been neglected until last two decades [1]. There is still no general agreement about idiopathic scoliosis as a cause of a back pain in the developmental age [1]. The purpose of the study was to determine the occurrence of the back pain in adolescent with idiopathic scoliosis. MATERIAL AND METHOD The study group included 70 patients (65F and 5M) of Department of Rehabilitation, Medical Centre of Silesia, selected by chance. Poll assessment with a proprietary, anonymous questionnaire and medical documentation analysis were conducted. 34

BACK PAIN IN SCOLIOSIS Mean age of researched group was 15 years (range 12 18, SD = 1.7), mean value of body mass index (BMI) was 18.7 (range 14.5 25.8, SD = 2.3). Mean Cobb angle was 26.4 (range 10 78, SD = 13.8), mean apical vertebra rotation (AVR) was 13.4 (range 2 38, SD = 8.2). In the sagittal plane, mean angle of thoracic kyphosis was 26.1 (range 0 70, SD = 12.2) and mean angle of lumbar lordosis was 33 (range 2 58, SD = 9.4). Mean discrepancy of length of lower extremities was 0.29 cm with median value of 0.0 (range 0 4.5, SD = 0.64). Intensity of back pain was evaluated by visual analogue scale (VAS). Results were collected in digital form in Microsoft Excel spreadsheet and further analysed statistically in StatSoft Statistica software to determine data correlation. RESULTS THE OCCURRENCE AND INTENSITY OF THE BACK PAIN Back pain was present in nearly 2/3 of subjects (67.7%). Intensity of pain ranged from 1 to 7 points of VAS (mean 3.3, SD = 1.6) results are presented on figure 1. Pain arose usually in static positions (81.4% of subjects with pain), but also occurred frequently during physical activity (63%). RELATIONSHIP OF MORPHOLOGY OF THE SCOLIOSIS TO THE BACK PAIN Cobb angle value correlated positively with intensity of pain, reaching level of statistical significance (Pearson s coefficient r = 0.24, p < 0.05). No significant correlation between angle of apical vertebra rotation and severity of pain was observed (r = 0.13, p > 0.05). Results are presented on figure 2. DISCREPANCY OF LOWER LIMBS LENGTH AND THE BACK PAIN Analysis of a discrepancy of lower limbs length (r = -0.19, p > 0.05) showed weak, negative, insignificant correlation with severity of pain (fig. 2). SAGITTAL PLANE IMPORTANCE IN THE BACK PAIN Thoracic kyphosis (r = -0.2, p > 0.05) and lumbar lordosis (r = -0.21, p > 0.05) revealed nega- Fig. 1. Results intensity of the back pain on the basis of Visual Analogue Scale (VAS). Ryc. 1. Wyniki poziom natężenia dolegliwości bólowych podawany przez poszczególnych badanych wg skali bólu (10-stopniowa skala wizualno-analogowa). 35

tive, insignificant correlation with intensity of pain (fig. 2). an average intensity described as moderate. This incidence is higher than reported from Fig. 2. Results analysis of correlation with VAS. Cobb Cobb angle; AVR apical vertebra rotation; S lower limbs length discrepancy; K thoracic kyphosis; L lumbar lordosis; BMI body mass index. Ryc. 2. Wyniki korelacja między poziomem natężenia dolegliwości bólowych a wielkością: skrzywienia mierzoną metodą Cobba (Cobb); rotacji osiowej trzonów kręgów szczytowych (AVR); różnicy długości kończyn dolnych (S); kifozy piersiowej (K); lordozy lędźwiowej (L) i wskaźnika masy ciała (BMI). BODY MASS INDEX AND THE BACK PAIN Body mass and body height analysis revealed no significant correlation between BMI and pain severity (r = 0.2, p > 0.05) see figure 2. DISCUSSION Back pain problem in children was out of the scope of medical research till early 1990 s. Dobosiewicz in her monographic study describes, that back pain correlates with muscle tone imbalance, reduced spinal mobility and sitting position, particularly incorrect. There is no evidence of a relationship between excessive lumbar mobility nor overweight and a back pain in children [1]. In current study nearly 68% of examined children with scoliosis suffered from back pain of other sources. Petersen et al. suggest, that the incidence of back pain in children in the USA is as high as 40% for single episode and 13% for recurrent pain [2]. Masiero et al. found, that 20.5% of examined teenagers had one or more episodes of low back pain [3]. Lebkowski stated low back pain in 60% of secondary school pupils [4]. Opinions about scoliosis as a cause of a back pain, especially in children, vary from source to source. Edgar in 1987 stated, that the incidence of back pain in fused and non-fused scoliotic patients in relation to the general population remains uncertain [5]. Ramirez et al. found 32% of children with idiopathic scoliosis suffering from back pain. The pain was significantly related to age of more than 15 years, skeletal maturity (Risser test of 2 or more), post-menarchal status and history of injury. There was no association with magni- 36

BACK PAIN IN SCOLIOSIS tude or type of curve, limb-length discrepancy nor spinal alignment. Authors emphasize, that 9% of back pain cases had an underlying pathology condition of spine other than scoliosis, and thus strongly advise an extensive diagnostics in cases of scoliosis and back pain [6]. Thus, there is still lack of clear evidence that the idiopathic scoliosis could be considered as a single reason for a back pain during maturation. Even in adults, scoliosis below 40 of Cobb angle should be painless [7]. Jackson et al. in their study suggest strong correlation of pain with scoliosis above 40 in adults [8]. Weinstein et al. reported, that 61% of patients with scoliosis, aged 54 80 years, suffered from little to moderate back pain, compared to 35% of controls [9]. Parsch et al. found, that a sport activity of scoliotic adults is limited in comparison with age-matched controls due to functional impairment and frequent back pain [10]. The relationship between Cobb angle, angle of apical vertebral rotation and intensity of pain also remains unclear. Weiss et al. in an extensive study of over 2000 scoliotic patients with back pain reveals lack of correlation of pain intensity and curve magnitude [11]. On the contrary, Gremeaux et al. found, that the severity of a low back pain correlated well with Cobb angle, AVR and rotatory olisthesis [12]. In current study only Cobb angle analysis revealed statistically significant correlation with intensity of a back pain. CONCLUSIONS 1. Back pain occurs commonly in youths with idiopathic scoliosis. 2. Statistically significant positive relation between severity of back pain and Cobb angle was observed. 3. Patients with idiopathic scoliosis and back pain should be additionally diagnosed against possible underlying pathology other than scoliosis. REFERENCES 1. Dobosiewicz K. Niespecyficzny ból kręgosłupa u dzieci i młodzieży uwarunkowania biomechaniczne, neurofizjologiczne oraz psychospołeczne. [Back pain with non organic cause biomechanical, neurophysiological and psychosocial determinants.] Neurol. Dziec. 2006; 30(15): 51 57. http://www.ptnd. pl/nd/nd00.php?id=8 (state on February 2010). 2. Petersen S., Brulin C., Bergström E, Reccurent pain symptoms in young school children are often multiple. Pain 2006; 121: 145 150. 3. Masiero S., Carraro E., Celia A., Sarto D., Ermani M. Prevalence of nonspecific low back pain in schoolchildren aged between 13 and 15 years. Acta Paediatr. 2008; 97(2): 212 216. 4. Lebkowski W.J. Bole krzyża u osób młodych i młodocianych. [Back pain in teenagers and young adults.] Pol. Merkur. Lek. 1997; 2(8): 111 112. 5. Edgar M.A. The natural history of unfused scoliosis. Orthopedics 1987; 10(6): 931 939. 6. Ramirez N., Johnston C.E., Browne R.H. The prevalence of back pain in children who have idiopathic scoliosis. J. Bone. Joint. Surg. Am. 1997; 79(3): 364 368. 7. Głowacki M., Kotwicki T., Pucher A. Skrzywienie kręgosłupa. [Scoliosis.] In: Marciniak W., Szulc A. (Ed.): Wiktora Degi Ortopedia i Rehabilitacja. Wiktor Dega s Orthopedics and Rehabilitation. PZWL, Warszawa 2003: pp.68 111. 8. Jackson R., Simmons E., Stripinis D. Coronal and sagittal plane spinal deformities correlating with back pain and pulmonary function in adult idiopathic scoliosis. Spine 1989; 14(12): 1391 1397. 9. Weinstein S.L., Dolan L.A., Spratt K.F., Peterson K.K., Spoonamore M.J., Ponseti I.V. Health and function of patients with untreated idiopathic scoliosis: a 50-year natural history study. JAMA 2003; 289(5): 559 567. 10. Parsch D., Gärtner V., Brocai D.R., Carstens C., Schmitt H. Sports activity of patients with idiopathic scoliosis at longterm follow-up. Clin. J. Sport. Med. 2002, 12(2), 95 98. 11. Weiss H.R., Verres Ch., Steffan K., Heckel I.: Scoliosis and Pain is there any Relationship? In: Stokes I.A.F. (Ed.): Research into Spinal Deformities 2. IOS Press, Amsterdam-Berlin-Oxford-Tokyo-Washington DC 1999: pp.293 296. 12. Gremeaux V., Casillas J.M., Fabbro- Peray P., Pelissier J., Herisson C., Perennou D. Analysis of low back pain in adults with scoliosis. Spine 2008; 33(4): 402 405. 37