PROGRAM WYCHOWAWCZO- PROFILAKTYCZNY Przedszkola Samorządowego Nr 7 Kasztanowy Zakątek w Białymstoku Razem łatwiej Opracowanie: Katarzyna Żmojda Aleksandra Agnieszka Meina Anna Smarżewska Rada Rodziców Białystok, 2014
WSTĘP Wszystkiego, co naprawdę trzeba wiedzieć, nauczyłem się w przedszkolu o tym, jak żyć, co robić, jak postępować, współżyć z innymi, patrzeć, odczuwać, myśleć, marzyć i wyobrażać sobie lepszy świat. Robert Fulghum SPIS TREŚCI: I. Podstawa prawna. II. Charakterystyka programu. III. Założenia programu. IV. Kierunki pracy wychowawczej. V. Warunki realizacji. VI. Cel główny. VII. Formy realizacji. VIII. Metody. IX. Zasady. X. Prawa dziecka. XI. Normy zachowań obowiązujące w naszym przedszkolu. XII. Ewaluacja. XIII. Kodeks przedszkolaka. XIV. Spodziewane efekty.
I. Podstawa prawna. 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. 2. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka. 3. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity Dz.U. z 2004 r. Nr 256, poz.2572 z późn. zm.). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej, wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz.U. z 2009 r. Nr 4, poz. 107). 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku podręczników (Dz.U. Nr 89, poz. 730). 6. Statut Przedszkola. 7. Ramowy Program Wychowawczy Miasta Białegostoku. II. Charakterystyka programu. Program wychowawczo-profilaktyczny przeznaczony jest do realizacji w przedszkolu i w swoim założeniu obejmuje pracę wychowawczoprofilaktyczną nad całością osobowości dziecka z uwzględnieniem kształtowania sfery psychicznej, duchowej i fizycznej. Wdrażanie programu równolegle przez rodziców i nauczycieli, tworzenie jednorodnego środowiska wychowawczego jest jedną z najskuteczniejszych metod w profilaktyce wszelkich zachowań patologicznych. Program został opracowany w celu realizacji fundamentalnych wartości przez społeczność wychowującą, partnerów wychowania: przedszkole i dom rodzinny. Program wychowawczy jest zgodny z podstawą programową wychowania przedszkolnego i zawarty jest w następujących obszarach: Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i sytuacjach zadaniowych (1) Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku (2) Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych (6) Wychowanie do poszanowania roślin i zwierząt (12) Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne (15). III. Założenia programu. Społeczność przedszkolną jako formę wspólnoty wychowawczej stanowią dzieci, ich rodzice (prawni opiekunowie), oraz wszyscy
współpracownicy przedszkola współpracujący w atmosferze wzajemnego zrozumienia i szacunku w podejmowaniu i realizowaniu wyznaczonych zadań. Przedszkole jest organem wspierającym działanie wychowawcze rodziców (prawnych opiekunów). Wszyscy pracownicy przedszkola są wychowawcami oddziałują na dzieci swoją osobowością i postawą. Wszelkie działania wychowawcze służą kształtowaniu w wychowanku wewnętrznej harmonii sfery intelektualnej, duchowej, emocjonalnej i fizycznej, prowadzącej do osiągnięcia dojrzałej osobowości dziecka. Przedszkole tworzy warunki życia, zabawy i nauki, sprzyjające szeroko pojmowanemu pojęciu profilaktyki. IV. Kierunki pracy wychowawczej 1. Uznanie godności i niepowtarzalności osoby ludzkiej. 2. Wprowadzenie wychowanków w świat relacji osobowych poprzez: Pomoc w odkrywaniu wartości i sensu życia; to wychowawca towarzyszy wychowankowi w ich odkrywaniu, dając w ten sposób możliwość kierowania życiem i rozwojem; Ukazywanie przykładnych relacji osobowych, przede wszystkim przykładem życia wychowawcy. 3. Udzielanie pomocy i wsparcia wychowankowi w jego rozwoju, w budowaniu przez niego własnej osobowości, świata wartości, z uznaniem zasady kierowania się ku dobru. 4. Stwarzanie sytuacji do kształtowania w wychowankach umiejętności, kompetencji i postaw społecznych, takich jak: tolerancja, szacunek i wrażliwość na drugiego człowieka. 5. Odkrywanie i rozwijanie talentów i uzdolnień wychowanków, diagnozowanie i rozwijanie potencjału poprzez wspieranie i mądre towarzyszenie. 6. Tworzenie bezpiecznej dla wychowanków przestrzeni przedszkolnej rządzącej się stabilnymi, jasnymi zasadami i regulaminami. 7. Troska o etos wychowawczy przedszkola poprzez pielęgnowanie tradycji, szacunek dla symboli narodowych, przygotowania kalendarza uroczystości przedszkolnych. 8. Kształtowanie postaw patriotycznych poprzez obchody świąt państwowych, podejmowanie tematyki patriotycznej na zajęciach edukacyjnych, uczestnictwo wychowanków w uroczystościach i działaniach o charakterze patriotycznym, budowanie więzi z małą ojczyzną jej tradycjami i wielokulturowością. 9. Personalizacja życia w przedszkolu i rodzinie poprzez nieustanny proces rozwoju i doskonalenia osobowego wszystkich uczestników procesu wychowawczego: nauczycieli wychowawców, rodziców i wychowanków, realizowanie programu we współpracy z rodzicami w zakresie organizacji pracy, dydaktyki, organizacji przestrzeni.
10. Stwarzanie warunków do realizacji edukacji medialnej i roztropnego korzystania z mediów oraz udziału wychowanków w edukacji kulturalnej na wysokim poziomie. 11. Tworzenie spójnego środowiska wychowawczego: przedszkole i rodzina; wspieranie rodziców w procesie wychowawczym i pomoc w rozwijaniu ich kompetencji wychowawczych. V. Warunki realizacji. 1. Programem wychowawczym objęte są dzieci przedszkolne. 2. Zadania wychowawcze będą realizowane w sposób ciągły przez wszystkich nauczycieli poprzez odpowiedni dobór metod i form pracy, literaturę, pomoce dydaktyczne oraz stosowanie środków wychowawczych wzmacniających pozytywne zachowania dzieci. 3. Nauczyciele będą współpracować z rodziną dziecka w celu ujednolicenia oddziaływań wychowawczych. 4. Dzieci zaangażują się we wspólne tworzenie i przestrzeganie Kodeksu przedszkolaka. 5. Pracownicy niepedagogiczni będą wspierać działania nauczycieli. Program obejmuje funkcjonowanie dziecka w grupie w zakresie podstawowych dziedzin życia przedszkolnego: - samoobsługi i czynności higienicznych, - zabaw samorzutnych, - zajęć i zabaw zorganizowanych, - uroczystości, - spożywania posiłków, - spacerów, wycieczek, zabaw na powietrzu. VI. Cel główny Kształtowanie prawidłowych postaw funkcjonowania w grupie w oparciu o wzmocnienia pozytywne. Cele ogólne 1.Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych, zdrowotnych i kulturalnych. Cele szczegółowe poznawanie i przestrzeganie podstawowych zasad i zabiegów higienicznych na rzecz własnego zdrowia fizycznego i psychicznego, dbanie o higienę własnego ciała i schludny wygląd, samodzielne i kulturalne korzystanie z toalety, dostosowanie ubioru
2. Kształtowanie umiejętności społecznych, zgodne funkcjonowanie w grupie. odpowiedniego do pogody i pory roku, częste przebywanie na powietrzu o każdej porze roku, udział w ćwiczeniach gimnastycznych korygowanie wad postawy, przyjmowanie i utrzymywanie prawidłowej pozycji ciała, rozumienie potrzeby stosowania profilaktyki zdrowotnej ( szczepienia ochronne, wizyty u stomatologa, pediatry i innych specjalistów). unikanie kontaktów bezpośrednich z osobą chorą, wdrażanie nawyków higienicznych i kulturalnych, usamodzielnianie dziecka, eliminowanie zachowań agresywnych, przestrzeganie kompromisu w zabawie, poznanie zasad savoir-vivre u budowanie systemu wartości, wskazywanie dzieciom tego co dobre i złe, kształtowanie odporności emocjonalnej, rozpoznawanie i nazywanie uczuć, emocji, radzenie sobie w nowych i trudnych sytuacjach, radzenie sobie ze stresem i porażkami, podejmowanie prób kontrolowania swojego zachowania, nabywanie nawyków poprawnego stosowanie zwrotów grzecznościowych, przestrzeganie umów i zasad, kształtowanie poprawnych relacji z dziećmi i dorosłymi,
3. Kształtowanie umiejętności zabawy i pracy w grupie w trakcie zajęć zorganizowanych. 4. Kształtowanie nawyków kulturalnego spożywania posiłków i właściwego zachowania przy stole. 5. Przestrzeganie umów dotyczących zachowania bezpieczeństwa na terenie placówki. stwarzanie warunków sprzyjających zgodnej zabawie, kształtowanie przynależności do grupy i rodziny, nabywanie zwyczaju reagowania na wezwania i polecenia nauczycieli, współdziałanie z rówieśnikami, zgodne współdziałanie w zespole i podejmowanie prób rozwiązywania konfliktów na drodze negocjacji, rozumienie konieczności szanowania działalności innych (nieprzeszkadzanie innym), uważne słuchanie, szanowanie wspólnych zabawek i odkładanie ich na wyznaczone miejsce, uznawanie wzajemnych praw do uczestnictwa w zajęciach, rozmowach, unikanie hałasu i jego wszczynania, przezwyciężanie niechęci do nieznanych potraw, zachowanie prawidłowej postawy przy stole, prawidłowe posługiwanie się sztućcami, stosowanie zasad kulturalnego zachowania się przy stole w trakcie spożywania posiłków, wdrażanie nawyku spożywania zdrowej żywności, poruszanie się na terenie przedszkola zgodnie z ustalonymi zasadami bezpieczeństwa, bezpieczne korzystanie z zabawek, sprzętu ogrodowego, materiałów, przyborów i narzędzi,
6. Przestrzeganie umów dotyczących zachowań poza budynkiem przedszkolnym. sygnalizowanie zauważonego niebezpieczeństwa (skaleczenia, złe samopoczucie), posługiwanie się własnym imieniem, nazwiskiem, adresem zamieszkania, przestrzeganie zasad bezpiecznego poruszania się po drogach, stosowanie różnorodnych elementów odblaskowych, unikanie zabaw w pobliżu tras komunikacyjnych, rozumienie zakazu spożywania nieznanych, owoców, roślin, grzybów czy pokarmów nieznanego pochodzenia oraz zbliżania się do nieznanych zwierząt, nieoddalanie się od grupy, reagowanie na sygnał nauczyciela, nauka bezpiecznych relacji w stosunku do nieznanych osób, unikanie sytuacji zagrażających bezpieczeństwu- zachowanie bezpieczeństwa podczas korzystania z urządzeń rekreacyjnych, właściwe zachowanie się podczas korzystania ze środków transportu, przestrzeganie zasad nie niszczenia przyrody, unikanie zabawy zapałkami, rozpalania ognisk w lesie mogących być przyczyną pożarów, przestrzeganie zakazu zabawy lekarstwami, środkami chemicznymi i innymi nieznanymi przedmiotami, zachowanie ostrożności w kontaktach z osobami obcymi np. nie przyjmowanie od nich prezentów, pokarmów, odmawianie pójścia na spacer, nie
otwieranie drzwi nieznajomym, przestrzeganie zakazu wsiadania do pojazdów osób nieznajomych, umiejętne zachowanie w razie zgubienia się w tłumie, w sklepie, na imprezie. VII. Formy realizacji. zabawy integracyjne, tematyczne, dydaktyczne, konstrukcyjne, ruchowe, formy teatralne, literackie, muzyczne, wystawka prac dziecięcych, zajęcia otwarte dla rodziców, relaksacja, kronika przedszkolna, uroczystości, spotkania, konkursy, koncerty, publikacje, programy, przedsięwzięcia, akcje, np. ekologiczne, prozdrowotne, spacery, wycieczki, prace porządkowe, prace hodowlane, doświadczenia, eksperymenty, obserwacje przyrodnicze, filmy, zabiegi higieniczne. VIII. Metody. podające: opowiadanie, pogadanka, historyjka obrazkowa, wiersze, piosenki, praca z obrazkiem, aktywizujące: drama, pedagogika zabawy, P.Dennisona, W.Sherborne, A.M.Kniessów, K.Orffa, R.Labana, E.Gruszczyk-Kolczyńskiej, I.Majchrzak, M.Bogdanowicz, problemowe: gry dydaktyczne, burza mózgów, inscenizacje, praktyczne: ćwiczenia, gry dydaktyczne, doświadczenia, zabawy intelektualne, np. rebusy, krzyżówki, rozsypanki.
IX. Zasady. Tworząc program wychowawczy przedszkola trzeba się kierować poniższymi zasadami: zasada dobra dziecka, zgodnie z którą, wszystkie działania podejmowane są w najlepiej pojętym interesie dziecka, zasada równości, zgodnie z którą wszystkie dzieci uczęszczające do przedszkola, niezależnie od stanu psychicznego, fizycznego, materialnego, są traktowane tak samo, zasada ujednolicenia oddziaływań wychowawczych, zgodnie z którą zadaniem przedszkola jest działanie mające na celu uświadomienie rodzicom ich roli w wychowywaniu dziecka i pozyskanie rodziców do współpracy. X. Prawa dziecka. Spośród wielu praw dziecka gwarantowanych w programie wychowawczym, należy wymienić przede wszystkim: prawo do życia i rozwoju, prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, prawo do wyrażania własnych poglądów, prawo do wolności od przemocy fizycznej, psychicznej, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa, prawo do wypoczynku i czasu wolnego, prawo do godności i nietykalności osobistej. XI. Normy zachowań obowiązujące w naszym przedszkolu. Normy zachowania się podczas posiłków siedzimy na krześle przysuniętym blisko do stołu i łyżkę lub widelec spokojnie wkładamy do ust, jemy w ciszy, tj. nie mlaskamy, nie rozmawiamy, gdyż rozmowa w czasie jedzenia może być przyczyną zadławienia, jemy z niezbyt otwartymi ustami, powoli (szybkie zjadanie połykanie jedzenia jest niezdrowe i nieeleganckie), każdy kęs dobrze gryziemy i żujemy, w trakcie jedzenia staramy się zachować czystość wokół talerza i na stole, sztućcami i innym sprzętem posługujemy się bezpiecznie i kulturalnie, według ustalonych wzorców, wycieramy usta serwetką i odkładamy ją na brzeg talerza,
odchodząc od stołu, cicho wstajemy i lekko odsuwamy krzesło, wychodzimy, stawiamy je z powrotem w to samo miejsce i mówimy :dziękuję. Normy zachowania się w łazience Mycie rąk: podwijamy rękawy, aby się nie zamoczyły, moczymy ręce, aby trochę rozpuściło się mydło, które usuwa bród, pocieramy namydlone ręce, by wytworzyć pianę, aby każdy palec był umyty, płuczemy ręce wodą, aby całkowicie zmyć mydło, otrząsamy ręce z wody nad zlewem, aby nie zamoczyć podłogi, wycieramy bardzo dokładnie dłonie, na właściwym wieszaku zawieszamy ręcznik, wycieramy ręce wyłącznie w swój ręcznik, odwijamy rękawy, myjemy ręce: - zawsze przed posiłkami i po ich spożyciu, - zawsze po wyjściu z toalety, - zawsze po powrocie z podwórka. Mycie zębów: do kubka wlewamy wodę i dwu-, trzykrotnie płuczemy usta, wyciskamy pastę na szczoteczkę, myjemy zęby okrężnymi ruchami przypominającymi rysowanie małych kółek, płuczemy jamę ustną kilkakrotnie wodą, płuczemy dokładnie kubeczek i szczoteczkę, wkładamy szczoteczkę do kubka do góry włosiem, kubek ze szczoteczką ustawiamy w wyznaczonym miejscu. Higiena potrzeb fizjologicznych: korzystamy z toalety wyłącznie pojedynczo, zawsze spłukujemy po sobie wodę. Normy zachowania się w szatni starannie układamy swoją odzież, buty ustawiamy równo na półce, pamiętamy o kolejności zakładania odzieży przed wyjściem na podwórko (spodnie jeśli są zmienne, buty, sweter, szalik, kurtka, czapka, rękawiczki), po powrocie z podwórka, przed wejściem do budynku, otrzepujemy buty z piasku, błota, śniegu, a następnie wycieramy buty o wycieraczkę. Przy rozbieraniu się pamiętamy o kolejności zdejmowania odzieży (odwrotnie niż przy ubieraniu), Starannie składamy odzież i odkładamy na swoją półkę.
Normy zachowania się w sali zabaw używamy słów: proszę, dziękuję, przepraszam, bieganie po sali jest zabronione, dzielimy się zabawkami, staramy się mówić umiarkowanym głosem, sprzątamy po sobie zabawki, po skończonej zabawie odkładamy je na miejsce, każde wyjście z sali zgłaszamy nauczycielce, śmieci i papierki wyrzucamy do kosza. Normy zachowań podczas pobytu w ogrodzie przedszkolnym bezpiecznie korzystamy z urządzeń, nie popychamy innych, nie bijemy się, pomagamy młodszym kolegom, nie oddalamy się z terenu ogrodu, słuchamy poleceń nauczyciela. Normy zachowań podczas wycieczek i spacerów idziemy kolejno parami, nie popychamy się, uważnie słuchamy, przestrzegamy zasad ruchu drogowego. Normy zachowań obowiązujące podczas imprez, uroczystości, itp. zajmujemy wyznaczone miejsce, witamy się z gośćmi, uważnie słuchamy, żegnamy się z gośćmi, wychodzimy w ustalonej kolejności. Staramy się nie mówić głośno, gdy: inni cicho pracują, inni się bawią, czytamy i słuchamy, inni odpoczywają. Stosowane w przedszkolu nagrody: pochwała indywidualna, pochwała przed całą grupą, pochwała przed rodzicami, sprawienie dziecku przyjemności zabawą przez niego wybraną, znaczek serduszko na tablicy grupowego systemu motywacji do nabywania zachowań pożądanych
order dobrej zabawy zawieszany na szyję. Stosowane w przedszkolu konsekwencje za nieprzestrzeganie ustalonych norm zachowań: kara naturalna zadośćuczynienie wyrządzonej krzywdzie, odmówienie dzieciom nagrody, czasowe odbieranie przyznanego przywileju, krzesełko do przemyślenia chwilowe wykluczenie dziecka z zabawy w celu przeanalizowania swojego postępowania. Wskazówki dla nauczycieli i rodziców do realizacji programu wychowawczego przedszkola kilka praktycznych rad: bądźcie konsekwentni, róbcie to, co mówicie i mówcie o tym, co robicie, bądźcie świadomi tego, czego uczycie, bądźcie żywym przykładem właściwego działania, bądźcie dobrymi obserwatorami dzieci, dobrze poznajcie siebie i swoje możliwości, połóżcie nacisk na pogłębianie swoich wiadomości i umiejętności, stwórzcie atmosferę wzajemnego zaufania i szacunku, nie oczekujcie, że natychmiast wystąpi u dziecka pożądana umiejętność, zmiany wymagają czasu, bądźcie cierpliwi pamiętajcie, że pośpiech szkodzi. XII. Ewaluacja. 1. Ewaluacji programu wychowawczego dokonuje się na radzie pedagogicznej podsumowującej rok szkolny. 2. W ewaluacji uwzględnia się opinię wychowanków, rodziców, nauczycieli. 3. Sposoby ewaluacji: - analiza dokumentów (plany miesięczne poszczególnych grup, dzienniki, arkusze obserwacji i diagnozy dzieci ), - ankiety dla rodziców, - ankiety dla nauczycieli. XIII. Kodeks przedszkolaka. Wspólnie i zgodnie bawię się z dziećmi. Potrafię czekać na swoją kolej podczas działalności zabawowej i edukacyjnej. Szanuję własność cudzą i wspólną.
Wiem, że praca innych jest trudem, który należy szanować i tego samego oczekuję od innych. Do zabawy biorę tylko te zabawki, którymi teraz będę się bawić, a po skończonej zabawie odłożę je na miejsce. Bawię się tak, aby nie powodować zagrożenia i przykrości innym. Pomagam młodszym i mniej sprawnym kolegom. Próbuję samodzielnie rozwiązywać sytuacje problemowe zgodnie z ogólnie przyjętymi normami. Stosuję formy grzecznościowe: proszę, dziękuję, przepraszam, itp. Wiem, że w przedszkolu jestem po to, aby zdobyć wiedzę i umiejętności potrzebne mi w szkole. XIV. Spodziewane efekty. W naszym przedszkolu DZIECKO: - poznaje swoje prawa i obowiązki, - czuje się bezpiecznie, - rozwija się twórczo i jest samodzielne, - ma możliwość indywidualnego rozwoju i osiąga sukces, - uczy się dostrzegać swoje mocne strony, - buduje pozytywny obraz samego siebie, - jest świadome swojej przynależności narodowej, - uczy się dostrzegać potrzeby innych ludzi, - osiąga gotowość szkolną na wysokim poziomie. W naszym przedszkolu RODZICE: - uzyskują fachową pomoc pedagogiczną, - otrzymują obiektywną ocenę postępów i niepowodzeń dziecka, - mogą mówić otwarcie o swoich spostrzeżeniach na temat pracy przedszkola, - rozmawiają bezpośrednio z nauczycielem o trudnych sprawach wychowawczych, - mogą czynnie uczestniczyć w życiu przedszkola, - czynnie wspierają przedszkole w jego działaniach, - chętnie współpracują z nauczycielami, oferują wszechstronną pomoc, - są partnerami w tworzeniu klimatu działalności kształcąco wychowawczej i zarządzania placówką. W naszym przedszkolu NAUCZYCIELE: - aktywnie realizują zadania przedszkola określone w dokumentach wewnętrznych placówki, - podejmują działania innowacyjne; są aktywni i twórczy, - tworzą i realizują autorskie programy dostosowane do potrzeb dziecka i placówki, - współpracują z rodzicami i środowiskiem lokalnym, - doskonalą swoją wiedzę i uzyskują nowe doświadczenia,
- wykorzystują twórcze i aktywne metody, promując nowatorski styl pracy, - uzyskują wyższe stopnie awansu zawodowego, - pozyskują rodziców do efektywnych działań na rzecz przedszkola oraz poszukują sympatyków i partnerów przedszkola, - monitorują efektywność własnej pracy, - dzielą się wiedzą i doświadczeniem z innymi nauczycielami, - prowadzą obserwację pedagogiczną i diagnozują rozwój dziecka, - dobierają metody wychowawcze i dydaktyczne, które wspomagają indywidualny rozwój dziecka, - proponują rodzicom nowe formy współpracy.