SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 8 Rozdział I PODSTAWA PRAWNA I SŁOWNICZEK POJĘĆ... 11 1.1. Podstawa prawna rachunkowości w Polsce... 11 1.2. Krajowe i międzynarodowe standardy rachunkowości... 12 1.3. Istota i cechy rachunkowości... 13 1.4. Cele i funkcje rachunkowości w przedsiębiorstwie... 14 1.5. Podmioty stosujące przepisy ustawy o rachunkowości... 16 1.6. Zakres przedmiotowy rachunkowości według ustawy... 18 1.7. Słowniczek pojęć ustawowych... 19 Rozdział II ZASADY OGÓLNE RACHUNKOWOŚCI... 32 2.1. Zasada memoriału a zasada kasowa... 32 2.2. Zasada chronologii i systematyki... 33 2.3. Zasada ciągłości... 33 2.4. Zasada podwójnego zapisu... 34 2.5. Zasada zapisu powtarzalnego... 35 2.6. Zasada kontynuacji... 36 2.7. Zasada istotności... 36 2.8. Zasada ostrożności... 37 2.9. Zasada współmierności przychodów i kosztów... 38 Rozdział III ZASADY DOKUMENTOWANIA OPERACJI GOSPODARCZYCH I FINANSOWYCH... 39 3.1. Charakterystyka dowodu księgowego... 39 3.2. Rodzaje dowodów księgowych... 40 3.3. Kontrola formalna, merytoryczna i rachunkowa dowodów księgowych... 42 3.4. Zasady dokumentowania operacji legalnych... 42 3.5. Zasady korygowania danych... 44 3
3.6. Zasady przeliczania z waluty obcej na polską... 45 3.7. Podpisy na dowodach i znaki je zastępujące... 46 Rozdział IV ZASADY PROWADZENIA KSIĄG RACHUNKOWYCH... 48 4.1. Dokumentacja opisująca przyjęte zasady rachunkowości i zawartość ksiąg rachunkowych... 48 4.2. Technika prowadzenia ksiąg rachunkowych... 50 4.3. Zakładowy Plan Kont... 51 4.4. Miejsce prowadzenia ksiąg rachunkowych... 53 4.5. Zasady prowadzenia ksiąg przy użyciu komputera... 54 4.6. Prowadzenie dziennika... 55 4.7. Prowadzenie księgi głównej... 56 4.8. Prowadzenie ksiąg pomocniczych i wybór metody... 57 4.9. Zestawienie obrotów i sald... 59 Rozdział V ZASADY DOKONYWANIA CZYNNOŚCI KSIĘGOWYCH... 60 5.1. Zasady otwierania i zamykania ksiąg rachunkowych... 60 5.2. Kontrola księgowa i dekretacja dowodów... 62 5.3. Zasady dokonywania zapisów w księgach rachunkowych... 63 5.4. Czynności operatora księgowego na komputerze... 65 5.5. Kontrola zapisów na kontach i korygowanie danych... 66 5.6. Zasady prowadzenia akt finansowo-księgowych... 67 5.7. Wyszukiwanie potrzebnego dowodu księgowego... 69 Rozdział VI ZASADY I METODY INWENTARYZACJI... 71 6.1. Zasady przeprowadzania inwentaryzacji... 71 6.2. Rodzaje i formy inwentaryzacji... 74 6.3. Metody inwentaryzacji... 75 6.4. Organizacja prac inwentaryzacyjnych... 77 6.5. Rozliczanie osób materialnie odpowiedzialnych... 78 6.6. Udokumentowanie inwentaryzacji i rozliczenie różnic... 80 4
Rozdział VII ZASADY WYCENY AKTYWÓW I PASYWÓW... 82 7.1. Zasady wyceny aktywów... 82 7.2. Zasady wyceny pasywów... 85 7.3. Wycena składników wyrażonych w walutach obcych... 86 7.4. Szczególne zasady wyceny... 87 7.5. Rozliczenie różnic wynikających z wyceny... 90 7.6. Rozliczenie różnic kursowych... 91 7.7. Odpisy aktualizujące... 92 Rozdział VIII ZASADY AMORTYZACJI I UMORZEŃ... 95 8.1. Zasady amortyzacji według ustawy o rachunkowości... 95 8.2. Zasady amortyzacji według ustaw podatkowych... 96 8.3. Odpisy amortyzacyjne i umorzeniowe... 99 8.4. Plan amortyzacji... 101 8.5. Metody amortyzacji... 102 Rozdział IX ZASADY PODSTAWOWYCH KSIĘGOWAŃ... 108 9.1. Księgowanie aktywów... 108 9.2. Księgowanie pasywów... 108 9.3. Księgowanie przychodów i zysków... 109 9.4. Księgowanie kosztów i strat... 109 9.5. Tworzenie i rozwiązywanie rezerw... 110 9.6. Rozliczenia międzyokresowe... 113 9.7. Inne wybrane księgowania... 115 Rozdział X ZASADY USTALENIA WYNIKU FINANSOWEGO... 118 10.1. Przeksięgowania na konto wyniku finansowego... 118 10.2. Zestawienie kont wynikowych... 119 10.3. Wynik działalności operacyjnej... 119 10.4. Wynik operacji finansowych... 120 10.5. Wynik operacji nadzwyczajnych... 121 5
10.6. Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego... 121 10.7. Ustalenie wyniku finansowego wg wariantu kalkulacyjnego... 122 10.8. Ustalenie wyniku finansowego wg wariantu porównawczego... 123 10.9. Ustalenie nadwyżki finansowej... 124 Rozdział XI ZASADY SPORZĄDZANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH.. 126 11.1. Organizacja prac bilansowo-sprawozdawczych... 126 11.2. Zasady sporządzenia bilansu... 129 11.3. Zasady sporządzenia rachunku zysków i strat (według wariantów kalkulacyjnego i porównawczego)... 130 11.4. Zasady sporządzenia informacji dodatkowej... 131 11.5. Zasady sporządzenia rachunku przepływów pieniężnych według metody bezpośredniej... 132 11.6. Zasady sporządzenia rachunku przepływów pieniężnych według metody pośredniej... 134 11.7. Zestawienie zmian z kapitale (funduszu) własnym... 134 11.8. Zakres sprawozdania z działalności jednostki... 135 11.9. Metody konsolidacji stosowane w sprawozdaniach finansowych grup kapitałowych... 136 Rozdział XII ZASADY BADANIA I OGŁASZANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH... 142 12.1. Podmioty podlegające badaniu i zobowiązane do ogłaszania sprawozdań finansowych... 142 12.2. Cel i zasady badania sprawozdania finansowego... 143 12.3. Opinia i raport biegłego rewidenta... 145 12.4. Zasady ogłaszania sprawozdania finansowego... 147 12.5. Obowiązki kierownika jednostki w zakresie udostępnienia sprawozdań finansowych i innych dokumentów... 149 Rozdział XIII ZASADY OCHRONY DANYCH ORAZ PRZECHOWYWANIA KSIĄG I DOKUMENTÓW... 150 13.1. Zasady ochrony danych... 150 6
13.2. Zasady przechowywania ksiąg i dokumentów... 151 13.3. Składnica akt i archiwum zakładowe... 154 13.4. Wykaz archiwowanych ksiąg i akt rachunkowości... 155 Rozdział XIV ZAGADNIENIA WYBRANE... 156 14.1. Leasing w ustawie o rachunkowości... 156 14.2. Łączenie się spółek w księgach rachunkowych... 157 14.3. Sprawozdanie finansowe w formie uproszczonej... 164 14.4. Obsługa rachunkowa obowiązków przedsiębiorcy wobec urzędu skarbowego i ZUS... 165 14.5. Odpowiedzialność za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości... 167 14.6. Funkcje i zadania głównego księgowego... 169 14.7. Przekształcanie wyniku finansowego w dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym... 172 PODSTAWOWE INFORMACJE NORMATYWNE... 175 WZORY FORMULARZY SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO DLA PRZEDSIĘBIORCÓW (poza bankami i zakładami ubezpieczeń)... 179 1) SPRAWOZDANIE FINANSOWE karta tytułowa z wprowadzeniem... 180 2) BILANS (wersja pełna)... 182 3) BILANS (wersja uproszczona)... 190 4) RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (wariant kalkulacyjny)... 193 5) RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT (wariant porównawczy)... 196 6) RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (metoda bezpośrednia)... 199 7) RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH (metoda pośrednia)... 202 8) ZESTAWIENIE ZMIAN W KAPITALE (FUNDUSZU) WŁASNYM... 205 9) DODATKOWE INFORMACJE I OBJAŚNIENIA... 210 7