CENTRUM MEDYCZNE KSZTAŁCENIA PODYPLOMOWEGO Program specjalizacji W KARDIOLOGII DZIECIĘCEJ Program dla lekarzy posiadających specjalizację II stopnia lub tytuł specjalisty w pediatrii aktualizacja 2005 Warszawa 2005
Program specjalizacji przygotował zespół ekspertów Prof. dr hab. med. Wanda Kawalec konsultant krajowy Prof. dr hab. med. Jan Ereciński przedstawiciel konsultanta krajowego Prof. dr hab. med. Krystyna Kubicka przedstawiciel konsultanta krajowego Prof. dr hab. med. Andrzej Sysa przedstawiciel konsultanta krajowego Prof. r hab. med. Maria Popczyńska Marek - przedstawiciel Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego Dr hab. med. Piotr Kułakowski - przedstawiciel CMKP Doc. dr hab. med. Grażyna Brzezińska-Rajszys - przedstawiciel NRL 1. Cele studiów specjalizacyjnych Cele edukacyjne Celem studiów specjalizacyjnych w kardiologii dziecięcej jest opanowanie wiedzy teoretycznej i umiejętności praktycznych umożliwiających diagnozowanie, profilaktykę i leczenie chorób na poziomie zapewniającym samodzielne prowadzenie usług leczniczych według najwyższych standardów. W dążeniu do tego celu zakłada się uzyskanie przez studiującego pełnego zakresu wiedzy oraz nabycie wymaganych umiejętności praktycznych nakreślonych przez niniejszy program specjalizacji. Ponadto założeniem studiów specjalizacyjnych jest doskonalenie osobowości specjalizującego się lekarza, kształtowanie postaw etycznych, wypracowanie obowiązku ciągłego samokształcenia, poszerzania i pogłębiania umiejętności teoretycznych i praktycznych poprzez uczestniczenie w kształceniu ustawicznym, wprowadzania nowych osiągnięć do praktyki lekarskiej oraz dzielenia się swoim doświadczeniem zawodowym poprzez publikacje i udział w konferencjach medycznych. Uzyskane kompetencje Celem studiów specjalizacyjnych jest uzyskanie przez lekarza szczególnych kwalifikacji w dziedzinie kardiologii dziecięcej umożliwiających, zgodnie ze współczesną wiedzą medyczną, rozpoznawanie i leczenie wad wrodzonych i nabytych serca, zaburzeń rytmu serca, kardiologicznych stanów zagrożenia życia oraz innych chorób układu krążenia u dzieci. Lekarz po uzyskaniu tytułu specjalisty w kardiologii dziecięcej będzie realizował następujące cele zawodowe: samodzielne rozwiązywanie wszystkich problemów klinicznych występujących w kardiologii dziecięcej: diagnostyka, leczenie szpitalne i ambulatoryjne, poradnictwo, współudział w profilaktyce chorób układu krążenia o charakterze społecznym: miażdżyca, wady wrodzone serca, urazy, orzekanie w sprawach sądowych, lekarskich, ubezpieczeniowych i innych, orzekanie o potrzebie rehabilitacji leczniczej, niezdolności do pracy, uszczerbku na zdrowiu oraz niepełnosprawności z powodu rozpoznanych i leczonych chorób, wystawianie opinii, zaświadczeń i wniosków dotyczących leczonych chorych, udzielanie konsultacji lekarzom opieki podstawowej i innych specjalności medycznych, CMKP 2005 2
samodzielne kierowanie oddziałem klinicznym lub szpitalnym lub przychodnią kardiologii dziecięcej, wykonywanie indywidualnej, specjalistycznej praktyki lekarskiej lub udzielanie świadczeń zdrowotnych w ramach grupowej praktyki lekarskiej w dziedzinie kardiologii dziecięcej, kierowanie specjalizacją innych lekarzy w kardiologii dziecięcej, doskonalenie zawodowe innych pracowników medycznych, kierowanie eksperymentem medycznym w dziedzinie kardiologii dziecięcej. Lekarz specjalizujący się będzie rozwijał i osiągał pożądane cechy osobowości takie jak: kierowanie się w swoich działaniach wyłącznie dobrem chorego, respektowanie społecznie akceptowanego systemu wartości, trafne ocenianie faktów, zjawisk, procesów i rozważne podejmowanie decyzji, przyjmowanie odpowiedzialności za postępowanie swoje i powierzonego sobie zespołu i stałe prowadzenie kształcenia podległego mu zespołu, umiejętność właściwej organizacji pracy własnej i współpracowników, umiejętność stworzenia dobrych relacji z chorym i jego rodziną a zwłaszcza właściwej komunikacji i sposobu informowania. 2. Wymagana wiedza Oczekuje się, że lekarz po ukończeniu specjalizacji w kardiologii dziecięcej wykaże się przedstawioną poniżej wiedzą: 1. Anatomia i fizjologia układu sercowego naczyniowego Anatomia prawidłowa układu krążenia. Mianownictwo anatomiczne układu sercowo- naczyniowego. Fizjologia układu krążenia. 2. Genetyczne podstawy chorób układu krążenia Znajomość zasad dziedziczenia i mechanizmów ekspresji informacji genetycznej. Znajomość zasad analizy rodowodu i interpretacji wyników badań molekularnych i cytogenetycznych dla oceny ryzyka genetycznego w rodzinie chorego. Znajomość zespołów genetycznych, w których występują wady wrodzone serca. Umiejętność ustalenia wskazań do badań molekularnych i cytogenetycznych w kardiologii dziecięcej. Znajomość zasad poradnictwa genetycznego. 3. Kardiologia perinatalna Rozwój układu krążenia. Fizjologia układu krążenia u płodu. Fizjologiczne zmiany układu krążenia po urodzeniu. Metody diagnostyki prenatalnej. Zaburzenia rytmu serca u płodu, symptomatologia, diagnostyka i leczenie. Niewydolność serca u płodu, symptomatologia, diagnostyka i leczenie. CMKP 2005 3
Przetrwałe nadciśnienie płucne. Symptomatologia, diagnostyka i leczenie przetrwałego przewodu tętniczego u noworodków, zwłaszcza wcześniaków. Diagnostyka, symptomatologia i postępowanie w przewodozależnych wadach wrodzonych serca. 4. Wady wrodzone serca Epidemiologia wad wrodzonych serca. Etiopatogeneza wad wrodzonych serca. Podział wad wrodzonych serca. Historia naturalna wad wrodzonych serca. Symptomatologia wad wrodzonych serca. Metody diagnostyki nieinwazyjnej i inwazyjnej z uwzględnieniem wskazań, przeciwwskazań, powikłań. Zasady planowania leczenia w poszczególnych wadach serca. Metody kardiologicznego leczenia interwencyjnego zasady kwalifikacji, metodyka, wyniki wczesne i odległe. Metody leczenia operacyjnego wad wrodzonych serca z uwzględnieniem zasad kwalifikacji do leczenia, technik, wczesnych wyników, odległych następstw, powikłań i zmian resztkowych. Problemy młodocianych i dorosłych z wadą wrodzoną serca. 5. Zaburzenia rytmu serca Rozwój i budowa układu przewodzącego serca. Podstawy elektrofizjologii serca. Mechanizmy powstawania zaburzeń rytmu serca. Podział zaburzeń rytmu serca. Przyczyny, symptomatologia, metody diagnostyczne i postępowanie lecznicze w poszczególnych typach zaburzeń rytmu serca. Metody diagnostyczne z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań do ich stosowania. Farmakoterapia zaburzeń rytmu serca z uwzględnieniem podziału i charakterystyki leków umiarawiających. Stała i czasowa elektrostymulacja serca u dzieci z uwzględnieniem wskazań, typów stymulacji i stymulatorów, wyników i postępowania z pacjentem ze stymulatorem. Niefarmakologiczne metody leczenia zaburzeń rytmu serca z uwzględnieniem wskazań, przeciwwskazań, powikłań, wczesnych i odległych wyników leczenia. 6. Omdlenia Podział. Przyczyny. Metody diagnostyczne. Postępowanie lecznicze i zapobiegawcze. 7. Nabyte wady serca Epidemiologia wad nabytych serca. CMKP 2005 4
Etiopatogeneza wad nabytych serca. Symptomatologia wad nabytych serca. Metody diagnostyki nieinwazyjnej i inwazyjnej z uwzględnieniem wskazań, przeciwwskazań, powikłań. Zasady planowania leczenia w poszczególnych nabytych wadach serca. Metody kardiologicznego leczenia interwencyjnego zasady kwalifikacji, metodyka, powikłania, wyniki wczesne i odległe. Metody operacyjnego leczenia wad wrodzonych serca z uwzględnieniem zasad kwalifikacji do leczenia, technik, wczesnych wyników, odległych następstw, powikłań i zmian resztkowych. 8. Choroby mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia Kardiomiopatie pierwotne podział, etiologia, historia naturalna, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki. Zapalenie mięśnia sercowego etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki, powikłania. Zmiany w mięśniu sercowym w przebiegu chorób nerwowo mięśniowych etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki. Infekcyjne zapalenie wsierdzia - etiopatogeneza, symptomatologia, metody diagnostyczne, zasady leczenia i wyniki, powikłania, zasady profilaktyki. Zapalenie osierdzia - etiologia, podział, symptomatologia, metody diagnostyczne, leczenie, wyniki, powikłania. 9. Zmiany w układzie krążenia w układowych chorobach tkanki łącznej Choroba Kawasaki etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki, powikłania. Zmiany w układzie krążenia w toczniu rumieniowatym układowym - etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki, powikłania. Gorączka reumatyczna - definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. Zmiany w układzie krążenia w przebiegu innych układowych zmian zapalnych w naczyniach. 10. Zmiany w układzie krążenia w chorobach metabolicznych ze szczególnym uwzględnieniem deficytu LCHAD, chorób spichrzeniowych, hiperlipidemii definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. 11. Zmiany w układzie krążenia w wyniku innych chorób okresu dziecięcego etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki. 12. Nadciśnienie płucne Rozwój krążenia płucnego. Fizjologiczne cechy naczyń krążenia płucnego. Krążenie płucne w poszczególnych wadach wrodzonych serca. Definicja nadciśnienia płucnego. Przyczyny nadciśnienia płucnego. Rodzaje nadciśnienia płucnego: CMKP 2005 5
> nadciśnienie płucne w okresie noworodkowym, > przetrwałe nadciśnienie płucne, > nadciśnienie płucne w wadach wrodzonych serca, > pierwotne nadciśnienie płucne. Metody diagnostyczne. Objawy kliniczne. Leczenie i zapobieganie. 13. Nadciśnienie tętnicze Definicja. Przyczyny. Rozpoznawanie. Metody diagnostyczne. Objawy kliniczne. Leczenie i zapobieganie. 14. Niewydolność serca Definicja. Przyczyny. Rozpoznawanie. Metody diagnostyczne. Objawy kliniczne. Leczenie z uwzględnieniem odrębności w poszczególnych okresach życia dziecka. 15. Transplantacja serca Wskazania. Zasady kwalifikacji. Metody transplantacji serca. Postępowanie we wczesnym i odległym okresie po przeszczepie serca 16. Stany naglące w kardiologii dziecięcej Postępowanie w napadzie anoksemicznym. Postępowanie w zagrażających życiu zaburzeniach rytmu serca. Postępowanie w przewodozależnych wadach wrodzonych serca. Postępowanie w omdleniach. Postępowanie w zatrzymaniu krążenia. 17. Choroba niedokrwienna serca u dzieci Przyczyny. Objawy. Postępowanie diagnostyczne. Leczenie. Wyniki wczesne i odległe leczenia. Zapobieganie chorobie niedokrwiennej. CMKP 2005 6
18. Farmakoterapia chorób układu sercowo naczyniowego Farmakokinetyka leków stosowanych w leczeniu chorób układu krążenia. Zasady prowadzenia leczenia. Działania niepożądane stosowanych leków. Interakcje między lekami. Znajomość współczesnej wiedzy dotyczącej dawek i czasu podawania leków. 19. Onkologia Guzy serca pierwotne i wtórne przyczyny, rozpoznawanie, objawy kliniczne, zasady leczenia. Powikłania kardiologiczne po leczeniu onkologicznym. 20. Medycyna paliatywna w kardiologii dziecięcej Określenie celów i zakresu opieki paliatywnej w chorobach układu krążenia u dzieci. 21. Promocja zdrowia i prewencja pierwotna i wtórna chorób układu krążenia prowadzona w okresie dziecięcym Profilaktyka choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego. Profilaktyka wrodzonych i nabytych wad serca. Podnoszenie wiedzy w społeczeństwie o chorobach układu krążenia. Podnoszenie umiejętności współpracy z pacjentem, rodziną i środowiskiem. 22. Statystyka medyczna w badaniach chorób układu krążenia 3. Wymagane umiejętności praktyczne Oczekuje się, że lekarz po ukończeniu specjalizacji w zakresie kardiologii dziecięcej wykaże się umiejętnością: 1) wykonania i interpretacji badania elektrokardiograficznego u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 2) wykonania i interpretacja 24 godzinnego badania elektrokardiograficznego metodą Holtera, 3) wykonania i interpretacji 24 godzinnego pomiaru ciśnienia tętniczego, 4) wykonania i interpretacji przezklatkowego badania echokardiograficznego u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 5) wykonania i interpretacji badania echokardiograficznego u płodu, 6) wykonania i interpretacji próby wysiłkowej u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 7) interpretacji badania radiologicznego klatki piersiowej u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 8) interpretacji przezprzełykowego badania echokardiograficznego u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 9) interpretacji wyników innych radiologicznych badań obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 10) interpretacji wyników badań izotopowych u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, CMKP 2005 7
11) interpretacji wyników inwazyjnych badań układu krążenia (cewnikowania serca i badania angiokardiograficznego) u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu krążenia, 12) interpretacji wyników inwazyjnych badań układu przewodzącego (stymulacji przezprzełykowej, badania elektrofizjologicznego, ablacji) u dzieci w różnym wieku i z różną patologią układu przewodzącego, 13) wprowadzenia elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca, 14) wykonania zabiegu Rashkinda. 4. Formy i metody kształcenia A - Kursy specjalizacyjne Uwaga: Zaliczane będzie specjalizującym się lekarzom uczestniczenie tylko w tych kursach specjalizacyjnych, które uzyskały pozytywną opinię konsultanta krajowego i wpisane zostały na prowadzoną przez CMKP listę kursów specjalizacyjnych i podmiotów prowadzących kursy objęte programem specjalizacji, która podawana jest corocznie do wiadomości specjalizujących się lekarzy na stronie Internetowej CMKP: www.cmkp.edu.pl. Specjalizujący się lekarz może uczestniczyć w kursach specjalizacyjnych w trakcie odbywania staży kierunkowych. Uwaga: Specjalizujący się lekarz może odbyć zamiennie (do wyboru): 7) Kurs Podstawy echokardiografii płodowej lub 6) Staż kierunkowy w pracowni echokardiografii płodowej. 1). Kurs wprowadzający "Wprowadzenie do kardiologii dziecięcej" Specjalizujący się lekarz uczestniczy w kursie wprowadzającym w pierwszym roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza z podstawami dobrej praktyki lekarskiej, podstawami diagnostyki i postępowania terapeutycznego w wadach wrodzonych serca oraz zaburzeniach rytmu serca u dzieci. Zakres tematyczny powinien obejmować: Zasady praktyki opartej na wiarygodnych i aktualnych publikacjach. Podstawy farmakoekonomiki. Podstawy doskonalenia zawodowego lekarzy. Embriologia, anatomia prawidłowa i patologiczna układu sercowo- naczyniowego w różnych okresach wieku dziecka. Fizjologia i patofizjologia układu krążenia. Epidemiologia, genetyka chorób układu krążenia. Etiologia, symptomatologia, diagnostyka nieinwazyjna i inwazyjna wad wrodzonych serca. Metody leczenia operacyjnego i interwencyjnego wad wrodzonych serca z uwzględnieniem zasad kwalifikacji do leczenia, technik interwencyjnych i kardiochirurgicznych, powikłań i zmian resztkowych po leczeniu. CMKP 2005 8
Diagnostyka i leczenie zaburzeń rytmu serca. Zasady orzecznictwa lekarskiego w kardiologii. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 5 dni w pierwszym roku specjalizacji Miejsce kształcenia: Przewiduje się kurs o charakterze ogólnokrajowym w akredytowanym ośrodku kardiologii dziecięcej wyznaczonym przez konsultanta krajowego w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków 2) Kurs: Echokardiografia w wadach wrodzonych serca u dzieci Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w pierwszym roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się z teoretycznymi i praktycznymi aspektami badania echokardiograficznego. Zakres tematyczny powinien obejmować echokardiografię przezklatkową, przezprzełykową, śródoperacyjną w różnych wadach i chorobach układu krążenia u dzieci. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 5 dni Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do szkolenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 3) Kurs: Diagnostyka i leczenie zaburzeń rytmu serca u dzieci Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w drugim roku specjalizacji.. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się z aktualnie dostępnymi metodami diagnostycznymi i terapeutycznymi w zaburzeniach rytmu serca u dzieci Zakres tematyczny powinien obejmować przede wszystkim badania elektrokardiograficzne, 24 godzinny zapis ekg metodą Holtera, późne potencjały, zmienność rytmu zatokowego, stymulację przezprzełykową lewego przedsionka, inwazyjne badania elektrofizjologiczne, zasady leczenia farmakologicznego oraz zabiegowego zaburzeń rytmu serca u dzieci. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 5 dni Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do kształcenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. CMKP 2005 9
4) Kursu: Kardiologiczne stany zagrożenia życia u dzieci Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w drugim roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się z kardiologicznymi stanami zagrożenia życia u dzieci. Zakres tematyczny powinien obejmować przede wszystkim przewodozależne wady wrodzone serca, zaburzenia rytmu serca stanowiące stan naglący, zapalenie mięśnia sercowego, kardiomiopatie, anomalie tętnic wieńcowych, nadciśnienie płucne, niewydolność serca oraz metody postępowania terapeutycznego (w tym leczenie niewydolności serca, kardiowersja, defibrylacja, czasowa i stała stymulacja serca, kardiologiczne zabiegi interwencyjne) Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 5 dni Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do kształcenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 5) Kurs: Postępy w diagnostyce i leczeniu wad serca u dzieci Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w trzecim roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się z nowościami w zakresie diagnostyki i leczenia wad serca. Zakres tematyczny powinien obejmować nieinwazyjne i inwazyjne badania diagnostyczne oraz interwencyjne i kardiochirurgiczne metody leczenia. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 5 dni Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do kształcenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 6) Kurs: Onkologia w kardiologii dziecięcej Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w trzecim roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza z problemami onkologicznymi w kardiologii dziecięcej. Zakres tematyczny powinien obejmować przede wszystkim pierwotne i wtórne guzy serca, powikłania kardiologiczne po leczeniu onkologicznym ze szczególnym uwzględnieniem kardiotoksyczności leków oraz metody postępowania diagnostyczno terapeutycznego CMKP 2005 10
Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 1 dzień Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do kształcenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 7) Kursu: Podstawy echokardiografii płodowej - (zamiennie zamiast stażu w pracowni echokardiografii płodowej) Uwaga: Specjalizujący się lekarz może uczestniczyć w kursie Podstawy echokardiografii płodowej w drugim lub trzecim roku specjalizacji alternatywnie zamiast odbywania stażu kierunkowego w pracowni echokardiografii płodowej. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się z problemami echokardiografii płodowej. Zakres tematyczny obejmuje przede wszystkim embriologię i fizjologię układu krążenia u płodu, wskazania do badania echokardiograficznego płodu, prawidłowe badanie echokardiograficzne, obraz echokardiograficzny w wadach wrodzonych serca, zaburzeniach rytmu serca i niewydolności serca u płodu oraz metody postępowania w patologii układu krążenia u płodu. Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: - 5 dni Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: pracownie echokardiografii płodowej posiadające zgodę konsultanta krajowego w dziedzinie kardiologii dziecięcej na przeprowadzenie kursu. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 8) Temat kursu: Promocja zdrowia w kardiologii dziecięcej Uwaga: Kurs obowiązuje lekarzy, którzy rozpoczęli specjalizację lub zostali zakwalifikowani do specjalizacji przed 30 maja 2003 roku., oraz na podstawie postępowania kwalifikacyjnego 1.05-15.06.2003 r. Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w trzecim roku specjalizacji. Treść kursu: Celem kursu jest zapoznanie lekarza specjalizującego się ze współczesnymi zasadami prewencji czynników ryzyka choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego oraz propagowanie zdrowego trybu życia. Zakres tematyczny powinien obejmować epidemiologię, diagnostykę i postępowanie terapeutyczne u dzieci i młodzieży z czynnikami ryzyka występowania miażdżycy, choroby wieńcowej i nadciśnienia tętniczego CMKP 2005 11
Forma zaliczenia kursu: kolokwium z wiedzy objętej programem kursu przeprowadzane przez kierownika kursu. Czas trwania kursu: 1 dzień Miejsce kształcenia: Jednostki uprawnione do organizacji kursu: referencyjne ośrodki kardiologii dziecięcej posiadające akredytację do kształcenia w zakresie kardiologii dziecięcej. Miejsce prowadzenia kursu w danym roku kalendarzowym wyznacza konsultant krajowy w porozumieniu z kierownikami w/w ośrodków. 9) Kurs: Zdrowie publiczne Uwaga: Kurs obowiązuje lekarzy, którzy zostali zakwalifikowani do specjalizacji po 30 maja 2003 roku, począwszy od postępowania kwalifikacyjnego 1.12.2003-31.01.2004 r. Specjalizujący się lekarz uczestniczy w tym kursie w trzecim roku specjalizacji. Cel kursu Podstawowym celem kursu jest zaznajomienie lekarzy, specjalizujących się w każdej specjalności, z wybranymi problemami zdrowia publicznego, niezbędnymi dla zrozumienia kompleksowych działań na rzecz zdrowia; uwarunkowań skutecznego i efektywnego funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz roli lekarza w zaspokajaniu indywidualnych oraz zbiorowych potrzeb zdrowotnych. Treść kursu Przedstawione poniżej zagadnienia mają charakter uniwersalny, a więc powinni zapoznać się z nimi wszyscy lekarze podejmujący specjalizację niezależnie od dziedziny specjalizacji. 1. Geneza, filozofia, przedmiot i zakres zdrowia publicznego jako dyscypliny naukowej i działalności praktycznej na rzecz zdrowia ludności. 2. Zdrowie jako dobro: publiczne i prywatne; miejsce zdrowia w systemie wartości. Rola i miejsce państwa w działaniach na rzecz zdrowia; zdrowie a gospodarka rynkowa. Społeczna odpowiedzialność lekarza za zdrowie obywateli. Znaczenie wielosektorowego i multidyscyplinarnego podejścia do ochrony zdrowia. 3. Systemy ochrony zdrowia na świecie; ich główne cechy; zasady funkcjonowania i finansowania. Procesy transformacji systemów; ich przyczyny i cele zmian. 4. Ochrona zdrowia w Unii Europejskiej; priorytety w zakresie zdrowia publicznego. 5. Globalizacja główne procesy przemian i wynikające stąd wyzwania i zagrożenia dla zdrowia populacji. 6. Epidemiologia jako podstawowe narzędzie zdrowia publicznego, filozofia, przedmiot, cele i zadania w działaniach na rzecz zdrowia. Metodyka badań epidemiologicznych. 7. Współczesne problemy zdrowotne ludności Polski. 8. Determinanty zdrowia. Metody diagnozowania sytuacji zdrowotnej oraz określenia potrzeb zdrowotnych ludności. Procesy transformacji demograficznej i epidemiologicznej; nowe zagrożenia i wyzwania dla zdrowia publicznego. 9. Organizacja opieki zdrowotnej w Polsce; podstawowe regulacje prawne funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej; ubezpieczenie w Narodowym Funduszu Zdrowia. Podstawy prawne działania, rola, organizacja i funkcje Państwowej Inspekcji Sanitarnej. CMKP 2005 12
10. Dylematy prawne i moralne współczesnej medycyny i zawodu lekarza. Konflikty wartości w podejmowaniu decyzji lekarskich. Bioetyka - filozofia moralna współczesnej Medycyny. Europejska Konwencja Bioetyczna. 11. Prawa pacjenta i powinności służby zdrowia regulacje prawne i deontologiczne. Autonomia pacjenta dylematy prawne i moralne. 12. Kryteria legalności i poprawności etycznej eksperymentu w medycynie. Etyczne, prawne i społeczne problemy transplantacji narządów. 13. Odpowiedzialność zawodowa w służbie zdrowia, zakres jej odpowiedzialności i mechanizmy jej egzekwowania. 14. Odpowiedzialność karna, cywilna i pracownicza w służbie zdrowia. 15. Promocja zdrowia; pojęcia podstawowe; zakres działań. Organizacja promocji zdrowia w Polsce i na świecie. 16. Psychospołeczne problemy zdrowia i choroby oraz korzystania ze świadczeń zdrowotnych; zachowania zdrowotne. 17. Metody stosowane w promocji zdrowia ze szczególnym uwzględnieniem działań zapobiegawczych i promocyjnych specyficznych dla poszczególnych specjalności medycznych; terminologia, modele teoretyczne i ocena ich skuteczności. Badania socjomedyczne ich zastosowanie w ocenie potrzeb zdrowotnych i zachowań w systemie opieki zdrowotnej. Narodowy Program Zdrowia. 18. Specyfika działań promocji zdrowia w danej podstawowej dziedzinie medycyny. 19. Orzecznictwo lekarskie jako element działań na rzecz zdrowia i poczucie bezpieczeństwa zdrowotnego ludności. 20. Ekonomika zdrowia; jej zakres i znaczenie. Źródła i sposoby finansowania opieki zdrowotnej. Ekonomiczna ocena świadczeń zdrowotnych. 21. Farmakoekonomika; jej zakres i znaczenie; rola analiz farmakoekonomicznych w gospodarce lekiem. Ocena technologii medycznych oraz działań na rzecz zdrowia opartych na wiarygodnych i aktualnych danych (Evidence based medicine). 22. Seminarium końcowe stanowiące między innymi ocenę pracy własnej kursantów. Czas trwania kursu: 60 godzin. Forma zaliczenia kursu: seminarium końcowe i kolokwium zaliczające. Miejsce kursu: do prowadzenia kursu uprawnione są jednostki organizacyjne, które zostały pozytywnie zaopiniowane przez konsultanta krajowego w zakresie zdrowia publicznego i wpisane na prowadzoną przez CMKP listę kursów specjalizacyjnych organizowanych przez uprawnione do tego podmioty, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 6 sierpnia 2001 roku w sprawie specjalizacji lekarzy i lekarzy stomatologów. B - Staże kierunkowe Lekarz w ramach specjalizacji w czasie 3 letniej pracy w klinice kardiologii dziecięcej i poradni kardiologicznej dla dzieci powinien odbyć staże kierunkowe: CMKP 2005 13
1) Staż specjalizacyjny podstawowy w kardiologii dziecięcej Program stażu W ramach stażu lekarz zapoznaje się z zasadami rozpoznawania i leczenia chorób układu krążenia u dzieci oraz uczestniczy we wszystkich wykonywanych procedurach diagnostycznych i terapeutycznych. Zakres wiedzy teoretycznej: Anatomia i fizjologia układu sercowego naczyniowego. Wady wrodzone i nabyte serca - epidemiologia, etiopatogeneza, podział, historia naturalna, symptomatologia, metody diagnostyki nieinwazyjnej, metody leczenia interwencyjnego i operacyjnego wad wrodzonych serca z uwzględnieniem zasad kwalifikacji do leczenia, technik, wczesnych wyników, odległych następstw, powikłań i zmian resztkowych. Zaburzenia rytmu serca - rozwój i budowa układu przewodzącego serca, mechanizmy powstawania, podział, przyczyny, symptomatologia, metody diagnostyczne i postępowanie lecznicze. Omdlenia podział, przyczyny, metody diagnostyczne, postępowanie lecznicze i zapobiegawcze. Choroby mięśnia sercowego, wsierdzia i osierdzia - podział, etiologia, historia naturalna, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki. Zmiany w układzie krążenia w układowych chorobach tkanki łącznej - etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki, powikłania. Zmiany w układzie krążenia w chorobach metabolicznych definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. Zmiany w układzie krążenia w wyniku innych chorób okresu dziecięcego etiologia, symptomatologia, diagnostyka, leczenie, wyniki. Nadciśnienie płucne - definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. Nadciśnienie tętnicze - definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. Niewydolność serca - definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie. Transplantacja serca wskazania, zasady kwalifikacji, metody transplantacji, postępowanie we wczesnym i odległym okresie po przeszczepie serca. Stany naglące w kardiologii dziecięcej. Choroba niedokrwienna serca u dzieci - definicja, patomechanizm, epidemiologia, rozpoznawanie, objawy kliniczne, leczenie i zapobieganie. Guzy serca pierwotne i wtórne przyczyny, rozpoznawanie, objawy kliniczne, zasady leczenia oraz powikłania kardiologiczne po leczeniu onkologicznym. Określenie celów i zakresu opieki paliatywnej w chorobach układu krążenia u dzieci. Umiejętności praktyczne: wykonanie i interpretacja badania elektrokardiograficznego, CMKP 2005 14
wykonanie i interpretacja 24 godzinnego badania elektrokardiograficznego metodą Holtera, wykonanie i interpretacja 24 godzinnego pomiaru ciśnienia tętniczego, wykonanie i interpretacja przezklatkowego badania echokardiograficznego, wykonanie i interpretacja próby wysiłkowej, interpretacja badania radiologicznego klatki piersiowej, interpretacja przezprzełykowego badania echokardiograficznego, interpretacja wyników innych radiologicznych badań obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny), interpretacja wyników badań izotopowych, interpretacja wyników inwazyjnych badań układu krążenia, interpretacja wyników inwazyjnych badań układu przewodzącego. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwia z wiedzy teoretycznej, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi lub stosował procedury wymienione w programie stażu albo uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 18 miesięcy Miejsce stażu: klinika kardiologii dziecięcej i poradnia kardiologiczna dla dzieci 2) Staż kierunkowy w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej dorosłych Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z patofizjologią i leczeniem stanów naglących w kardiologii dorosłych Zakres wiedzy teoretycznej Postępowanie w ostrym zawale serca u dorosłych. Postępowanie w zaburzeniach rytmu serca stanowiących zagrożenie życia u dorosłych. Umiejętności praktyczne Samodzielna interpretacja zapisu ekg w zawale serca. Samodzielna interpretacja wyników badań laboratoryjnych w zawale serca. Forma zaliczenia stażu u kierownika specjalizacji: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz stosował samodzielnie procedury wymienione w programie stażu. Czas trwania stażu: 4 tygodnie Miejsce stażu: w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej dla dorosłych 3) Staż kierunkowy w oddziale kardiologii dorosłych Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z problematyką chorób układu krążenia u młodocianych i dorosłych, przede wszystkim z postępowaniem w nabytych wadach serca, nadciśnieniu tętniczym, prewencją chorób układu krążenia. Zakres wiedzy teoretycznej: Choroba niedokrwienna patofizjologia, objawy, diagnostyka i leczenie. CMKP 2005 15
Nadciśnienie tętnicze - patofizjologia, objawy, diagnostyka i leczenie. Wady serca u dorosłych przyczyny, patofizjologia, objawy, diagnostyka i leczenie. Metody zapobiegania chorobom układu krążenia. Umiejętności praktyczne: Interpretacja zapisu ekg u dorosłych. Interpretacja zapisu ekg w chorobie niedokrwiennej serca. Interpretacja badania echokardiograficznego w chorobie niedokrwiennej serca. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz stosował samodzielnie procedury wymienione w programie stażu. Czas trwania stażu: 4 tygodnie Miejsce stażu: w oddziale kardiologii dla dorosłych 4) Staż kierunkowy w oddziale kardiochirurgicznym (blok operacyjny) i pooperacyjnym dla dzieci Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z operacyjnymi metodami leczenia wad wrodzonych serca u dzieci i zasadami postępowania w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Zakres wiedzy teoretycznej: Wskazania do leczenia kardiochirurgicznego. Metody leczenia kardiochirurgicznego w poszczególnych wadach wrodzonych serca. Zasady krążenia pozaustrojowego. Postępowanie w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Umiejętności praktyczne: Interpretacja wyników badań diagnostycznych układu krążenia w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Interpretacja wyników badań laboratoryjnych w bezpośrednim okresie pooperacyjnym. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz stosował samodzielnie procedury wymienione w programie stażu lub. Czas trwania stażu: 6 tygodni Miejsce stażu: w oddziale kardiochirurgicznym (blok operacyjny) i pooperacyjnym dla dzieci 5) Staż kierunkowy w pracowni echokardiograficznej Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z teoretycznymi i praktycznymi zasadami wykonywania badania echokardiograficznego w chorobach układu krążenia u dzieci. CMKP 2005 16
Zakres wiedzy teoretycznej: Zasady analizy sekwencyjnej w diagnostyce echokardiograficznej wad serca Zasady wykonywania badania echokardiograficznego przezklatkowego i przezprzełykowego. Obraz echokardiograficzny w poszczególnych wadach wrodzonych serca i innych patologiach układu krążenia. Zasady oceny wyników badania w prezentacji M i 2D oraz przepływów metodą Dopplera. Zasady oceny zaburzeń hemodynamicznych w badaniu echokardiograficznym. Umiejętności praktyczne: Samodzielne wykonywanie i interpretacja badań echokardiograficznych przezklatkowych. Uczestniczenie w badaniach echokardiograficznych przezprzełykowych i interpretacja wyników. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie badania wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 12 tygodni Miejsce stażu: w pracowni echokardiograficznej 6) Staż kierunkowy w pracowni echokardiografii płodowej (zamiennie zamiast kursu Podstawy echokardiografii płodowej ) Uwaga: Zamiast odbywania stażu w pracowni echokardiografii płodowej specjalizujący się lekarz może alternatywnie uczestniczyć w kursie Podstawy echokardiografii płodowej Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z teoretycznymi i praktycznymi zasadami badania echokardiograficznego u płodu. Zakres wiedzy teoretycznej: Embriologia układu krążenia. Fizjologia układu krążenia u płodu. Wskazania do badania echokardiograficznego płodu. Zasady organizacji prenatalnych badań kardiologicznych. Prawidłowe badanie echokardiograficzne płodu. Wady wrodzone serca u płodu obraz echokardiograficzny. Zaburzenia rytmu serca u płodu. Niewydolność krążenia u płodu. Metody postępowania w patologii układu krążenia u płodu. Umiejętności praktyczne: Samodzielne wykonanie i interpretacja badania echokardiograficznego u płodu. CMKP 2005 17
Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie badania wymienione w programie stażu. Czas trwania stażu: 4 tygodnie Miejsce stażu: w pracowni echokardiografii płodowej 7) Staż kierunkowy w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z teoretycznymi i praktycznymi zasadami wykonywania cewnikowania serca, badania angiokardiograficznego oraz kardiologicznych zabiegów interwencyjnych. Zakres wiedzy teoretycznej: Wskazania do cewnikowania serca i badania angiokardiograficznego. Powikłania cewnikowania serca i badania angiokardiograficznego. Prawidłowe badanie angiokardiograficzne i cewnikowanie serca. Wyniki badania angiokardiograficznego i cewnikowania serca w poszczególnych patologiach układu krążenia. Przezskórne zabiegi lecznicze wskazania, technika, wyniki. Umiejętności praktyczne: Uczestniczenie i interpretacja wyników cewnikowania serca i badania angiokardiograficznego. Uczestniczenie w zabiegach kardiologii interwencyjnej i interpretacja ich wyników. Samodzielne wykonanie zabiegu Rashkinda. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie badania wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 12 tygodni Miejsce stażu: w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii 8) Staż kierunkowy w pracowni zaburzeń rytmu serca Program stażu W ramach stażu lekarz ma obowiązek zapoznać się z teoretycznymi i praktycznymi zasadami prowadzenia nieinwazyjnych i inwazyjnych badań układu bodźcoprzewodzącego serca, Zakres wiedzy teoretycznej: Rozwój i budowa układu bodźcotwórczego serca. Mechanizmy i podział zaburzeń rytmu serca. Diagnostyka zaburzeń rytmu serca. Rodzaje zaburzeń rytmu serca przyczyny, objawy, leczenie. Leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne zaburzeń rytmu serca. CMKP 2005 18
Umiejętności praktyczne: Samodzielne wykonanie i interpretacja badania EKG, Samodzielne wykonanie i interpretacja 24 godzinnego zapisu EKG metoda Holtera, Samodzielne wprowadzanie elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca. Uczestniczenie w przezprzełykowej stymulacji lewego przedsionka. Uczestniczenie w zabiegu wszczepienia stymulatora. Uczestniczenie w inwazyjnym badaniu elektrofizjologicznym serca. Forma zaliczenia stażu u kierownika stażu: a) kolokwium z wiedzy teoretycznej objętej programem stażu, b) sprawdzian umiejętności praktycznych - potwierdzenie, że lekarz wykonał samodzielnie zabiegi i badania wymienione w programie stażu lub uczestniczył (asystował) w ich wykonywaniu. Czas trwania stażu: 12 tygodni Miejsce stażu: w pracowni zaburzeń rytmu serca C - Kształcenie umiejętności wykonywania zabiegów oraz procedur medycznych Wykaz i liczba zabiegów lub procedur medycznych, które specjalizujący się lekarz ma obowiązek wykonać samodzielnie nadzorem lekarza specjalisty (kod A) Badanie ekg 1000 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice i poradni kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) 24 godzinny zapis metodą Holtera 100 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice i poradni kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Badanie echokardiograficzne przezklatkowe 500 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice i poradni kardiologicznej oraz w pracowni echokardiograficznej) Badanie echokardiograficzne u płodu 30 badań (w czasie stażu w pracowni echokardiografii płodowej) Próba wysiłkowa 100 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice i poradni kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Defibrylacja i kardiowersja serca (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Zabieg Rashkinda 1 zabieg (w czasie stażu w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii) Wprowadzenie elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca - 1 zabieg (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Badanie echokardiograficzne przezprzełykowe 30 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice i poradni kardiologicznej oraz w pracowni echokardiograficznej) Wprowadzenie elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca - 2 zabiegi (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) CMKP 2005 19
Zabieg Rashkinda 2 zabiegi (w czasie stażu w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii) Wykaz i liczba zabiegów lub procedur medycznych, w których specjalizujący się lekarz ma obowiązek uczestniczyć jako pierwsza asysta (kod B) Zabieg Rashkinda 2 zabiegi (w czasie stażu w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii) Wprowadzenie elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca - 2 zabiegi (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Stymulacja przezprzełykowa lewego przedsionka 10 zabiegów (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Wykaz i liczba zabiegów lub procedur medycznych, w których specjalizujący się lekarz ma obowiązek uczestniczyć jako druga asysta (kod C) Diagnostyczne cewnikowanie serca i badanie angiokardiograficzne 100 badań (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii) Zabieg kardiologii interwencyjnej 20 zabiegów (w czasie stażu w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii) Zabieg wszczepienia stymulatora 10 zabiegów (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) Inwazyjne badanie elektrofizjologiczne serca 5 zabiegów (w czasie stażu podstawowego w klinice kardiologicznej oraz w pracowni zaburzeń rytmu) D - Formy samokształcenia Studiowanie piśmiennictwa Specjalizujący się jest zobowiązany do studiowania literatury fachowej: Monografie 1. Kardiologia okresu noworodkowego, red. K.Kubicka, W.Kawalec, PZWL, 1998 2. Zaburzenia rytmu serca u dzieci, red. K.Kubicka, W.Kawalec, PZWL, 2001 3. Pediatria, red. K.Kubicka, W.Kawalec, PZWL, 1999 4. Pediatria, red. B.Górnicki, B.Dębiec, J.Baszczyński, PZWL, 2002 5. Pediatric Cardiology, R.Anderson i wsp. Churchill Livingstone, 2002 6. Heart Disease, red. E.Braunwald, Saunders, 2001 Czasopisma 1. Kardiologia Polska 2. Pediatria Polska 3. Przegląd Pediatryczny 4. Pediatria po Dyplomie 5. Medycyna Praktyczna 6. Journal of American College of Cardiology 7. Pediatric Cardiology CMKP 2005 20
8. Cardiology in the Young 9. Circulation 10. British Heart Journal 11. American Heart Journal 12. European Heart Journal Uczestniczenie w działalności towarzystw naukowych Uczestniczenie w posiedzeniach Sekcji Kardiologicznej Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego oraz Sekcji Kardiologii Dziecięcej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego a także konferencjach ogólnopolskich organizowanych przez ośrodki referencyjne kardiologii dziecięcej i kongresach Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Przygotowanie publikacji Lekarz specjalizujący się w kardiologii dziecięcej powinien przygotować 2 prace poglądowe lub jedną poglądową i jedną oryginalną z dziedziny kardiologii dziecięcej. E - Pełnienie dyżurów lekarskich W okresie specjalizacji lekarz powinien pełnić co najmniej 3 dyżury miesięcznie w oddziale kardiologii dziecięcej. Jeśli kierownik specjalizacji uzna to za możliwe od 3 roku specjalizacji lekarz może pełnić dyżury samodzielnie. 5. Metody oceny wiedzy i umiejętności praktycznych a) Kolokwia Kolokwia z podstawowych dziedzin kardiologii powinny być zdawane u kierownika specjalizacji lub u osoby przez niego wyznaczonej sukcesywnie w trakcie trwania specjalizacji. Zakres tematyczny: 1. Wady wrodzone i nabyte serca u dzieci. 2. Kardiomiopatie i nabyte choroby mięśnia sercowego. 3. Nadciśnienie tętnicze. 4. Zaburzenia rytmu serca. 5. Leczenie zachowawcze, interwencyjne i kardiochirurgiczne chorób układu krążenia 6. Kardiologia płodowa. Kolokwia na zakończenie kursu specjalizacyjnego zaliczane u kierownika kursu 1) Kolokwium po kursie wprowadzającym "Wprowadzenie do kardiologii dziecięcej" 2) Kolokwium po kursie: Echokardiografia w wadach wrodzonych serca u dzieci 3) Kolokwium po kursie: Diagnostyka i leczenie zaburzeń rytmu serca u dzieci 4) Kolokwium po kursie: Kardiologiczne stany zagrożenia życia u dzieci 5) Kolokwium po kursie: Postępy w diagnostyce i leczeniu wad serca u dzieci 6) Kolokwium po kursie: Onkologia w kardiologii dziecięcej 7) Kolokwium po kursie: Podstawy echokardiografii płodowej lub zamiennie kolokwium po stażu w pracowni echokardiografii płodowej 8) Kolokwium po kursie: Promocja zdrowia w kardiologii dziecięcej 9) Kolokwium po kursie Zdrowie publiczne CMKP 2005 21
Kolokwia na zakończenie stażów kierunkowych powinny być zdawane u kierownika stażu. 1) Kolokwium po stażu kierunkowym w oddziale intensywnej opieki kardiologicznej dla dorosłych. 2) Kolokwium po stażu kierunkowym w oddziale kardiologii dorosłych. 3) Kolokwium po stażu kierunkowym w oddziale kardiochirurgicznym (blok operacyjny) i pooperacyjnym dla dzieci. 4) Kolokwium po stażu kierunkowym w pracowni echokardiograficznej. 5) Kolokwium po stażu kierunkowym w pracowni echokardiografii płodowej lub zamiennie kolokwium po kursie Podstawy echokardiografii płodowej 6) Kolokwium po stażu kierunkowym w pracowni cewnikowania serca i angiokardiografii. 7) Kolokwium po stażu kierunkowym w pracowni zaburzeń rytmu serca. Ponadto kolokwium z prawa medycznego - (kolokwium obowiązuje lekarzy, którzy rozpoczęli specjalizację lub zostali zakwalifikowani do specjalizacji przed 30 maja 2003 r.) oraz na podstawie postępowania kwalifikacyjnego 1.05-15.06.2003 r. b) Sprawdziany umiejętności praktycznych Wykaz sprawdzianów praktycznych: Zebranie wywiadu od chorego z chorobą układu krążenia i od jego rodziny. Badanie przedmiotowe układu krążenia. Badanie ekg. 24 godzinny zapis ekg metodą Holtera. 24 godzinny zapis ciśnienia tętniczego. Badanie echokardiograficzne przezklatkowe. Badanie echokardiograficzne przezprzełykowe. Badanie echokardiograficzne u płodu. Próba wysiłkowa. Defibrylacja i kardiowersja serca. Wprowadzenie elektrody endokawitarnej do stymulacji zewnętrznej serca. Stymulacja przezprzełykowa lewego przedsionka. Prowadzenie reanimacji krążeniowo- oddechowej. Zabiegi Rashkinda. Diagnostyczne cewnikowanie serca i badanie angiokardiograficzne. Zabiegi kardiologii interwencyjnej. Zabiegi wszczepienia stymulatora. Inwazyjne badanie elektrofizjologiczne serca. Sprawdziany umiejętności praktycznych dokonywane są przez kierownika specjalizacji lub osobę przez niego wyznaczoną (kierownik pracowni, w której kształci się umiejętności) sukcesywnie w trakcie trwania specjalizacji. c) Ocena publikacji Oceny prac poglądowych lub oryginalnej dokonuje kierownik specjalizacji. CMKP 2005 22
Rok specjalizacji I II III Przebieg specjalizacji w kardiologii dziecięcej Staże, kursy Staże Poradnia i klinika kardiologii dziecięcej Pracownia echokardiografii Kursy: "Wprowadzenie do kardiologii dziecięcej" "Echokardiografia w wadach wrodzonych serca u dzieci" Urlop Staże Poradnia i klinika kardiologii dziecięcej Pracownia zaburzeń rytmu serca Pracownia cewnikowania serca i badania angiokardiograficznego * Pracownia echokardiografii płodowej lub zamiennie kurs ** Kursy: "Diagnostyka i leczenie zaburzeń rytmu serca u dzieci" "Kardiologiczne stany zagrożenia życia u dzieci" ** Podstawy echokardiografii płodowej lub zamiennie staż * Urlop Staże Poradnia i klinika kardiologii dziecięcej Oddział kardiologii dorosłych Oddział intensywnej opieki kardiologicznej dorosłych Oddział kardiochirurgiczny (blok operacyjny) i pooperacyjny dla dzieci Kursy : "Postępy w diagnostyce i leczeniu wad serca u dzieci" "Promocja zdrowia w kardiologii dziecięcej" lub Zdrowie publiczne "Onkologia w kardiologii dziecięcej" Urlop Czas trwania 7 miesięcy i 2 tygodnie 12 tygodni 5 dni 5 dni 1 miesiąc 3 miesiące i 2 tygodnie 12 tygodni 12 tygodni 4 tygodnie 5 dni 5 dni 5 dni 1 miesiąc 7 miesięcy 4 tygodnie 4 tygodnie 6 tygodni 5 dni 1 dzień 10 dni 1 dzień 1 miesiąc IV Poradnia i klinika kardiologii dziecięcej 1 miesiąc i 3 tygodnie CMKP 2005 23
6 - Czas trwania specjalizacji Specjalizacja w zakresie kardiologii dziecięcej trwa 3 lata i 2 miesiące w tym: staże, kursy i urlopy. 7 - Państwowy egzamin specjalizacyjny Studia specjalizacyjne w kardiologii dziecięcej kończą się państwowym egzaminem specjalizacyjnym złożonym z części teoretycznej i części praktycznej. Kolejność zdawania poszczególnych części egzaminu: 1) egzamin testowy (zestaw pytań testowych wielorakiego wyboru z zakresu wymienionej w programie specjalizacji wymaganej wiedzy 2) egzamin praktyczny, Samodzielna analiza przypadku: a. badanie przedmiotowe i podmiotowe pacjenta, b. zaplanowanie koniecznych badań, c. analiza wyników dostępnych badań układu krążenia, d. ustalenie rozpoznania i przeprowadzenie różnicowania, e. zaplanowanie leczenia. Samodzielne wykonanie badania echokardiograficznego oraz interpretacja wyników badania. Interpretacja radiologicznych badań obrazowych układu krążenia. Interpretacja wyników badania angiokardiograficznego i cewnikowania serca. Interpretacja zapisów ekg i 24 godzinnego zapisu ekg. 3) egzamin ustny (zestaw ustnych pytań problemowych z zakresu wymienionej w programie specjalizacji wymaganej wiedzy) 8 Ewaluacja programu studiów specjalizacyjnych Program studiów specjalizacyjnych będzie okresowo poddawany ewaluacji i w razie potrzeby modyfikowany przede wszystkim w związku z postępami wiedzy medycznej i koniecznością ciągłego doskonalenia procesu specjalizacji lekarskich - po zasięgnięciu opinii nadzoru specjalistycznego, samorządu lekarskiego, towarzystw naukowych, CMKP i Ministerstwa Zdrowia. Specjalizujący się lekarze oraz ich kierownicy specjalizacji zobowiązani są śledzić i uwzględniać zmiany programowe i odpowiednio korygować proces własnych studiów specjalizacyjnych. Aktualna, obowiązująca wszystkich specjalizujących się lekarzy wersja programu studiów specjalizacyjnych w kardiologii dziecięcej, jest dostępna na stronie Internetowej CMKP: www.cmkp.edu.pl CMKP 2005 24