S P R A W O Z D A N I E Z D Z I A Ł A L N O Ś C I WOJEWÓDZKIIEJ KOMIISJII BEZPIIECZEŃSTWA II HIIGIIENY PRACY W ROLNIICTWIIE W LATACH 2007 2008 Obecną kadencję Wojewódzkiej Komisji ds. BHP w Rolnictwie zainaugurowano podczas posiedzenia w dniu 12 marca 2007 r., Funkcję Przewodniczącego Komisji powierzono ponownie Panu Janowi Orłowskiemu. W okresie sprawozdawczym odbyło się 12 posiedzeń prezydium Komisji dotyczących podejmowania działań zmierzających do realizacji założonych zadań na rzecz poprawy pracy w rolnictwie, szczególnie indywidualnym, woj. opolskiego. Założenia programowe były realizowane przez zespoły robocze w skład, których wchodzili członkowie Komisji, podejmując działania zmierzające do realizacji zadań na rzecz: oświaty pozaszkolnej, środowiska szkolnego, popularyzacji wiedzy i zagadnień bhp w rolnictwie, wizytacji gospodarstw wiejskich. I. DZIAŁANIA NA RZECZ OŚWIATY POZASZKOLNEJ ORAZ PLACÓWEK OŚWIATOWYCH Realizacja programu działania w okresie minionej kadencji pracy Komisji przedstawiała się jak niżej: 1. Przed wzmożonymi pracami polowymi w okresach wiosennych oraz żniwno-omłotowych Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu publikował w prasie lokalnej Listy otwarte i Apele do rolników, w których przypominał rolnikom o warunkach bezpiecznej pracy w rolnictwie oraz o zagrożeniach wypadkowych towarzyszących tym pracom. 2. Członkowie Komisji: - Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, - Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Opolu, organizowali szkolenia rolników indywidualnych. Szkolenia odbywały się w okresach jesienno-zimowych tj. przed rozpoczęciem wiosennych prac polowych. Tematyka szkoleń obejmowała m.inn. zagadnienia: zagrożenia wypadkowe występujące przy pracy rolniczej, szkodliwość azbestu i zasady rozbiórki pokryć dachowych wykonanych z płyt eternitowych, zapobiegania dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego podczas wykonywania ręcznych prac transportowych, przyczyny i okoliczności wypadków przy pracy rolniczej, zasady bezpiecznej obsługi zwierząt, podstawowe zasady ochrony przeciwporażeniowej, wypadkowość wśród dzieci oraz prac w rolnictwie szczególnie wzbronionych dzieciom, bezpieczną pracę przy ochronie roślin, z uwzględnieniem naturalnego środowiska, zasady bhp przy obsłudze maszyn i urządzeń, zasady bezpieczeństwa przy pracach w warunkach szczególnego zagrożenia, tj. przy pracach na wysokości, Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie jako wiodąca instytucja w zakresie szkoleń dla rolników, organizował kursy, podczas których rolnicy zdobywali wiedzę i uprawnienia m.in. w zakresie: - stosowania środków ochrony roślin 126 szkoleń, w których udział wzięło ok. 7 tys. rolników - obsługi kombajnów zbożowych 11 szkoleń, w których uprawnienia zdobyło 287 rolników Wykładowcami na kursach byli m.in. przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Opolu Ponadto w Opolskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Łosiowie zorganizowano i przeprowadzono szkolenia, podczas których poruszano również temat bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym. Zorganizowano m.in.: - 727 szkoleń specjalistycznych, w których uczestniczyło blisko 30.000 osób, - 159 kursów związanych z uzyskaniem uprawnień zawodowych dla ponad 4.000 osób, - 328 seminariów wyjazdowych dla służby doradczej i rolników na Targi Ogrodnicze, Dni Otwartych Drzwi, Dnia Buraka i Dnia Kukurydzy, w których udział wzięło blisko 6.000 osób,
- 117 samokształceń kierowanych dla 350 pracowników Ośrodka w celu pogłębienia wiadomości, - 130 szkoleń praktycznych dla około 1000 rolników. Oddział Regionalny KRUS w Opolu zorganizował i przeprowadził w okresie sprawozdawczym: - 155 szkoleń, spotkań informacyjnych i pogadanek, w których uczestniczyło 5.5171 rolników, - 64 spotkania informacyjne i pogadanki, w których udział wzięło 3.577 dzieci i młodzieży szkolnej, - 61 szkoleń informacyjno-instruktażowych z zakresu wiedzy o bhp, w których wzięło udział 1.408 osób, 2 Innymi formami szkoleniowymi były: spotkania instruktażowe inspektorów KRUS i inspektorów pracy z wiejskimi i gminnymi aktywami, pokazy praktycznej obsługi sprzętu do obróbki i pozyskiwania drewna organizowane przez Opolski Oddział Regionalny KRUS, promowanie wyrobów ze Znakiem Bezpieczeństwa KRUS i wyróżnionych jako Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym, szkolenia sołtysów z zagadnień bezpiecznej pracy w gospodarstwach, z uwzględnieniem najczęściej występujących zdarzeń wypadkowych w rolnictwie, seminaria i szkolenia dla rolników z zakresu produkcji zwierzęcej i roślinnej poprzez udział specjalistów OODR w Łosiowie, szkolenia specjalistyczne dotyczące prowadzenia gospodarstwa ekologicznego, prezentacje organizowane przez OODR Łosiów, w których szkolono osoby interesujące się agroturystyką, szkolenia dla kobiet wiejskich w zakresie promocji zdrowia i zdrowego stylu życia. Szkolenia odbywały się przy różnej frekwencji rolników. Należy zauważyć. Na udział rolników w szkoleniach duży wpływ wywiera promocja problematyki bhp w rolnictwie prowadzona w środkach masowego przekazu. Według przedstawicieli KRUS jednym z działań przynoszącym znaczące efekty jest organizacja spotkań informacyjnoinstruktażowych, odbywających się przy okazji różnego rodzaju zebrań, posiedzeń, sesji organizowanych przez Urzędy Gmin, organizacje społeczne, rolnicze i kulturalno-oświatowe. 3. Na zaproszenie Rady Regionalnej Sekcji Pracowników Rolnictwa NSZZ Solidarność Śląska Opolskiego w Opolu przedstawiciel Okręgowego Inspektoratu Pracy przedstawił na szkoleniu związkowym zagrożenia wypadkowe występujące w gospodarstwach rolnych naszego województwa. Prelekcja cieszyła się dużym zaciekawieniem ze strony związkowców. 4. Na zaproszenie dyrekcji Zespołu Szkół im. Jana Pawła II w Pietrowicach przedstawiciel OIP przeprowadził prelekcję, których uczestnikami byli nauczyciele i rodzice. Prelekcja dotyczyła zasad bezpieczeństwa w szkole, autobusie szkolnym, w domu i gospodarstwie rolnym. W zebraniu udział wzięło 60 osób w większości prowadzących gospodarstwa rolne. Przedstawiono statystykę wypadkową wśród rolników naszego województwa oraz prezentację multimedialną ukazującą zagrożenia wypadkowe w gospodarstwach domowych rolników indywidualnych. Uczestników zapoznano z szkodliwym oddziaływaniem pyłów azbestu na organizm człowieka i przepisami prawnymi regulującymi usuwanie wyrobów zawierających azbest w tym płyt eternitowych. 5. W ramach współpracy, odbyło się spotkanie przedstawicieli Okręgowego Inspektoratu Pracy z Opolskim Kuratorem Oświaty. Na spotkaniu omówiono zakresu współpracy. Wśród inicjatyw, cieszących się od lat dużym zainteresowaniem należy wymienić: konkurs plastyczny dla uczniów szkół podstawowych, konkurs wiedzy z zakresu przepisów bhp dla uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych, seminaria szkoleniowe dla uczniów klas maturalnych na temat prawa i bezpieczeństwa pracy. Opolski Kurator Oświaty zadeklarował współpracę oraz wsparcie podczas organizacji imprez. Podpisano stosowne porozumienie. Na mocy porozumienia Konkurs Wiedzy o BHP w Rolnictwie dla dzieci i młodzieży szkolnej, został umieszczony w Terminarzu Konkursów, Olimpiad, Turniejów i przeglądów organizowanych dla uczniów województwa opolskiego. 6. W wystąpieniu, podczas konferencji pn. Rola sołtysów województwa opolskiego w realizacji Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich w latach 2007-2013 Okręgowy Inspektor Pracy wskazał obszary, w których widzi potrzebę aktywnych działań sołtysów, jako liderów społeczności wiejskiej. Są to działania ujęte w programie komisji. Dalszą poprawę stanu bezpieczeństwa na wsi można uzyskać dzięki zaangażowaniu sołtysów w organizowanie szkoleń oraz konkursów. 7. Podczas wyjazdowego posiedzenia prezydium komisji, w którym uczestniczyli zaproszeni przedstawiciele Urzędu Marszałkowskiego, Urzędu Wojewódzkiego, Opolskiego Kuratorium Oświaty, a także Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnej, Agencji Nieruchomości Rolnych, Izby Rolniczej w Opolu, omówiono m.in. problem wsparcia finansowego gospodarstw wiejskich w zakresie utylizacji i transportu materiałów niebezpiecznych zawierających azbest. Z wyliczeń Urzędu Wojewódzkiego wynika, iż na Opolszczyźnie może się znajdować nawet 330 tys. ton materiałów z azbestem, w tym nawet 50% w gospodarstwach rolnych. Są to dane niepełnie, które nie obejmują wszystkich gmin. 8. Starostwo Powiatowe w Głubczycach zaprosiło przedstawicieli OIP oraz OR KRUS Opole na XV posiedzenie
3 Komisji Bezpieczeństwa i Porządku, natomiast Starostwo Powiatowe w Brzegu na posiedzenie Powiatowego Zespołu Reagowania Kryzysowego przy udziale Komisji Bezpieczeństwa i Porządku. Podczas zebrań, przedstawiciele Komisji omówili cel powołania Wojewódzkiej Komisji ds. bhp w rolnictwie, jej skład oraz scharakteryzowali główne przedsięwzięcia podejmowane przez Komisję na rzecz poprawy bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach wiejskich woj. opolskiego. Poinformowano zebranych o corocznym prowadzeniu, przez członków komisji, wizytacji gospodarstw oraz prac żniwnoomłotowych. Przedstawiono duże zaangażowanie funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Głubczycach w prowadzeniu wizytacji żniwnych. Omówiono cel i formy prowadzonych działań promocyjnych wśród dzieci i młodzieży szkolnej (konkursy plastyczne i konkursy wiedzy bhp). Wicestarosta Głubczyc zaproponował możliwość wykorzystania Biuletynu Informacyjnego Starostwa Powiatowego Rzecz Powiatowa do prezentowania problematyki bhp w gospodarstwach wiejskich, a ze strony Sekretarza Powiatu Brzeskiego uzyskano zapewnienie skorzystania z oferowanej pomocy w zakresie prowadzenia profilaktyki bezpiecznych zachowań w gospodarstwie wiejskim, wśród dzieci i młodzieży szkolnej oraz osób dorosłych. 9. W miejscowości Biała odbyło się pierwsze sprawozdawczo wyborcze zebranie Stowarzyszenia Sołtysów Województwa Opolskiego, powołanego 4 lata temu. W zebraniu wzięli udział posłowie RP: Danuta Jazłowiecka, Adam Krupa, asystent posła Rakoczego Łukasz Szerner, wicemarszałek województwa Teresa Karol oraz burmistrzowie: Głubczyc i Białej, dyrektor Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Łosiowie oraz Okręgowy Inspektor Pracy w Opolu. W drugiej części zebrania Stowarzyszenia, podczas dyskusji i rozmowy z udziałem zaproszonych gości przedstawiciel OIP zaprezentował prezentację multimedialną m.in. na temat szkodliwości użytkowania i utylizacji wyrobów zawierających azbest w szczególności płyt eternitowych zastosowanych w pokryciach dachowych. Temat ten wywołał burzliwą dyskusję wśród zebranych, co było zamierzeniem prelegenta. W podsumowaniu prezentacji, Okręgowy Inspektor Pracy - Wiesław Bakalarz stwierdził, iż chodziło o to, aby temat zaistniał zarówno w świadomości o szkodliwym działaniu pyłu azbestu na zdrowie człowieka, jak i w sposobach rozwiązania technicznego, a także finansowego tego problemu. W zakończeniu dyskusji, poseł Adam Krupa zapowiedział wystąpienie w Sejmie RP z interpelację poselską w tym temacie. 10. Wzorem lat ubiegłych, członkowie Komisji uczestniczyli w imprezach organizowanych przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego dla rolników. Były to Targi Ogrodnicze Wiosna Kwiatów oraz Dni Otwartych Drzwi. Podczas trwania festynów funkcjonowały punkty informacyjne, na których zainteresowanym udzielano porad w zakresie obowiązującego prawa pracy, w tym zasad bhp w gospodarstwach wiejskich. Rozdawano publikacje na temat bezpiecznych metod pracy w rolnictwie i budownictwie. Prezentowano filmy video. Dużym zainteresowaniem, wśród zwiedzających, cieszyły się udostępnione listy kontrolne oraz ankiety PIP, np. Zagrożenia wypadkowe w gospodarstwie rolnym ; Zapobieganie upadkom z wysokości ; BHP na budowie, a także wykaz prac, których nie należy powierzać dzieciom do lat 15. Stoiska informacyjne zorganizowano również podczas trwania największych w Polsce południowo- zachodniej wystawach maszyn i urządzeń rolniczych OPOLAGRA 2007 i 2008, oraz IV i V Regionalnej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Bierkowicach. Odwiedzający stoiska korzystali z materiałów i wydawnictw dotyczących zagrożeń w gospodarstwie rolnym. Zwiedzający mogli zapoznać się z ustawią o Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności w odniesieniu do obszaru legalności zatrudnienia. Szczególnie akcentowano Apel Głównego Inspektora Pracy do Rolników o przestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy pracach w rolnictwie. 11. W ramach promocji zasad ochrony zdrowia i życia w procesie pracy w gospodarstwach rolnych, oraz wyłonienia gospodarstw mających osiągnięcia we wdrażaniu tych zasad, Oddział Regionalny KRUS, we współdziałaniu z Okręgowym Inspektoratem Pracy oraz, Opolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolnego, przeprowadzili w latach 2007 i 2008 etapy wojewódzkie ogólnopolskiego konkursu Bezpieczne gospodarstwo rolne. Ocen 23 gospodarstw, które zgłosiły się do konkursu, dokonywano w oparciu o ilość stwierdzonych zagrożeń wypadkowych. Przyznawano również punkty za estetykę gospodarstwa oraz za udogodnienia zwiększające bezpieczeństwo i higienę pracy, wykonane przez uczestnika konkursu. W 2007 roku I miejsce zdobyli Państwo Jadwiga i Marek Wiecha zam. Czaple Stare 26, a w 2008 państwo Irena i Arnold Piechota z Ciechanowic. Konkursy mają duży wpływ na poprawę warunków pracy w gospodarstwach. Podnoszą świadomość, jednocześnie zachęcają i zmuszają rolników do spojrzenia na swoje gospodarstwo pod kątem zapewnienia bezpiecznej pracy sobie i członkom rodziny. Wyróżnione gospodarstwa są przykładem i zachętą dla innych rolników do podejmowania działań ograniczających zagrożenia wypadkowe w swoich gospodarstwach. Wobec powyższego zasadne jest dalsze organizowanie konkursu. II. DZIAŁANIA NA RZECZ ŚRODOWISKA SZKOLNEGO 1. Jedną z płaszczyzn działania Wojewódzkiej Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie są olimpiady i konkursy wiedzy rolniczej. W okresie sprawozdawczym Komisja zorganizowała dwa Konkursy Wiedzy o Bezpieczeństwie i Higienie Pracy w Rolnictwie - XIII Finał konkursu w 2007 r. oraz XIV Finał w 2008 r. Uczestnikami konkursu byli uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Uczniowie szkół podstawowych wykazali się wiedzą o zagrożeniach wypadkowych w rolnictwie, którą wyrazili poprzez prace plastyczne. Do Okręgowego Inspektoratu Pracy w okresie sprawozdawczym wpłynęło 1140 rysunków z 87 publicznych szkół podstawowych. Każdy z rysunków został poddany ocenie przez Komisję Konkursową, która zwracała
4 szczególną uwagę na problematykę rysunków ukazującą, w sposób wyraźny i dobitny, zagrożenia wypadkowe w czasie prac w gospodarstwie rolnym. Nagrody i wyróżnienia w konkursie plastycznym otrzymało 20 uczniów. W eliminacjach szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w okresie sprawozdawczym udział wzięło ok. 7.000 uczniów. Finały Wojewódzkie konkursów zostały zorganizowane 23.11.2007r. w Zespole Szkół im. Józefa Warszewicza w Prószkowie i 28.11.2008r. w Zespole Szkół Rolniczych im. Tadeusza Kościuszki w Namysłowie. W finałach do testów pisemnych przystąpiło 24 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych i 40 uczniów ze szkół gimnazjalnych. Konkursy są formą dodatkowej edukacji dzieci i młodzieży szkolnej z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ w programach nauczania nie przewidziano tego typu problematyki. Fundatorami nagród rzeczowych oraz części kosztów organizacyjnych konkursów byli: - Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu, - Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, - Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społcznego w Opolu, - Przedsiębiorstwo Agroma w Opolu Sp. z o.o., - Burmistrz Prószkowa. 2. W siedzibie OODR Łosiów odbył się VI i VII Zlot Dzieci i Młodzieży Klubów 4H Województwa Opolskiego. Członkowie klubów wzięli udział w konkursach pn. Nic nad zdrowie i Ochrona środowiska, Unia Europejska Celem było podniesienie świadomości, popularyzowanie wiedzy z zakresu BHP w gospodarstwach rolnych oraz wykazanie się wiadomościami o sposobach ochrony środowiska. W komisji konkursowej uczestniczyli m.in. specjaliści Okręgowego Inspektoratu Pracy. 3. W ramach działań popularyzujących, wśród zuchów i harcerzy, ochronę zdrowia w gospodarstwie wiejskim, pracownicy Okręgowego Inspektoratu Pracy spotkali się dwukrotnie w Jarosławcu z uczestnikami obozów ZHP, zorganizowanych w miesiącach wakacyjnych, przez Komendę Hufca ZHP Brzeg. Uczestnikami obozu były dzieci i młodzież, zamieszkująca na terenach gmin powiatu brzeskiego. Celem spotkania było przedstawienie problematyki bezpiecznych zasad postępowania podczas prowadzenia prac w gospodarstwie wiejskim. W każdym spotkaniu uczestniczyło po 100 osób, i 7 instruktorów ZHP, 4. W ramach działań popularyzujących ochronę zdrowia i bezpieczeństwo podczas prac w gospodarstwie wiejskim, prowadzonych wśród zuchów i harcerzy, inspektorzy pracy wspólnie z przedstawicielami OR KRUS Opole przeprowadzili (podczas trwania XIII i XIV Wielkiej Gry Terenowej) cztery prelekcje połączone z konkursami wiedzy o bezpiecznej pracy w gospodarstwie rolnym. Imprezy organizowano corocznie przez harcerzy z Hufca ZHP w Brzegu. Wzięło w nich udział 50 uczniów szkół średnich oraz 60 ze szkół podstawowych i gimnazjalnych. Harcerze zgrupowani w drużynach sprawdzali swoje umiejętności z zakresu sprawności harcerskich. Dodatkowo, z inicjatywy Okręgowego Inspektoratu Pracy i OR KRUS, harcerze zostali zapoznani z zasadami bezpiecznej pracy w gospodarstwach rolnych. Były to doskonałe okazje, aby zapoznać przebywające na terenach wiejskich druhny i druhów z tematem bezpiecznej pracy w rolnictwie. Tym bardziej, że wielu uczestników pochodziło z terenów wiejskich. Nagrody za zwycięstwa w konkursach ufundował Oddział Regionalny KRUS oraz Okręgowy Inspektorat Pracy. 5. Przeprowadzono dla uczniów Technikum Agrobiznesu z Namysłowa cztery wykłady na temat bezpiecznych metod pracy w rolnictwie. Uczestniczyło w nich 120 uczniów. Jeden z wykładów był przeznaczony dla uczniów wyjeżdżających na praktykę zawodową do południowej Hesji w Niemczech. Jest to jedna z form realizacji zadań podjętych przez Wojewódzką Komisję ds. BHP w Rolnictwie upowszechnianie wiedzy wśród młodzieży odbywającej praktyki. Uczniowie pracowali w nowoczesnych gospodarstwach rolnych w Hesji, wytypowanych przez Regionalny Związek Rolników Starkenburg, z którym szkoła współpracuje. 6. Na zaproszenie Dyrekcji Gimnazjum nr 2 w Prudniku, zorganizowano prelekcję dla uczniów szkoły poświęconą bezpieczeństwu dzieci w czasie letnich prac na wsi. Spotkanie o podobnej tematyce odbyło się również w wiejskiej Szkole Podstawowej w Radostyni oraz w Gimnazjum nr 1 w Głuchołazach Celem było omówienie zagrożeń wypadkowych występujących w gospodarstwie rolnym. Dzieci z dużym zaciekawieniem oglądały prezentację multimedialną i często wyrażały swoje opinie o przedstawianych w niej sytuacjach. Niestety, wnioski wynikające z rozmów z dziećmi mogą nastrajać pesymistycznie. Wynika z nich, bowiem, iż wielu rolników rodziców dzieci - wykonuje prace w gospodarstwie i na polu w sposób niebezpieczny, narażający nie tylko siebie, ale również swoich najbliższych na utratę zdrowia, a nawet życia. 7. Przedstawiciele Oddziału Regionalnego KRUS zorganizowali 66 spotkań-pogadanek, w których uczestniczyło ok.3.600 dzieci z 49 szkół. Podczas spotkań omawiano zagrożenia wypadkowe, jakie występują w gospodarstwach. W okresie wakacyjnym, organizowane pogadanki nt. bezpiecznych wakacji, poprzedzane były wizytami w gospodarstwach wiejskich. Dzieci bezpośrednio zapoznały się z zagrożeniami, poznawały charakter pracy rolnika, nowe maszyny i urządzenia rolnicze. 8. W ramach prowadzonej działalności prewencyjnej wśród dzieci i młodzieży, Oddział Regionalny KRUS przeprowadził 39 konkursów z zakresu wiedzy o bhp w gospodarstwach rolnych, w których uczestniczyło 2.419 osób. Dzieci ze szkół podstawowych uczestniczyły w konkursach plastycznych.
5 9. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie brał udział w organizacji letniego wypoczynku dla dzieci wiejskich poprzez: - rekrutację dzieci wiejskich na kolonię w Nysie, - organizację 36 kolonii dla 1400 dzieci wiejskich, - współorganizację corocznej imprezy p.n. Piknik na Florydzie, który odbywał się na terenie Garnizonu Brzeskiego. Wzięło w nim udział blisko 3.500 dzieci. Głównym celem akcji było zwrócenie uwagi społeczności wiejskiej oraz władz samorządowych na fakt, że dzieci mają prawo do zorganizowanego, godziwego, ciekawego, a przede wszystkim bezpiecznego wypoczynku letniego. Wiele dzieci każdego roku, najczęściej z rodzin ubogich i wielodzietnych spędza całe wakacje na podwórku, mając pod opieką młodsze rodzeństwo lub pomagając rodzicom w pracach polowych, często pozostając bez opieki. III. POPULARYZACJA WIEDZY I ZAGADNIEŃ BHP W ROLNICTWIE Zadania na rzecz promocji problematyki bezpiecznej pracy na wsi realizowano przez członków Komisji. Należy tutaj wyszczególnić działanie: kierowanie pism profilaktycznych OIP do jednostek rejonowych, regionalnych i wojewódzkich, będących źródłem dalszego oddziaływania na szerszą rzeszę rolników indywidualnych, cykliczne publikacje prasowe, W miesięczniku Kurier Rolniczy, wydawanym przez OODR w Łosiowie, publikowane są, w stałym kąciku, artykuły na temat bezpieczeństwa pracy w rolnictwie, prezentujące m. in. okoliczności i przyczyny zaistniałych wypadków w gospodarstwach rolników indywidualnych. - wywiady radiowe i telewizyjne. Problem bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach podejmowano w Listach otwartych i apelach, kierowanych do rolników na łamach prasy lokalnej. Okręgowy Inspektor Pracy apelował o właściwe przygotowanie maszyn do prac polowych, o zapewnienie odpowiedniej opieki nad dziećmi w okresie spiętrzonych prac polowych, przypominał o zagrożeniach, jakie występują w rolnictwie. Promocja problematyki bhp w rolnictwie indywidualnym miała miejsce również na łamach Nowej Trybuny Opolskiej, oraz w lokalnych gazetach samorządowych, w których ukazały się Listy Otwarte i Apele do rolników. Łącznie ukazało się 67 artykułów, autorstwa członków Komisji, poświęconych problemom bhp w rolnictwie. W 12 wywiadach, udzielanych lokalnym rozgłośniom radiowym, przedstawiciele Komisji poruszali problem zatrudniania dzieci w zagrodach wiejskich, apelowali do rolników o zachowanie ostrożności i przestrzeganie bezpiecznych metod pracy podczas prac polowych. W 11 reportażach telewizyjnych zrealizowanych przez Redakcje TVP Opole oraz TV3 Szczecin prezentowano problemy zagrożeń dla życia i zdrowia dzieci wiejskich, omawiano stan bezpieczeństwa w zagrodach wiejskich, a także przybliżono sylwetki rolników wyróżnionych w ogólnopolskim konkursie Bezpieczne gospodarstwo rolne. W ramach corocznie prowadzonej działalności prewencyjnej OR KRUS podejmował starania dot. promowania bezpiecznych maszyn i urządzeń rolniczych, środków ochrony indywidualnej oraz bezpiecznego, dla ludzi i środowiska, stosowania środków ochrony roślin. Wśród promowanych wyrobów szczególne znaczenie posiadają wyroby uhonorowane przez Prezesa KRUS tytułem Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym oraz wyroby, którym nadano Znak bezpieczeństwa KRUS. Kolejne działania prewencyjne podejmowane przez OR KRUS to pokazy bezpiecznej pracy z pilarkami do drewna, ochron indywidualnych oraz udzielania I pomocy lekarskiej. Temat bezpiecznego pozyskiwania i obróbki drewna był realizowany: - podczas szkoleń i spotkań z rolnikami oraz uczniami szkół rolniczych na, których wyświetlano m.in. filmy edukacyjne Zasady bezpiecznej ścinki drzew, upowszechniano broszury i ulotki nt. bezpiecznego pozyskiwania drewna oraz stosowanie środków ochrony indywidualnej; - podczas konkursów wiedzy dla rolników oraz młodzieży jako jeden z tematów włączonych do pytań konkursowych; - podczas wizytacji gospodarstw rolnych zgłoszonych do Konkursu Bezpieczne Gospodarstwo Rolne, w trakcie, których dokonywano oceny urządzeń do obróbki i pozyskiwania drewna, zwracano uwagę na stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej oraz na ład i porządek na stanowisku pracy związanym z obróbką drewna; - poprzez wydawanie indywidualnych zaleceń prewencyjnych, uwzględniających zasady bhp, rolnikom którzy ulegli wypadkom przy pracy związanej z pozyskiwaniem i obróbką drewna. Stosowanie ochron osobistych promowano podczas: - szkoleń i spotkań prewencyjnych organizowanych dla rolników i członków ich rodzin, na zakończenie, których wręczano uczestnikom ochrony osobiste takie jak: okulary ochronne, rękawice robocze, maseczki przeciwpyłowe oraz kombinezony ochronne; - masowych imprez dla rolników, na stoiskach informacyjnych upowszechniano broszury Wyroby oznaczone Znakiem Bezpieczeństwa KRUS i Wyroby zwiększające bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym ; - organizacji konkursu wiedzy o bhp dla rolników, w którym nagrody stanowiły środki ochrony osobistej, wcześniej eksponowane w formie wystawki podczas dożynek wiejskich; - organizacji 8 pokazów środków ochrony osobistej i 2 pokazów odzieży roboczej.
6 W ramach podjętej współpracy z jednostkami OSP zorganizowano wspólnie 6 praktycznych szkoleń dla rolników, dzieci i młodzieży, w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Współpracę realizowano z jednostkami OSP, które wcześniej zostały doposażone przez KRUS w zestawy ratownictwa przedlekarskiego. IV. WIZYTACJE GOSPODARSTW I PRAC ŻNIWNO-OMŁOTOWYCH W GOSPODARSTWACH ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH W planie pracy Komisji przyjęto, iż członkowie Komisji będą corocznie przeprowadzać wizytacje gospodarstw wiejskich pod kątem bezpieczeństwa pracy podczas prowadzenia robót żniwno omłotowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo dzieci wiejskich. W okresie sprawozdawczym sporządzono 1.861 (730 ankiet w poprzednim okresie) ankiet z wizytacji, w tym: 1. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie - 130 ankiet (w 2007r.-116), 2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Oddział Regionalny w Opolu - 71 ankiet (w 2007r.- 66), 3. Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza, Oddz. Opole - 24 ankiety (w 2007r.-18), 4. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Opolu - Stacje Powiatowe 51 ankiet (w 2007 r.- 46), 5. Małopolskie Centrum Biotechniki w Krasnem Sp. z o.o. - Stacja Inseminacyjno - Hodowlana w Karczowie - 5 ankiet (w 2007r.- 5). 6. Zespół Szkół Rolniczych z Prudnika - 1 ankieta (w 2007r-0), 7. Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych - 9 ankiet, (w 2007 r 8) 8. Komenda Wojewódzka Policji w Opolu 282 ankiety, (w 2007 r 228) 9. Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Opolu 13 ankiet, (w 2007r 10) 10. Okręgowy Ośrodek Rzeczoznawstwa i Doradztwa Rolniczego SITR w 2007 11 ankiet 12. Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu 545 ankiet (w 2007r. 295) Wizytujący gospodarstwa rolne zawarli w ankietach zarówno pozytywne jak i negatywne uwagi i spostrzeżenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W wyniku analizy ankiet stwierdzono, iż na 1.861 zwizytowanych gospodarstw w ok. 41% wizytujący mieli zastrzeżenia do stanu bhp w gospodarstwach (w okresie sprawozdawczym 2005/2006-36% zastrzeżeń na 1.253 zwizytowanych). Podkreślali, tak jak w latach ubiegłych, przede wszystkim brak osłon części wirujących maszyn i urządzeń (szczególnie wałków przekazu mocy), prowizoryczne instalacje elektryczne, nie zakryte szamba gnojowicy, uszkodzone drabiny (drewniane, własnej konstrukcji), brak wydzielonych pomieszczeń na środki ochrony roślin oraz nieporządek w warsztatach podręcznych i obejściu. Podczas żniw w 2008 roku inspektorzy pracy zwizytowali 545 prac polowych i gospodarstw rolników indywidualnych (295 w 2007r) leżących w obrębie 235 wsi. W tym 35 wizytacji przeprowadzono wspólnie z przedstawicielami Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej z Olesna i Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Opolu. Obserwacje inspektorów pracy ukazały obraz bezpieczeństwa przy pracach w gospodarstwach rolników indywidualnych, którego wymową są m.in. następujące fakty: - w 53% obserwacji IP stwierdzili niewłaściwy stan techniczny ciągników i przyczep rolniczych, (w 2007 r.- 46%); - w 50% obserwacji IP stwierdzili brak wymaganych osłon przy maszynach będących w ruchu, w tym na wałach przegubowo - teleskopowych (w 2007 r. - 70%); - w 57 % obserwacji IP stwierdzili niebezpieczną obsługę pras do słomy (w 2007 r. - 34%); - w 38% obserwacji IP stwierdzili nieprawidłowości przy obsłudze kombajnów zbożowych (w 2007 r. - 52%). - w 10% obserwacji IP stwierdzili niewłaściwe sprzęganie ciągników rolniczych z przyczepami rolniczymi i sprzętem rolniczym (w 2007 r. - 40%); W stosunku do roku ubiegłego, inspektorzy ujawnili najwięcej nieprawidłowości w zakresie niebezpiecznej obsługi pras do słomy. Odnotowano mniej przypadków niewłaściwego sprzęgania ciągników rolniczych z przyczepami rolniczymi i sprzętem rolniczym oraz wyposażania w osłony maszyny i urządzenia będące w ruchu, szczególnie wały przegubowo teleskopowe W 2008 roku zwiększyła się liczba zabieranych w pole dzieci z 11 w 2007 roku do 86, z czego 18 wykonywało prace zabronione dzieciom, a 23 przebywało w strefie bezpośredniego zagrożenia. 12 nieletnich chłopców kierowało ciągnikiem, dwóch próbowało wykonywać roboty spawalnicze, a czterech odbierało słomę z prasy i układało ją stojąc na przyczepie w ruchu. W większości przypadków, rolnicy na prośbę wizytujących odsyłali dzieci z pola do domu. Inni twierdzili, że nie mają ich z kim zostawić i muszą zabierać ze sobą na pole. Takie wypowiedzi nie napawają optymizmem i dlatego należy w szerokim zakresie ukierunkować działalność profilaktyczną na bezpieczeństwo dzieci. Mimo obniżającego się w ostatnich latach wskaźnika wypadkowości na 1000 ubezpieczonych rolników, (z 30,69 w 1997r. na 11,69 w 2008r) w województwie opolskim dalej spotyka się wiele gospodarstw, w których występuje bardzo dużo zagrożeń utraty życia i zdrowia. W 112 przypadkach na 392 spostrzeżeń (30,35%), wizytujący stwierdzili prowadzenie prac kombajnem zbożowym, którego przekładnie przyrządu żniwnego nie były wyposażone w boczne osłony (62 przypadków na 149 kombajnów (41%) w 2007r.).
7 Brak osłon wałów przegubowo-teleskopowych i innych części wirujących stwierdzono też przy różnych maszynach, np. przy kosiarkach do trawy, przyczepach samozbierajacych, przetrząsaczach do siana czy rozrzutnikach do obornika, jak również w przy urządzeniach własnej produkcji tzw. samoróbkach szczególnie pilarkach do drewna Wiele zagrożeń stwarzali rolnicy podczas transportu. Szczególnie dotyczyło to przemieszczania się po drogach publicznych kombajnów do zbioru zbóż z przyrządem żniwnym, zamontowanym w pozycji roboczej. Takich przypadków ujawniono 87 (w 2007r 65 przypadków). W trakcie kontroli odnotowano 65 przypadków niebezpiecznego wyjazdu z pola na drogę publiczną, gdzie rolnicy nie sygnalizowali manewru skrętu (w2007r 62 przypadków). Podczas żniw wizytujący, analogicznie jak w poprzednim okresie spawozdawczym, stwierdzali: wykorzystywanie rozrzutników obornika do przewozu zbóż i słomy z siedzącymi na nich ludźmi. przewozy dzieci na kombajnach i przyczepach, palenie papierosów w czasie zbioru słomy, nadmiernie zużyte ogumienie w przyczepach, przejazdy z trzema przyczepami podłączonymi do ciągnika po drogach publicznych, przewożenie osób na stopniach kombajnu w czasie zbioru zboża i na zbiorniku kombajnu, brak drabin do schodzenia z przyczepy załadowanej słomą, użytkowanie w gospodarstwach niesprawnych drabin, organizowanie w budynkach gospodarczych domowych stacji paliw zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców. Odwiedzający gospodarstwa rolne spotkali się z bardzo różnym stanem bezpieczeństwa pracy poszczególnych rolników. Należy stwierdzić, iż najbezpieczniej jest w gospodarstwach uprzednio już wizytowanych przez pracowników doradztwa rolniczego. Wśród nich gospodarstwa wdrożeniowe na dzień dzisiejszy są w znacznej mierze gospodarstwami wzorcowymi w poszczególnych gminach. Lepsze wyposażenie i przygotowanie do przestrzegania zasad bhp jest efektem współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego. W okresie sprawozdawczym, podczas przeprowadzanych wizytacji podejmowano problematykę dot. wykorzystywania przez rolników materiałów zawierających azbest. Przeważnie płyt eternitowych,zdejmowanych własnoręcznie przez rolników z dachów swoich obiektów. Prowadzono akcję uświadamiającą o szkodliwym oddziaływaniu włókien azbestu na organizm człowieka. Ponadto wizytujący zwracali uwagę na prace wykonywane przez rolników powodujące przeciążenie układu ruchu co skutkuje późniejszymi urazami kręgosłupa. Jest to spowodowane wymuszoną pozycją w czasie pracy, obsługą maszyn, transportem ręcznych opakowań, nie przestrzeganiem norm dźwigania lub nie stosowaniem urządzeń wspomagających ręczne prace transportowe. Podczas rozmów w czasie prowadzonych wizytacji rolnicy często skarżyli się na dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Na propozycje zmiany przyzwyczajeń podczas wykonywanych prac polowych tylko wzruszali ramionami i zasłaniali się brakiem czasu. Wizytacje prac żniwnych przebiegały bez sytuacji konfliktowych, a rolnicy w sposób życzliwy odnosili się do prowadzonej działalności profilaktycznej. Nie odnotowano przypadku braku zgody rolnika na przeprowadzenie wizytacji jego gospodarstwa, co miało miejsce w przypadkach wizytacji prowadzonych w latach wcześniejszych. V. DANE LICZBOWE O WYPADAKACH Rejestrację wypadków przy pracy w rolnictwie indywidualnym prowadzi Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Opolu. Szczegóły dotyczące ilości zgłoszonych wypadków przy pracy rolniczej w latach 1997-2008 przedstawia tabela: Lp. Lata Liczba ubezpieczonych wg stanu na 31 grudnia Zgłoszone wypadki przy pracy rolniczej ogółem w tym śmiertelne w tym dzieci do lat 15 Liczba wydanych decyzji odmawiających świadczenia Liczba wypadków na 1000 ubezpieczonych 1. 1997 33.525 1029 6 4 383 30,69 2. 1998 33.864 898 4 2 307 26,66 3. 1999 34.746 871 3 5 377 25,06 4. 2000 35.884 722 1 9 278 20,12 5. 2001 38.048 739 4 9 298 19,42
8 6. 2002 39.792 821 2 6 338 20,63 7. 2003 40.987 767 2 7 325 18,75 8. 2004 39.408 701 4 2 319 17,79 9. 2005 39.615 614 1 brak danych 312 15,50 10. 2006 38.794 547 3 brak danych 246 14,10 11. 2007 44.126 600 3 brak danych 233 13,60 12. 2008 42.007 491 5 brak danych 11,69 W 2008 roku po raz kolejny odnotowano w naszym województwie spadek liczby zdarzeń wypadkowych przy pracy rolniczej. W skali kraju, jest to najniższy wskaźnik wypadków w przeliczeniu na 1000 ubezpieczonych. Zmniejszenie liczby wypadków spowodowane jest zarówno zmianami ustawowymi dotyczącymi: zmiany definicji wypadku przy pracy rolniczej, ograniczenia kręgu osób uprawnionych do jednorazowego odszkodowania z tyt. wypadku przy pracy rolniczej, jak i polepszeniem sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Napływ dodatkowych środków finansowych w ramach dotacji unijnych wpłynął korzystnie także na warunki pracy w gospodarstwach rolnych, poprzez odnowę parku maszynowego, zwiększenie dbałości o estetykę obejść gospodarskich i poprawę stanu ekologii w produkcji rolniczej. Struktura zgłoszonych wypadków Rodzaj wypadku klasyfikacja zdarzenia Procent ogółu zgłoszeń w 2006r. Procent ogółu zgłoszeń w 2007r. Procent ogółu zgłoszeń w 2008r. upadek osób 02 49,91 42,83 46,91 upadek przedmiotów 03 8,59 6,67 4,94 zetknięcie się z ostrymi narzędziami ręcznymi i innymi ostrymi przedmiotami uderzenie, przygniecenie przez materiały i przedmioty transportowane mechanicznie lub ręcznie przejechanie, uderzenie, pochwycenie przez środek transportu w ruchu pochwycenie i uderzenie przez części ruchome maszyn i urządzeń 04 4,20 6,00 7,72 05 2,01 1,17 3,70 06 2,74 2,67 1,54 07 9,32 12,83 14,51 uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta 08 8,59 10,17 8,64 pożar, wybuch, działanie sił przyrody 09 0,37 0,17 0,62 działanie skrajnych temperatur 10 2,56 1,00 1,23 działanie materiałów szkodliwych 11 0,37 0,17 0,31 nagłe zachorowania 12 1,28 1,83 2,78 inne zdarzenia 13 10,05 14,50 7,10 Porównując strukturę zgłoszonych w 2008 roku wypadków do roku 2007 można stwierdzić, że utrzymuje się ona na podobnym poziomie. Nadal największą grupę, pomimo spadku liczby zgłoszeń, stanowią wypadki spowodowane upadkiem, tj. ponad 46%. Na wysokim poziomie utrzymuje się także procentowy udział zdarzeń spowodowanych pochwyceniem i uderzeniem przez części ruchome maszyn i urządzeń 14,51%. Największy spadek ( blisko o 7 punktów procentowych) odnotowano natomiast w grupie inne zdarzenia. Fakt ten jednakże może mieć związek z dokładniejszą analizą zgłoszeń wypadków,
9 związaną miedzy innymi z wprowadzeniem zmian do programu w zakresie uszczegółowienia struktury i przyczyn wypadków. Ponadto w 2008r. zestawienie obejmuje zdarzenia, które zostały uznane za wypadki przy pracy rolniczej z pominięciem spraw dotyczących rezygnacji z roszczeń i spraw w toku postępowania. Analiza okoliczności i przyczyn powstania wypadku, w większości zdarzeń wskazuje na: 1. Niewłaściwą organizację pracy ponad 65% zdarzeń, spowodowanych głównie: niewłaściwą organizacją stanowiska pracy, tj. przede wszystkim złym stanem nawierzchni podwórzy, ciągów komunikacyjnych oraz nieprawidłowym sposobem wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych; niewłaściwą obsługą, warunkami bytowymi i reakcją zwierząt; brakiem lub niewłaściwym posługiwaniem się maszynami, urządzeniami i narzędziami. 2. Nieprawidłowe postępowanie rolnika ponad 22 % zdarzeń. 3. Niewłaściwy stan maszyn, urządzeń, narzędzi i obiektów budowlanych ponad 8 % zdarzeń. Dokonane przez Oddział Regionalny KRUS w Opolu, porównanie rodzaju wykonywanej pracy podczas wypadku wykazało, że najwięcej wypadków, podobnie jak w latach ubiegłych, zdarza się: przemieszczaniu się po terenie gospodarstwa; przy obsłudze zwierząt; przy przygotowaniu opału; remoncie maszyn rolniczych; wchodzeniu na wysokości; pracach polowych z maszynami; transporcie płodów rolnych i środków produkcji. Miejsce zdarzenia, to najczęściej: podwórze i obejście; pomieszczenia produkcyjne (budynki gospodarcze i inwentarskie); pola, łąki. W czterech grupach zdarzeń, które występują najczęściej wśród wypadków zgłoszonych na terenie działania Oddziału można wyróżnić następujące przyczyny: Upadki osób zły stan nawierzchni podwórzy, ciągów komunikacyjnych, nieprawidłowy sposób wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych, niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności, niewłaściwe tempo pracy, pośpiech, niestosowanie drabin, podestów itp. przy pracach na wysokości. Pochwycenie i uderzenie przez ruchome części maszyn i urządzeń brak lub niewłaściwe osłony i zabezpieczenia, niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności, niewłaściwe tempo pracy, pośpiech, niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy, brak środków ochrony indywidualnej, ukryte wady materiałowe stosowanych maszyn, urządzeń, narzędzi i obiektów budowlanych. Uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta reakcją zwierząt na nieznane bodźce i otoczenie, narowistość i agresja zwierząt, nieprawidłowy sposób obsługi. Zetknięcie się z ostrymi narzędziami ręcznymi i innymi ostrymi przedmiotami niewłaściwe uchwycenie, trzymanie narzędzi, niedostateczna koncentracja na wykonywanej czynności, brak wiedzy na temat zagrożeń wypadkowych.
10 Charakterystyka poszkodowanych Grupa wiekowa liczba zgłoszeń Ogółem mężczyźni kobiety 16 do 30 lat 58 48 10 31 do 45 lat 180 118 62 46 do 60 lat 246 167 79 powyżej 60 lat 7 5 2 Razem zgłoszenia 491 338 153 Analizując zgłoszenia wypadków według grup wiekowych i płci stwierdzono, że odmiennie niż w roku poprzednim, najwięcej wypadków dotyczyło osób w wieku 46-60 lat (ponad 50%) i to zarówno wśród wypadków, którym ulegli mężczyźni jak i kobiety. Spadek liczby wypadków wśród osób o największej aktywności zawodowej, tzn. pomiędzy 31. a 45. rokiem życia spowodowany jest niewątpliwie zachodzącymi zmianami strukturalnymi na wsi. Rolnicy młodzi, przejmujący gospodarstwa rolne, większą wagę przywiązują do unowocześnienia gospodarstwa, do zakupu i stosowania maszyn nowych, wyposażonych w odpowiednie zabezpieczenia i osłony. Chętniej także uczestniczą w działaniach prewencyjnych prowadzonych przez pracowników OR KRUS w Opolu. Także prowadzona od wielu lat na szeroką skalę działalność prewencyjna wśród dzieci i młodzieży wiejskiej, potencjalnych następców właścicieli gospodarstw rolnych, przynosi obecnie efekty w postaci zmniejszenia liczby wypadków. VI. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Zmniejszenie liczby wypadków przy pracy rolniczej w okresie sprawozdawczym odnotowano we wszystkich placówkach terenowych KRUS Opole, niezależnie od wzrostu liczby ubezpieczonych, jak i ich spadku, za wyjątkiem Placówki Terenowej w Oleśnie, w której odnotowano o jedno zdarzenie więcej niż w roku poprzednim. Z satysfakcją stwierdzamy, iż praca członków Komisji, a szczególnie OR KRUS przynosi oczekiwane efekty. Mamy jednak świadomość, że nie możemy zaniechać podejmowania nowych i kontynuowania sprawdzonych inicjatyw, zmieniających przyzwyczajenia i złe nawyki ludzi gospodarujących w rolnictwie. Realizując od kilku lat określone zadania prewencji wypadkowej oraz promocji w postaci konkursów i olimpiad dla rolników i młodzieży, daje się zauważyć, iż podnosi się świadomość rolników o zagrożeniach wypadkowych, które mogą skutkować wypadkami przy pracy rolniczej. Dlatego, jednym z priorytetowych zadań Komisji musi być dalsza praca z dziećmi i młodzieżą szkolną, ponieważ to ich najłatwiej przekonać do nowoczesnej, a jednocześnie bezpiecznej pracy. Działalność musi być prowadzona wielotorowo w szkołach podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Należy również utrzymywać współpracę z ZHP. Mamy nadzieję, iż praca ta przyniesie określone efekty w postaci dalszego ograniczania ryzyka zawodowego, skutkującego zmniejszaniem się ilości zagrożeń wypadkowych i chorobowych, co z kolei przełoży się na zmniejszenie ilości wypadków przy pracy rolniczej. Spostrzeżenia z przeprowadzonych wizytacji gospodarstw, pozwalają pozytywnie ocenić zmiany zachodzące na opolskiej wsi w zakresie dbałości o bezpieczeństwo i higienę pracy. Jednak intensywność występowania zagrożeń wypadkowych nie jest jednakowa dla wszystkich elementów rolniczego środowiska pracy. W wizytowanych gospodarstwach występowały elementy zagrożeń, których udział w przyczynach wypadków jest wysoki, były też i takie, których udział można potraktować jako marginalny. Dlatego kolejnym zadaniem, w celu dalszego podnoszenia świadomości i poczucia odpowiedzialności samych rolników, jak również członków ich rodzin, powinna być kontynuacja dalszej edukacji społeczności wiejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w gospodarstwie rolnym, wszelkimi dostępnymi środkami, szczególnie w miesiącach zimowych. W związku z powyższym zachodzi m.in. potrzeba dalszego: - rozszerzania współpracy pomiędzy jednostkami i instytucjami działającymi na rzecz rolnictwa - kontynuowania współpracy z Komendami Związku Harcerstwa Polskiego, - prowadzenia szkoleń z zakresu bezpiecznej pracy w rolnictwie wśród kadry nauczycielskiej przy współpracy z Kuratorium Oświaty - utrzymywania współpracy ze środkami masowego przekazu na rzecz popularyzacji problematyki, - kontynuowania wizytacji warunków pracy w gospodarstwach oraz podczas prowadzonych prac polowych, - kontynuowania,w stosunku do dzieci wiejskich, działań edukacyjnych poprzez prelekcje i różne formy konkursów(plastyczne lub literackie). Dzieci to wnikliwi obserwatorzy, poprzez obserwację swoich rodziców są w stanie
11 wychwycić zagrożenia w gospodarstwie, a z pomocą nauczycieli możliwe jest ograniczenie lub eliminacja zagrożeń wypadkowych Uważamy, iż celowym i zasadnym jest kontynuowanie wspólnych działań zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa w rolnictwie. W szczególności widzimy potrzebę kontynuacji działalności szkoleniowej i doradczej w zakresie bhp w rolnictwie poprzez: spotkania w szkołach z rodzicami dzieci wiejskich, szkolenia rolników, udostępnianie list kontrolnych bhp rolnikom indywidualnym i wykorzystywania ich w czasie wizytacji gospodarstw, organizację olimpiad, konkursów wiedzy o BHP w rolnictwie, konkursów plastycznych wśród najmłodszych, spotkania z instruktorami ZHP Upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach wypadkowych jest jednym z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej. Przykłady tragicznych wydarzeń związanych z pracą w gospodarstwie rolnym, które dotknęły rolników w przeszłości, winny stanowić bodziec do zastanowienia się przez nich oraz członków ich rodzin, szczególnie dzieci i młodzieży, którzy dotąd wypadków nie doświadczyli. Ponadto zadaniem instytucji i urzędów pracujących na rzecz środowisk wiejskich na wsi, w tym również zadaniem dla szkół, jest wyrabianie u dzieciom nawyków właściwej higieny życia i sposobów pracy, aby zminimalizować zagrożenia wypadkowe wynikające z niewłaściwego sposobu wykonywania prac ( niedbalstwo, pośpiech, nieostrożność), ogólnie z niskiej kultury życia na wsi. Przewodniczący Komisji Jan Orłowski AR