W LATACH Realizacja programu działania w okresie minionej kadencji pracy Komisji przedstawiała się jak niżej:

Transkrypt

1 S P R A W O Z D A N I E Z D Z I A Ł A L N O Ś C I WOJJEWÓDZZKI IEJJ KOMISJJI I BEZZPI IECZZEŃSTTWA I HIGIENY PRACY W ROLLNI ICTTWI IE W LATACH W okresie sprawozdawczym odbyło się 12 posiedzeń prezydium Komisji dotyczących podejmowania działań zmierzających do realizacji założonych zadań na rzecz poprawy pracy w rolnictwie, szczególnie indywidualnym, woj. opolskiego. Założenia programowe były realizowane przez zespoły robocze w skład, których wchodzili członkowie Komisji, podejmując działania zmierzające do realizacji zadań na rzecz: oświaty pozaszkolnej, środowiska szkolnego, popularyzacji wiedzy i zagadnień bhp w rolnictwie, wizytacji gospodarstw wiejskich. I. DZIAŁANIA NA RZECZ OŚWIATY POZASZKOLNEJ ORAZ PLACÓWEK OŚWIATOWYCH Realizacja programu działania w okresie minionej kadencji pracy Komisji przedstawiała się jak niżej: 1. Przed wzmożonymi pracami polowymi w okresach wiosennych oraz żniwno-omłotowych Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu publikował w prasie lokalnej Listy otwarte i Apele do rolników, w których przypominał rolnikom o warunkach bezpiecznej pracy w rolnictwie oraz o zagrożeniach wypadkowych towarzyszących tym pracom. 2. Członkowie Komisji, tj. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie i Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Opolu organizowali szkolenia rolników indywidualnych. Szkolenia odbywały się w okresach jesienno-zimowych tj. przed rozpoczęciem wiosennych prac polowych. Tematyka szkoleń obejmowała m.in. zagadnienia: podstawowe zasady ochrony przeciwporażeniowej, bezpieczną pracę przy ochronie roślin, z uwzględnieniem naturalnego środowiska, zasady bhp przy obsłudze maszyn i urządzeń, zasady bezpieczeństwa przy pracach w warunkach szczególnego zagrożenia, tj. przy pracach na wysokości, przyczyny i okoliczności wypadków przy pracy rolniczej, zasady bezpiecznej obsługi zwierząt, wypadkowość wśród dzieci oraz prac w rolnictwie szczególnie wzbronionych dzieciom, zagrożenia wypadkowe występujące przy pracy rolniczej, szkodliwość azbestu i zasady rozbiórki pokryć dachowych wykonanych z płyt eternitowych, zapobiegania dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego podczas wykonywania ręcznych prac transportowych. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, jako wiodąca instytucja w zakresie szkoleń dla rolników, organizował kursy, podczas których rolnicy zdobywali wiedzę i uprawnienia m.in. w zakresie: stosowania środków ochrony roślin 128 szkoleń, w których udział wzięło ok. 4 tys. rolników obsługi kombajnów zbożowych 15 szkoleń, w których uprawnienia zdobyło 232 rolników. Wykładowcami na kursach byli m.in. przedstawiciele Okręgowego Inspektoratu Pracy oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa w Opolu.

2 Ponadto w Opolskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Łosiowie zorganizowano i przeprowadzono szkolenia, podczas których poruszano również temat bezpieczeństwa pracy w gospodarstwie rolnym. Zorganizowano m.in.: 561 szkoleń specjalistycznych, w których uczestniczyło blisko osób, 158 kursów związanych z uzyskaniem uprawnień zawodowych dla ponad osób, 269 seminariów wyjazdowych dla służby doradczej i rolników na Targi Ogrodnicze, Dni Otwartych Drzwi, Dnia Buraka i Dnia Kukurydzy, w których udział wzięło blisko osób, 138 szkoleń praktycznych dla około 900 rolników. Działalność oświatowa prowadzona przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie skupiała się na organizacji i prowadzeniu szkoleń dla rolników, kobiet i młodzieży wiejskiej oraz na doskonaleniu zawodowym kadry doradczej Ośrodka i instytucji pracujących na rzecz obsługi rolnictwa. W okresie sprawozdawczym zorganizowano 1200 różnego rodzaju szkoleń, seminariów i kursów dla ponad 30 tys. rolników. Oddział Regionalny KRUS w Opolu zorganizował i przeprowadził w okresie sprawozdawczym: 148 szkoleń, spotkań informacyjnych i pogadanek, w których uczestniczyło rolników, 81 spotkania informacyjne i pogadanki, w których udział wzięło dzieci i młodzieży szkolnej, 13 szkoleń informacyjno-instruktażowych z zakresu wiedzy o bhp, w których wzięło udział 305 uczniów szkół rolniczych. Innymi formami szkoleniowymi były: seminaria i szkolenia dla rolników z zakresu produkcji zwierzęcej i roślinnej poprzez udział specjalistów OODR w Łosiowie, szkolenia specjalistyczne dotyczące prowadzenia gospodarstwa ekologicznego, prezentacje organizowane przez OODR Łosiów, w których szkolono osoby interesujące się agroturystyką, spotkania instruktażowe inspektorów KRUS i inspektorów pracy z wiejskimi i gminnymi aktywami, pokazy praktycznej obsługi sprzętu do obróbki i pozyskiwania drewna organizowane przez Opolski Oddział Regionalny KRUS, promowanie wyrobów ze Znakiem Bezpieczeństwa KRUS i wyróżnionych jako Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym, szkolenia sołtysów z zagadnień bezpiecznej pracy w gospodarstwach, z uwzględnieniem najczęściej występujących zdarzeń wypadkowych w rolnictwie, Szkolenia odbywały się przy różnej frekwencji rolników. Należy zauważyć, że na udział rolników w szkoleniach duży wpływ wywiera promocja problematyki bhp w rolnictwie prowadzona w środkach masowego przekazu. Według przedstawicieli KRUS jednym z działań przynoszącym znaczące efekty jest organizacja spotkań informacyjno-instruktażowych, odbywających się przy okazji różnego rodzaju zebrań, posiedzeń, sesji organizowanych przez Urzędy Gmin, organizacje społeczne, rolnicze i kulturalno-oświatowe. 3. Od wielu lat w Opolskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego organizowane są Podsumowania działalności doradczej Terenowych Zespołów Doradztwa. Podsumowania pracy doradczej za 2009r. odbywały się w każdym powiecie od 26 stycznia do 5 marca 2010r. W uroczystych spotkaniach uczestniczyli producenci rolni, przedstawiciele władz samorządowych i agencji obsługujących rolnictwo, Izby Rolniczej, związków rolników, banków, przedstawiciele firm dostarczających środki do produkcji rolnej. O dużej randze tych spotkań świadczy fakt, iż frekwencja była bardzo wysoka. We wszystkich podsumowaniach uczestniczyło łącznie 1355 osób, w tym 994 rolników. Ważnym punktem było omówienie efektów pracy doradców, poprzez przedstawienie informacji z realizacji zadań w 2009r. Ponadto zaprezentowano program działalności Opolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Łosiowie na 2010r. Jednym z priorytetowych 2

3 zadań będzie pomoc producentom rolnym i mieszkańcom obszarów wiejskich w opracowywaniu planów, wniosków, analiz oraz innych dokumentów niezbędnych do pozyskiwania środków finansowych z Unii Europejskiej. 4. W ramach szkolenia i doskonalenia zawodowego młodzieży wiejskiej zorganizowano Olimpiadę Młodych Producentów Rolnych w 11 powiatach i 1 wojewódzką w Łosiowie, w których wzięło udział 143 osób oraz Wojewódzki Konkurs Młodych Producentów Rolnych na temat PROW przygotowanie młodych rolników Opolszczyzny do korzystania z działań Programu. 5. Wzorem lat ubiegłych, członkowie Komisji uczestniczyli w imprezach organizowanych przez Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego dla rolników. Były to Targi Ogrodnicze Wiosna Kwiatów oraz Dni Otwartych Drzwi. Podczas trwania festynów funkcjonowały punkty informacyjne, na których zainteresowanym udzielano porad w zakresie obowiązującego prawa pracy, w tym zasad bhp w gospodarstwach wiejskich. Rozdawano publikacje na temat bezpiecznych metod pracy w rolnictwie i budownictwie. Prezentowano filmy video. Dużym zainteresowaniem, wśród zwiedzających, cieszyły się udostępnione listy kontrolne oraz ankiety PIP, np. Zagrożenia wypadkowe w gospodarstwie rolnym ; Zapobieganie upadkom z wysokości ; BHP na budowie, a także wykaz prac, których nie należy powierzać dzieciom do lat 15. Stoiska informacyjne zorganizowano również podczas trwania największych w Polsce południowo-zachodniej wystawach maszyn i urządzeń rolniczych OPOLAGRA 2009 i OPOLAGRA Odwiedzający stoiska korzystali z materiałów i wydawnictw dotyczących zagrożeń w gospodarstwie rolnym. Zwiedzający mogli zapoznać się z ustawią o Państwowej Inspekcji Pracy, w szczególności w odniesieniu do obszaru legalności zatrudnienia. Szczególnie akcentowano Apel Głównego Inspektora Pracy do Rolników o przestrzeganie zasad bezpieczeństwa przy pracach w rolnictwie. 6. W ramach promocji zasad ochrony zdrowia i życia w procesie pracy w gospodarstwach rolnych, oraz wyłonienia gospodarstw mających osiągnięcia we wdrażaniu tych zasad, Oddział Regionalny KRUS, we współdziałaniu z Okręgowym Inspektoratem Pracy oraz, Opolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolnego, przeprowadzili w okresie sprawozdawczym kolejne etapy wojewódzkie ogólnopolskiego konkursu Bezpieczne gospodarstwo rolne. Oceniono 36 gospodarstw, które zgłosiły się do konkursu. Oceny dokonywano w oparciu o ilość stwierdzonych zagrożeń wypadkowych. Przyznawano również punkty za estetykę gospodarstwa oraz za udogodnienia zwiększające bezpieczeństwo i higienę pracy, wykonane przez uczestnika konkursu. W 2009 roku I miejsce przyznano gospodarstwu Pana Dariusza Klusko z Pągowa, a w 2010 roku I miejsce zajęło gospodarstwo Pana Krzysztofa Kałuża z Łowkowic. Konkursy mają duży wpływ na poprawę warunków pracy w gospodarstwach. Podnoszą świadomość, jednocześnie zachęcają i zmuszają rolników do spojrzenia na swoje gospodarstwo pod kątem zapewnienia bezpiecznej pracy sobie i członkom rodziny. Wyróżnione gospodarstwa są przykładem i zachętą dla innych rolników do podejmowania działań ograniczających zagrożenia wypadkowe w swoich gospodarstwach. Wobec powyższego zasadne jest dalsze organizowanie konkursu. II. DZIAŁANIA NA RZECZ ŚRODOWISKA SZKOLNEGO 1. Jedną z płaszczyzn działania Wojewódzkiej Komisji ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie są olimpiady i konkursy wiedzy rolniczej. W okresie sprawozdawczym Komisja zorganizowała dwa Konkursy Wiedzy o Bezpieczeństwie i Higienie Pracy w Rolnictwie - XV Finał konkursu w 2009 r. oraz XVI Finał w 2010 r. Uczestnikami konkursu byli uczniowie szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Uczniowie szkół podstawowych wykazali się wiedzą o zagrożeniach wypadkowych w rolnictwie, którą wyrazili poprzez prace plastyczne. Do Okręgowego Inspektoratu Pracy 3

4 w okresie sprawozdawczym wpłynęło 1106 rysunków z 97 publicznych szkół podstawowych. Każdy z rysunków został poddany ocenie przez Komisję Konkursową, która zwracała szczególną uwagę na problematykę rysunków ukazującą, w sposób wyraźny i dobitny, zagrożenia wypadkowe w czasie prac w gospodarstwie rolnym. Nagrody i wyróżnienia w konkursie plastycznym otrzymało 20 uczniów. W eliminacjach szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w okresie sprawozdawczym udział wzięło ok uczniów. Finały Wojewódzkie konkursów zostały zorganizowane r. w Zespole Szkół Rolniczych Centrum Kształcenia Praktycznego w Grodkowie i r. w Zespole Szkół w Chróścinie W finałach do testów pisemnych przystąpiło 31 uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych i 48 uczniów ze szkół gimnazjalnych. Konkursy są formą dodatkowej edukacji dzieci i młodzieży szkolnej z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, ponieważ w programach nauczania nie przewidziano tego typu problematyki. Fundatorami nagród rzeczowych oraz części kosztów organizacyjnych konkursów byli: Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu, Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społcznego w Opolu, Przedsiębiorstwo Agroma Białystok Sp. z o.o. Oddział Opole. 2. W Opolskim Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Łosiowie wiele działań poświęcono w okresie sprawozdawczym integracji dzieci i młodzieży wiejskiej działającej w klubach 4H, polegających na: Udziale w seminarium na temat współpracy i wymiany młodzieży klubów 4H Polska - USA ŚODR w Modliszewicach, Zorganizowaniu Wojewódzkiego Zlotu Klubów 4H, w których wzięło udział 8 klubów 4H z woj. opolskiego. Podczas zlotu przeprowadzono 3 konkursy: - Poznajemy Europę odnawialne źródła energii innowacyjnym kierunkiem w Unii Europejskiej, - Prezentacja w dowolny sposób wybranego przez klub Kraju Unii Europejskiej, - Konkurs wiedzy o Parlamencie Europejskim skierowany do indywidualnych uczestników reprezentujących poszczególne kluby 4H naszego województwa. Przeprowadzeniu konkursu organizowanego przez Fundację i Biuro Rolne Ambasady Amerykańskiej Nasza przyszłość z 4H. W konkursie tym woj. opolskie reprezentowały dwa kluby 4H. Klub Eurogimnazjalista z Kietrza zajął II miejsce w kategorii lat. Udziale w spotkaniu na temat przyszłości Ruchu 4H w Polsce, organizowanego przez Ambasadę Amerykańską. Przeprowadzenie szkolenia dla liderów klubów 4H województwa opolskiego nt.: Przyrodnicze ścieżki dydaktyczne klubów 4H szansą na ochronę środowiska naturalnego. Przeprowadzeniu konkursu Nasze strachy na wróble Polityk krajowy lub lokalny podczas Europejskich Targów Chłopskich. W konkursie wzięło udział 12 Klubów 4H. Zorganizowaniu wyjazdu dzieci i młodzieży z 5 Klubów 4H z woj. opolskiego na XI Krajowy Zlot Klubów 4H w Szepietowie, podczas którego odbyło się podsumowanie konkursu Asy biznesu wykorzystanie zasobów i potencjału gminy do rozwoju przedsiębiorczości dzieci i młodzieży wiejskiej. W kategorii Nasze produkty są najlepsze III miejsce zdobył Klub 4H Czterolistna koniczyna działający przy Gimnazjum w Kościerzycach oraz wyróżnienie dla Klubu Europek działającego przy PSP w Kałkowie. Stałym kontakcie z Fundacją edukacyjną 4H w Polsce oraz opiekunami klubów 4H w województwie opolskim Opracowaniu artykułów do Kuriera Rolniczego: Lider lokalny społeczności wiejskiej, VIII Zlot dzieci i Młodzieży z Klubów 4H Woj. Opolskiego, X Krajowy Zlot dzieci i Młodzieży z Klubów 4H, Spotkanie Mikołajkowe klubów 4H. Koordynacji i udziale w wyjeździe do Stanu Indiana podjęcie współpracy wymiany członków klubów 4H woj. opolskiego ze Stanem Indiana/USA. 4

5 Niezapomniano również o organizacji letniego wypoczynku dla dzieci wiejskich, o czym świadczą następujące działania: Zorganizowanie kursu dla 43 kierowników kolonii. Zrealizowanie 4 kursów dla 92 wychowawców kolonijnych. Odbyły się dwa spotkania z 18 partnerami projektu Piknik na Florydzie, a w dniach i zorganizowano Piknik na Florydzie, w którym wzięło udział ponad 5 tys. dzieci i młodzieży z obszarów wiejskich województwa. W ramach imprez odbyły się szkolenia proobronne dla dzieci i młodzieży oraz podsumowanie akcji lato. W okresie sprawozdawczym zorganizowano również 41 półkolonii dla 1240 dzieci w Rozmierzu, Dziergowicach, Kuniowie, Domaszkowicach, Sułkowie, Chrzelicach, Makowicach, Strojcu, Maciejowicach, Pilszczu, Grabinie, Rudnikach oraz Dobieszowicach, które wspierane były przez Bank Żywności i Caritas Archidiecezji Wrocław. Akcją podziel się posiłkiem dodatkowo wsparto 684 osoby w świetlicach wiejskich. W okolicach Kluczborka zorganizowano zimowisko dla 21 dzieci. Dostarczono łącznie ,22 kg żywności na kwotę ,23 zł. Głównym celem akcji było zwrócenie uwagi społeczności wiejskiej oraz władz samorządowych na fakt, że dzieci mają prawo do zorganizowanego, godziwego, ciekawego, a przede wszystkim bezpiecznego wypoczynku letniego. Wiele dzieci każdego roku, najczęściej z rodzin ubogich i wielodzietnych spędza całe wakacje na podwórku, mając pod opieką młodsze rodzeństwo lub pomagając rodzicom w pracach polowych, często pozostając bez opieki. 3. W rozpatrywanym okresie sprawozdawczym przeprowadzono dla uczniów Technikum Agrobiznesu z Namysłowa dwa wykłady na temat bezpiecznych metod pracy w rolnictwie. Wykłady były przeznaczone dla uczniów wyjeżdżających na praktykę zawodową do południowej Hesji w Niemczech. Nadmienić należy, że jest to jedna z form realizacji zadań podjętych przez Wojewódzką Komisję ds. BHP w Rolnictwie działającej przy OIP Opole upowszechnianie wiedzy wśród młodzieży odbywającej praktyki. Uczniowie będą pracować w nowoczesnych gospodarstwach rolnych w Hesji, wytypowanych przez Regionalny Związek Rolników Starkenburg, z którym szkoła współpracuje. 4. Przedstawiciele Oddziału Regionalnego KRUS zorganizowali 81 spotkań-pogadanek, w których uczestniczyło ok.6 tys. dzieci z 69 szkół. Podczas spotkań omawiano zagrożenia wypadkowe, jakie występują w gospodarstwach. W okresie wakacyjnym, organizowane pogadanki nt. bezpiecznych wakacji, poprzedzane były wizytami w gospodarstwach wiejskich. Dzieci bezpośrednio zapoznały się z zagrożeniami, poznawały charakter pracy rolnika, nowe maszyny i urządzenia rolnicze. 5. W ramach działań popularyzujących ochronę zdrowia i bezpieczeństwo podczas prac w gospodarstwie wiejskim, prowadzonych wśród dzieci i młodzieży społeczności wiejskiej, przedstawiciele OR KRUS Opole we współdziałaniu z dyrektorami publicznych szkół podstawowych i gimnazjalnych naszego województwa, przeprowadzili 41 konkursów testowych w tym 15 plastycznych dla dzieci ze szkół podstawowych. W konkursach uczestniczyło ponad dzieci i młodzieży. Nagrody za zwycięstwa w konkursach ufundował Oddział Regionalny KRUS. III. POPULARYZACJA WIEDZY I ZAGADNIEŃ BHP W ROLNICTWIE Zadania na rzecz promocji problematyki bezpiecznej pracy na wsi realizowano przez członków Komisji. Należy tutaj wyszczególnić działanie: kierowanie pism profilaktycznych OIP do jednostek rejonowych, regionalnych i wojewódzkich, będących źródłem dalszego oddziaływania na szerszą rzeszę rolników indywidualnych, cykliczne publikacje prasowe, 5

6 W miesięczniku Kurier Rolniczy, wydawanym przez OODR w Łosiowie, publikowane są, w stałym kąciku, artykuły na temat bezpieczeństwa pracy w rolnictwie, prezentujące m. in. okoliczności i przyczyny zaistniałych wypadków w gospodarstwach rolników indywidualnych. wywiady radiowe i telewizyjne. Problem bezpieczeństwa pracy w gospodarstwach podejmowano w Listach otwartych i apelach, kierowanych do rolników na łamach prasy lokalnej. Okręgowy Inspektor Pracy apelował o właściwe przygotowanie maszyn do prac polowych, o zapewnienie odpowiedniej opieki nad dziećmi w okresie spiętrzonych prac polowych, przypominał o zagrożeniach, jakie występują w rolnictwie. Promocja problematyki bhp w rolnictwie indywidualnym miała miejsce również na łamach Nowej Trybuny Opolskiej, oraz w lokalnych gazetach samorządowych, w których ukazały się Listy Otwarte i Apele do rolników. Łącznie ukazało się 65 artykułów, autorstwa członków Komisji, poświęconych problemom bhp w rolnictwie. W 14 wywiadach, udzielanych lokalnym rozgłośniom radiowym, przedstawiciele Komisji poruszali problem zatrudniania dzieci w zagrodach wiejskich, apelowali do rolników o zachowanie ostrożności i przestrzeganie bezpiecznych metod pracy podczas prac polowych. W 19 reportażach telewizyjnych zrealizowanych przez Redakcje TVP Opole prezentowano problemy zagrożeń dla życia i zdrowia dzieci wiejskich, omawiano stan bezpieczeństwa w zagrodach wiejskich, a także przybliżono sylwetki rolników wyróżnionych w ogólnopolskim konkursie Bezpieczne gospodarstwo rolne. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie w okresie sprawozdawczym wydał 25 broszur i ulotek przeznaczonych dla rolników o nakładzie ponad 8 tys. egzemplarzy, oraz 24 numery miesięcznika Kuriera Rolniczego o nakładzie ponad 70 tys. egzemplarzy. W siedzibie OODR-u działa biblioteka, z której korzystają rolnicy, doradcy i młodzież szkolna. Księgozbiór biblioteki liczy 5330 woluminów. Biblioteka prenumeruje również większość dostępnych na rynku fachowych czasopism. W ramach corocznie prowadzonej działalności prewencyjnej OR KRUS podejmował starania dot. promowania bezpiecznych maszyn i urządzeń rolniczych, środków ochrony indywidualnej oraz bezpiecznego, dla ludzi i środowiska, stosowania środków ochrony roślin. Wśród promowanych wyrobów szczególne znaczenie posiadają wyroby uhonorowane przez Prezesa KRUS tytułem Wyrób zwiększający bezpieczeństwo pracy w gospodarstwie rolnym oraz wyroby, którym nadano Znak bezpieczeństwa KRUS. Kolejne działania prewencyjne podejmowane przez OR KRUS to pokazy bezpiecznej pracy z pilarkami do drewna, ochron indywidualnych oraz udzielania I pomocy lekarskiej. Stosowanie ochron osobistych promowano podczas: szkoleń i spotkań prewencyjnych organizowanych dla rolników i członków ich rodzin, na zakończenie, których wręczano uczestnikom ochrony osobiste takie jak: okulary ochronne, rękawice robocze, maseczki przeciwpyłowe oraz kombinezony ochronne; organizacji konkursu wiedzy o bhp dla rolników, w którym nagrody stanowiły środki ochrony osobistej, wcześniej eksponowane w formie wystawki podczas dożynek wiejskich; organizacji 16 pokazów środków ochrony osobistej i 2 pokazów odzieży roboczej. W ramach podjętej współpracy z jednostkami OSP zorganizowano wspólnie 29 praktycznych szkoleń, pokazów dla rolników, dzieci i młodzieży, w zakresie udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Współpracę realizowano z jednostkami OSP, które wcześniej zostały doposażone przez KRUS w zestawy ratownictwa przedlekarskiego. IV. WIZYTACJE GOSPODARSTW I PRAC ŻNIWNO - OMŁOTOWYCH W GOSPODARSTWACH ROLNIKÓW INDYWIDUALNYCH W planie pracy Komisji przyjęto, iż członkowie Komisji będą corocznie przeprowadzać wizytacje gospodarstw wiejskich pod kątem bezpieczeństwa pracy podczas prowadzenia robót żniwno omłotowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na bezpieczeństwo dzieci wiejskich. 6

7 W okresie sprawozdawczym sporządzono (1.456 ankiet w poprzednim okresie) ankiet z wizytacji, w tym: 1. Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie ankiet w 2009 roku i 126 w 2010 roku 2. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, Oddział Regionalny w Opolu - 65ankiet w 2009 roku i 71 w 2010 roku, 3. Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza, Oddz. Opole 24 ankiet w 2009 roku i 30 w 2010 roku, 4. Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Opolu - Stacje Powiatowe 53 ankiet w 2009 roku i 54 w 2010 roku, 5. Małopolskie Centrum Biotechniki w Krasnem Sp. z o.o. - Stacja Inseminacyjno - Hodowlana w Karczowie 6 ankiet w 2009 roku, 6. Zespół Szkół Rolniczych z Prudnika - 1ankieta w 2009 roku, 7. Wojewódzki Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych - 8 ankiet w 2010 roku 8. Komenda Wojewódzka Policji w Opolu 215ankiet w 2009 roku i 186 w 2010 roku 9. Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Opolu 16 ankiet w 2009 roku i 18 w 2010 roku 10. Okręgowy Inspektorat Pracy w Opolu 565 ankiet w 2009 roku i 493 w 2010 roku. Wizytujący gospodarstwa rolne zawarli w ankietach zarówno pozytywne jak i negatywne uwagi i spostrzeżenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. W wyniku analizy ankiet stwierdzono, iż na zwizytowanych gospodarstw w ok. 46% wizytujący mieli zastrzeżenia do stanu bhp w gospodarstwach (w okresie sprawozdawczym 2007/ % zastrzeżeń na zwizytowanych). Podkreślali, tak jak w latach ubiegłych, przede wszystkim brak osłon części wirujących maszyn i urządzeń (szczególnie wałków przekazu mocy), prowizoryczne instalacje elektryczne, nie zakryte szamba gnojowicy, uszkodzone drabiny (drewniane, własnej konstrukcji), brak wydzielonych pomieszczeń na środki ochrony roślin oraz nieporządek w warsztatach podręcznych i obejściu. Podczas żniw w 2010 roku inspektorzy pracy zwizytowali 493 prace polowe i gospodarstw rolników indywidualnych (565 w 2009r) leżących w obrębie 184 wsi. W tym 33 wizytacje przeprowadzono wspólnie z przedstawicielami Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej z Olesna i Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej w Opolu. Obserwacje inspektorów pracy ukazały obraz bezpieczeństwa przy pracach w gospodarstwach rolników indywidualnych, którego wymową są m.in. następujące fakty: w 51% obserwacji IP stwierdzili niewłaściwy stan techniczny ciągników i przyczep rolniczych, (w 2009 r.- 64%); w 52% obserwacji IP stwierdzili brak wymaganych osłon przy maszynach będących w ruchu, w tym na wałach przegubowo - teleskopowych (w 2009 r. - 54%); w 43 % obserwacji IP stwierdzili niebezpieczną obsługę pras do słomy (w 2009 r. - 50%); w 42% obserwacji IP stwierdzili nieprawidłowości przy obsłudze kombajnów zbożowych (w 2009 r. - 42%). w 29% obserwacji IP stwierdzili niewłaściwe sprzęganie ciągników rolniczych z przyczepami rolniczymi i sprzętem rolniczym (w 2009 r. - 44%); W stosunku do roku ubiegłego, inspektorzy ujawnili 104 przypadki przejazdów kombajnów zbożowych po drogach publicznych z przyrządem podbierajacym zamontowanym w pozycji roboczej (73 przypadki w 2009 r.) Odnotowano mniej przypadków niewłaściwego sprzęgania ciągników rolniczych z przyczepami rolniczymi i sprzętem rolniczym oraz niewielką poprawę wyposażania w osłony maszyny i urządzenia będące w ruchu, szczególnie wały przegubowo teleskopowe. Odnotowano mniej przypadków niebezpiecznej obsługi pras do słomy. W 2010 roku zmniejszyła się liczba zabieranych w pole dzieci z 71 w 2009 roku do 30, z czego 11 wykonywało prace zabronione dzieciom, 16 przebywało w strefie bezpośredniego zagrożenia, a 3 nieletnich chłopców kierowało ciągnikiem. W większości przypadków, rolnicy na prośbę wizytujących odsyłali dzieci z pola do domu. Inni twierdzili, że nie mają ich, z kim zostawić i muszą zabierać ze sobą na pole. Takie 7

8 wypowiedzi nie napawają optymizmem i dlatego należy w szerokim zakresie ukierunkować działalność profilaktyczną na bezpieczeństwo dzieci. Mimo obniżającego się w ostatnich latach wskaźnika wypadkowości na 1000 ubezpieczonych rolników, (z 30,69 w 1997r. na 12,79 w 2010r) w województwie opolskim dalej spotyka się wiele gospodarstw, w których występuje bardzo dużo zagrożeń utraty życia i zdrowia. W 124 przypadkach na 397 spostrzeżeń wizytujący stwierdzili prowadzenie prac kombajnem zbożowym, którego przekładnie przyrządu żniwnego nie były wyposażone w boczne osłony (136 przypadków na 412 kombajnów w 2009r.). Brak osłon wałów przegubowo-teleskopowych i innych części wirujących stwierdzono też przy różnych maszynach, np. przy kosiarkach do trawy, przyczepach samozbierajacych, przetrząsaczach do siana czy rozrzutnikach do obornika, jak również w przy urządzeniach własnej produkcji tzw. samoróbkach szczególnie pilarkach do drewna Wiele zagrożeń stwarzali rolnicy podczas transportu. Szczególnie dotyczyło to przemieszczania się po drogach publicznych kombajnów do zbioru zbóż z przyrządem żniwnym, zamontowanym w pozycji roboczej. Takich przypadków ujawniono 104 (w 2009 r. 73 przypadki). W trakcie kontroli odnotowano 65 przypadków niebezpiecznego wyjazdu z pola na drogę publiczną, gdzie rolnicy nie sygnalizowali manewru skrętu (w 2009 r. 70 przypadków). Podczas żniw wizytujący, analogicznie jak w poprzednim okresie spawozdawczym, stwierdzali: użytkowanie w gospodarstwach niesprawnych drabin, organizowanie w budynkach gospodarczych domowych stacji paliw zagrażających bezpieczeństwu mieszkańców wykorzystywanie rozrzutników obornika do przewozu zbóż i słomy z siedzącymi na nich ludźmi. przewozy dzieci na kombajnach i przyczepach, palenie papierosów w czasie zbioru słomy, nadmiernie zużyte ogumienie w przyczepach, przejazdy z trzema przyczepami podłączonymi do ciągnika po drogach publicznych, przewożenie osób na stopniach kombajnu w czasie zbioru zboża i na zbiorniku kombajnu, brak drabin do schodzenia z przyczepy załadowanej słomą, Odwiedzający gospodarstwa rolne spotkali się z bardzo różnym stanem bezpieczeństwa pracy poszczególnych rolników. Należy stwierdzić, iż najbezpieczniej jest w gospodarstwach uprzednio już wizytowanych przez pracowników doradztwa rolniczego. Wśród nich gospodarstwa wdrożeniowe na dzień dzisiejszy są w znacznej mierze gospodarstwami wzorcowymi w poszczególnych gminach. Lepsze wyposażenie i przygotowanie do przestrzegania zasad bhp jest efektem współpracy z Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego. W okresie sprawozdawczym, podczas przeprowadzanych wizytacji podejmowano problematykę dot. wykorzystywania przez rolników materiałów zawierających azbest. Przeważnie płyt eternitowych, zdejmowanych własnoręcznie przez rolników z dachów swoich obiektów. Prowadzono akcję uświadamiającą o szkodliwym oddziaływaniu włókien azbestu na organizm człowieka. Ponadto wizytujący zwracali uwagę na prace wykonywane przez rolników powodujące przeciążenie układu ruchu, co skutkuje późniejszymi urazami kręgosłupa. Jest to spowodowane wymuszoną pozycją w czasie pracy, obsługą maszyn, transportem ręcznych opakowań, nie przestrzeganiem norm dźwigania lub nie stosowaniem urządzeń wspomagających ręczne prace transportowe. Podczas rozmów w czasie prowadzonych wizytacji rolnicy często skarżyli się na dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego. Na propozycje zmiany przyzwyczajeń podczas wykonywanych prac polowych tylko wzruszali ramionami i zasłaniali się brakiem czasu. Wizytacje prac żniwnych przebiegały bez sytuacji konfliktowych, a rolnicy w sposób życzliwy odnosili się do prowadzonej działalności profilaktycznej. Nie odnotowano przypadku braku zgody rolnika na przeprowadzenie wizytacji jego gospodarstwa, co miało miejsce w przypadkach wizytacji prowadzonych w latach wcześniejszych. 8

9 V. DANE LICZBOWE O WYPADAKACH Rejestrację wypadków przy pracy w rolnictwie indywidualnym prowadzi Oddział Regionalny Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Opolu. Szczegóły dotyczące ilości zgłoszonych wypadków przy pracy rolniczej w latach przedstawia tabela: Lp. Lata Liczba ubezpieczonych wg stanu na 31 grudnia Zgłoszone wypadki przy pracy rolniczej ogółem w tym śmiertelne w tym dzieci do lat 15 Liczba wydanych decyzji odmawiających świadczenia Liczba wypadków na 1000 ubezpieczonych , , , , , , , , brak danych brak danych brak danych brak danych brak danych brak danych , , , , , ,79 W 2010 roku odnotowano w naszym województwie spadek liczby zdarzeń wypadkowych przy pracy rolniczej. W skali kraju, jest to jeden z najniższych wskaźników wypadków w przeliczeniu na 1000 ubezpieczonych. Zmniejszenie liczby wypadków spowodowane jest zarówno zmianami ustawowymi dotyczącymi: zmiany definicji wypadku przy pracy rolniczej, ograniczenia kręgu osób uprawnionych do jednorazowego odszkodowania z tyt. wypadku przy pracy rolniczej, jak i polepszeniem sytuacji ekonomicznej gospodarstw rolnych. Napływ dodatkowych środków finansowych w ramach dotacji unijnych wpłynął korzystnie także na warunki pracy w gospodarstwach rolnych, poprzez odnowę parku maszynowego, zwiększenie dbałości o estetykę obejść gospodarskich i poprawę stanu ekologii w produkcji rolniczej. 9

10 VI. ZGŁOSZENIA WYPADKÓW 10

11 Placówka Terenowa Liczba ubezpieczonych wg stanu na Liczba zgłoszonych wypadków wg stanu na Liczba wypadków na 1000 ubezpieczonych w latach Opole ,77 13,49 Brzeg ,75 17,13 Głubczyce ,09 10,62 Kluczbork ,10 11,31 Nysa ,22 14,41 Olesno ,41 9,20 Strzelce Opolskie ,47 14,48 Ogółem: ,58 12,97 W 2010 roku Oddział Regionalny KRUS odnotował spadek liczby zgłoszonych wypadków w 3 Placówkach Terenowych. Znaczny spadek liczby zgłoszonych wypadków w porównaniu do 2009 roku odnotowano w Placówce Terenowej w Nysie (o 21 wypadków), w Kluczborku o 16 wypadków i w Placówce Terenowej w Głubczycach o 10 wypadków. Natomiast w Oddziale Regionalnym nastąpił wzrost zgłoszonych wypadków o (19 wypadków), w Placówce Terenowej w Strzelcach Opolskich wzrost o 11 wypadków, a w Oleśnie o 9. W okresie sprawozdawczym, Oddział Regionalny KRUS w Opolu przyjął zgłoszenia 4 wypadków ze skutkiem śmiertelnym. Wypadki te odnotowano w 2010 roku na terenie działania Oddziału Regionalnego i Placówkach Terenowych w Strzelcach Opolskich, Głubczycach i Oleśnie. Dwa zdarzenia były wypadkami komunikacyjnymi, jeden rolnik zmarł nagle podczas koszenia trawy i noszenia jej w koszyku dla trzody chlewnej na skutek zatrzymania krążenia krwi i jeden wypadek śmiertelny miał miejsce podczas wykonywania prac polowych związanych ze zbiorem siana. Rolnik, nie wyłączając silnika ciągnika i napędu prasy zwijającej, usiłował w czasie pracy maszyny udrożnić zapchane słomą urządzenie. Został pochwycony przez obracającą się belę słomy i wciągnięty do komory urządzenia. W wyniku doznanych obrażeń zmarł na polu. Dokonane przez Oddział Regionalny KRUS w Opolu, porównanie rodzaju wykonywanej pracy podczas wypadku wykazało, że najwięcej wypadków, podobnie jak w latach ubiegłych, zdarza się: przy obsłudze zwierząt, przemieszczaniu się po terenie gospodarstwa, transporcie płodów rolnych i środków produkcji, przy przygotowaniu opału, wchodzeniu na wysokości, remoncie maszyn rolniczych, pracach polowych z maszynami. W czterech grupach zdarzeń, które występują najczęściej wśród wypadków zgłoszonych na terenie działania Oddziału można wyróżnić następujące przyczyny: Upadki osób zły stan nawierzchni podwórzy, ciągów komunikacyjnych, nieprawidłowy sposób wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych, niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności, niewłaściwe tempo pracy, pośpiech, niestosowanie drabin, podestów itp. przy pracach na wysokości. Pochwycenie i uderzenie przez ruchome części maszyn i urządzeń brak lub niewłaściwe osłony i zabezpieczenia, niedostateczna koncentracja uwagi na wykonywanej czynności, niewłaściwe tempo pracy, pośpiech, niewłaściwe usytuowanie urządzeń na stanowisku pracy, 11

12 brak środków ochrony indywidualnej, ukryte wady materiałowe stosowanych maszyn, urządzeń, narzędzi i obiektów budowlanych. Uderzenie, przygniecenie, pogryzienie przez zwierzęta reakcją zwierząt na nieznane bodźce i otoczenie, narowistość i agresja zwierząt, nieprawidłowy sposób obsługi. Upadek przedmiotów niewłaściwe składowanie materiałów, niedostateczna koncentracja na wykonywanej czynności, brak wiedzy na temat zagrożeń wypadkowych. Analiza okoliczności i przyczyn powstania wypadku, w większości zdarzeń wskazuje na: 1. Niewłaściwą organizację pracy ponad 67,84% zdarzeń, spowodowanych głównie: złym stanem nawierzchni podwórzy, ciągów komunikacyjnych oraz nieprawidłowym sposobem wchodzenia i schodzenia z maszyn rolniczych; niewłaściwą obsługą, warunkami bytowymi i reakcją zwierząt; brakiem lub niewłaściwym posługiwaniem się maszynami, urządzeniami i narzędziami. 2. Nieprawidłowe postępowanie rolnika ponad 18,08 % zdarzeń. 3. Niewłaściwy stan maszyn, urządzeń, narzędzi i obiektów budowlanych ponad 9,62 % zdarzeń. Poniżej przedstawiono stosowne zestawienie w zakresie kategorii przyczyn powstania wypadków: 12

13 VI. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Wojewódzka Komisja ds. Bezpieczeństwa i Higieny Pracy w Rolnictwie funkcjonuje przy Okręgowym Inspektoracie Pracy w Opolu od 1994 roku. Z satysfakcją stwierdzamy, iż praca członków Komisji, a szczególnie OR KRUS przynosi oczekiwane efekty. Mamy jednak świadomość, że nie możemy zaniechać podejmowania nowych i kontynuowania sprawdzonych inicjatyw, zmieniających przyzwyczajenia i złe nawyki ludzi gospodarujących w rolnictwie. Realizując od kilku lat określone zadania prewencji wypadkowej oraz promocji w postaci konkursów i olimpiad dla rolników i młodzieży, daje się zauważyć wzrost świadomości rolników o zagrożeniach wypadkowych, które mogą skutkować wypadkami przy pracy rolniczej. Dlatego, jednym z priorytetowych zadań Komisji musi być dalsza praca z dziećmi i młodzieżą szkolną, ponieważ to ich najłatwiej przekonać do nowoczesnej, a jednocześnie bezpiecznej pracy. Mamy nadzieję, iż praca ta przyniesie określone efekty w postaci dalszego ograniczania ryzyka zawodowego, skutkującego zmniejszaniem się ilości zagrożeń wypadkowych i chorobowych, co z kolei przełoży się na zmniejszenie ilości wypadków przy pracy rolniczej. Spostrzeżenia z przeprowadzonych wizytacji gospodarstw, pozwalają pozytywnie ocenić zmiany zachodzące na opolskiej wsi w zakresie dbałości o bezpieczeństwo i higienę pracy. Jednak intensywność występowania zagrożeń wypadkowych nie jest jednakowa dla wszystkich elementów rolniczego środowiska pracy. W wizytowanych gospodarstwach występowały elementy zagrożeń, których udział w przyczynach wypadków jest wysoki, były też i takie, których udział można potraktować jako marginalny. Dlatego kolejnym zadaniem, w celu dalszego podnoszenia świadomości i poczucia odpowiedzialności samych rolników, jak również członków ich rodzin, powinna być kontynuacja dalszej edukacji społeczności wiejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w gospodarstwie rolnym, wszelkimi dostępnymi środkami, szczególnie w miesiącach zimowych. W związku z powyższym zachodzi m.in. potrzeba dalszego: Kontynuowania, w stosunku do dzieci wiejskich, działań edukacyjnych poprzez prelekcje i różne formy konkursów (plastyczne lub literackie). Dzieci to wnikliwi obserwatorzy, poprzez obserwację swoich rodziców są wstanie wychwycić zagrożenia w gospodarstwie, a z pomocą nauczycieli możliwe jest ograniczenie lub eliminacja zagrożeń wypadkowych rozszerzenia współpracy z Komendami Związku Harcerstwa Polskiego, prowadzenia szkoleń z zakresu bezpiecznej pracy w rolnictwie wśród kadry nauczycielskiej przy współpracy z Kuratorium Oświaty, rozszerzania współpracy pomiędzy jednostkami i instytucjami działającymi na rzecz rolnictwa, utrzymywania współpracy z środkami masowego przekazu na rzecz popularyzacji problematyki, kontynuowania wizytacji warunków pracy w gospodarstwach oraz podczas prowadzonych prac polowych. Uważamy, iż celowym i zasadnym jest kontynuowanie wspólnych działań zmierzających do poprawy stanu bezpieczeństwa w rolnictwie. W szczególności widzimy potrzebę kontynuacji działalności szkoleniowej i doradczej w zakresie bhp w rolnictwie poprzez: organizację olimpiad, konkursów wiedzy o BHP w rolnictwie, konkursów plastycznych wśród najmłodszych, spotkania w szkołach z rodzicami dzieci wiejskich, szkolenia rolników, udostępnianie list kontrolnych bhp rolnikom indywidualnym i wykorzystywania ich w czasie wizytacji gospodarstw, spotkania z instruktorami ZHP. Upowszechnianie wiedzy o zagrożeniach wypadkowych jest jednym z podstawowych sposobów zapobiegania wypadkom przy pracy rolniczej. Przykłady tragicznych wydarzeń związanych z pracą w gospodarstwie rolnym, które dotknęły rolników w przeszłości, winny 13

14 stanowić bodziec do zastanowienia się przez nich oraz członków ich rodzin, szczególnie dzieci i młodzieży, którzy dotąd wypadków nie doświadczyli. Ponadto zadaniem instytucji i urzędów pracujących na rzecz środowisk wiejskich na wsi, w tym również zadaniem dla szkół, jest wyrabianie u dzieciom nawyków właściwej higieny życia i sposobów pracy, aby zminimalizować zagrożenia wypadkowe wynikające z niewłaściwego sposobu wykonywania prac (niedbalstwo, pośpiech, nieostrożność), ogólnie z niskiej kultury życia na wsi. 14