Program I Ogólnopolskiej Konferencji Dyplomantów Kierunków Przyrodniczych i Techniczno-Przyrodniczych z Udziałem Przedstawicieli

Program I Ogólnopolskiej Konferencji Dyplomantów Kierunków Przyrodniczych i Techniczno-Przyrodniczych z Udziałem Przedstawicieli Przedsiębiorstw oraz Instytucji Otoczenia Biznesu BIOPOTENCJAŁ 2015 28 września, kierunki przyrodnicze i przyrodniczo-techniczne, prezentacje ustne, Aula 008, bud. 24 10:00-10:30 Uroczyste otwarcie Konferencji Wykład plenarny I 10:30-11:00 Dr Paweł Jelec, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku UKSW Świat okiem kamery termowizyjnej 11:00-11:15 Przerwa kawowa, hol - bud. 24 Sesja I - nauki przyrodnicze, biologia człowieka i biologia medyczna - prof. nadzw. dr hab. Agata Adamczyk - Przewodnicząca 11:15-12:45 - dr hab. Agnieszka Ługowska - dr Piotr Ceryngier - mgr Monika Sankowska 11:15-11:25 Magdalena Stecka, Joanna Grzelak Warunki bytowe a reakcja neuro-mięśniowa młodzieży gimnazjalnej Aneta Sikorska, Anna Siniarska-Wolańska 11:25-11:35 Cechy somatyczne dziewcząt warszawskich w zależności od wybranych czynników środowiskowych i wieku dojrzewania (czynnik genetyczny) Anna Figiel-Dąbrowska, Patrycja Siedlecka, Krystyna Domańska-Janik, Anna 11:35-11:45 Sarnowska Charakterystyka fenotypowa i zastosowanie terapeutyczne ludzkich mezenchymalnych komórek macierzystych izolowanych z tkanki tłuszczowej Wioleta Olczyk, Joanna Nieczuja-Dwojacka 11:45-11:55 Próba weryfikacji dostępnych metod badania płci na podstawie szkieletu postkranialnego w populacji z Radomia (XVIII i XIX wieku) 11:55-12:45 Dyskusja 12:45-13:30 Przerwa obiadowa, stołówka - bud. 21 Wykład plenarny II 13:30-14:00 Prof. dr hab. Piotr Matyjasiak, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku UKSW Ptaki na lotniskach Sesja II - nauki przyrodniczo-techniczne, biologia ogólna i środowiskowa, 14:30-16:00 inżynieria środowiska - prof. dr hab. Rafał Miłaszewski - Przewodniczący - dr inż. Piotr Borowski 1

- dr inż. Paweł Bartoszczuk - dr inż. Paweł Grzegorzewicz Mateusz Wróblewski 14:30-14:45 Normy bezpieczeństwa w ujęciu MAEA Robert Hanczaruk 14:45-15:00 Zależności pomiędzy roślinnością a czynnikami siedliskowymi na przykładzie górnego odcinka doliny rzeki Kłodnicy Michał Szopiński, Albert Janota, Joanna Morończyk, Paulina Zieleźnik, Szymon 15:00-15:15 Rusinowski, Dawid Gerc, Krzysztof Sitko Wpływ BAP i kinetyny na mikropropagację tłustoszy (Pinguicula sp. L) Albert Janota, Michał Szopiński, Krzysztof Sitko, Monika Naprzał, Eugeniusz Małkowski 15:15-15:30 Zjawisko hormezy u roślin zależności między wzrostem, a zawartością H2O2 i auksyn w siewkach kukurydzy traktowanych kadmem i ołowiem 16:00-16:15 Przerwa kawowa, hol - bud. 24 16:15-17:00 Wręczenie nagród za najlepsze prezentacje 29 września, blok spotkań informacyjnych przygotowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie, Aula 008, bud. 24 10:00-11:00 Znaczenia kompetencji tzw. miękkich w procesie poszukiwania pracy 11:00-12:00 Przygotowania do poszukiwania pracy i udziału w procesach rekrutacyjnych 12:00-13:00 Przerwa obiadowa, stołówka - bud. 21 13:00-15:00 Działalność gospodarcza jako alternatywna forma kariery zawodowej 15:00-15:15 Przerwa kawowa, hol - bud. 24 15:15-16:45 Zasady podejmowania pracy za granicą w ramach sieci EURES 16:45-17:15 Zakończenie konferencji 2

ABSTRAKTY WARUNKI BYTOWE A REAKCJA NEURO-MIĘŚNIOWA MŁODZIEŻY GIMNAZJALNEJ Stecka Magdalena, Grzelak Joanna Zakład Biologii Człowieka, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa e-mail: stecka.magda@gmail.com Wstęp: Na funkcje motoryczne człowieka składają się umiejętności kondycyjne i koordynacyjne, warunkujące przebieg ruchu. W kształtowaniu się cech morfo-funkcjonalnych oprócz uwarunkowań genetycznych, istotną rolę odgrywają tryb życia oraz czynniki środowiskowe, w tym status społecznoekonomiczny rodziny. Cel: Celem pracy było zbadanie reakcji neuro-mięśniowej w zależności od budowy ciała oraz warunków bytowych badanej młodzieży gimnazjalnej. Materiał i metody: Badania przeprowadzono w 2014 roku w 3 gimnazjach z okolic Warszawy. W pracy wykorzystano dane dla 244 uczniów w wieku 13-17 lat. Reakcję neuro-mięśniową oceniano na podstawie: szybkości reakcji, czasu reakcji prostej kończyny górnej i dolnej oraz orientacji przestrzennej. Wykonano pomiary ciała, a na ich podstawie obliczono wskaźniki. Do oceny warunków bytowych oraz stylu życia młodzieży posłużyła ankieta wypełniania przez badanych. Wyniki: Analiza wykazała niewielką zależność pomiędzy budową ciała a wynikami testów psychomotorycznych. Masa ciała różnicowała średni czas reakcji ręki: największy miały osoby o niskiej masie ciała. Wskaźnik barkowo-wzrostowy różnicował orientację przestrzenną: największy czas miały osoby o dużych wartościach wskaźnika. Badano również wpływ warunków środowiskowych na reakcję neuro-mięśniową. Analiza wykazała, iż uprawianie sportu ujemnie koreluje z czasem reakcji ręki im więcej dziecko ćwiczy tym krótszy czas reakcji. Na czas reakcji kończyny dolnej wpływa wielkość rodziny oraz status ekonomiczny. Pierwszy czynnik koreluje dodatnio im większa rodzina tym dłuższy czas reakcji, drugi ujemnie - im lepsze warunki bytowe tym krótszy czas reakcji. Status ekonomiczny oraz udział w zajęciach sportowych wpływają na orientację przestrzenną młodzieży. Im niższy status ekonomiczny oraz niższa aktywność fizyczna, tym gorsza orientacja w przestrzeni. Wyniki te są zgodne z doniesieniami innych autorów: w literaturze podkreśla się korelację pomiędzy statusem społeczno ekonomicznym a poziomem aktywności fizycznej i sprawnością fizyczną. Wnioski: Stwierdzono niewielką zależność między budową ciała i reakcją neuro-mięśniową. Na kształtowanie się cech motorycznych wpływ miały przede wszystkim warunki bytowe i aktywność fizyczna. 3

CECHY SOMATYCZNE DZIEWCZĄT WARSZAWSKICH W ZALEŻNOŚCI OD WYBRANYCH CZYNNIKÓW ŚRODOWISKOWYCH I WIEKU DOJRZEWANIA (CZYNNIK GENETYCZNY) Aneta Sikorska, Anna Siniarska-Wolańska 1 Zakład Biologii Człowieka, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie a.sikorska@brown-co.pl Wstęp: Zarówno cechy budowy, jak i proporcje ciała zależne są od wspólnego wpływu czynników genetycznych i środowiskowych. Cel: Celem pracy była ocena wpływu wybranych czynników środowiskowych i wieku dojrzewania na cechy budowy i proporcji ciała dziewcząt warszawskich. Materiał i metody: Badania zostały przeprowadzone w Warszawie w latach 2012-2013. Do celów niniejszej pracy wykorzystano dane zebrane dla 171 dziewcząt w wieku 12-20 lat. Informacje ankietowe uzyskane od rodziców obejmowały: datę urodzenia badanego, wykształcenie i zawód rodziców oraz liczbę rodzeństwa. Badane dziewczęta dostarczyły informacji dotyczących: oceny własnej aktywności fizycznej i poziomu stresu w szkole i w domu oraz wieku dojrzewania (wiek menarche). Pomiary antropologiczne obejmowały: wysokość i masę ciała, wysokości: acromion, suprasternale, dactylion i siedzeniową, obwody: ramienia, pasa, bioder i klatki piersiowej oraz grubość fałdów skórno- tłuszczowych na ramieniu, pod łopatką i na brzuchu. Pomiary posłużyły do wyliczenia wskaźników proporcji ciała. Zastosowano analizę głównych składowych z rotacją Varimax z normalizacją Kaisera, która pozwoliła na wyodrębnienie czterech niezależnych czynników: F1- status społeczno-ekonomiczny (SSE), F2- stres, F3- wielkość rodziny, F4- wiek menarche. Regresja liniowa pozwoliła na ocenę związku czterech czynników z cechami budowy ciała. Wyniki: Wyniki badań wykazały, że dziewczęta pochodzące z lepszego SSE oraz bardziej aktywne fizycznie posiadały: większą wysokość ciała, niższe: BMI i wskaźnik Marty ego, dłuższe kończyny górne i dolne, mniejszy obwód ramienia i pasa oraz mniejsze zasoby tkanki tłuszczowej na ramieniu, pod łopatką i na brzuchu w porównaniu z dziewczętami z gorszego SSE, które były mniej aktywne fizycznie (F1). Dziewczęta pochodzące z większych rodzin charakteryzowały się mniejszym obwodem klatki piersiowej i mniejszymi zasobami podskórnej tkanki tłuszczowej w porównaniu z tymi pochodzącymi z mniejszych rodzin (F3). Dziewczęta późno dojrzewające posiadały dłuższe kończyny dolne i mniejszy obwód bioder w porównaniu z wcześnie dojrzewającymi (F4). Brak związku badanych cech somatycznych z czynnikiem F2, dotyczącym poziomu stresu w domu i w szkole. Wnioski: Wzięte pod uwagę czynniki środowiskowe oraz wiek dojrzewania mają wpływ na budowę i proporcje ciała badanych dziewcząt. 4

CHARAKTERYSTYKA FENOTYPOWA I ZASTOSOWANIE TERAPEUTYCZNE LUDZKICH MEZENCHYMALNYCH KOMÓREK MACIERZYSTYCH IZOLOWANYCH Z TKANKI TŁUSZCZOWEJ Anna Figiel-Dąbrowska 1, Patrycja Siedlecka 1, Krystyna Domańska-Janik 1, Anna Sarnowska 1,2 Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN: 1 Pracownia Bioinżynierii Komórek Macierzystych 2 Platforma Badań Translacyjnych w zakresie Medycyny Regeneracyjnej ania.dabrowska2703@gmail.com Wstęp: Zastosowanie mezenchymalnych komórek macierzystych w medycynie regeneracyjnej stwarza nadzieję na skuteczną terapię chorób dotychczas nieuleczalnych/trudnoleczących się. Terapeutyczne działanie komórek macierzystych zostało potwierdzone w niezależnych badaniach, jednak ich powszechne, kliniczne zastosowanie wymaga opracowania szczegółowych protokołów prowadzących do bezpiecznego i wydajnego pozyskiwania i namnażania komórek. Zgodnie z doniesieniami literaturowymi tkanka tłuszczowa jest łatwo dostępnym i bogatym źródłem autologicznych komórek macierzystych. Cel: Przeprowadzone badania miały na celu: opracowanie do użytku klinicznego metody izolacji ludzkich mezenchymalnych komórek macierzystych z podskórnej tkanki tłuszczowej (ASC), ich charakterystykę, ustalenie optymalnych warunków hodowli i namnażania materiału do przeszczepu oraz opracowanie sposobu podawania otrzymanych komórek na trudno gojące się rany. Materiał i metoda: ASC wyizolowane własną metodą enzymatyczną scharakteryzowano z zastosowaniem cytometrii przepływowej i barwień immunocytochemicznych. Hodowlę długoterminową przeprowadzono w dwóch wariantach: 5% lub 21% stężeniu parcjalnym tlenu, w których oceniono: czas podwojenia populacji (PDT), skumulowany czas podwojeń populacji (CPDs) i ilość starzejących się komórek. Ocenie poddano także zdolność do różnicowania w kierunku adipocytów, chondrocytów i osteoblastów oraz potencjał do waskulogenezy. W celu opracowania metody naskórnego podawania ASC, komórki współhodowano z ludzkimi fibroblastami lub nasiewano na opatrunki stosowane na rany i odleżyny. Następnie oceniano ich przeżywalność, integrację i zdolność do różnicowania. Opracowano również technikę bezpośredniego nasiewania ASC na ranę za pomocą irygatora. Wyniki: Wyniki doświadczeń wykazały, że zmodyfikowana metoda enzymatycznej izolacji ASC jest powtarzalna i wydajna, a pozyskana frakcja komórek posiada mezenchymalny i multipotencjalny charakter. Potwierdzono również właściwości waskuloprotekcyjne otrzymanych komórek. Na podstawie przeprowadzonej analizy dynamiki hodowli w różnych warunkach tlenowych stwierdzono szybszą proliferację i wolniejsze tempo senescencji komórek w warunkach fizjoksji (5 O2). Pozyskane i namnożone ASC podawane naskórnie, bezpośrednio na miejsce uszkodzenia za pomocą irygatora lub nakładane na uszkodzoną tkankę wraz z dotychczas stosowanymi w klinice opatrunkami, stymulują proliferację fibroblastów i regenerację naczyń krwionośnych. Wnioski: Otrzymane naszą metodą mezenchymalne komórki macierzyste, namnożone w sprecyzowanych eksperymentalnie warunkach, mogą być stosowane w leczeniu trudno gojących się ran skórnych. Badania były finansowane z grantów NCN Nr 6430/B/P01/2011/40 i 2011/01/B/NZ3/05401 5

PRÓBA WERYFIKACJI DOSTĘPNYCH METOD BADANIA PŁCI NA PODSTAWIE SZKIELETU POSTKRANIALNEGO W POPULACJI Z RADOMIA (XVIII I XIX WIEKU) Wioleta Olczyk, Joanna Nieczuja-Dwojacka Zakład Biologii Człowieka, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie wioletaolczyk@wp.pl Wstęp: W pracy tej przedstawiono wyniki badań antropometrycznych przeprowadzonych na materiale kostnym pochodzącym z XVIII wieku z Doliny Mlecznej w Radomiu w województwie Mazowieckim. Materiał osteologiczny, który opracowywano w badaniach stanowi własność Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie. Cel: W poniższej pracy podjęto próbę oceny płci na postawie materiału kostnego. Materiał i metoda: Wykorzystano znane metody metryczne i niemetryczne weryfikacji płci. Badaniom poddano 42 osobników. Pomiary zostały wykonane na kościach czaszki i miednicy, które stanowiły dane referencyjne oraz na kościach szkieletu postkranialnego. Wyniki: Z badań wynika, że kość promieniowa, ramienna, piszczelowa i udowa dają wiarygodne wyniki wyłącznie podczas ich opracowywania metodami metrycznymi. Metody metryczne jak i niemetryczne są przydatne w przypadku oceny płci na podstawie łopatki i obojczyka. Natomiast, kość skokowa jest istotnym wskaźnikiem podczas obserwacji metodami niemetrycznymi. Wykorzystane metody pomiarowe wskazują, że kość łokciowa nie jest istotnym wskaźnikiem podczas weryfikacji płci. Wnioski: Analiza zastosowanych metod weryfikacji płci na XIX-wiecznym materiale osteologicznym z Radomia wykazała, że większość wykorzystanych metod metrycznych może być podstawią weryfikacji płci. 6

NORMY BEZPIECZEŃSTWA W UJĘCIU MAEA Mateusz Wróblewski Inżynieria Środowiska, Wydział Biologii i Nauk o Środowisku, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie mwroblewski2309@gmail.com Wstęp: Tematem mojej pracy j są normy bezpieczeństwa w ujęciu MAEA. Pracą dotyczy energetyki jądrowej dokładniej bezpieczeństwa obiektów jądrowych. Cel: Celem mojej pracy jest ukazanie wpływu jaki MAEA wywarła na poprawę bezpieczniejszego wykorzystania energetyki jądrowej na świecie. Ukazanie działalności organizacji nie tylko związanej z pracą elektrowni jądrowych. Materiał i metoda: W celu wyjaśnienia potrzeby zastosowania norm przez agencję podane zostają przykłady reaktorów oraz podstawowe informację związane z ich pracą (np. temperatura chłodziwa oraz rodzaj paliwa). W mojej pracy ukazuję wpływ aspektu bezpieczeństwa na rozwój generacji reaktorów jądrowych, również zostają one ogólnie omówione. Praca skupia się dokładnie na podziale dokumentacji ściśle związanej z normami bezpieczeństwa jak również na ogólnej strukturze MAEA. Wpływie jej serii bezpieczeństwa na powstanie III generacji reaktorów w tym krótkie omówienie cech charakteryzujących tą generacje. Wyniki: Po zebraniu informacji doszedłem do następujących wniosków. Cała III generacja reaktorów powstała w oparciu o normy bezpieczeństwa MAEA, jest wynikiem wprowadzenia nowych przepisów dotyczących bezpieczeństwa w planowaniu, budowie oraz eksploatacji elektrowni jądrowej lub reaktora badawczego. Agencja nie tylko stara się jedynie o poprawę wydajności bezpieczeństwa ośrodków jądrowych ale również o poprawę aspektu ekonomicznego. Wnioski: Powstające ośrodki jądrowe mają być opłacalne dla inwestorów mimo dodatkowych kosztów koniecznych ze względu na bezpieczeństwo. 7

ZALEŻNOŚCI POMIĘDZY ROŚLINNOŚCIĄ A CZYNNIKAMI SIEDLISKOWYMI NA PRZYKŁADZIE GÓRNEGO ODCINKA DOLINY RZEKI KŁODNICY Robert Hanczaruk Katedra Botaniki i Ochrony Przyrody; Wydział Biologii i Ochrony Środowiska; Uniwersytet Śląski roberthanczaruk@gmail.com Wstęp: Kłodnica wraz z dopływami (Bytomka, Czarniawka, Jamna, Potok Bielszowicki) to jedna z głównych rzek konurbacji górnośląskiej. Jej długość wynosi 75.3 km i przepływa przez takie miasta aglomeracji katowickiej jak: Katowice, Ruda Śląska, Zabrze oraz Gliwice. Za obszar badań wybrano 700-metrowy odcinek końcowej części górnego odcinka doliny Kłodnicy, leżący na obszarze miasta Gliwice (Wyżyna Śląska). W przeszłości ten odcinek rzeki porastały zarośla wierzbowe oraz łęgi wierzbowe i wierzbowo-topolowe. Dzisiejszy krajobraz doliny rzeki został w dużym stopniu ukształtowany w wyniku oddziaływania człowieka (regulacja koryta, techniczna zabudowa brzegów, wycinka naturalnej roślinności oraz nasadzenia niezgodne z typem siedliska, zrzuty ścieków bytowogospodarczych i przemysłowych, a także słonych wód dołowych z kopalń węgla kamiennego). Cel: Celem badań podań podjętych w 2014 roku było: (i) przedstawienie aktualnego zróżnicowania roślinności wykształconej wzdłuż brzegów Kłodnicy, (ii) przeanalizowanie siedlisk zbiorowisk pod kątem wybranych parametrów fizyko-chemicznych podłoża, (iii) określenie zależności pomiędzy czynnikami abiotycznymi siedliska, a składem florystycznym występujących tam zbiorowisk roślinnych, (iv) przedstawienie różnych scenariuszy rewitalizacji tego odcinka doliny Kłodnicy. Materiał i metoda: W terenie wykonano 28 zdjęć fitosocjologicznych w jednorodnych płatach roślinności oraz pobrano mieszane próby glebowe, które następnie przeanalizowano pod kątem takich parametrów jak: skład granulometryczny, kwasowość gleb, zawartość węglanu wapnia, pojemność wodna (WHC%), straty prażenia (LOI), zawartość N Kjeldahla, zawartość metali ciężkich (Zn, Cd, Mn, Cu, Pb, Fe). Zdjęcia fitosocjologiczne sklasyfikowano wykorzystując metodę grupowania Warda oraz odległość euklidesową. Dla poszczególnych grup zdjęć wyznaczono gatunki diagnostyczne (współczynnik wierności phi > 20), gatunki dominujące (pokrycie > 25%, w co najmniej 20% wszystkich zdjęć fitosocjologicznych), gatunki stałe (frekwencja 50%) oraz obliczono wskaźnik różnorodności Shannona-Wienera (H). Aby przedstawić ogólny wzorzec zróżnicowania składu gatunkowego całego zbioru danych wykonano nietendencyjną analizę zgodności (Detrended Correspondence Analysis, DCA) nakładając pasywnie na diagram wartości liczb Ellenberga (L, T, F, R, N). Wartości dla prób względem I-II osi DCA skorelowano ze średnimi wartościami liczb Ellenberga (Ellenberg i in. 1992). Natomiast, aby określić zależności pomiędzy zróżnicowaniem gatunkowym zbiorowisk roślinnych a parametrami fizyko-chemicznymi gleb wykonano kanoniczną analizę zgodności (Canonical Correspondence Analysis, CCA). Wyniki: W wyniku przeprowadzonej klasyfikacji roślinności wyodrębniono 6 grup zdjęć fitosocjologicznych, które liczyły od 2 do 8 zdjęć fitosocjologicznych oraz od 13 do 30 gatunków roślin naczyniowych. Płaty z wyższą frekwencją i pokryciem Aegopodium podagraria współtworzyły głównie gatunki okrajków nitrofilnych rzędu Convolvuletalia sepium. W części płatów wyższe pokrycie osiągały gatunki obce (Reynoutria japonica, Impatiens parviflora). Fitocenozy te odnotowywano głównie na 8

zachodnim brzegu doliny Kłodnicy, w miejscach płaskich oraz nachylonych. Odznaczały się one najniższym bogactwem gatunkowym (średnia liczba gatunków 7) oraz najniższymi średnimi wartościami wskaźnika Shannona-Wienera (H=1.07). Grupę zdjęć Phragmites australis i Bromus inermis, współtworzyły poza gatunkami diagnostycznymi, inne gatunki traw tj. Arrhenatherum elatius, Dactylis glomerata oraz gatunki siedlisk nitrofilnych. Z gatunków obcych wyższą frekwencję w płatach miały Solidago canadensis oraz S. gigantea. Fitocenozy te wykształciły się blisko nurtu rzeki, głównie wzdłuż zachodniego brzegu doliny Kłodnicy. Średnia wartość wskaźnika Shannona-Wienera dla opisywanej grupy wyniosła H=1.42, a bogactwo gatunkowe 10. Grupę zdjęć z Chelidonium majus i Galeopsis pubescens współtworzyły głównie gatunki okrajków nitrofilnych (Geum urbanum, Eupatorium cannabinum) oraz ruderalne (Armoracia rusticana, Conyza canadensis, Lactuca serriola, Solanum nigrum) oraz Humulus lupulus. Z wyższą frekwencją w płatach wystąpiła również nawłoć kanadyjska Solidago canadensis. Płaty zbiorowiska odnotowywano głównie wzdłuż zachodniego brzegu doliny Kłodnicy. Średnia wartość wskaźnika Shannona-Wienera dla tej grupy zdjęć wynosiła H=1.42 a liczba gatunków 11. Grupę zdjęć Calamagrostis epigejos i Solidago gigantea współtworzyły gatunki siedlisk ugorowych, np. Bromus inermis, Elymus repens, gatunki łąkowe, np. Achillea millefolium, Agrostis gigantea, Dactylis glomerata, a także gatunki siedlisk nitrofilnych, np. Calystegia sepium, Clematis vitalba, Urtica dioica. Te najbardziej różnorodne płaty (średnia wartość wskaźnika Shannona-Wienera H=1.61) tworzyło średnio 13 gatunków i występowały one głównie na wschodnim brzegu doliny. Grupę zdjęć z takimi gatunkami diagnostycznymi jak Helianthus tuberosus oraz Chenopodium album, Lolium perenne, Poa trivialis współtworzyły gatunki siedlisk ruderalnych i okrajków nitrofilnych tj. Artemisia vulgaris, Chenopodium album (gatunek stały), Calystegia sepium, Urtica dioica oraz gatunki łąkowe. Bogactwo gatunkowe płatów wynosiło średnio 11 gatunków a wskaźnik różnorodności H = 1.421. Fitocenozy obserwowano głównie na wschodnim brzegu Kłodnicy. Grupę zdjęć z Aster novi-belgii ssp. novi-belgii współtworzyły obok dominanta gatunki siedlisk łąkowych np. Festuca pratensis, Lathyrus pratensis, Phleum pratense, Poa pratensis, a także Elymys repens, czy Rubus caesius. Płaty współtworzyło średnio 11 gatunków a średnia wartość wskaźnika Shannona-Wienera wynosiła 1.55. Fitocenozy zbiorowiska porastały głównie wschodni brzeg Kłodnicy. Analiza DCA wykazała obecność długiego gradientu wzdłuż I osi DCA (5.048 jednostek SD). I oś DCA była ona skorelowana z takimi wartościami liczb Ellenberga, jak światło (0.456), odczyn gleby (0.370), produktywność (-0.278). Analiza CCA wykazała zależności pomiędzy składem florystycznym roślinności górnego odcinka doliny Kłodnicy a wybranymi abiotycznymi zmiennymi środowiskowymi. Grupa zdjęć z Chelidonium majus, Galeopsis pubescens, Geum urbanum, związana była z siedliskami o niższym ph, niższą zawartością węglanu wapnia, zaś o wyższej pojemności wodnej i o podwyższonej koncentracji Pb, Cd, Cu, Mn. Płaty z dominacją Aegopodium podagraria występowały na glebach bardziej kwaśnych o podwyższonej zawartości azotu, ale o mniejszej zawartości węglanu wapnia. Zbiorowiska budowane przez Phragmites australis oraz Bromus inermis przywiązane były do gleb o wyższej zawartości frakcji piaszczystej w glebie, o wyższej zawartości materii organicznej (LOI) i wyższej wartości przewodności elektrolitycznej (EC). Płaty współtworzone przez Calamagrostis epigejos oraz Solidago gigantea związane były z podłożem o wyższym ph, wyższej zawartości węglanu wapnia CaCO3 oraz o wyższym stężeniu całkowitym Zn oraz Fe, 9

natomiast o mniejszej zdolności gleby do zatrzymywania wody (WHC%) i o mniejszej zawartości N, zaś z wyższym udziałem drobnych frakcji (części spławianych) w składzie granulometrycznym. Fitocenozy zdominowane przez gatunki inwazyjne, takie jak Helianthus tuberosus oraz Aster novibelgii ssp. novi-belgii przywiązane były do gleb o niższej zawartości całkowitego azotu i materii organicznej (LOI) oraz o niższej przewodności elektrolitycznej (EC). Wnioski: Wyniki badań mogą być wykorzystane w rewitalizacji doliny Kłodnicy oraz położonego w pobliżu zaniedbanego Parku Chrobrego. Optymalnym efektem rewitalizacji tego odcinka doliny Kłodnicy byłoby z jednej strony stworzenie miejsca wypoczynku i rekreacji dla mieszkańców Gliwic, włączając studentów znajdującej się w pobliżu Politechniki Śląskiej, a z drugiej zaś strony ostoi różnorodności biologicznej w samym sercu 180-tysięcznego miasta. Planowane zabiegi rewitalizacji mogłyby obejmować: - usunięcie gatunków inwazyjnych (Aster novi-belgii ssp. novi-belgii, Helianthus tuberosus, Impatiens parviflora, Reynoutria japonica, Solidago canadensis, S. gigantea), - odtworzenie występujących tutaj dawniej zarośli wierzbowych i łęgów wierzbowo-topolowych oraz podsadzenie gatunków typowych dla tego typu siedlisk, - wkomponowanie w krajobraz doliny występujących tutaj zbiorowisk roślinnych szczególnie z licznym udziałem pnączy tj. Calystegia sepium, Humulus lupulus, łąki świeżej z Arrhenatherum elatius, zbiorowisk szuwarowych czy zbiorowisk okrajków nitrofilnych, - uporządkowanie zachodniego brzegu Kłodnicy postawienie ławek, wykorzystanie istniejących i stworzenie nowych ścieżek rowerowych i biegowych dla aktywnego wypoczynku, miejsca ćwiczeń, urozmaicenie i zabezpieczenie placu zabaw dla dzieci. 10

WPŁYW BAP I KINETYNY NA MIKROPROPAGACJĘ TŁUSTOSZY (PINGUICULA SP. L) Michał Szopiński 1, Albert Janota 1, Joanna Morończyk 2, Paulina Zieleźnik 3, Szymon Rusinowski 4, Dawid Gerc 2, Krzysztof Sitko 1 1 Katedra Fizjologii Roślin. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski 2 Katedra Genetyki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski 3 Katedra Biologii Komórki, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski 4 Zespół Fitoremediacji, Zakład Biotechnologii Środowiskowych, Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych mszopinski@us.edu.pl Wstęp: W prezentowanych badaniach przetestowano wpływ dwóch cytokinin na mikropropagację 6 gatunków tłustoszy (Pinguicula L.) strefy umiarkowanej. Cel: Celem pracy było ustalenie skutecznego protokołu do mikropropagacji kilku gatunków tłustoszy, spośród których część zagrożona jest wyginięciem. Materiał i metoda: Nasiona wysiane były na pożywkę Orchimax z dodatkiem 15 mg/l GA3. Po kiełkowaniu, siewki z każdego gatunku przenoszone były na pożywkę Orchimax z dodatkiem 1 mg/l kinetyny lub 2 mg/l benzyloadeniny (BAP). Po każdych 3 tygodniach hodowli in vitro rośliny były pasażowane. Po zakończeniu eksperymentu zliczono wszystkie zregenerowane rośliny, na podstawie czego obliczono zarówno produktywność, jak i efektywność obu metod. Wyniki: Najwyższą kiełkowalność (70%) wykazały P. lusitanica i P. macroceras. Najwyższa produktywność w eksperymencie mikropropagacyjnym wykazana została dla P. lusitanica, w przypadku którego z 1 nasiona uzyskano blisko 100 roślin, niezależnie od stosowanego hormonu. P. longifolia subsp. longifolia oraz Pinguicula vulgaris f. bicolor wykazały bardzo niski poziom kiełkowalności. Dla tych gatunków zaobserwowano znacznie wyższą produktywność mikropropagacji przy zastosowaniu BAP, niż kinetyny. Obydwie stosowane cytokininy wydajnie indukowały regenerację badanych gatunków Pinguicula, jednakże silniejszy efekt propagacji widoczny był u roślin traktowanych kinetyną, niż w przypadku BAP. Wnioski: Różne gatunki Pinguicula strefy umiarkowanej mogą być skutecznie mikropropagowane z wykorzystaniem wyżej wymienionych protokołów. Jednakże zarówno efektywność kiełkowania nasion, jak i produktywność mikropropagacji jest cechą wysoce gatunkowo-specyficzną. Mikropropagacja może być wykorzystana, jako szybka i niedroga metoda rozmnażania Pinguicula sp., co może stanowić praktyczne narzędzie w zapobieganiu wymierania ich populacji naturalnych. 11

ZJAWISKO HORMEZY U ROŚLIN ZALEŻNOŚCI MIĘDZY WZROSTEM, A ZAWARTOŚCIĄ H2O2 I AUKSYN W SIEWKACH KUKURYDZY TRAKTOWANYCH KADMEM I OŁOWIEM Albert Janota, Michał Szopiński, Krzysztof Sitko, Monika Naprzał, Eugeniusz Małkowski Katedra Fizjologii Roślin, Wydział Biologii i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Śląski w Katowicach ajanota@us.edu.pl Wstęp: Zjawisko stymulacji wzrostu indukowanej przez niskie stężenia toksycznych substancji, takich jak metale ciężkie, zostało zdefiniowane jako hormeza (Poschenrieder i in., 2013). Cel: Celem pracy było zbadanie zależności między zawartością auksyn i H2O2 a wystąpieniem zjawiska hormezy indukowanego działaniem kadmu i ołowiu w siewkach kukurydzy. Materiał i metody: Eksperyment był prowadzony na jednakowych, czterodniowych siewkach kukurydzy kultywaru Lokata. Przez kolejne 7 dni siewki rosły w kulturach hydroponicznych na pożywce kontrolnej. Po tym czasie wymieniono pożywkę we wszystkich pojemnikach i dodano CdCl2 lub PbCl2 w stężeniach 0,25; 0,5; 1,0; 2,5; 5,0; 10,0; 25,0; 50,0 i 100,0 µm. Po czterech dniach wzrostu na pożywce z metalem ciężkim dokonywano pomiaru długości korzeni i liści oraz z użyciem spektrofotometru mierzono w nich zawartość auksyn i H2O2. Wyniki: W pędach toksyczny wpływ kadmu był bardziej zauważalny, niż wpływ ołowiu. Efekt hormetyczny wystąpił w pędach siewek traktowanych zarówno ołowiem, jak i kadmem, odpowiednio w stężeniu 5.0 µm i 10.0 µm. W przypadku korzeni efekt hormetyczny był obserwowany w siewkach traktowanych ołowiem w stężeniu 2.5 µm. Nie zaobserwowano hormezy w korzeniach roślin traktowanych kadmem. Pomiary prowadzone dla roślin traktowanych obydwoma metalami ciężkimi wykazały dodatnią korelację pomiędzy zawartością auksyn i nadtlenku wodoru w pędach, a ich wzrostem. Wykazano wzrost zawartości auksyn i H2O2 w tkankach traktowanych kadmem i ołowiem, co może mieć związek z efektem hormetycznym. Ponadto, w korzeniach roślin traktowanych ołowiem wykazano dodatnią korelację między zawartością auksyn i nadtlenku wodoru, a wzrostem elongacyjnym. Wnioski: Zależności pomiędzy wzrostem, a zawartością nadtlenku wodoru i auksyn w tkankach, stanowią prawdopodobną przyczynę zjawiska hormezy w roślinach. 12