Dyrekcja Generalna ds. Komunikacji DZIAŁ BADANIA OPINII PUBLICZNEJ Bruksela, 15/10/2008 r. ZMIANY KLIMATU Specjalne wydanie Eurobarometru nr 300 Wiosna 2008 Pierwsze wstępne wyniki: średnia europejska i główne tendencje krajowe Osoby badane: 15+ Obszar badania: Okres badania: 25 marca - 4 maja 2008 r. UWAGA: Ogólna analiza znajduje się w podsumowaniu analitycznym. I. PROBLEM TERMINOLOGICZNY Dzięki zastosowaniu techniki split ballot 1 wykazano, że określenia zmiany klimatu i globalne ocieplenie są synonimami w opinii badanych i mogą być używane zamiennie. II. POSTRZEGANIE ZMIAN KLIMATU 1. Identyfikacja zmian klimatu jako ważnego problemu Który z następujących problemów uważa Pan/Pani za najważniejszy dla całego świata? [Na pierwszym miejscu i kolejno] (Q1) Problemy światowe Ubóstwo, niedobór żywności i wody pitnej 68% Zmiany klimatu 62% Międzynarodowy terroryzm 53% Konflikty zbrojne 38% Poważny regres gospodarki światowej 24% Rozprzestrzenienie się choroby zakaźnej 23% Rozprzestrzenianie broni jądrowej 23% Wzrost liczby ludności na świecie 19% Trudno powiedzieć 3% 1 Połowie badanych zadano dwa pytania z użyciem terminu globalne ocieplenie, a drugiej połowie z wykorzystaniem wyrażenia zmiany klimatu. Nie stwierdzono istotnej różnicy w odpowiedziach na te dwa pytania.
Różnice w poszczególnych krajach: Zmiany klimatyczne postrzegane są jako ważny problem w przeważającej większości krajów UE. Najwięcej osób postrzega je w ten sposób na Cyprze (92%), w Grecji (90%) i w Słowenii (80%). Kraje, w których zmiany klimatyczne postrzegane są w najmniejszym stopniu jako problem ważny, to Włochy (47%), Portugalia (47%) i Czechy (45%). Kryteria socjodemograficzne: Młodzi ludzie między 15 a 24 rokiem życia (67%), studenci (69%) oraz osoby, które kształciły się do 20 roku życia lub dłużej (67%) stanowią grupę najbardziej przekonaną o tym, że zmiany klimatu są ważnym problemem dla świata. Opinię tę podziela 64% mężczyzn i 60% kobiet. 2. Waga problemu A na ile ważny problem stanowią aktualnie w Pana/Pani opinii zmiany klimatu? Proszę posłużyć się skalą od 1 do 10, gdzie 1 oznacza, że nie jest to wcale ważny problem, a 10, że jest to niezwykle ważny problem (Q2). Waga problemu Bardzo ważny problem (7-10) 75% Umiarkowanie ważny problem (5-6) 15% Nieważny problem (1-4) 7% Trudno powiedzieć 3% Różnice w poszczególnych krajach: Zmiany klimatu są najczęściej postrzegane jako bardzo ważny problem w większości państw członkowskich: - najbardziej: na Cyprze (96%), w Grecji (95%) i w Słowenii (89%). - najmniej: w Wielkiej Brytanii (59%), Estonii (63%) i Holandii (62%). Za wyjątkiem Włoch (74%), kraje śródziemnomorskie sytuują się powyżej średniej europejskiej: Cypr (96%), Grecja (95%), Malta (88%), Francja (84%) i Hiszpania (83%). Najwięcej respondentów, którzy nie udzielili odpowiedzi jest w Rumunii (12%) i Bułgarii (11%). III. INFORMACJE Czy uważa Pan/Pani, że jest Pan/Pani dobrze, czy źle poinformowany/poinformowana w kwestii...? (Q3) 2/8
Bardzo dobrze Raczej dobrze Niezbyt dobrze różnych przyczyn zmian klimatu 9% 47% 32% 9% różnych skutków zmian klimatu 9% 47% 32% 9% sposobów, w jakie możemy przeciwdziałać zmianom klimatu Bardzo źle 8% 44% 35% 10% Różnice w poszczególnych krajach: Obywatele, którzy uważają się za najlepiej poinformowanych w odniesieniu do trzech kwestii pochodzą z krajów północy Europy (Szwecja, Finlandia, Dania i Holandia) 2. Obywatele, którzy uważają się za najgorzej poinformowanych pochodzą z Portugalii, Czech, Litwy, Bułgarii i Rumunii 3. Ogólnie respondenci uważają, że są gorzej poinformowani w zakresie sposobów przeciwdziałania zmianom klimatu, niż w zakresie ich przyczyn i skutków. Kryteria socjodemograficzne: Za najlepiej poinformowanych w kwestiach przyczyn, skutków i sposobów przeciwdziałania zmianom klimatu uważają się mężczyźni, studenci i osoby, które najdłużej kontynuowały kształcenie (średnio 13%). IV. PRZECIWDZIAŁANIE ZMIANOM KLIMATU 1. Środki przeciwdziałania zmianom klimatu W odniesieniu do każdego z następujących stwierdzeń proszę określić, czy Pan/Pani całkowicie się zgadza, raczej się zgadza, raczej się nie zgadza czy zupełnie się nie zgadza z tym stwierdzeniem. (Q5) Alternatywne paliwa, jak np. biopaliwa, powinny być używane w celu ograniczenia emisji gazów cieplarnianych UWAGA: Badanie przeprowadzono w dniach 25 marca-4 maja 2008 r., tj. przed pojawieniem się poważnych Zgadzam się Nie zgadzam się Trudno powiedzieć 70% 18% 12% 2 71-88% w zależności od kwestii. 3 58-69% źle poinformowanych w odniesieniu do trzech kwestii. 3/8
braków żywnościowych w niektórych krajach Południa. Osobiście podejmował Pan/podejmowała Pani działania przyczyniające się do przeciwdziałania zmianom klimatu Przeciwdziałanie zmianom klimatu może mieć pozytywny wpływ na gospodarkę europejską Zmiany klimatu to proces, którego nie można powstrzymać, jesteśmy wobec niego bezradni Emisje CO2 (dwutlenku węgla) mają jedynie nieznaczny wpływ na zmiany klimatu Informacje na temat wagi problemu zmian klimatycznych są przesadzone 61% 31% 8% 56% 24% 20% 31% 60% 9% 30% 55% 15% 26% 65% 9% Różnice w poszczególnych krajach: Respondenci, którzy deklarują, że osobiście podjęli najwięcej działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu stanowią 87% w Szwecji, 79% w Słowenii i 78% w Luksemburgu. Najmniej takich osób jest w Bułgarii (17%), na Litwie (26%) i Łotwie (29%). Kryteria socjodemograficzne: Niezależnie od przedziału wiekowego, bezwzględna większość respondentów deklaruje, że osobiście podjęła działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. - 15-24 lat 52% - 25-39 lat 62% - 40-54 lat 65% - 55 i + 59% Natomiast im wyższy poziom wykształcenia respondentów, tym częściej deklarują oni podjęcie takich działań (najwięcej takich osób, tj. 71%, jest wśród badanych, którzy kontynuowali naukę po ukończeniu 19 roku życia). Występuje równowaga między mężczyznami (60%) i kobietami (61%). 2. Odpowiedzialność poszczególnych podmiotów W przypadku każdej z następujących propozycji proszę określić, czy Pana/Pani zdaniem robią oni zbyt dużo, wystarczająco dużo czy też niewystarczająco dużo w celu przeciwdziałania zmianom klimatu? (Q4) Robią zbyt dużo Robią wystarczająco dużo Nie robią wystarczająco dużo Trudno powiedzieć 4/8
Unia Europejska 3% 25% 58% 14% Rząd krajowy 4% 24% 64% 8% Sami obywatele 2% 23% 67% 8% Duże przedsiębiorstwa i przemysł 2% 14% 76% 8% Różnice w poszczególnych krajach: Jeżeli chodzi o działania UE, odsetek osób niemających zdania jest bardzo wysoki w Bułgarii (38%) i Irlandii (25%), ale też w Rumunii (23%), Wielkiej Brytanii (22%) i Hiszpanii (19%). Liczba respondentów deklarujących, że UE robi wystarczająco dużo jest szczególnie wysoka w krajach, które przystąpiły do Unii w 2004 r.: na Cyprze (43%), na Malcie i na Słowacji (39%), w Estonii (37%) i w Czechach (36%). Podobnie wygląda sytuacja w Niemczech (37%). Jedynie na Malcie odpowiedzi UE robi wystarczająco dużo (39%) osiągają poziom porównywalny z poziomem odpowiedzi nie robi wystarczająco dużo (41% ). Kryteria socjodemograficzne: Zdania, że UE robi wystarczająco dużo są głównie mężczyźni (29%), respondenci w wieku 15-24 lat (30%) i studenci (32%). Odsetek osób niemających zdania jest wysoki wśród kobiet (18%), respondentów powyżej 55 roku życia (19%) i tych, którzy zakończyli naukę w wieku 15 lat lub wcześniej (22%). 3. Wkład obywateli 61% respondentów, którzy zadeklarowali, że osobiście podjęli działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu, podejmowało następujące kroki: a) Rodzaj podejmowanych działań: Które z następujących działań mających na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu podejmował Pan/podejmowała Pani osobiście? Możliwa więcej niż jedna odpowiedź (Q6) Działania Segreguje Pan(i) większość odpadów w celu recyklingu 76% Ogranicza Pan(i) zużycie energii w gospodarstwie domowym 64% Ogranicza Pan(i) zużycie wody w gospodarstwie domowym 55% Ogranicza Pan(i) zużycie produktów jednorazowego użytku 40% Wybrał(a) Pan(i) sposób przemieszczania się przyjazny dla środowiska 28% Kupuje Pan(i) produkty sezonowe i lokalne, aby uniknąć produktów sprowadzanych z daleka 27% Rzadziej używa Pan(i) samochodu 25% Kupił(a) Pan(i) samochód, który zużywa mniej paliwa i jest bardziej przyjazny dla środowiska 18% 5/8
W miarę możliwości unika Pan(i) latania samolotem na krótkich dystansach 12% Zmienił(a) Pan(i) dostawcę energii elektrycznej lub taryfę, aby otrzymywać większą niż dotychczas część energii ze źródeł odnawialnych 8% Zainstalował(a) Pan(i) w domu urządzenia produkujące energię ze źródeł odnawialnych 5% Trudno powiedzieć 1% Podstawa: 61% ogółu badanych Można zauważyć, że działania te mają głównie charakter ekonomiczny: są proste w realizacji, nic nie kosztują i umożliwiają oszczędzanie. b) Budżet przeznaczony na te działania: Ile byłby Pan skłonny/byłaby Pani skłonna osobiście dopłacić za energię produkowaną ze źródeł emitujących mniej gazów cieplarnianych, aby przeciwdziałać zmianom klimatu? Średnio o ile procent więcej byłby Pan skłonny/byłaby Pani skłonna zapłacić? (Q9) Budżet 1-5% 18% 6-10% 14% 11-30% 10% ponad 31% 2% Nie zapłacił(a)bym więcej 30% Trudno powiedzieć 26% Różnice w poszczególnych krajach w obrębie tych 61%: Odsetek osób niemających zdania jest wysoki we Włoszech (43%), w Irlandii i Portugalii (42%) oraz w Bułgarii (40%). Ponad siedmiu na dziesięciu obywateli Danii i Grecji deklaruje gotowość zapłacenia więcej za energię ekologiczną. Jest ich tylko trzech na dziesięciu w Portugalii, na Malcie, w Bułgarii i w Rumunii. Jedynie 30% respondentów nie jest skłonnych zapłacić więcej, mimo wzrostu cen energii. c) Powody podejmowania tych działań: Jest wiele powodów, które skłaniają ludzi do podejmowania kroków w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. Proszę określić, które z następujących propozycji odnoszą się do Pana/Pani. Możliwa więcej niż jedna odpowiedź (Q8) 6/8
Powody Uważa Pan(i), że gdyby wszyscy zmienili sposób postępowania, miałoby to rzeczywisty wpływ na zmiany klimatu 63% Uważa Pan(i), że Pana/Pani obowiązkiem jako obywatela jest ochrona środowiska naturalnego 61% Troszczy się Pan(i) o świat, który pozostawi Pan(i) młodzieży i przyszłym pokoleniom 52% Uważa Pan(i), że działania te mogą przynieść Panu/Pani oszczędności 25% Zetknął się Pan/zetknęła się Pani bezpośrednio ze skutkami zmian klimatu 8% Trudno powiedzieć 1% Podstawa: 61% ogółu badanych Różnice w poszczególnych krajach w obrębie tych 61%: 47% Słowaków, 45% Belgów, 37% Rumunów i 34% Duńczyków uważa, że działania mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu mogą przynieść oszczędności. Tego zdania jest jedynie 14% Łotyszy oraz 15% Greków i Litwinów. d) Powody niepodejmowania żadnych działań: Pytanie zadane 31% respondentów, którzy zadeklarowali, że nie podjęli działań w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. Jest wiele powodów, które powstrzymują ludzi przed podejmowaniem kroków w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. Proszę określić, które z następujących propozycji odnoszą się do Pana/Pani. Możliwa więcej niż jedna odpowiedź (Q9) Powody Uważa Pan(i), że to rządy, przedsiębiorstwa i przedstawiciele przemysłu powinni zmienić swoje działania, a nie obywatele 42% Chciał(a)by Pan(i) podjąć jakieś działania, ale nie wie Pan(i) co można zrobić w celu przeciwdziałania zmianom klimatu 34% Uważa Pan(i), że zmiana Pana/Pani zachowania nie będzie miała rzeczywistego wpływu na zmiany klimatu 26% Uważa Pan(i), że działania mające na celu przeciwdziałanie zmianom klimatu są zbyt kosztowne 15% Nie interesują Pana/Pani zmiany klimatu 9% Trudno powiedzieć 7% Podstawa: 31% ogółu badanych Różnice w poszczególnych krajach w obrębie tych 31%: 54% Greków, 50% Rumunów i 48% Słowaków pragnęłoby podjąć działania, ale nie wie, co można zrobić w celu przeciwdziałania zmianom klimatu. 7/8
Takich obywateli jest jedynie 21% na Węgrzech, 22% w Belgii i 23% w Holandii. 8/8