Załącznik nr 5do Statutu Publicznego Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Dąbrówce SZKOLNY KATALOG PRAW UCZNIA Został opracowany w celu przybliżenia uczniom prawa szkolnego. Zawiera spis najważniejszych praw i uprawnień uczniów w szkole. Forma niniejszego katalogu została oparta na Konwencji o Prawach Dziecka oraz na katalogu praw i wolności człowieka zawartego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. 1. PRAWO DO ZNAJOMOŚCI SWOICH PRAW: Prawo do wiedzy o przysługujących prawach oraz środkach, jakie przysługują uczniom w przypadku ich naruszenia. Na władzach szkoły spoczywa obowiązek dostarczenia uczniom podstawowych informacji na temat ich praw. Przepisy oświatowe obligują dyrektora do zapewnienia uczniom możliwości zapoznania się ze statutem. 2. PRAWO DO NAUKI: Uczeń ma prawo do swobodnego dostępu do zajęć lekcyjnych. Zakazane jest ograniczanie tego prawa poprzez wypraszanie uczniów z klasy lub nie wpuszczanie ich do sali lekcyjnej z jakiegokolwiek powodu. Uczeń ma prawo do korzystania ze zbiorów biblioteki szkolnej. Godziny pracy biblioteki powinny umożliwiać uczniom korzystanie z jej zbiorów podczas zajęć w szkole oraz po ich zakończeniu. Uczeń ma prawo do pomocy w nauce. Szkoła w miarę możliwości jest zobowiązana do zapewnienia realizacji tego prawa. Uczeń ma prawo do pomocy psychologiczno-pedagogicznej. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna w szkole może być zorganizowana w formie zajęć dydaktyczno-wyrównawczych i zajęć specjalistycznych, klas wyrównawczych, klas terapeutycznych, świetlic terapeutycznych. Uczeń zdolny po spełnieniu określonych warunków ma prawo do indywidualnego toku lub programu nauki. Uczeń ma prawo do rozwijania swoich zdolności i zainteresowań. Organizacja kół zainteresowań uzależniona jest od środków przyznawanych przez organ prowadzący szkołę. 3. WOLNOŚĆ RELIGII LUB PRZEKONAŃ: Według Konwencji o Prawach Dziecka i Konstytucji Rzeczypospolitej dziecko ma prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania, przy czym rodzicom przysługuje prawo do ukierunkowania dziecka i pieczy nad korzystaniem przez nie z przysługującej wolności. 1
Uczeń ma prawo do swobody wyrażania myśli i przekonań także światopoglądowych i religijnych jeśli nie narusza to dobra innych osób. Każdy uczeń ma być tak samo traktowany, niezależnie od wyznawanej religii. Wolność ta wyraża się jako tolerancja wobec inności religijnej, kulturowej, etnicznej. Każdy uczeń ma prawo uczęszczać na lekcje religii, a dla osób, które nie chcą w nich uczestniczyć możliwe jest organizowanie lekcji etyki. Zarówno lekcje religii jak i etyki organizowane są przez szkołę na życzenie rodziców lub uczniów, z tym, że w szkołach średnich uczniowie pełnoletni sami decydują o udziale w tych lekcjach. Ocena z religii/etyki jest oceną z przedmiotu nieobowiązkowego i mimo, że jest umieszczana na świadectwie nie ma wpływu na promocję ucznia do następnej klasy. Uczniowie nie mogą być zmuszania do uczestniczenia lub nieuczestniczenia w obrzędach religijnych. Nie mogą być też dyskryminowani z powodu uczęszczania lub nieuczęszczania na lekcje religii/etyki. 4. WOLNOŚĆ WYPOWIEDZI, WYRAŻANIA POGLĄDÓW I OPINII: Wolność wypowiadania poglądów i opinii przysługuje każdemu uczniowi. Uczeń ma prawo do swobodnej wypowiedzi. Prawo to zawiera swobodę poszukiwania, otrzymywania i przekazywania informacji w dowolnej formie. Uczeń ma prawo, o ile nie narusza to dobra innych osób, do kontrowersyjnych poglądów i opinii niezgodnych z kanonem nauczania, co nie zwalnia go jednocześnie od znajomości treści przewidzianych materiałem nauczania. Uczeń ma prawo wypowiadania własnych sądów i opinii o bohaterach historycznych, literackich, itp. Wolność wypowiadania poglądów oznacza możliwość wyrażania opinii o treściach programowych oraz metodach nauczania. Poglądy i opinie kontrowersyjne lub niezgodne z poglądami nauczyciela nie mogą mieć wpływu na okresowe oceny. Uczeń ma prawo wygłaszania opinii, przedstawiania stanowiska (obrony) we własnej sprawie. Uczeń ma prawo przedstawienia własnego stanowiska, gdy zapadają decyzje dotyczące uczniów (lub indywidualnego ucznia). Uczniowie mają prawo do przedstawienia radzie szkoły, radzie pedagogicznej oraz dyrektorowi wniosków i opinii we wszystkich sprawach szkoły, w szczególności dotyczących realizacji podstawowych praw uczniów. Samorząd Uczniowski ma także prawo do redagowania i wydawania gazetki szkolnej oraz wyboru opiekuna samorządu. 5. PRAWO DO INFORMACJI: Prawo do jawnej i umotywowanej oceny nauczyciel ma obowiązek poinformować ucznia o każdej wystawianej ocenie. Na prośbę ucznia lub jego rodziców ocena ta powinna być krótko uzasadniona. Ocenione pisemne prace kontrolne uczeń i jego rodzice otrzymują do wglądu na zasadach określonych przez nauczyciela. Uczeń ma prawo do informacji o zasadach oceniania, klasyfikowania i promowania obowiązek realizacji tego prawa został nałożony na 2
wychowawców klas, którzy powinni sposób przekazania tych informacji dostosować do wieku i możliwości percepcyjnych uczniów. Uczeń ma prawo do informacji o przewidywanych ocenach okresowych lub rocznych. Informacja taka musi być przekazana przez każdego nauczyciela w sposób i terminie określonym w statucie szkoły. Uczeń ma prawo do informacji o przewidywanej ocenie niedostatecznej na zakończenie semestru lub roku. Informacja ta musi być przekazana rodzicom ucznia przed klasyfikacyjnym posiedzeniem rady pedagogicznej w terminie i sposób określony w statucie szkoły. Uczeń ma prawo do informacji o zasadach i kryteriach oceniania zachowania uczniów oraz o możliwościach odwołania się od ustalonej oceny. Uczeń ma prawo do informacji o warunkach przystąpienia i trybie przeprowadzania egzaminu poprawkowego, klasyfikacyjnego oraz zasad poprawiania ocen. Informacje o prawach i uprawnieniach uczniów powinny znajdować się w statucie szkoły. Dyrektor szkoły ma obowiązek zapewnienia możliwości zapoznania się ze statutem wszystkim członkom społeczności szkolnej. 6. WOLNOŚC OD PZREMOCY FIZYCZNEJ I PSYCHICZNEJ: Każdy uczeń ma prawo do poszanowania jego godności. Uczeń ma prawo do opieki wychowawczej i higienicznych warunków pobytu w szkole, zapewniających bezpieczeństwo, ochronę przed wszelkimi formami przemocy fizycznej i psychicznej. Poszanowanie godności osobistej ucznia wymaga od nauczyciela nie tylko powstrzymania się od poniżającego traktowania lub karania, ale także ochrony jego życia prywatnego, rodzinnego i tajemnicy korespondencji. Wszelkie działania służące ośmieszaniu ucznia również naruszają jego godność. Dotyczy to także obraźliwego zwracania się do uczniów. Wszelkie kary, jakie stosuje się w szkole muszą być zapisane w statucie szkoły i nie mogą naruszać nietykalności osobistej i godności ucznia. Zabronione są zatem wszelkie kary cielesne, jak i kary o charakterze poniżającym lub ośmieszającym. 7. OCHRONA PRYWATNOŚCI UCZNIA: Uczeń ma prawo do tajemnicy życia prywatnego i rodzinnego. Wszelkie informacje dotyczące życia prywatnego uczniów (sytuacji materialnej, stanu zdrowia, wyników testów psychologicznych, informacji dotyczących rodziny wykształcenia rodziców, ewentualnych problemów np. alkoholizmu, rozwodu, itp.), znane wychowawcy czy innym pracownikom szkoły nie mogą być rozpowszechniane. Publiczne komentowanie sytuacji rodzinnej, społecznej czy osobistej ucznia jest zabronione. Uczeń ma prawo do tajemnicy swojej korespondencji. Czytanie lub publiczne odczytywanie listów ucznia, bez jego z gody jest naruszeniem prawa do tajemnicy korespondencji. 8. PRAWO DO OCHRONY ZDROWIA: Uczeń ma prawo do higienicznych warunków nauki między innymi ławki szkolne muszą być dostosowane do wzrostu dziecka. 3
Tygodniowy rozkład zajęć dydaktyczno-wychowawczych uczniów powinien być ustalony z uwzględnieniem: o Równomiernego rozłożenia zajęć w poszczególnych dniach tygodnia. o Różnorodność zajęć w każdym dniu. o Nie łączenia w kilkugodzinne jednostki lekcyjne zajęć z tego samego przedmiotu, z wyjątkiem przedmiotów, których program tego wymaga. Uczeń ma prawo do odpoczynku, czasu wolnego, rozrywki i zabawy. 9. PRAWO DO ODPOWIENIEGO STANDARDU ŻYCIA: Uczeń będący w trudnej sytuacji materialnej ma prawo do otrzymania pomocy materialnej, fundusze na ten cel zapewnia organ prowadzący szkołę. Formami pomocy materialnej są: o Stypendium socjalne (szkoła opracowuje regulamin przyznawania stypendium). o Zakwaterowanie w internacie lub bursie. o Korzystanie z posiłków w stołówce szkolnej. o Zasiłek losowy. Pomoc materialna dla uczniów szczególnie uzdolnionych: o Stypendium szkolne za wyniki w nauce (szkoła opracowuje regulamin i kryteria). 10. PRAWO DO ZRZESZANIA SIĘ: Uczeń ma prawo należeć do organizacji i stowarzyszeń działających na terenie szkoły. Przynależność ucznia do organizacji i stowarzyszeń pozaszkolnych jest prywatną sprawą ucznia i jego rodziców. 11. RÓWNE TRAKTO WANIE WOBEC PRAWA SZKOLNEGO: Uczeń ma prawo być jednakowo oceniany i traktowany, bez względu na jego wygląd zewnętrzny, status rodzinny, społeczny czy status ucznia (dobrysłaby). Uczeń ma prawo być jednakowo traktowany w sytuacji konfliktu (np. nauczyciel uczeń_, powinien mieć możliwość dowiedzenia swoich racji. 12. PRAWA PROCEDURALNE: Uczeń ma prawo odwołania się od decyzji wychowawcy, nauczyciela, rady pedagogicznej i dyrektora. Statut szkoły określa rodzaje nagród i kar stosowanych wobec uczniów oraz tryb odwoływania się od kary. Rozdział poświęcony karom powinien określać przewinienia i kary, jakie można zastosować w danym przypadku oraz możliwości odwołania od wymierzonej kary. Niedopuszczalne jest stosowanie kar niezapisanych w statucie. Wymierzenie każdej kary bez dania uczniowi możliwości obrony jest naruszeniem prawa do obrony i może stanowić podstawę do uchylenia kary. Akty prawne, na podstawie których sporządzony został powyższy katalog: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r; 4
2. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 20 listopada 1989r. i ratyfikowana przez Polskę dnia 30 kwietnia 1991r. (Dz. U. nr 120, poz. 526, 527); 3. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (Dz. U. nr 67, poz. 329 z późniejszymi zmianami); 4. Akty wykonawcze do ww. ustawy. 5