STAN SANITARNY POWIATU SĘPOLEŃSKIEGO ZA ROK 2012

STAN SANITARNY POWIATU SĘPOLEŃSKIEGO ZA ROK 2012 POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W SĘPÓLNIE KRAJEŃSKIM marzec 2013r.

SPIS TREŚCI 1. Wstęp 3 2. Stan sanitarny obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku 7 3. Jakość dostarczanej wody 14 4. Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej 20 5. Warunki sanitarno - higieniczne środowiska pracy 34 6. Warunki sanitarno - higieniczne w szkołach i innych placówkach oświatowo wychowawczych 47 7. Sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych 51 8. Zapobiegawczy nadzór sanitarny 62 9. Działalność oświatowo zdrowotna 66 10. Sprawozdanie o działalności kontrolno - represyjnej oraz w zakresie zapobiegawczego nadzoru sanitarnego 70 Strona 2 z 70

Wstęp Szanowni Państwo! Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. przedstawia raport o stanie sanitarno - higienicznym powiatu sępoleńskiego. Raport obejmuje zagadnienia i problemy zdrowotne mieszkańców naszego regionu, zawiera informacje o warunkach środowiska, warunkach zdrowotnych żywności, żywienia i przedmiotów użytku, higienie pracy w zakładach pracy, higienie procesów nauczania i wychowania, higienie wypoczynku i rekreacji, warunkach higieniczno - sanitarnych obiektów użyteczności publicznej, ze szczególnym uwzględnieniem obiektów, w których są udzielane świadczenia zdrowotne. Szeroki zakres prowadzonego nadzoru ukierunkowany jest na ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych, zapobieganiu powstawania chorób zakaźnych i zawodowych. Organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej działają na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., Nr 212, poz. 1263 z późn. zm.). Jednostki organizacyjne Państwowej Inspekcji Sanitarnej wykonują swoje zadania, sprawując zapobiegawczy i bieżący nadzór sanitarny oraz prowadząc działalność zapobiegawczą i przeciwepidemiczną w zakresie chorób zakaźnych, a także działalność w zakresie promocji zdrowia. Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie powiatu realizuje Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny, jako organ rządowej administracji zespolonej w powiecie. Struktura organizacyjna, dobrze wyposażone laboratoria badawcze oraz stale podnosząca swoje kwalifikacje zawodowe kadra pozwalają Państwowej Inspekcji Sanitarnej na obiektywną ocenę stanu sanitarnego, która uwzględnia zarówno istniejące, jak i mogące się pojawić zagrożenia dla zdrowia ludzi. Dostęp do wiarygodnych, możliwie kompletnych danych we wszystkich obszarach objętych nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie byłby możliwy bez sprawnie działającej bazy laboratoryjnej. Wszystkie laboratoria wchodzące w skład laboratoriów zintegrowanych (WSSE w Bydgoszczy, w Grudziądzu, Toruniu i Włocławku oraz w Inowrocławiu, Nakle n/not. i Aleksandrowie Kujawskim) legitymują się certyfikatami Polskiego Centrum Akredytacji. Próby pobrane z terenu powiatu sępoleńskiego przewożone są do badań przystosowanymi samochodami obsługującymi Wojewódzki System Transportu Próbek. W zakresie: jakości wody - badania wykonują laboratoria PSSE w Nakle n/not. i WSSE w Bydgoszczy, jakości żywności i przedmiotów użytku - badania wykonują laboratoria: WSSE w Bydgoszczy: PSSE w Toruniu oraz Włocławku, a także inne laboratoria WSSE o ogólnopolskim zasięgu. Dokonana analiza wyników działalności kontrolnej, wykonanych badań laboratoryjnych oraz pomiarów czynników szkodliwych pozwala pozytywnie ocenić stan sanitarny i epidemiologiczny powiatu sępoleńskiego. Pion zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego pracuje w systemie jakości w odniesieniu do wymagań normy PN-EN ISO/IEC 17020:2006 Ogólne kryteria działania różnych rodzajów jednostek inspekcyjnych. Strona 3 z 70

Stacja pracuje w ogólnopolskiej i unijnych sieciach informatycznych: a) Elektroniczny System Nadzoru nad Dystrybucją Szczepionek, b) ostrzegających o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt (RASFF), c) monitorujących jakość wody (WODA-EXCELL), d) ostrzegających o niebezpiecznych produktach (RAPEX). Mam nadzieję, że raport będzie podstawą do wyciągnięcia wniosków i podejmowania działań, które pozwolą na dalszą poprawę zdrowia publicznego w naszym powiecie. Liczę również, iż raport przyczyni się do lepszego poznania zadań, jakie na rzecz zdrowia publicznego wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. Elektroniczna wersja raportu o stanie sanitarno - higienicznym naszego regionu, jak również wiele innych interesujących informacji na temat działalności Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Sępólnie Krajeńskim znajdą Państwo na stronie internetowej www.pssesepolnokrajenskie.pl. Stacja PSSE Sępólno Kraj. Dane teleadresowe Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sępólnie Krajeńskim i Wojewódzkiej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej Adres pocztowy e-mail 89-400 Sępólno Kraj. ul. Kościuszki 28 psse.sepolnokrajeńskie@pis.gov.pl www. bip13.pwisbydgoszcz.pl www.pssesepolnokrajenskie.pl w Bydgoszczy nr kier. Telefony - fax telefon fax alarmowy 52 388-12-30 388-12-31 606 425 137 WSSE Bydgoszcz 85-031 Bydgoszcz ul. Kujawska 4 org@pwisbydgoszcz.pl www.bip.pwisbydgoszcz.pl www.pwisbydgoszcz.pl 52 37-618-00 345-98-40 604 526 422 I. GŁÓWNY CEL DZIAŁALNOŚCI POWIATOWEJ STACJI SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNEJ W SĘPÓLNIE KRAJEŃSKIM Ochrona zdrowia ludzkiego oraz kształtowanie świadomości mieszkańców powiatu sępoleńskiego w zakresie potrzeby zmiany swego środowiska i stylu życia na sprzyjające zdrowiu poprzez: oświatę zdrowotną i promocję zdrowia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych, prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Strona 4 z 70

II. GŁÓWNE KIERUNKI DZIAŁANIA POWIATOWEJ STACJI SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNEJ W SĘPÓLNIE KRAJEŃSKIM Kierownictwo Podnoszenie jakości funkcjonowania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w powiecie sępoleńskim poprzez: doskonalenie systemu jakości, szkolenia pracowników, usprawnienie systemu przepływu i bezpieczeństwa informacji, racjonalizację zatrudnienia i wydatków. Sprawowanie nadzoru prawno-formalnego nad: dokumentami regulującymi organizację PSSE, tokiem prowadzonych przez PPIS postępowań administracyjnych, prawidłowością zawieranych umów oraz bieżące aktualizowanie aktów prawnych. Podejmowanie współpracy z władzami samorządowymi, strażami, inspekcjami, instytucjami publicznymi oraz pracodawcami w celu zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców powiatu. Promowanie działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej poprze współpracę z mediami, przekazywanie aktualnych informacji na stronie internetowej, współudział w uroczystościach i festynach organizowanych przez władze samorządowe i inne instytucje. Podejmowanie działań w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa sanitarnego i niezwłoczne przekazywanie informacji w tym zakresie do organów wyższego stopnia. Stanowisko ds. Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego Tworzenie prawidłowych warunków zdrowotnych i higienicznych w obiektach budowlanych, między innymi obiektach przeznaczonych do pracy, nauczania, wychowania, żywienia, udzielania świadczeń zdrowotnych, produkcji środków spożywczych. Eliminowanie zagrożeń zdrowotnych związaniem z podejmowaniem inwestycji mogących znacząco oddziaływać na środowisko poprzez wydawanie opinii dotyczących raportów oddziaływania na środowisko. Stanowisko ds. Oceny Środowiska Pracy i Prewencji Chorób Zawodowych Sprawowanie nadzoru nad warunkami środowiska pracy celem wzmocnienia ochrony zdrowia pracowników przed negatywnymi skutkami oddziaływania czynników szkodliwych czynników występujących w środowisku pracy. Prowadzenie nadzoru nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami, produktami biobójczymi, detergentami i prekursorami narkotyków kat. 2 i 3 w oparciu o obowiązujące przepisy. Kontynuacja nadzoru nad warunkami prac związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest. Wzmożenie nadzoru nad środkami zastępczymi. Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Poprawa stanu obiektów żywieniowo-żywnościowych poprzez wzmożenie nadzoru nad zakładami wykazującymi najgorszy stan sanitarno higieniczny. Wzmożenie nadzoru nad dystrybucją suplementów diety, środków spożywczych wzbogaconych i środków spożywczych specjalnego Strona 5 z 70

przeznaczenia żywieniowego. Podejmowanie natychmiastowych działań w systemie RASFF, w przypadku stwierdzenia w obrocie żywności mogącej stanowić zagrożenie dla zdrowia ludzi. Nadzór nad bezpieczeństwem kosmetyków. Stanowisko ds. Higieny Dzieci i Młodzieży Egzekwowanie prawidłowych warunków zdrowotnych i higienicznych w placówkach oświatowo - wychowawczych i opiekuńczych. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków wypoczynku letniego i zimowego dzieci i młodzieży. Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki przez realizację nadzoru nad stanem sanitarnym budynków szkolnych i ich otoczenia, ergonomią mebli szkolnych, rozkładami zajęć lekcyjnych, bezpieczeństwem użytkowania, gabinetami profilaktyki zdrowotnej i pomocy przedlekarskiej w szkołach. Sekcja Nadzoru nad Obiektami Komunalnymi Nadzór nad wprowadzaniem i stosowaniem procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi w związku z wykonywaniem czynności, w wyniku których dochodzi do naruszenia ciągłości tkanek ludzkich w podmiotach innych niż udzielające świadczenia zdrowotne. Czuwanie nad jakością wody przeznaczonej do spożycia oraz wody w kąpieliskach i basenach ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowości poborów próbek do badań fizyko chemicznych i bakteriologicznych, prowadzenia stosownej dokumentacji oraz analizy i oceny jakości wody w aspekcie ryzyka zdrowotnego jej konsumentów. Udział w przygotowaniach imprez masowych i zabezpieczeniu sanitarnym ich przebiegu. Sekcja Nadzoru Przeciwepidemicznego Sprawowanie nadzoru nad uodpornieniem populacji w ramach obowiązkowych szczepień ochronnych. Prowadzenie działalności przeciwepidemicznej nadzór oraz przekazywanie danych w zakresie zakażeń i chorób zakaźnych w szczególności chorób występujących ogniskowo, stanowiących problem zdrowotny w kontekście sytuacji epidemiologicznej na terenie kraju, krajów UE. Stanowisko ds. Oświaty Zdrowotnej i Promocji Zdrowia Inicjowanie, organizowanie, koordynowanie i nadzór działalności w zakresie promocji zdrowego stylu życia i profilaktyki chorób. Współpraca w zakresie profilaktyki chorób i promocji zdrowia z władzami samorządowymi, instytucjami publicznymi, organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami działającymi w tym obszarze. Strona 6 z 70

STAN SANITARNY OBIEKTÓW ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU Bezpieczeństwo i zdrowie konsumenta jest jednym z ważniejszych celów polityki Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Sępólnie Kraj. w zakresie zdrowia publicznego. Zapewnienie bezpiecznej żywności wymaga szeregu działań podejmowanych w sposób skoordynowany i zintegrowany. Urzędowa kontrola żywności obejmuje nadzór nad przestrzeganiem przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego, nadzoru nad jakością zdrowotną żywności, warunków produkcji i obrotu przedmiotami użytku, materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością, kosmetykami oraz wyrobami mogącymi mieć wpływ na zdrowie ludzi. W roku 2012 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj, obejmował nadzorem 348 obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku, w tym: 24 zakładów produkcji żywności, w tym: 4 automaty do lodów, 7 piekarni, 3 ciastkarnie, 1 młyn, 9 inne wytwórnie żywności, m.in. pieczarkarnia, gospodarstwa ogrodnicze, rolne; 238 obiektów obrotu żywnością, w tym: 182 sklepy spożywcze, 5 kiosków spożywczych, 7 hurtowni, 5 obiekty handlu obwoźnego, 36 innych obiektów obrotu (stacje paliw, saloniki prasowe, apteki), 2 środków transportu; 71 zakładów żywienia zbiorowego otwartego, w tym: 40 punktów małej gastronomii i 15 ogródków piwnych; 21 zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego, w tym: 1 stołówka w domu wczasowym, 1 blok żywienia w domu pomocy społecznej, 7 stołówek szkolnych, 5 stołówek w przedszkolach, 6 stołówek na koloniach i obozach. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, które wprowadzono do stosowania w 2006 roku i na bieżąco są aktualizowane. Strona 7 z 70

W ramach nadzoru nad żywnością i żywieniem w roku 2012 przeprowadzono 661 kontroli sanitarnych. Schemat kontroli (porównanie z 2011r.) przedstawiony jest na poniższym wykresie: 350 kontrole sanitarne 300 286 250 235 200 195 189 180 150 154 100 50 68 54 0 kontrole kompleksowe i inne planowane kontrole sprawdzające kontrole akcyjne, tematyczne, doraźne odbiory sanitarne ilość kontroli 2011r. ilość kontroli 2012r. ZAKŁADY PRODUKCJI ŻYWNOŚCI W roku 2012 w ewidencji znajdowało się 24 zakłady, w których przeprowadzono 58 kontroli. Wydano 28 decyzji administracyjnych (13 merytorycznych, 15 płatnościowych), nałożono 3 mandaty karne na kwotę 1000 PLN. OBIEKTY OBROTU ŻYWNOŚCIĄ W roku 2012 w ewidencji znajdowały się 238 zakłady, w których przeprowadzono 389 kontroli. Wydano 222 decyzje administracyjne, nałożono 15 mandatów karnych na kwotę 1920 PLN. ZAKŁADY ŻYWIENIA ZBIOROWEGO W roku 2012 w ewidencji znajdowały się 92 zakłady, w których przeprowadzono163 kontrole. Wydano 103 decyzje administracyjne, nałożono 1 mandat karny na kwotę 100 PLN. Strona 8 z 70

Kolonie i obozy STAN SANITARNY POWIATU SĘPOLEŃSKIEGO ZA ROK 2012 Żywienie dzieci i młodzieży w trakcie wypoczynku tj. na koloniach i obozach sportowych organizowane jest w obiektach nadzorowanych przez PSSE w trakcie całego roku tj. np. przez stołówki szkolne oraz 2 ośrodki wczasowe na terenie Więcborka. Przed rozpoczęciem sezonu wypoczynkowego przeprowadzono kontrole sanitarne miejsc, w których odbywa się żywienie dzieci i młodzieży. Na koloniach i obozach wypoczywały dzieci i młodzież w wieku ok. 6-17 lat. Stawka żywieniowa wynosiła średnio 30zł. (od 22zł do 37zł.). Żywienie dzieci i młodzieży korzystających z wypoczynku letniego w 2012r. odbywało się w miejscach żywienia zbiorowego zamkniętego tj. w stołówkach szkolnych i stołówkach w ośrodkach wczasowych. W trakcie trwania wypoczynku dzieci i młodzieży przeprowadzono kontrole sanitarne miejsc ich żywienia na każdym turnusie. Wszystkie te kontrole odbywały się wspólnie ze stanowiskiem ds. Higieny Dzieci i Młodzieży. Wydane decyzje administracyjne W 2012r. wydano: - 65 decyzji merytorycznych dotyczących poprawy stanu sanitarno technicznego obiektów, - 192 decyzje płatnościowe dotyczące opłaty za kontrolę sanitarną stwierdzającą naruszenie wymagań oraz za kontrole sprawdzające, - 51 decyzji zatwierdzających nowo uruchamiane obiekty oraz wydawanych w celu uzyskania przez obiekt zezwolenia na obrót alkoholem, - 2 decyzję zmieniającą termin wykonania zaleceń decyzji, - 53 decyzje umarzające postępowanie administracyjne. - 16 decyzji o wykreśleniu z rejestru. 250 245 200 192 150 100 85 50 65 61 51 53 21 0 decyzje merytoryczne decyzje płatnościow e decyzje zatw ierdzające 1 2 decyzje zmieniające decyzje umarzające 2011r. 2012r. Strona 9 z 70

Działalność karno-represyjna W okresie sprawozdawczym nałożono 19 mandatów karnych na sumę 3020 zł. Ilość osób upoważnionych do nakładania mandatów 3. Grupa obiektów Ilość mandatów karnych Kwota mandatów karnych (w zł) Piekarnie 1 150 Ciastkarnie 2 850 Sklepy spożywcze 15 1920 Punkty Małej Gastronomii 1 100 Razem 19 3020 Przyczyny nakładania mandatów to głównie: brak czystości i porządku (42% nałożonych mandatów); wprowadzanie do obrotu artykułów spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia lub daty minimalnej trwałości (37% nałożonych mandatów); nieprzestrzeganie warunków sanitarnych w produkcji i obrocie (16% nałożonych mandatów); wprowadzanie do obrotu środków spożywczych niewłaściwej jakości (5% nałożonych mandatów). nieprzestrzeganie warunków sanitarnych 16% wprowadzanie do obrotu żywności niewłaściwej jakości 5% wprowadzanie do obrotu żywności przeterminowanej 37% brak czystości i porządku 42% Strona 10 z 70

Zestawienie prób STAN SANITARNY POWIATU SĘPOLEŃSKIEGO ZA ROK 2012 Do badania laboratoryjnego ogółem pobrano 138 próbek środków spożywczych oraz przedmiotów użytku. Kwestionowano 1 próbkę ze względu na obecność Salmonelli Enteritidis w 25g badanej próbki. W roku 2012 próbki pobierane do badań na terenie powiatu sępoleńskiego badane były w laboratoriach usytuowanych na terenie całego kraju: WSSE Warszawa 5 próbek w kierunku pestycydy; WSSE Warszawa przedmioty użytku 2 próbki migracja; 1 próbka badania organoleptyczne; WSSE Poznań 1 próbka w kierunku GMO; 2 próbki w kierunku azotany; WSSE Gdańsk 11 próbek w kierunku metale. WSSE Rzeszów - Regionalne Laboratorium Badań Żywności Genetycznie Modyfikowanej (laboratorium referencyjne) w Tarnobrzegu 1 próbka w kierunku GMO. Pozostałe próbki zbadane zostały w laboratoriach woj. kujawsko-pomorskiego tj. w WSSE Bydgoszcz i PSSE Toruń, PSSE Włocławek. Kierunki badań i grupy produktów badanych w 2012r. przedstawia poniższa tabela Kierunek badań Grupa produktów Pestycydy -owoce, - warzywa, Metale - podroby, - mrożone warzywa, konserwy warzywne, - mleko i przetwory, - suplementy diety produkty witaminowe, Azotany - warzywa Mikrobiologia - przyprawy, - kawa, herbata, kakao, - masło, - sery twarogowe, - mleko fermentowane, mleko pasteryzowane, sery twarogowe - wyroby ciastkarskie z kremem, - lody z automatu, lody bez udziału mleka (tradycyjne), lody z udziałem mleka - wędliny, w tym wędliny drobiowe oraz mięso drobiowe, mięso (wieprzowe mięso mielone i mięso rozdrobnione), Substancje dodatkowe - mleko i przetwory mleczne, - napoje gazowane i niegazowane, - wyroby cukiernicze i ciastkarskie, - koncentraty spożywcze, GMO - środki spożywcze dla niemowląt i małych dzieci, miód. Strona 11 z 70

Obrót żywnością modyfikowaną genetycznie lub zawierającą GMO W czasie kontroli sanitarnych zwracano uwagę na obecność w obrocie żywności modyfikowanej genetycznie lub zawierającej GMO i jej znakowanie, kładąc szczególny nacisk na tą tematykę w trakcie kontroli sanitarnych przeprowadzanych w miejscach produkcji żywności. Nie stwierdzono nieprawidłowości w w/w zakresie. Na terenie powiatu sępoleńskiego (wg deklaracji producentów oraz wyników kontroli) nie stosuje się do produkcji surowców modyfikowanych genetycznie. Akcje specjalne W ramach systemu RASFF (elektronicznego systemu obiegu dokumentów i wspomagania zarządzania procesami nadzoru i monitorowania bezpieczeństwa produktów żywnościowych i środków żywienia zwierząt) oraz systemu szybkiej wymiany informacji o zagrożeniach związanych z niebezpiecznymi produktami RAPEX, otrzymano powiadomienia o produktach niebezpiecznych, w związku z czym przeprowadzono kontrole akcyjne dot. wprowadzania do obrotu i wycofania 23 środków spożywczych (w tym 13 suplementów diety), 8 przedmiotów użytku i 8 kosmetyków. Poza tym przeprowadzono działania w sprawie wprowadzania do obrotu niżej wymienionych śr. spożywczych: susz jajeczny oraz żywność wyprodukowana na bazie suszu jajecznego przeprowadzono 7 kontroli sanitarnych oraz 4 rozmowy tel. w piekarniach i cukierniach stosujących susz jajeczny. Sól zafałszowana (wprowadzanie do obrotu soli technicznej jako soli spożywczej) przeprowadzono 11 kontroli sanitarnych w miejscach produkcji nie stwierdzono. suplementy diety pn.: BeMan oraz NoEnd kwestionowane suplementy diety przeprowadzono 35 kontroli sanitarnych (nie stwierdzono w obrocie). napoje alkoholowe o zawartości powyżej 20% alkoholu wyprodukowanych w Republice Czeskiej ze względu na wystąpienie przypadków śmiertelnych -Decyzję Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16.09.2012r., znak GIS PR-073-35/MB/12 dostarczono do 123 obiektów. W przedmiotowej sprawie podjęto współpracę z Komendą Powiatową Policji w Sępólnie Kraj. Funkcjonariusze Policji w dniu 17.09.2012r. doręczyli decyzję Głównego Inspektora Sanitarnego do 21 sklepów spożywczych na terenie powiatu sępoleńskiego (gmina Sośno). W wyniku podjętych działań zabezpieczono w obrocie na okres 1 miesiąca niżej wymienione wyroby alkoholowe: 10 szt. 0,5l Becherovka orginal Likier ziołowy, tradycyjny czeski trunek, Producent Jan Becher Karlovarska Becherovka A.S.T.Gmasaryka 282/57,360 01 Karlovy Vary Czech Republik 1 szt. 0,7l Becherovka orginal Likier ziołowy, tradycyjny czeski trunek, Producent Jan Becher Karlovarska Becherovka A.S.T.Gmasaryka 282/57,360 01 Karlovy Vary Czech Republik 11 szt. Brandy STOCK 84 poj. 0,35l, Producent: Stock Plzen - Bozkor Palirenska 2, 32600 Plzen - Bozka, Czech Republic, Po uzyskaniu informacji o legalności pochodzenia w/w wyrobów, uchylono zakaz wprowadzania do obrotu. Strona 12 z 70

Współpraca z innymi inspekcjami i służbami, organami samorządu terytorialnego Inspekcja Weterynaryjna : zgodnie z 3 Porozumienia z dnia 11.01.2008r. o współpracy Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Weterynaryjnej pomiędzy Państwowym Powiatowym Inspektorem Sanitarnym w Sępólnie Kraj. i Powiatowym Lekarzem Weterynarii w Sępólnie Kraj., Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. uzgodnia się 2 razy do roku listy zakładów: produkujących lub przechowujących środki spożywcze, które produkują lub wprowadzają na rynek pasze lub materiały paszowe dla zwierząt; produkujące lub przechowujące środki spożywcze nadzorowane wspólnie przez Państwową Inspekcję Sanitarną i Inspekcję Weterynaryjną prowadzące działalność gospodarczą w zakresie pośrednictwa w sprzedaży produktów pochodzenia zwierzęcego na odległość (sprzedaży wysyłkowej). 1.Nawiązano współpracę odnośnie stwierdzenia czynnika zoonotycznego Salmonella infantis na Fermie z terenu powiatu sępoleńskiego. 2.Przekazano treść e-mail z prośbą o sprawdzenie warunków higieny przy produkcji wędlin. Inspekcja Farmaceutyczna aktualizacja wykazu obiektów i przekazywanie IF otrzymywanie aktualizacji wykazu aptek ogólnodostępnych i punktów aptecznych, Inspekcja Handlowa otrzymujemy informacje z wyników kontroli, aktualizacja i przekazywanie 2 razy w roku rejestru podmiotów. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Współpracowano w ramach szerzenia informacji nt zapobiegania zakażenia świeżych i mrożonych owoców i warzyw wirusami ARiMR pośredniczyła w dostarczeniu producentom warzyw i owoców informacji PPIS w Sępólnie Kraj. oraz przygotowanych ulotek. Współpracowano w ramach szerzenia informacji nt konieczności rejestracji podmiotów prowadzących działalność rolniczą, sadowniczą, ogrodniczą ARiMR pośredniczyła w informowaniu producentów zbóż, warzyw, owoców, ziemniaków, ziół, grzybów i runa leśnego. Współpraca ze Stowarzyszeniami Udział w spotkaniu organizowanym przez Stowarzyszenie Nasza Krajna, dotyczącym działalności Lokalnych Grup Działania z terenu województwa kujawsko-pomorskiego oraz sprzedaży bezpośredniej. Strona 13 z 70

JAKOŚĆ DOSTARCZANEJ WODY Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. w 2012r. prowadził monitoring jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w oparciu o Rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). Podstawą oceny jakości wody dostarczanej odbiorcom były wyniki badań laboratoryjnych przeprowadzone w zakresie monitoringu kontrolnego i przeglądowego: z punktów zlokalizowanych u producentów wody, z punktów stałych sieci wodociągowej oraz z punktów, których lokalizacja wynikała z interwencji mieszkańców. Łącznie na terenie powiatu wyznaczono 62 punkty monitoringowe, w których, z określoną przepisami częstotliwością, pobierane były próbki wody do badań laboratoryjnych. Próby wody pobierane w ramach monitoringu kontrolnego badane są przez laboratorium Powiatowej stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Nakle n.not. i obejmują podstawowe badania jakości wody niezbędne do sprawowania bieżącego nadzoru sanitarnego nad jakością wody (badania mikrobiologiczne i fizyko-chemiczne) Próby wody pobierane w ramach monitoringu przeglądowego badane są przez laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Bydgoszczy i obejmują parametry i wskaźniki niezbędne do dokonania ocen porównawczych i długoterminowych prognoz jakości wody (zawartość w wodzie metali ciężkich, pestycydów, związków ropopochodnych itp. przeszło 70 parametrów). W 2012 r. mieszkańcy powiatu sępoleńskiego zaopatrywani byli w wodę z 14 urządzeń wodociągowych, opartych na 33 ujęciach głębinowych. W porównaniu z rokiem 2011 liczba nadzorowanych wodociągów nie zmieniła się ze względu na ponowne uruchomienie wodociągu publicznego w Kawlach i zamknięcie wodociągu publicznego w Jastrzębcu (miejscowości zaopatrywane do tej pory przez ten wodociąg podłączono do sieci wodociągu publicznego w Więcborku). W roku 2012 dostęp do wody wodociągowej posiadało 35704 z 40990 mieszkańców powiatu sępoleńskiego (co stanowi 87 % ogółu). Z 14 skontrolowanych wodociągów wodę odpowiedniej jakości, spełniającą wymogi sanitarne rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2007 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2007r., Nr 61, poz. 417 z późn. zm.) produkowało 14 obiektów wodnych co stanowi 100 % urządzeń wodnych. (Tab. 1.) Z odpowiedniej jakości wody korzystało 35704 (100%) mieszkańców powiatu sępoleńskiego zaopatrywanych w wodę wodociągową. (Tab. Nr 1. ) Strona 14 z 70

Tab. Nr 1. Rozkład procentowy korzystania z wody o odpowiedniej jakości w latach 2007-2012. 100% 80% 100% 99% 60% 81% 83% 40% 65% 75% 20% 0% 2012 2011 2010 2009 2008 2007 W roku 2012 na terenie powiatu nie zaistniała sytuacja zaopatrywania mieszkańców w wodę niespełniającą wymagań sanitarnych dane przedstawia wykres nr 2. (Tab. Nr 2.) Tab. Nr 2. Rozkład procentowy korzystania z wody o nieodpowiedniej odpowiedniej jakości w latach 2007-2012. 100% 80% 60% 40% 20% 0% 14% 19% 17% 35% 25% 0% 2012 2011 2010 2009 2008 2007 Strona 15 z 70

Gmina Sępólno Kraj. Administrator: Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. E.Orzeszkowej 8, 89-400 Sępólno Kraj. Wodociąg publiczny w Sępólnie Kraj. zaopatrujący miejscowości: Sępólno Kraj., Dziechowo, Chmielniki, Komierówko, Grochowiec, Niechorz, Piaseczno, Sikorz, Siedlisko, Świdwie, Wysoka Kraj., Zboże, Wiśniewka, Trzciany, Skarpa, Zalesie Wodociąg publiczny w Wałdowie - zaopatrujący miejscowości: Wałdowo, Wałdówko, Wilkowo, Włościbórz, Teklanowo, Komierowo, Wodociąg publiczny w Lutówku - zaopatrujący miejscowość Lutówko i Lutówko Młyn, oraz Wodociąg publiczny w Kawlach - zaopatrujący miejscowości: Wiśniewa, Lutowo, Iłowo osada, Jazdrowo, Iłowo wieś, Radońsk, Kawle, który po przeprowadzeniu prac remontowych stacji uzdatniania wody został na początku roku 2012r. ponownie włączony do eksploatacji. Gmina Więcbork Administrator: Zakład Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. ul. Pocztowa 2, 89-410 Więcbork Wodociąg publiczny w Więcborku zaopatrujący miejscowości: Więcbork, Suchorączek, Nowy Dwór, Karolewo, Śmiłowo, Dalkowo, Jastrzębiec, Młynki Wodociąg publiczny w Sypniewie - zaopatrujący miejscowości: Sypniewo, Dorotowo, Wilcze Jary, Wymysłowo, Adamowo, Adamowo-Leśnictwo, Lubcza, Jeleń, Frydrychowo, Wodociąg publiczny w Runowie Kraj. - zaopatrujący miejscowości: Runowo, Borzyszkowo, Czarmuń, Czarmuń gajówka, Puszcza, Klarynowo, Górowatki, Katarzynie, Klementowo, Zabartowo, Zgniłka Wodociąg publiczny w Pęperzynie - zaopatrujący miejscowość Pęperzyn Wodociąg publiczny w Witunii - zaopatrujący miejscowości: Witunia, Zakrzewek, Zakrzewska Osada, Chłopigozd-Gajówka, Chłopigozd-Leśnictwo, Gmina Kamień Kraj. Administrator: Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sp. z o.o. ul. Strzelecka 16, 89-430 Kamień Kraj. Wodociąg publiczny w Kamieniu Kraj. zaopatrujący miejscowości: Kamień Kraj., Płocicz, Duża Cerkwica, Mała Cerkwica, Radzim, Dąbrówka, Dąbrowa, Witkowo, Witkowo leśniczówka, Witkowski Młyn Wodociąg publiczny w Orzełku - zaopatrujący miejscowości: Orzełek, Zamarte, Obkas, Niwy, Nowa Wieś, Jerzmionki, Osady Jerzmionckie, Strona 16 z 70

Gmina Sośno Administrator: Zakład Gospodarki Komunalnej ul. Nowa 9, 89-412 Sośno Wodociąg publiczny w Przepałkowie - zaopatrujący miejscowości: Przepałkowo, Sośno, Obodowo, Olszewka, Dziedno, Dębiny, Zielonka, Wielowicz, Wielowiczek, Szynwałd, Roztoki, Płosków Wodociąg publiczny w Sitnie zaopatrujący miejscowość Sitno, Mierucin, Ostrówek, Borówki Wodociąg publiczny w Rogalinie zaopatrujący miejscowość Rogalin Skoraczewo, Jaszkowo, Wąwelno, Tuszkowo, Tonin, Toninek, PRZEPROWADZONE MODERNIZACJE W I połowie 2012r. zakończono modernizację stacji uzdatniania wody w Kamieniu Kraj. Realizacja projektu Modernizacja stacji uzdatniania wody wraz z remontem studni głębinowych Modernizacja hydroforni obejmowała remont budynku głównego, wymiana urządzeń uzdatniających, budowa zbiornika wyrównawczego, kanalizacji wód popłucznych oraz wymiana instalacji elektrycznej. Prowadzone prace wykonywane były w ruchu ciągłym bez przerw w dostawie wody dla odbiorców. Koszt inwestycji to 800 tyś. zł., który częściowo został z finansowany przez UE z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. W I połowie 2012 r. po przeprowadzonych pracach remontowych ponownie oddano do użytku wodociąg publiczny w Kawlach. Remont stacji uzdatniania wody w Kawlach polegał na odnowie powłok malarskich, wyłożeniu płytek ceramicznych na podłodze budynku, wymianie stolarki okiennej. Dokonano także remontu dachu oraz ocieplono ściany budynku hydroforni. WODOCIĄGI O ZŁEJ JAKOŚCI WODY Jakość wody we wszystkich wodociągach (stan na 31.12.2012r.) odpowiada wymaganiom sanitarnym rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29.03.2017r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz.U. z 2007r., Nr 61, poz. 417 z późn. zm.). W ciągu całego 2012 r. wystawiono tylko jedną decyzję administracyjną stwierdzającą warunkową przydatność wody do spożycia oraz nakazującą doprowadzenie jakości wody do odpowiednich wymagań sanitarnych:. - Wodociąg publiczny w Sitnie ponadnormatywną ilość manganu (60,5-155µg/l) stwierdzono w próbkach wody pobranych z sieci wodociągowej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał w dniu 13.07.2012r. decyzję nakazującą doprowadzenie jakości wody do odpowiednich wymagań. W ustalonym terminie jakość wody uległa poprawie. Strona 17 z 70

Chwilowe i miejscowe przekroczenia parametrów stwierdzono również w następujących wodociągach: a) fizykochemiczne - Wodociąg publiczny w Sępólnie Kraj. niewielkie przekroczenie ilości żelaza oraz niewłaściwa mętność w jednym z kilku badanych w dniu 07.02.2012 punktów. - Wodociąg publiczny w Runowie W próbkach wody pobranych w ramach monitoringu kontrolnego stwierdzono niewłaściwą mętność 1,9-2,2 NTU. Próby kontrolne wykazały niewłaściwą mętność oraz ponadnormatywną ilość związków żelaza tylko w punkcie monitoringowym w hydroforni. W związku z powyższym odstąpiono od wydania decyzji merytorycznej do administratora wodociągu wystosowano wystąpienie o usprawnienie uzdatniania wody. - Wodociąg publiczny w Przepałkowie niewłaściwą barwę wody stwierdzono w próbkach wody pobranych z tego wodociągu w 2012r. Ze względu na brak przekroczeń parametrów mogących odpowiadać za organoleptyczne właściwości wody odstąpiono od wydania decyzji merytorycznej. Niewłaściwa barwa wody jest cechą charakterystyczną tego wodociągu, akceptowalną przez konsumentów. - Wodociąg publiczny w Wałdowie W jednej z próbek wody pobranych w ramach monitoringu kontrolnego stwierdzono niewłaściwą mętność 1,7NTU. Próby kontrolne wykazały niewłaściwą mętność oraz ponadnormatywną ilość związków żelaza tylko w punkcie monitoringowym w hydroforni. W związku z powyższym odstąpiono od wydania decyzji merytorycznej do administratora wodociągu wystosowano wystąpienie o usprawnienie uzdatniania wody. - Wodociąg publiczny w Orzełku niewłaściwą mętność (2,5 NTU) oraz ponadnormatywną ilość żelaza (397 µg/l) stwierdzono w próbce wody pobranej z sieci wodociągowej. Administrator wodociągu w ciągu ustalonych 30 dni dokonał działań naprawczych. - Wodociąg publiczny w Sitnie ponadnormatywną ilość manganu (60,5-155µg/l) stwierdzono w próbkach wody pobranych z sieci wodociągowej. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał w dniu 13.07.2012r. decyzję nakazującą doprowadzenie jakości wody do odpowiednich wymagań. W ustalonym terminie jakość wody uległa poprawie. b) mikrobiologiczne - Wodociąg publiczny w Przepałkowie w dwóch z trzech pobranych próbek wody pobranych z sieci wodociągu stwierdzono obecność pojedynczych bakterii z grupy coli, administrator wodociągu wprowadził natychmiastową dezynfekcję sieci wodociągowej i przedstawił pozytywne wyniki badań mikrobiologicznych wody. - Wodociąg publiczny w Kamieniu w jednej z próbek wody pobranych z sieci wodociągu publicznego w Kamieniu Kraj. stwierdzono obecność pojedynczych bakterii z grupy coli. Z oświadczenia administratora wodociągu przyczyną niewłaściwej jakości mikrobiologicznej wody mogła być wcześniejsza awaria sieci wewnętrznej w punkcie monitoringowym. Administrator po przeprowadzeniu dezynfekcji sieci wewnętrznej przeprowadził badania kontrolne, które nie potwierdziły skażenia mikrobiologicznego. Strona 18 z 70

STAN SANITARNO-TECHNICZNY URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCH W minionym roku skontrolowano wszystkie urządzenia znajdujące się pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Sępólnie Kraj. Na 14 skontrolowanych stacji uzdatniania wody w 3 stwierdzono uchybienia sanitarno-higieniczne.: kontrola sanitarna przeprowadzona na stacji uzdatniania wody w Przepałkowie gm. Sośno wykazała zalaną wodą komorę studni. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał decyzję nakazująca usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Termin wykonania nakazów decyzji ustalono na dzień 31.01.2013r. kontrola sanitarna przeprowadzona na stacji uzdatniania wody w Rogalinie gm. Sośno wykazała zalaną wodą komorę studni. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał decyzję nakazująca usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Termin wykonania nakazów decyzji ustalono na dzień 31.01.2013r. kontrola sanitarna przeprowadzona na stacji uzdatniania wody w Sitnie gm. Sośno wykazała zalaną wodą komorę studni, uszkodzone ogrodzenie studni, brak tablicy informującej o ujęciu wody i zakazie wstępu osób nieupoważnionych oraz uszkodzone ogrodzenie terenu stacji uzdatniania wody. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał decyzję nakazującą usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości do dnia 31.01.2013r. WNIOSKI Na podstawie uzyskiwanych w ostatnich latach wyników badania wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi pobieranej z wodociągów zlokalizowanych na terenie powiatu sępoleńskiego wynika, że z roku na rok jakość wody ulega polepszeniu. Pod względem fizyko-chemicznym jedynymi stwierdzanymi uchybieniami są pojedyncze przekroczenia ilości związków manganu, żelaza oraz ściśle związane z tym zmiany barwy i mętności wody. W ciągu całego 2012r. w 7 z 14 skontrolowanych urządzeń wodnych nie zanotowano żadnych przekroczeń parametrów fizyko-chemicznych i bakteriologicznych (w 2011 tylko w 1 z 14 wodociągów, w 2010 w 8 z 15 wodociągów, 2009r. tylko w 2 z 17 wodociągów), jednakże w pozostałych wodociągach przekroczenia stwierdzano jedynie miejscowo najczęściej w próbkach wody pobieranych w hydroforni, rzadziej w próbkach wody pobieranych na końcowych odcinkach sieci wodociągowej. W 2012r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Sępólnie Kraj. wydał tylko jedną decyzję nakazującą doprowadzenie jakości wody do odpowiednich wymagań. Z roku na rok odsetek wodociągów o prawidłowej jakości wody zwiększa się, wpływ na to ma modernizacja strategicznych ujęć i stacji uzdatniania wody oraz wyłączanie z eksploatacji małych,,problemowych wodociągów wiejskich. W 2012 roku wyłączono z eksploatacji wodociąg publiczny w Jastrzębcu, w którym od kilku lat prowadzone było postępowanie administracyjne i egzekucyjne, administrator wodociągu nie był w stanie doprowadzić jakości wody pod względem ilości żelaza do odpowiednich wymogów. Strona 19 z 70

STAN SANITARNY OBIEKTÓW UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ W 2012r. Sekcja Nadzoru nad Obiektami Komunalnymi Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sępólnie Kraj. nadzorowała 268 obiektów użyteczności publicznej oraz 4 miejsca zwyczajowo wykorzystywane do kąpieli. Skontrolowano 197, co stanowi 73% ogółu obiektów. W ciągu całego 2012r. aż 44 obiekty użyteczności publicznej uzyskały złą ocenę pod względem sanitarno-higienicznym, co stanowi 22% ogólnej liczby skontrolowanych obiektów, a w porównaniu z 2011r. o 57% więcej. Poprawie uległo jednak 36 obiektów, tak więc na dzień 31.12.2012r. ostatecznie negatywną ocenę otrzymało zaledwie 8 obiektów, co stanowi 4% ogólnej liczby skontrolowanych obiektów. W nawiązaniu do wytycznych Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Bydgoszczy, Sekcja Nadzoru nad Obiektami Komunalnymi Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sępólnie Kraj. przeprowadzała w 2012r. kontrole sanitarne obiektów użyteczności publicznej w kontekście przygotowań do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012. Działania Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Sępólnie Kraj. w zakresie nadzoru nad utrzymaniem należytego stanu sanitarnego obiektów przeprowadzano przede wszystkim w tych obiektach, w których istnieje większe prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń dla zdrowia ludzi, a które miały znaczenie w kontekście przygotowań do Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012r., a więc: stadiony, hotele i inne obiekty świadczące usługi hotelarskie, dworzec PKS i przystanek autobusowy, a ponadto również parkingi samochodowe i stacje paliw zlokalizowane przy głównych trasach komunikacyjnych, park miejski i ustępy publiczne. Nieprawidłowości stwierdzone w w/w obiektach dotyczyły między innymi: niewłaściwego stanu sanitarno higienicznego ścian, sufitów, podłóg i wyposażenia w pomieszczeniach świetlic wiejskich; braku opracowanych i wdrożonych procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi w zakładach fryzjerskich i kosmetycznych; zalegających odpadów komunalnych na terenach placów zabaw oraz braku pojemników do ich gromadzenia; brak informacji o zakazie palenia na terenach placów zabaw. Strona 20 z 70