Działania Europejskiego Mechanizmu Stabilizacji Finansowej (EFSM) oraz Europejskiego Funduszu Stabilizacji Finansowej (EFSF) mgr Rafał Mundry Zakład Polityki Gospodarczej Wrocław, 2011 1
Od czego się zaczęło? Od GRECJI 2
Od Grecji? Ale jak to? Tymczasem w Grecji: Bruksela zapytała Grecję, jak to moŝliwe, Ŝe ma aŝ 11 tysięcy osób Ŝyjących ponad 100 lat. Grecy sprawdzili. Okazało się, Ŝe takich osób jest 800. Reszta nie Ŝyje, ale rodzina nie zgłaszała zgonu i pobierała emeryturę, rentę. Straty greckiego budŝetu na tym procederze to około 8 mld euro Tymczasem w Grecji: W dzielnicy Ekali na przedmieściach Aten w zeznaniach podatkowych ujawniono 324 baseny. Gdy rząd ogłosił, Ŝe będzie z satelity sprawdzał, kto ma basen, w sklepach zabrakło siatki maskującej. Okazało się, Ŝe w Ekali jest 16 974 baseny. Tymczasem w Grecji: Choć Jezioro Kopais zostało osuszone w 1957 roku (54 lata temu), 30 urzędników w pełnym wymiarze czasu pracy w dalszym ciągu zarządza całą "akcją". Tymczasem w Grecji: Wstępne wyniki wewnętrznej kontroli w Ministerstwie Finansów pokazały, Ŝe w samym ministerstwie 234 urzędników nie złoŝyło deklaracji podatkowych za poprzedni rok. A 20 dyrektorów urzędów skarbowych zostało zwolnionych, gdy okazało się, Ŝe w ich regionach ludzie masowo nie płacą podatków. Tymczasem w Grecji: Nieustannie działa powołane przez rząd grecki biuro zajmujące się promocją Salonik, jako europejskiego miasta kultury w... 1997 roku. Tymczasem w Grecji: Państwo wypłaca do pensji tzw. dodatek małŝeński w wysokości 10% podstawowego wynagrodzenia. Dodatek ten otrzymują obydwoje małŝonkowie kaŝdy u swojego pracodawcy. Prawo do dodatku małŝeńskiego mają teŝ wdowy, wdowcy oraz osoby rozwiedzione. 3
Od Grecji??? Tymczasem w Grecji: Państwo wypłaca tzw. dodatek komputerowy 15 proc. podstawowego wynagrodzenia dla osób, które przez większość dnia wykonują obowiązki przy komputerze. Tymczasem w Grecji: Państwo wypłaca tzw. dodatek za znajomość języka obcego - 10 proc. podstawowego wynagrodzenia. Przysługuje wszystkim tym, którzy władają w mowie przynajmniej jednym językiem obcym ( nie jest wymagane świadectwo, zaświadczenie itp.). Tymczasem w Grecji: Kwota wolna od podatku to 12 000 Euro (47 520zł). W Polsce wynosi ona 3 091zł. W Niemczech - 8 004 Euro (31 695zł). W Wielkiej Brytanii 6 474 Funtów (28 231zł). We Francji 5 875 Euro (23 265). W Hiszpanii 5 050 Euro (19 998zł). W Czechach 23 640 CZK (3 782zł). Tymczasem w Grecji: Nauczyciele i rodzice są oburzeni tym, Ŝe w tym roku muszą kupić dzieciom do szkoły ksiąŝki. Do tej pory robiło to państwo (samorząd). Rodzice podkreślali, Ŝe to niedopuszczalne by płacić za ksiąŝki w szkole publicznej. Tymczasem w Grecji: Mimo, Ŝe Grecja ma jedną z największych administracji w Europie, grecka konstytucja zakazuje zwolnić raz zatrudnionego greckiego urzędnika publicznego. Konstytucja gwarantuje mu doŝywotnio etat (art 103, pkt. 4 konstytucji). EBC, KE, IMF Ŝądają zwolnienia 30 000 urzędników. Grecki rząd odpowiedział, Ŝe zabrania mu tego konstytucja. Zaproponował przeniesienie ich do "rezerwy" płacąc im "tylko" 60% wynagrodzenia. 4
Zgodnie z kryteriami z Maastrich deficyt budŝetowy członka strefy euro nie moŝe przekroczyć 3% PKB. Tymczasem w Grecji w 2009 roku wyniósł. 15,4%!!! Deficyt miał wynieść w 2011 roku 17 mld euro. Tymczasem tylko za pierwszych 10 miesięcy przekracza juŝ 20 mld euro!!! 5
6
7
Od czego się zaczęło? 12 kwietnia 2010 roku Grecja otrzymała pomoc w wysokości 110 mld euro. Otrzymała? Podpisała dwustronną umowę poŝyczki Komisja Europejska Grecja Komisja Europejska reprezentowała 17 państw strefy euro. 8
110 mld euro pomocy dla Grecji 80 mld euro udostępnione przez Komisję Europejską 30 mld euro udostępnione przez IMF Umowa typu Stand-By Arrangement Krótkoterminowy, maksymalnie 36 miesięczny kredyt nie preferencyjny. Wypłacany w transzach uzaleŝnionych od postępów spełnienia warunków jego przyznania. 9
Wypłaty transz pomocowych dla Grecji w mld euro. Transza Termin wypłaty Komisja Europejska MFW Kwota całkowita przyznanej transzy 1 2010 maj 14,5 5,5 20 2 2010, wrzesień 6,5 2,5 9 3 2010, grudzień 6,5 2,5 9 4 2011, marzec 10,9 4,1 15 5 2011, lipiec 8,7 3,3 12 Łącznie 47,1 17,9 65 mld euro 10
Miesiąc później 9 maja 2010 Rada ECOFIN (Rada do spraw Gospodarczych i Finansowych) na nadzwyczajnym posiedzeniu podjęła decyzję o ustanowieniu Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego (EMS). EMS oparty był na art. 122. pkt. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. 11
Art. 122. pkt. 2. Traktatu o f. UE W przypadku gdy Państwo Członkowskie ma trudności lub jest istotnie zagroŝone powaŝnymi trudnościami z racji klęsk Ŝywiołowych lub nadzwyczajnych okoliczności pozostających poza jego kontrolą, Rada, na wniosek Komisji, moŝe przyznać danemu Państwu Członkowskiemu, pod pewnymi warunkami, pomoc finansową Unii. 12
Art. 123. pkt. 1. Traktatu o f. UE Zakazane jest udzielanie przez Europejski Bank Centralny lub banki centralne Państw Członkowskich, zwane dalej krajowymi bankami centralnymi, poŝyczek na pokrycie deficytu lub jakichkolwiek innych kredytów instytucjom, organom lub jednostkom organizacyjnym Unii, rządom centralnym, władzom regionalnym, lokalnym lub innym władzom publicznym, innym instytucjom lub przedsiębiorstwom publicznym Państw Członkowskich, jak równieŝ nabywanie bezpośrednio od nich przez Europejski Bank Centralny lub krajowe banki centralne ich papierów dłuŝnych. 13
14
ESM Europejski Mechanizm Stabilizacyjny 750 mld euro EFSM Europejski Mechanizm Stabilizacji Finansowej 60 mld euro Dla 27 państw UE EFSF Europejski Fundusz Stabilizacji Finansowej 440 mld euro Dla członków strefy euro IMF - Międzynarodowy Fundusz Walutowy do 250 mld euro max połowa wartości EFSM i EFSF 15
EFSM Mechanizm zapewnie wsparcie finansowe dla państw członkowskich UE. Jak to działa? KE moŝe w imieniu 27 państw poŝyczyć na rynkach finansowych do 60 mld euro. Gwarantem jest budŝet ogólny UE. KE przekazuje pozyskane środki beneficjentowi. Beneficjent spłaca równieŝ odsetki. Brak kosztów dla UE. 16
EFSM komu moŝna pomóc? Państwu członkowskiemu, które przeŝywa lub jest istotnie zagroŝone powaŝnym zakłóceniom finansowym. W przypadku finansowych zakłóceń lub groźby zakłóceń finansowych wynikających ze zdarzeń niezaleŝnych od danego Państwa Członkowskiego. 17
EFSM Procedura przyznania Beneficjent składa wniosek do Rady Europejskiej Wniosek zawiera: Ocenę swoich potrzeb finansowych Program naprawczy opisujący środki niezbędne w celu przywrócenia stabilności finansowej. Szczegółowe ustalenia w protokole ustaleń są przedmiotem pomiędzy beneficjentem a KE. Rada na wniosek KE większością podejmuje decyzję o przyznaniu pomocy. KE i EBC regularnie sprawdza warunki przyznanej pomocy. 18
EFSM w praktyce KE zaciąga poŝyczki w imieniu 27 państw UE. Zaciągnięty dług KE ma najwyŝszy rating AAA. Aktywowano pomoc na kwotę 48,5 mld euro. Dla Irlandii 22,5 mld euro. Dla Portugalii 26 mld euro. 19
20
EFSF Mechanizm zapewnie wsparcie finansowe dla członków strefy euro Jak to działa? EFSF moŝe w imieniu 17 państw poŝyczyć na rynkach finansowych do 440 mld euro. Gwarantem jest 17 państw strefy euro. EFSF przekazuje pozyskane środki beneficjentowi. Beneficjent spłaca równieŝ odsetki. Brak kosztów dla EFSF. 21
EFSF 440 mld euro? 21 lipca Rada Europejska podjęła decyzję podniesienia zobowiązań gwarantowanych z 440 mld euro na 779 mld euro. Zmianę musiały zaakceptować wszystkie 17 państw strefy euro. 29 września przedostatni zgodził się niemiecki Bundestag 22
13.X ostatnia zgodziła się Słowacja A Pani Iveta Radicowa przestała być premierem Słowacji 23
[1] Estonia w 2010 roku poniewaŝ nie naleŝała do strefy euro, nie była członkiem EFSF. Estania przyjęła wspólną walutę 1 stycznia 2011 roku. Państwa członkowskie strefy euro - EAMS Zobowiązanie gwarantowane, 2 maju 2010r, w mld EUR Zobowiązania gwarantowane ustanowione 21 lipca 2011r., w mld EUR Niemcy 119 390,07 211 045 Francja 89 657,45 158 487 Włochy 78 784,72 139 267 Hiszpania 52 352,51 92 543 Holandia 25 143,58 44 446 Belgia 15 292,18 27 031 Grecja 12 387,70 21 897 Austria 12 241,43 21 639 Portugalia 11 035,38 19 507 Finlandia 7 905,20 13 974 Irlandia 7 002,40 12 378 Słowacja 4 371,54 7 277 Słowenia 2 072,92 3 664 Estonia -* 1 994 Luxemburg 1 101,39 1 946 Cypr 863,09 1 525 Malta 398,44 704 Suma 440 000,00 779 783 24
EFSM jak działa? Działania w oparciu o program naprawczy Udziela poŝyczki na dokapitalizowanie instytucji finansowych (w formie poŝyczek dla rządów). MoŜe interweniować na wtórnych rynkach długu. Prawo do interwencji w wyjątkowych sytuacjach - na pierwotnym rynku długu. Po analizach EBC. Średnia rentowność emitowanego długu 3,5%. WydłuŜony czas zapadalności udzielonych poŝyczek z 7,5 do 15 (max 30 lat). 25
EFSF Jest to spółka zarejestrowana w Luksemburgu Zarząd EFSF składa się z wysokich przedstawicieli 17 państw strefy euro. KE i EBC mogą być obserwatorami podczas spotkań zarządu EFSF. Zarząd EFSF kierowany jest przez przewodniczącego komitetu Ekonomiczno- Finansowego Rady UE Dług z ratingiem AAA 26
EFSF w praktyce Wielkość emisji, w mld EUR Zapadalność Data przetargu Rentowność Beneficjenci poŝyczki Przekazana kwota beneficjentowi, w mld EUR 3,000 10 lat 14 listopada 2011 3,50% Irlandia 3,000 3,000 5 lat 22 czerwca 2011 2,75% Portugalia 2,200 5,000 10 lat 17 czerwca 2011 3,38% Portugalia 3,700 5,000 5 lat 24 stycznia 2011 2,75% Irlandia 3,600 27
28
Beneficjenci - Irlandia Listopad 2010r Rentowność obligacji skarbowych 6,02% Przyznano 85 mld euro. 17,5 mld euro finansowania krajowego. 67,5 mld euro finansowania zewnętrznego. 25,5 mld euro z EFSM (wypłacono 13,9 mld euro) 25,5 mld euro z EFSF (wypłacono 3,3 mld euro) 25,5 mld euro z IMF (wypłacono 8,7 mld euro) Irlandia łącznie otrzymała 25,9 mld euro 29
Beneficjenci - Portugalia Maj 2011 Rentowność obligacji skarbowych 6,72% Przyznano 78 mld euro pomocy 26 mld euro z EFSM (wypłacono 14,1mld euro) 26 mld euro z EFSF (wypłacono 5,8 mld euro) 26 mld euro z IMF (wypłacono 10,4 mld euro) Portugalia otrzymała 30,3 mld euro pomocy 30
Włochy? 29 listopada 2011 Emisja 3 letnich obligacji Rentowność??? ZadłuŜenie? 31
32
33
W 2012 roku EFSM i EFSF mają się połączyć w EMS Więcej na kolejnych szczytach UE 34
35
Dziękuję za uwagę. 36