Polityka spójności UE 2014-2020 Sabina Kasoń Departament Koordynacji Polityki Strukturalnej MRR 20 kwietnia 2012 r., Warszawa
Pakiet legislacyjny Opublikowany przez Komisję Europejską w dn. 6 października 2011 r. zawiera: Rozporządzenie Ogólne Wspólne przepisy dla polityki spójności, polityki rozwoju obszarów wiejskich oraz polityki morskiej i rybołówstwa Wspólne przepisy dla funduszy polityki spójności (EFRR, FS, EFS) Przepisy szczegółowe: przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego - EFRR przepisy dotyczące Funduszu Spójności - FSp przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Społecznego - EFS przepisy dotyczące europejskiej współpracy terytorialnej - EWT Rozporządzenia w sprawie europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (EUWT) 2
Misja i cele Misja unijnej polityki spójności: zmniejszanie róŝnic między europejskimi regionami w celu wzmocnienia spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej zgodnie z art. 174 TFUE wkład w unijną strategię na rzecz inteligentnego, zrównowaŝonego wzrostu Cele przyszłej PS: inwestycje na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia europejska współpraca terytorialna 3
Wspólne zasady dla wszystkich funduszy, tj. polityki spójności, polityki rozwoju obszarów wiejskich oraz polityki morskiej i rybołówstwa Wzmacnianie partnerstwa i zarządzanie wielopoziomowe Zgodność z prawem unijnym i krajowym Popieranie równości płci i zwalczanie dyskryminacji Promowanie zrównowaŝonego rozwoju Zasady 4
BudŜet polityki spójności po roku 2013 Kategoria mld EUR (w cenach z 2011 r.) Fundusz Spójności* 68,7 Regiony słabiej rozwinięte 162,6 Regiony przejściowe 39,0 Regiony lepiej rozwinięte 53,1 Współpraca terytorialna 11,7 Dodatkowe środki dla regionów najbardziej oddalonych i słabo zaludnionych ŁĄCZNIE** 336,0 Instrument Łącząc Europę na rzecz transportu, energetyki i technologii informacyjno-komunikacyjnych 0,9 40,0 ŁĄCZNIE 376,0 *W ramach Funduszu Spójności na Instrument Łącząc Europę na rzecz transportu, energetyki i technologii informacyjno-komunikacyjnych przeznaczone zostanie 10 mld EUR **W tym alokacja w wysokości 2,5 mld EUR naŝywność dla ubogich 5
Geograficzny zakres wsparcia Trzy kategorie regionów Regiony słabiej rozwinięte (PKB na mieszkańca < 75% średniej unijnej) Regiony przejściowe (PKB na mieszkańca na poziomie między 75% a 90%) Regiony lepiej rozwinięte (PKB na mieszkańca > 90% średniej unijnej) Dlaczego wprowadzono nową kategorię regionów przejściowych? Bardziej sprawiedliwy system podziału środków dla regionów o podobnym poziomie rozwoju gospodarczego UmoŜliwienie płynnego przejścia regionu z kategorii słabiej rozwiniętego do lepiej rozwiniętego 6
Geograficzny zakres wsparcia < 75 (mniej rozwinięte regiony) 75-90 (regiony przejściowe) >= 90 (bardziej rozwinięte regiony) Symulacja kwalifikowalności 2014-2020 Stan na marzec 2012 PKB na mieszkańca (PPS), wskaźnik UE27=100 Dane PKB w ujęciu regionalnym wg stanu na dzień 2007-08-09, dostępne od marca 2012 7
Cele tematyczne na rzecz realizacji strategii Europa 2020 1. Wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji 2. Zwiększenie dostępności, stopnia wykorzystania i jakości technologii informacyjno-komunikacyjnych 3. Podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw, sektora rolnego (w odniesieniu do EFRROW) oraz sektora rybołówstwa i akwakultury (w odniesieniu do EFMR) 4. Wspieranie przejścia na gospodarką niskoemisyjną we wszystkich sektorach 5. Promowanie dostosowania do zmiany klimatu, zapobiegania ryzyku i zarządzania ryzykiem 6. Ochrona środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów 7. Promocja zrównowaŝonego transportu i usuwanie niedoborów przepustowości w działaniu najwaŝniejszych infrastruktur sieciowych 8. Promocja zatrudnienia i mobilności pracowników 9. Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem 10. Inwestycje w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe Ŝycie 11. Wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej 8
Wzmacnianie podejścia strategicznego Wspólne Ramy Strategiczne (WRS) przyjmowane razem z pakietem rozporządzeń Umowa Partnerska (UP) przedstawiana przez PC w ciągu 4 miesięcy od przyjęcia rozporządzeń Programy Operacyjne (PO) przyjmowane razem z UP lub do 3 miesięcy po jej przedstawieniu 9
Wzmacnianie programowania zintegrowanego Zintegrowane podejście programowe Wspólne Ramy Strategiczne na szczeblu unijnym oraz umowa partnerska na szczeblu krajowym obejmują wszystkie fundusze WRS. Istnieje moŝliwość przygotowania i wdroŝenia przez państwa członkowskie programów wielofunduszowych łączących EFRR, EFS i Fundusz Spójności. 10
Wspólne Ramy Strategiczne Rola: transpozycja celów 2020 na fundusze ERDF, ESF, CF oraz EAFRD, EMFF (dalej fundusze WRS). Zawartość: key actions dla kaŝdego celu; kluczowe wyzwania terytorialne; priorytety dla działań z zakresu współpracy terytorialnej; mechanizmy koordynacji funduszy WRS; mechanizmy gwarantujące coherence and consistency między programowaniem funduszy WRS a zintegrowanymi wytycznymi UE dla polityki gospodarczej i zatrudnienia oraz country-specific recommendations. Przyjęcie i przegląd: KE przyjmuje WRS jako załącznik do rozporządzeń. W razie znacznych zmian strategii UE, KE, na wniosek PE lub Rady, dokonuje przeglądu WRS i przedstawia propozycję zmian. 2012-04-25 11 11
Umowa Partnerska Zawartość: (a) rozwiązania na rzecz powiązań ze strategią UE 2020 (analizę zróŝnicowań oraz potrzeb rozwojowych; podsumowanie ewaluacji ex ante PO lub UP; podsumowanie głównych oczekiwanych rezultatów; szacunkową alokację wsparcia UE; główne priorytety współpracy terytorialnej; listę programów); (b) zintegrowane podejście do rozwoju terytorialnego; (c) zintegrowane podejście do grup dotkniętych ubóstwem, dyskryminacją, wykluczeniem; (d) rozwiązania na rzecz skutecznego i efektywnego wdraŝania Przyjęcie i zmiany: KE sporządza uwagi nt. zgodności projektu UP z rozporządzeniem, WRS, rekomendacjami krajowymi tzw. country-specific recommendations. Gdy jest to wskazane, PC dokonuje przeglądu UP i informuje o dokonanych zmianach w projekcie UP. KE zatwierdza UP via implementing act. Gdy PC wnioskuje o zmianę UP, KE przeprowadza ocenę jej zgodności z rozporządzeniem ogólnym, WRS oraz country-specific recommendations oraz - w uzasadnionych przypadkach - zatwierdza zmiany UP 2012-04-25 12 12
Programy podzielone są na osie priorytetowe Program Operacyjny Oś priorytetowa obowiązkowo jedno-funduszowa (nawet w przypadku wielo-funduszowego programu): ERDF: 1 oś priorytetowa = 1 lub kilka inwestycji priorytetowych = 1 cel tematyczny ESF: 1 oś priorytetowa = 1 lub kilka inwestycji priorytetowych = 1 lub kilka celów tematycznych Cross-financing EFRR-EFS w granicach 5 % wsparcia UE na poziomie osi priorytetowej Dla kaŝdej osi priorytetowej naleŝy przypisać kategorie interwencji i ustanowić wskaźniki finansowe, wskaźniki produktu i rezultatu. Wspólne wskaźniki określone w rozporządzeniach funduszowych. Określone zostały kamienie milowe i cele do osiągnięcia w ramach priorytetów programowych na rok 2016, 2018 i 2022 Na początku okresu programowania odkładana jest rezerwa wykonania na poziomie 5% (wyłączając EWT) dla kaŝdego funduszu WRS, kaŝdego państwa członkowskiego, kaŝdej kategorii regionu, przyznawana po ocenie 2012-04-25 13 wykonania w 2019 r. 13
Koncentracja tematyczna i współfinansowanie PC zobowiązane do koncentracji wsparcia na interwencjach przynoszących najwyŝszą wartość dodaną w stosunku do priorytetów strategii UE uwzględniając przy tym rekomendacji krajowych, tzw. country-specific recommendations; Stawki współfinansowania osi priorytetowej kształtowane z uwzględnieniem: (1) znaczenia osi priorytetowej dla realizacji strategii UE; (2) zasady zanieczyszczający płaci ; (3) stopy udziału prywatnych źródeł finansowania; (4) objęcia obszarów o powaŝnych i trwałych niekorzystnych warunkach przyrodniczych lub demograficznych. 2012-04-25 14 14
Wsparcie finansowe z funduszy Maksymalne stawki dofinansowania na poziomie osi priorytetowych: 85% w przypadku Funduszu Spójności 85% w przypadku regionów słabiej rozwiniętych, których PKB na mieszkańca za okres 2007-2009 wyniósł poniŝej 85% średniej dla UE-27 w tym samym okresie oraz w przypadku regionów najbardziej oddalonych 80% w przypadku regionów słabiej rozwiniętych kwalifikujących się do stosowania systemu przejściowego Funduszy Spójności w dniu 1 stycznia 2014 r. 75% w przypadku regionów słabiej rozwiniętych innych niŝ te wskazane powyŝej 75% w przypadku wszystkich regionów, których PKB na mieszkańca za okres 2007-2013 wyniósł mniej niŝ 75% średniej dla UE-25 za okres referencyjny, których PKB na mieszkańca wynosi jednak więcej niŝ 75% średni PKB w UE-27 60% w przypadku pozostałych regionów przejściowych 50% w przypadku lepiej rozwiniętych regionów (poza tymi, których PKB na mieszkańca wyniósł mniej niŝ 75% średniej unijnej w latach 2007-2013) 75% w przypadku europejskiej współpracy terytorialnej 15
Koncentracja tematyczna & wydzielone środki minimalne 2012-04-25 16 16
Warunkowość ex-ante Cel warunkowości: zapewnienie warunków ramowych dla skutecznego wykorzystania wsparcia unijnego Typologia warunków: warunki tematyczne (dyrektywy, Zintegrowane Wytyczne, strategiczne ) oraz warunki ogólne Sposób definiowania: warunek wstępny wskazany przez KE w załączniku IV musi zostać spełniony, jeŝeli PC chce wspierać dany cel tematyczny Proces oceny i jego skutki dla wdraŝania PO: PO musi zawierać plan działań na rzecz spełnienia warunku w trakcie dwóch lat (albo do końca 2016 r.), KE moŝe zawiesić płatności. 2012-04-25 17 17
Warunkowość ex-post Cel warunkowości: ukierunkowanie PS na rezultaty, regularne monitorowanie postępów i nagroda za dobre wyniki w postaci rezerwy krajowej Konstrukcja performance framework: dla kaŝdego priorytetu wyznaczone są cele pośrednie dla lat 2016 i 2018 i cel końcowy dla 2022 roku. Proces oceny i jego skutki dla wdraŝania PO: przeglądy postępów w 2017 i 2019 roku, w 2017 r. rekomendacje, w 2019 roku alokacja rezerwy między priorytety, które odniosły sukces MoŜliwe sankcje: zawieszenie części lub całości płatności na rzecz priorytetu w wyniku przeglądu 2017 lub 2019 roku, korekta netto za powaŝne niepowodzenie w osiąganiu celów wykazane w raporcie końcowym 2012-04-25 18 18
Warunkowość makro Cel warunkowości: z jednej strony zapewnienie sprzyjającego środowiska makroekonomicznego, z drugiej wykorzystanie środków unijnych do przywrócenia równowagi makroekonomicznej Na czym polega: KE moŝe zaŝądać zmiany UP i PO zgodnie z Rekomendacjami krajowymi, a nawet sama je dokonać, gdy dane PC otrzymuje unijne wsparcie antykryzysowe Kiedy pojawia się sankcja: gdy PC nie odpowiada w sposób satysfakcjonujący na Ŝądania KE, KE moŝe zawiesić część lub całość płatności. W sytuacjach szczególnych równieŝ zobowiązania. 2012-04-25 19 19
Wzmacnianie spójności terytorialnej Nacisk na zrównowaŝony rozwój obszarów miejskich Utworzenie platformy rozwoju miejskiego Wsparcie na rzecz innowacyjnych działań w dziedzinie zrównowaŝonego rozwoju obszarów miejskich Zintegrowane inwestycje terytorialne (ang. Integrated Territorial Investment) Uwzględnienie określonych potrzeb obszarów geograficznych w największym stopniu doświadczających ubóstwa lub grup docelowych najbardziej zagroŝonych dyskryminacją bądź wykluczeniem przy szczególnym uwzględnieniu społeczności zmarginalizowanych 20
Rok obrachunkowy = 1 lipca 30 czerwca Zasada n+2 Wybrane kwestie wdroŝeniowe Wspólne wskaźniki dotyczące określonych funduszy: wspólne wskaźniki produktu i wyników w stosownych przypadkach przepisy dla określonych funduszy, dotyczące wartości wyjściowych, celów oraz sprawozdawczości Wskaźniki dla konkretnych programów wskaźniki produktu (w stosownych przypadkach) wskaźniki wyników dotyczące osi priorytetowej Mniejsze sprawozdania roczne z wdraŝania Rzetelne informacje i analizy wszystkich elementów PO wymagane wyłącznie w roku 2017, 2019 i w przypadku sprawozdania końcowego Zmiany w zasadach kwalifikowalności, np. podatek VAT z zasady nie podlega zwrotowi System akredytacji 21
1. 24 kwietnia br. posiedzenie Rady do Spraw Ogólnych (GAC) poświęcone polityce spójności: polityka spójności w Wieloletnich Ramach Finansowych, pakiet legislacyjny dla polityki spójności. Postępy w negocjacjach pakietu legislacyjnego 2. Cel prezydencji duńskiej: przyjęcie częściowego stanowiska Rady do następujących bloków negocjacyjnych: programowanie strategiczne, zarządzanie i kontrola, kwalifikowalność i kontrola proporcjonalna, duŝe projekty, warunkowość ex ante, monitoring i ewaluacja. 3. Pozostałe bloki debata będzie kontynuowana po GAC: zarządzanie finansowe, warunkowość oparta na wynikach, koncentracja tematyczna, instrumenty inŝynierii finansowej. 22
Sposób organizacji prac nad dokumentami programowymi w Polsce Informacja dla Rady Ministrów: SPOSÓB ORGANIZACJI PRAC NAD DOKUMENTAMI PROGRAMOWYMI ZWIĄZANYMI Z PERSPEKTYWĄ FINANSOWĄ UE 2014-2020 - I etap prac nad przygotowaniem zasad funkcjonowania dokumentów programowych systemu wdraŝania Polityki Spójności na lata 2014-2020 Dokument został przyjęty: 20 marca br.- Komitet ds. Europejskich 4 kwietnia br. - Komitet Stały Rady Ministrów Planowane przyjęcie przez Radę Ministrów: 24 kwietnia br. 23
Rola Ministra Rozwoju Regionalnego Zgodnie z Informacją dla Rady Ministrów, Minister Rozwoju Regionalnego: koordynuje proces przygotowania dokumentów programowych oraz rozwiązań wdroŝeniowych i instytucjonalnych na poziomie dokumentów strategicznych; przygotowuje i przedkłada Radzie Ministrów do akceptacji załoŝenia umowy partnerskiej. Po zatwierdzeniu przez RM załoŝeń, MRR przystępuje do przygotowania projektu umowy partnerskiej, w tym przeprowadza ewaluację ex-ante, dokonuje oceny oddziaływania na środowisko oraz organizuje konsultacje społeczne umowy; przygotowuje system programowania i wdraŝania dokumentów programowych związanych z perspektywą finansową 2014-2020; przewodniczy Zespołowi Międzyresortowemu ds. Programowania i WdraŜania Funduszy Strukturalnych i Funduszy Spójności UE. 24
Rola Zespołu Międzyresortowego Do najwaŝniejszych zadań zespołu naleŝy: monitorowanie na bieŝąco prac związanych z przygotowaniem dokumentów programowych na perspektywę finansową UE na lata 2014-2020; udział w pracach nad przygotowaniem załoŝeń umowy partnerskiej zwierających m.in. kierunki interwencji trzech polityk unijnych (PS, WPR, WPRyb), liczbę i zakres programów operacyjnych, ramy instytucjonalne, załoŝenia finansowe, sposób podziału interwencji, udział w pracach nad przygotowaniem umowy partnerskiej i systemu programowania i wdraŝania (wskazówki wytyczne dotyczące programów operacyjnych, sposób wyboru celów i kierunków rozwoju, podstawowe zasady wdraŝania, załoŝenia systemu monitorowania i kontroli, zakres zmian prawny); powoływanie grup roboczych, w których mogą uczestniczyć poszczególne resorty zgodnie z kompetencjami. Do prac grup roboczych zapraszani są przedstawiciele władz regionalnych, eksperci, partnerzy społeczni i gospodarczy 25
Sposób pracy Zespołu Międzyresortowego Międzyresortowy Zespół ds. Programowania i WdraŜania Funduszy Strukturalnych i Fundusz Spójności Unii Europejskiej będzie funkcjonował na dwóch poziomach: Spotkania na poziomie ministrów, organizowane średnio raz w miesiącu; Spotkania na poziomie dyrektorów, w ramach grup roboczych. Proponowane tematy do dyskusji do końca lipca 2012 roku na forum grup roboczych Międzyresortowego zespołu: 1. Warunkowość ex-ante 16 kwietnia 2. Koncentracja tematyczna kwiecień 4. Sposób uwzględniania wymiaru terytorialnego planowanych interwencji - maj 5. Projekty kluczowe - czerwiec 6. Podział interwencji pomiędzy poziom krajowy i regionalny lipiec Proponowane tematy do dyskusji na kolejnych spotkaniach: 1.System wdraŝania 2.Obszary makroregionalne 26
Etapy prac Etapy prac nad przygotowaniem dokumentów: I Etap kwiecień 2012 r. wrzesień 2012 r. - Przygotowanie systemu programowania i wdraŝania dokumentów programowych związanych z perspektywą finansową 2014 2020; II Etap (kwiecień 2012 r. czerwiec 2013 r.)- przygotowanie umowy partnerskiej; III Etap (wrzesień 2012 r - czerwiec 2013 r.) prace nad programami operacyjnymi; IV Etap (kwiecień 2012 r. listopad 2013 r.) - przygotowanie ram prawnych na potrzeby okresu programowania 2014-2020. 27
Szczegółowy harmonogram prac etap proces 2012 r 2013 r. II kw. III kw. IV kw. I kw. II kw. III kw. IV kw. Zmiana zarządzenia nr 48 ws. powołania 1. Międzyresortowego Zespołu do Spraw Zadanie zrealizowane Wykorzystania. Przyjęcie przez Radę Ministrów Informacji o 2. sposobie organizacji prac nad dokumentami kwiecień programowymi związanymi z perspektywę finansową UE 2014-2020. 3. Przygotowanie Systemu programowania i kwiecień - wdrażania wrzesień 4. Przygotowanie umowy partnerskiej kwiecień 2012-czerwiec 2013 5. Prace nad programami operacyjnymi wrzesień 2012 czerwiec 2013 Przygotowanie ram prawnych na potrzeby 6. okresu programowania kwiecień 2012 r. - listopad 2013 2014-2020 7. Negocjacje umowy partnerskiej i październik - programów operacyjnych z KE grudzień 8. Rozpoczęcie wdrażania programów operacyjnych 2014 r. 28
Dziękuję za uwagę Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/4 www.mrr.gov.pl www.funduszestrukturalne.gov.pl