METODY I PROCEDURY AUDYTU WEWNĘTRZNEGO W JEDNOSTKACH SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH Praca zbiorowa pod redakcją Anny Kostur Wydanie drugie poprawione Katowice 2012
SPIS TREŚCI WSTĘP 9 Rozdział 1 AUDYT W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA li 1.1. Zarządzanie koncepcje i praktyki 11 1.2. Kontrola w systemie zarządzania 17 1.3. Audyt wewnętrzny jako element systemu kontroli 24 1.4. Ewolucja audytu 26 1.4.1. Współczesny audyt wewnętrzny i kierunki jego ewolucji? 26 1.4.2. Kontrola wewnętrzna w latach 70 27.1.4.-3. Lata 80. jako okres decentralizacji kontroli wewnętrznej 28 1.4.4. Kontrola wewnętrzna w okresie początków gospodarki rynkowej lat 90.... 30 1.4.5. Eksponowanie conttollingu i audytu jako nowych narzędzi zarządzania 32 1.4.6. Obszar rozwoju branżowego audytu wewnętrznego 35 Rozdział 2 AUDYT WEWNĘTRZNY W JEDNOSTKACH SEKTORA FINANSÓW PUBLICZNYCH 37 2.1. Pojęcie i zakres audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych 37 2.2. Cele i przedmiot audytu wewnętrznego w sektorze publicznym 49 2.3. Charakterystyka polskich regulacji prawnych i profesjonalnych audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych 53 2.4. Klasyfikacja audytu wewnętrznego 60
Rozdział 3 ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE AUDYTEM WEWNĘTRZNYM 66 3.1. Pojęcie organizacji : 66 3.2. Miejsce Komórki Audytu Wewnętrznego w strukturze organizacyjnej jednostki 68 3.3. Charakterystyka działalności audytorów zatrudnionych w Komórce Audytu Wewnętrznego 70 3.4. Zasady i reguły dotyczące praktyki wykonywania zawodu audytora wewnętrznego oraz wymogi stawiane pracownikom Komórki Audytu Wewnętrznego 72 3.5. Struktura organizacyjna Komórki Audytu Wewnętrznego, jej skład osobowy i relacje wewnętrzne 77 3.5.1. Kierownik Komórki Audytu Wewnętrznego 82 3.5.2. Koordynator zadania audytowego 83 3.5.3. Audytor odpowiedzialny 84 3.5.4. Asystent audytu 85 3.6. Relacje audytorów wewnętrznych z pracownikami innych komórek organizacyjnych oraz audytorami zewnętrznymi 85 Rozdział 4 METODY AUDYTU DZIAŁALNOŚCI 87 4.1. Pojęcie i zakres audytu działalności 87 4.2. Pojęcie metodyki w audycie działalności 89 4.3. Audyt strategiczny 93 4.4. Audyt operacyjny 103 4.4.1. Budżetowanie w jednostkach sektora finansów publicznych 104 4.4.2. Mierniki oceny efektywności działalności podstawowej w jednostkach sektora finansów publicznych 111 4.4.3. Audyt wydatków rzeczowych na przykładzie systemu zakupów bieżących... 114 4.4.4. Audyt zasobów osobowych 118 4.4.5. Audyt przedsięwzięć inwestycyjnych na przykładzie robót budowlanych... 122 Rozdział 5 METODY AUDYTU FINANSOWEGO ; 127 5.1. Pojęcie i zakres audytu finansowego 127 5.2. Metody audytu systemu księgowości i kontroli wewnętrznej 130
5.3. Metody audytu wiarygodności sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z wykonania budżetu 135 5.4. Metody badań pełnych i wyrywkowych w audycie finansowym 144 Rozdział 6 SPOSOBY BADANIA RYZYKA W PRACACH AUDYTORA 148 6.1. Pojęcie ryzyka 148 6.2. Zarządzanie ryzykiem 150 6.3. Rola audytu wewnętrznego w procesie zarządzania ryzykiem 151 6.4. Identyfikacja obszarów ryzyka "...T. 154 6.5. Metody oceny ryzyka 160 6.5.1. Metoda matematyczna analizy ryzyka 162 6.5.2. Metoda szacunkowa analizy ryzyka metoda delficka (grupa ekspercka)... 165 6.5.3. Metoda mieszana analizy lyzyka 167 6.5.4. Mapa ryzyka w analizie ryzyka 168 6.6. Częstotliwość badania zidentyfikowanego obszaru ryzyka 170 Rozdział 7 PROCEDURY AUDYTU WEWNĘTRZNEGO 172 7.1. Istota i zakres procedur audytu wewnętrznego 172 7.2. Planowanie audytu wewnętrznego i ocena ryzyka 174 7.3. Audytowanie (badanie i ocena) 177 7.3.1. Planowanie zadania audytowego (zapewniającego) 177 7.3.2. Opracowywanie programu zadania audytowego (zapewniającego) 179 7.3.3. Narady związane z wykonywaniem zadania audytowego (zapewniającego)... 181 7.3.4. Czynności audytowe 182 7.3.5. Sposób współpracy z pracownikami komórki audytowanej 183 7.3.6. Czynności doradcze 183 7.4. Sprawozdawczość i 184 7.4.1. Sprawozdawczość na tematy bezpośrednio niezwiązanc z zadaniami audytowymi 187 7.4.2. Czynności sprawdzające (audyt sprawdzający) 187 7.4.3. Przegląd jakości zadania audytowego 188 7.5. Dokumentowanie audytu 188 7.5.1. Bieżące akta audytu wewnętrznego (akta bieżące) 190 7.5.2. Stałe akta audytu wewnętrznego (akta stale) 190 ZAKOŃCZENIE 193
ZAŁĄCZNIK Ankieta na temat funkcjonowania audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych 195 LITERATURA 213 SPIS RYSUNKÓW 221 SPIS TABEL 223