Jarosław aw Kuchta Rozproszonych Projektowanie IU wejście/wyj cie/wyjście qhta@eti.pg.gda.pl J.Kuchta@eti.pg.gda.pl Projektowanie wejścia - podstawowe zasady (1) Przetwarzanie on-line a przetwarzanie wsadowe Przetwarzanie on-line (transakcyjne) jest stosowane, gdy potrzebna interakcja z uŝytkownikiemu Przetwarzanie wsadowe (batch( processing) ) jest stosowane okresowo, interfejs uŝytkownika jest uproszczony Wprowadzanie danych u źródła Dane powinny być wprowadzane do systemu tak blisko ich miejsca powstawania, jak to tylko moŝliwe (np( np.. systemy automatycznego pomiaru, czytniki kodu paskowego, OCR, czytniki pasków w magnetycznych) Minimalizacja przyciśni nięć stosowanie wartości domyślnych unieczynnianie (disabling)) pól, p których dane w określonym kontekście sąs nieistotne 2/30 Typy elementów w wejściowych Pole tekstowe (text( box, edit box) Pole numeryczne (number( box) Pola selekcji (selection( boxes): Pola wyboru (check( boxes) Przyciski radiowe (radio( buttons) Pole listy (list( box) Lista opuszczana (drop( drop-down down list) Pole kombi (combo( box) Suwak (slider( slider) 3/30 1
Pole tekstowe UmoŜliwia wprowadzenie dowolnych danych tekstowych. Musi być oznaczone etykietą. Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie moŝna zastosować innego elementu. Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych 4/30 Pole numeryczne UmoŜliwia wprowadzenie liczb, dat i numerów w w określonym formacie. Musi być oznaczone etykietą Powinno być stosowane tylko tam, gdzie nie moŝna zastosować którego regoś z pól p l selekcji. Powinno zapewniać łatwe zmniejszanie i zwiększanie liczb i dat (często w ograniczonym zakresie) Jeśli wymaga określonego formatu, to format powinien być wyświetlany wietlany (wewnątrz pola lub w etykiecie) Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych. 5/30 Pola wyboru Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru, kaŝda z kratką do zaznaczenia i własnym w opisem. KaŜde pole moŝe e być wybrane niezaleŝnie. nie. Nie uŝywau ywać negatywnych opisów w kratek Porządkowa dkować logicznie, alfabetycznie lub zgodnie z często stością wyboru Nie więcej niŝ 10 pól p l wyboru w jednej liście, jeśli potrzeba więcej, to trzeba podzielić na podkategorie 6/30 2
Przyciski radiowe Pokazuje kompletną listę opcję do wyboru, kaŝda z kółkiem kiem (przyciskiem radiowym) i własnym w opisem. Wybór r jednego pola powoduje anulowanie wyboru pozostałych pól. p Nie więcej niŝ 6 przycisków w radiowych w jednej liście, jeśli potrzeba więcej, to trzeba uŝyću listy opuszczanej Jeśli sąs tylko dwie opcje do wyboru, to lepiej jest uŝyću jednego pola wyboru, chyba Ŝe e wybór r nie jest oczywisty Nie umieszczać przycisków w radiowych w bezpośrednim sąsiedztwie siedztwie pól p l wyboru dla uniknięcia nieporozumień 7/30 Pole listy Prezentuje w jednym polu listę opcji do wyboru. Jeśli nie wszystkie opcje mieszczą się w polu, to lista jest przewijana. Lista moŝe e umoŝliwia liwiać wybranie tylko jednej albo wielu opcji. Stosowana tylko wtedy, gdy nie moŝna zastosować innego pola selekcji Jeśli pole listy umoŝliwia wybranie więcej niŝ jednej opcji, to trzeba o tym poinformować uŝytkownika 8/30 Lista opuszczana Jest to pole listy zredukowane do jednej pozycji. Pozostałe e opcje pojawiają się przy rozwinięciu (kliknięciem myszy). UmoŜliwia wybór r tylko jednej opcji. Stosowana wówczas, w wczas, gdy nie ma miejsca na pole listy ani na przyciski radiowe Stosowana wówczas, w wczas, gdy liczba opcji jest zmienna PoniewaŜ ukrywa nie wybrane opcje, więc c jest mniej wygodna dla początkuj tkujących uŝytkowniku ytkowników 9/30 3
Pole kombi Jest to lista opuszczana, która oprócz wyboru opcji z listy umoŝliwia wpisanie własnej w opcji Stosowane wówczas, w wczas, gdy lista opcji moŝe e być niekompletna Stosowane wówczas, w wczas, gdy lista opcji jest długa d (przyspiesza wybór r opcji) Powinno zapewniać walidację wprowadzonych danych 10/30 Suwak Graficzna skala ze wskaźnikiem pokazującym wybrane miejsce na skali. Wprowadzenie dokładnej wartości jest utrudnione. Stosowany, gdy wartości wybrana moŝe e być przybliŝona Stosowany dla pokazania wartości fizycznej (np( np.. siły głosu, jasności lub kontrastu obrazu itp.) Dla ułatwienia u wprowadzenia dokładnej wartości powinien być skojarzony z polem numerycznym pokazującym tęt samą daną 11/30 Walidacja danych wejściowych Sprawdzenie kompletności Sprawdzenie formatu Sprawdzenie zakresu Sprawdzenie cyfr kontrolnych Sprawdzenie spójno jności Sprawdzenie z bazą danych 12/30 4
Sprawdzenie kompletności Daje pewnośc, Ŝe e wszystkie wymagane dane zostały y wprowadzone Stosowane wówczas, w wczas, gdy pewne dane muszą być wprowadzone przed przetworzeniem całego formularza Pola wymagane powinny być w odpowiedni sposób oznaczone 13/30 Sprawdzenie formatu Daje pewność ść, Ŝe e dane numeryczne zostały wprowadzone w odpowiednim formacie Stosowane wówczas, w wczas, gdy pola numeryczne nie zapobiegają wprowadzaniu danych w nieprawidłowym formacie 14/30 Sprawdzenie zakresu Daje pewność ść, Ŝe e wprowadzone liczby lub daty mieszczą się w prawidłowym zakresie Stosowane wówczas, w wczas, gdy pola numeryczne nie zapobiegają wprowadzaniu liczb i dat w nieprawidłowym zakresie Niektóre zakresy trudno jest określi lić (np.. zakres daty urodzenia), wówczas w wczas zamiast odrzucić daną lepiej jest poprosić uŝytkownika o potwierdzenie 15/30 5
Sprawdzenie cyfr kontrolnych Daje większ kszą pewność ść, Ŝe e wprowadzony numer jest prawidłowy Stosuje się wówczas, wczas, gdy cyfry kontrolne naleŝą do danych numerycznych (np( np.. numery kont bankowych) 16/30 Sprawdzenie spójno jności Daje większ kszą pewność ść, Ŝe e róŝne r dane sąs ze sobą zgodne Stosuje się wówczas, wczas, gdy dane sąs ze sobą powiązane (np.. nr PESEL i data urodzenia) 17/30 Sprawdzenie z bazą danych Wprowadzane dane sąs sprawdzane na zgodność z bazą danych Stosowane wówczas, w wczas, gdy baza danych jest dostępna (np.. baza danych kodów w pocztowych i miejscowości) ci) Czasami tworzy się bazę danych na podstawie poprzednio wprowadzonych danych 18/30 6
Dokumentacja projektu wejścia Projekty formularzy (prototypy) Szczegółowe zasady walidacji dla kaŝdego formularza. 19/30 Komponenty wyjściowe Raporty - przedstawiają dane potrzebne do wykonania określonego zadania przez człowieka Raporty papierowe - wydruki Raporty ekranowe Raporty sieciowe 20/30 Projektowanie wyjścia - podstawowe zasady (1) Zrozumienie wykorzystania raportów rzadko sąs czytane od deski do deski, raczej wybrane informacje sposób b sortowania informacji jest b. waŝny raporty aktualne szybko się dezaktualizują raporty okresowe sąs dłuŝej przechowywane Zarządzanie dostarczaną informacją Raport powinien zawierać tylko informację naprawdę potrzebną do wykonania zadania (cel raportu!) Do tego samego zadania uŝytkownik u moŝe e potrzebować róŝnych wersji raportu (decyzja co do zawartości powinna naleŝeć do uŝytkownika) u NajwaŜniejsze informacje powinny być na górze g raportu Dane powinny być sformatowane tak, by nie wymagały y modyfikacji przez uŝytkownika 21/30 7
Projektowanie wyjścia - podstawowe zasady (2) Minimalizowanie wpływu przesunięcia danych Dane umieszczone na początku wydają się być waŝniejsze Sortowanie alfabetyczne Sortowanie chronologiczne Sortowanie wg wartości liczbowej 22/30 Przesunięcie na wykresie 90 90 88 86 84 80 70 60 50 82 40 80 78 30 20 10 76 I kw. II kw. III kw. IV kw. 0 I kw. II kw. III kw. IV kw. 23/30 Rodzaje raportów Raport szczegółowy Raport sumaryczny Dokument zwrotny Wykres 24/30 8
Raport szczegółowy Podaje szczegółowe informacje o wymaganych elementów Stosuje się tylko w odpowiedzi na zapytanie co do elementów w spełniaj niających określone kryteria Wykorzystywany dla pogłę łębienia wiedzy o wybranych elementach 25/30 Raport sumaryczny Podaje informacje podsumowujące dla wszystkich elementów Stosowany wówczas, w wczas, gdy uŝytkownik u potrzebuje skróconej informacji o wszystkich elementach Wykorzystywany zazwyczaj do porównywania informacji o elementach między sobą 26/30 Dokument zwrotny Podaje informacje, które mogą stanowić wejście dla danego lub innego systemu Np. wydrukowana faktura będzie b wprowadzana do innego systemu księgowego Niektóre wymagają uzupełnienia przez uŝytkownika u i sąs zwracane do tego samego systemu 27/30 9
Wykres Prezentuje informacje w sposób b graficzny zamiast tabeli z liczbami Stosowany, gdy uŝytkownik u chce porówna wnać dane dla kilku elementów Ułatwia przybliŝone porównanie, utrudnia identyfikowanie konkretnych wartości (wówczas wczas kojarzy się z tabelą) Wykresy słupkowe s stosuje się dla danych dyskretnych (oddzielnych). Wykres 3D wygląda ładnie w prezentacji, lecz jest trudniejszy w interpretacji Wykresy liniowe stosuje się dla danych ciągłych w czasie Wykresy kołowe owe stosuje dla porównania proporcji względem całości ci 28/30 Raporty papierowe a raporty elektroniczne Raport papierowy Jest trwały y (moŝe e być odczytany po latach) Jest niezmienny (niepodatny na modyfikacje) Człowiek moŝe łatwo ogarnąć wzrokiem dłuŝszy d raport MoŜna na nim dokonywać notatek Jest drogi w produkcji, powielaniu i przechowywaniu Trudno się go dostarcza na dalsze odległości Raport elektroniczny Jest ulotny, przy archiwizacji wraŝliwy na zmianę techniki odczytu (wymaga określonych czytników) Natychmiast pokazuje zmieniające się dane Odczyt informacji ograniczony przez wielkość i rozdzielczość ekranu MoŜe e być szybko i tanio wyprodukowany i rozesłany Jest tani przy przechowywaniu 29/30 Literatura Dennis A., Wixom B.H., Tegarden D., Systems Analysis & Design. An Object-Oriented Oriented Approach with UML,, John Wiley and Sons,, USA, 2002 30/30 10