BADANIE POTRZEB SZKOLENIOWYCH BRANŻY BUDOWLANO-MONTAŻOWEJ SEKTORA MIKRO I MAŁYCH PRZEDSIEBIORSTW WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO BADANIE WŁASNE FIRMY EKSPERT LUTY 2012 NA POTRZEBY PRZYGOTOWANIA WNIOSKU O DOFINANSOWANIE PROJEKTU: KUŹNIA ZAWODÓW dla zachodniopomorskiej branży budowlano-montażowej W ramach Priorytet VIII. Regionalne kadry gospodarki, Działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Podziałanie 8.1.1. Wspieranie rozwoju kwalifikacji zawodowych i doradztwo dla przedsiębiorstw Okres przeprowadzonego badania: luty 2012
1. Wprowadzenie Prezentowany dokument jest efektem badania własnego ankietowego firmy EKSPERT na potrzeby przeprowadzenia konsultacji w środowisku branży budowlano-montażowej w województwie zachodniopomorskim. Branża budowlano-montażowa (BBM) jest kluczowym sektorem dla województwa zachodniopomorskiego chociażby dlatego, iż notuje największy przyrost zatrudnienia wśród branż (o 7,5%) a 27,8 tys. podmiotów gospodarczych wytwarza netto (+) 93mln zł (dane za: Strategia Rozwoju Woj. Zach-pom. do roku 2020, Szczecin 2010; za: Trendy, dynamika rozwoju i podstawy powstawania nowych klastrów w woj. zachodniopomorskiego, Gdańsk, Szczecin 2011). Pomimo pozytywnej koniunktury EKSPERT definiuje problem jaki stanowi dla tej branży niski poziom wymaganych kompetencji pracowników w tej branży. Przyczyną jest związek pracy w BBM z posiadaniem odpowiednich uprawnień przez pracowników, czyli kwalifikacji zawodowych formalnie wymaganych do pracy w danym zakresie budowlano montażowym. Można wyróżnić w BBM grupy zawodów jako operatorów pojazdów i maszyn robót ziemnych związanych z takimi uprawnieniami jak operator: koparki, koparko ładowarki, ładowarki, spycharki; uprawnień montażowych takich jak spawacz kat. MIG, MAG, TIG, E,G czy elektryk z uprawnieniami SEP do 1kV lub powyżej 1kV oraz transportowodźwigowych związanych z transportem, przenoszeniem i rozładunkiem materiałów budowlanych i kruszywa. Uprawnieniami pożądanymi tutaj będą kierowca samochodu ciężarowego posiadającego prawo jazdy kat. C oraz uprawnienia na przewóz rzeczy czyli tzw Kwalifikację Wstępną, jednocześnie posiadającego uprawnienia operatora Hydraulicznego Dźwigu Samochodowego (HDS) czyli żurawia przenośnego na samochodzie ciężarowym służącego do załadunku, rozładunku materiałów budowlanych oraz do przenoszenia ich na terenie budowy. Najmocniej problem odpowiednich kwalifikacji pracowników do pracy na budowie dotyka Mikro i Małych przedsiębiorców, głównie przez wzgląd na o wiele niższe zasoby finansowe przeznaczane na szkolenie kadry niż to jest w przypadku firm Średnich lub Dużych. Potwierdzają to raporty PARP, które wskazują że aż 77% Mikro i 50% Małych przedsiębiorców BBM w woj. zachodniopomorskim poszukujących pracowników zgłasza problem z ich rekrutacją (ZA: Raport BKL,W-wa,2011). W związku z powyższym zostało przeprowadzone badanie własne ankietowe firmy EKSPERT w celu zdefiniowania zapotrzebowania na nowych pracowników, możliwości szkolenia własnych pracowników przez mikro i małe przedsiębiorstwa oraz badanie potrzeb szkoleniowych pracowników w/w przedsiębiorstw związanych z konkretnymi kwalifikacjami i uprawnieniami technicznymi. 2. Próba badawcza a) wielkość i liczba przedsiębiorstw Badanie własne objęło sektor MMP 95Przedsiębiorstw: Mikro (zatrudniających do 9 pracowników) i Małych (zatrudniających od 10 do 49 pracowników) przedsiębiorstw. Liczbę odpowiednio przedstawia wykres poniżej.
Wielkość Przedsiębiorstw 25 Mikro Przedsiębiorstwa Małe Przedsiębiorstwa 70 Prace związane z prezentowanymi wynikami badania zostały przeprowadzone w LUTYM 2011 roku. b) branża Badaniem własnym została objęta Branża Budowlano Montażowa (BBM), którą reprezentują głównie firmy o charakterze budowlanym, montażowym, remontowym, budowlano-remontowym, które wpisują się wg klasyfikacji PKD 2007 w sekcję F BUDOWNICTWO. c) zasięg terytorialny badania Badanie objęło MMP z terenu woj. zachodniopomorskiego, tzn. prowadzących działalność (posiadających jednostkę organizacyjną) na terenie woj. zachodniopomorskiego. W celu uzyskania kontaktu, korzystano z danych zawartych w ogólno dostępnych katalogach branżowych: Panorama Firm - panoramafirm.pl, najlepsifachowcy.pl, biznes nawigator - www.baza-firm.com.pl, www.katalogprzedsiebiorstw.pl, www.firmy.net/szukaj.html. Badano potrzeby szkoleniowe w trzech rejonach: - Szczecińsko-Stargardzkim: 50 MMP - Koszalińskim: 30 MMP - Rejon: Drawsko-Świdwin-Szczecinek: 15MMP Dokładny obszar badania ukazuje poniższa mapa; kolorem zielonym zaznaczono powiaty, z terenów których ankietowano firmy z branży budowlano-montażowej.
d) Procedura badawcza Do badania wykorzystano kwestionariusze ankiet. Proces badawczy obejmował wysłanie ankiety drogą faxową lub emailową tudzież badanie zostało przeprowadzone telefonicznie a kwestionariusz został wypełniony przez pracownika EKSPERT zgodnie z odpowiedzią ze strony firmy budowlanej na poszczególne pytania. Poniżej przedstawiono wzór ankiety na podstawie której przeprowadzono badanie.
wzór1.ankieta.bbm.mmp.zach-pom. Ankieta potrzeb szkoleniowych przedsiębiorstw branży budowlano montażowej sektora Mikro i Małych Przedsiębiorstw w woj. zachodniopomorskim 1. Proszę podać liczbę pracowników zatrudnionych w państwa przedsiębiorstwie 2. Proszę podać branżę funkcjonowania przedsiębiorstwa 3. Czy planują Państwo zatrudnić w latach 2012-2013: TAK NIE* -operatorów pojazdów i maszyn robót ziemnych, lub -kierowców samochodów ciężarowych, lub -operatorów urządzeń transportowo dźwigowych (kierowców samochodów ciężarowych wyposażonych w hydrauliczny dźwig samochodowy), lub *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ -elektryków, lub -spawaczy -innych proszę podać kogo.. 4. Czy Państwa przedsiębiorstwo jest w stanie szkolić we własnym zakresie TAK NIE* finansowym: -operatorów pojazdów i maszyn robót ziemnych, lub -operatorów pojazdów i kierowców samochodów ciężarowych, lub -operatorów urządzeń transportowo dźwigowych (kierowców samochodów ciężarowych wyposażonych w hydrauliczny dźwig samochodowy), lub *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ -elektryków, lub -spawaczy, lub - w innym zakresie (jakim?) 5. Czy Państwa przedsiębiorstwo oddelegowałoby własnych pracowników na TAK NIE* szkoleniach w ramach w/w kwalifikacji gdyby nie musiało ponosić kosztów kursy byłyby finansowane ze środków unijnych. *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ 6. Czy stwierdzają Państwo wśród pracowników własnej Firmy zainteresowanie TAK NIE* dofinansowanymi kursami zawodowymi (zarówno pracownik jak i pracodawca nie ponoszą kosztów) wymienionymi poniżej; jeśli TAK, to proszę zaznaczyć krzyżykiem *NIEPOTRZEBNE SKREŚLIĆ odpowiednie zawody. Operatorzy maszyn robót ziemnych Operator Operator koparkoładowarki Operator spycharki koparki Kierowca samochodu ciężarowego Kategoria Kwalifikacja Wstępna Operator żurawia wyposażonego w przenośny dźwig C prawa Przyspieszona do kat. przenośnego (HDS) jazdy C (przewóz rzeczy) Spawacze MIG MAG TIG Elektrycy Uprawnienia SEP do 1kV Uprawnienia SEP powyżej 1kV Inne (proszę podać rodzaj uprawnień lub zawód oraz specyfikację uprawnień) 7. Proszę podać stwierdzone pośród pracowników jak i pracodawców powody, dla których nie szkolono pracowników lub pracownicy sami niechętnie uczestniczyli w kursach zawodowych. Proszę zaznaczyć krzyżykiem poniższe przykładowe lub podać inne: Wysokie koszty kursów zawodowych Długi czas trwania kursów Intensywność zajęć Problemy z pogodzeniem uczęszczania w zajęciach z obowiązkami zawodowymi lub życiem rodzinnym Wysokie koszty dodatkowe : koszty dojazdów na zajęcia koszty noclegów Koszty wyżywienia Inne bariery: Dziękujemy za wypełnienie ankiety!!!
e) wyniki badania Dane, które otrzymano po przeprowadzeniu badania, pozwoliły na oszacowanie potrzeb szkoleniowych na kursy zawodowe nadające uprawnienia formalne do wykonywania pracy w firmach branży budowlano-montażowej na danych maszynach, pojazdach, urządzeniach. Badanie odzwierciedliło zarówno potrzeby pracodawców jak i zainteresowanie samych pracowników oraz ich potrzeby jak i bariery powodujące trudności w dostępie do danych kwalifikacji. e.1 pytanie nr 3 Na pytanie dotyczące planów zatrudnienia pracowników o określonych uprawnieniach w ankiecie, przedsiębiorstwa wskazały następujący popyt na pracowników na lata 2012-2013: Planowane zatrudnienie 23% operatorzy pojazdów i maszyn robót ziemnych, kierowcy sam. ciężarowych i operatorzy urządzeń trans-dźwig., elektrycy, spawacze innych 18% 59% nie planują zatrudnić e.2 pytanie nr 4 Na pytanie dotyczące możliwości szkolenia własnych pracowników w ramach kwalifikacji wymienionych w ankiecie - we własnym zakresie finansowym, aż 80% badanych przedsiębiorstw (76 firm) zadeklarowało, iż nie jest w stanie szkolić pracowników przy pomocy samodzielnych środków.
Zdolność szkolenia pracowników z własnych środków NIE są zdolni do przeszkolenia z własnych środków operatorów maszyn robót ziemnych, kierowców samochodów 12% 8% 80% ciężarowych, wyposażonych w HDS, elektryków, spawaczy SĄ ZDOLNI do przeszkolenia z własnych środków operatorów maszyn robót ziemnych, kierowców samochodów ciężarowych, wyposażonych w HDS, elektryków, spawaczy SĄ ZDOLNI do przeszkolenia pracowników z własnych środków w ramach kwalifikacji innych niż wymienione w ankiecie e.3 pytanie nr 5 Na pytanie dotyczące oddelegowania pracowników na szkolenie, w sytuacji gdy przedsiębiorstwo nie ponosiłoby kosztów szkolenia aż 75% badanych firm (71 przedsiębiorstw) deklaruje szkolić pracowników w zakresie kwalifikacji wymienionych w ankiecie, gdyby nie musiała ponosić kosztów. Zdolność szkolenia pracowników ze środków zewnętrznych Deklarują szkolić pracowników w zakresie operatorów maszyn robót ziemnych, kierowców samochodów 25 ciężarowych wyposażonych w HDS, spawaczy, elektryków, gdyby firma nie musiała ponosić kosztów szkolenia 75 Nie mają potrzeby szkolić operatorów maszyn robót ziemnych, kierowców samochodów ciężarowych,spawaczy, elektryków nawet gdyby firma nie ponosiłą kosztów szkolenia e.4 pytanie nr 6 W pytaniu nr 6 badano zainteresowanie samych pracowników uczestnictwem w szkoleniach proponowanych w ramach projektu KUŹNIA ZAWODÓW. Informacje uzyskano od osób upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa lub samych właścicieli firm, którzy
kontaktując się bezpośrednio z pracownikami, stwierdzali bądź nie, zainteresowanie szkoleniem w zakresie danych kwalifikacji do pracy w branży budowlano-montażowej. Wyniki przedstawiono w poniższym wykresie kolumnowym, gdzie kolumny przedstawiają liczby przedsiębiorstw u których stwierdzono zainteresowanie wśród pracowników danymi kursami zawodowymi. Spośród ankietowanych firm średnio ok. 74% przedsiębiorstw stwierdziło, że pracownicy są zainteresowani kursami dofinansowanymi proponowanymi w ramach projektu: KUŹNIA ZAWODÓW. Spośród ankietowanych firm 27 przedsiębiorstw wskazało też inne różne rodzajowo szkolenia, na które stwierdzają zainteresowanie wśród pracowników, należały do nich różne szkolenia dla osób prowadzących księgowość i kadry, szkolenia z rachunkowości, szkolenia na operatorów różnych zagęszczarek, szkolenia z konstruowania rusztowań. Wiele firm wskazywało popyt na szkolenia dofinansowane łącznie na kilka poniższych kwalifikacji. 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 78 operatorów pojazdów i maszyn robót ziemnych 69 67 kierowców samochodów ciężarowych operatorów urządzeń transportowo dźwigowych 81 73 27 elektryków spawaczy inne łącznie e.4 pytanie nr 7 W pytaniu nr 7 ankiety weryfikowano bariery w dostępie do kursów, lub powody dla których pracownicy niechętnie uczestniczyli w szkoleniach. Pozwoliło to uzyskać szacunkowe dane dotyczące barier i potrzeb potencjalnych Beneficjentów Ostatecznych. W ankiecie podano przykładowe najczęściej spotykane bariery w analogicznych projektach realizowanych przez firmę EKSPERT oraz umożliwiono podanie innych niż przykładowo wymienione bariery Poniższe zestawienie ukazuje pewne bariery jakie napotyka zarówno pracodawca jak i pracownik. Najliczniejszym powodem dla którego pracodawcy niechętnie szkolą pracowników lub sami pracownicy niechętnie uczęszczają na szkolenia we własnym zakresie jest wysoki koszt kursów zawodowych, natomiast szczególnie często pojawia się również bariera dotycząca długości i intensywności szkoleń zawodowych, wynikająca z ustawowych wymogów prowadzenia danych kursów zawodowych. Poniższy wykres ukazuje liczbę firm, które wskazały na daną barierę w dostępie do kursów/szkoleń. Tylko kilkanaście firm wskazało na inne bariery w dostępie poza przykładowo wymienionymi, a należały do nich m.in. duże odległości do ośrodków szkoleniowych, obawa przed ucieczką pracownika do innego pracodawcy po podwyższeniu kwalifikacji zawodowych, czy tzw. przemęczenie pracownika w wyniku połączenia edukacji z pracą.
90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 89 Wysokie koszty kursów zawodowych 82 Długi czas trwania kursów 73 Intensywność zajęć 76 Problemy z pogodzeniem uczęszczania w zajęciach z obowiązkami zawodowymi lub życiem rodzinnym a.45 b.69 c.67 Wysokie koszty dodatkowe: a.koszty dojazdów na zajęcia, b.koszty noclegów, c.koszty wyżywienia 18 inne 4. Podsumowanie. Niniejsze badanie własne firmy EKSPERT miało na celu weryfikację potrzeb szkoleniowych Mikro i Małych Przedsiębiorstw działających w branży budowlanomontażowej na terenie województwa zachodniopomorskiego. W sposób ankietowy zweryfikowano zapotrzebowanie na dane kwalifikacje zawodowe w powyższych firmach jak i zdolność tych podmiotów do szkolenia własnych pracowników. Kompleksowość badania uzupełnia również pytanie o problem barier jakie napotykają pracodawcy, jak i sami pracownicy w uzyskaniu nowych lub podwyższaniu kwalifikacji zawodowych. Badanie potwierdziło fakt wysokiej potrzeby szkolenia pracowników w kierunku kwalifikacji typowo związanych z pracą na maszynach, pojazdach, urządzeniach stosowanych w branży budowlano-montażowej. Są to zdecydowanie kwalifikacje zawodowe tzw. kompetencje twarde, do których jest niezbędne przeprowadzenie danego kursu oraz po jego ukończeniu przystąpienie do zewnętrznego egzaminu państwowego, którego zdanie uprawnia formalnie uczestnika do wykonywania pracy w danym zakresie. Zdecydowanie badanie potwierdziło, że Mikro i Małe Przedsiębiorstwa w większości nie są zdolne do szkolenia pracowników z własnych środków finansowych. Zasoby tych firm pomimo dobrej koniunktury gospodarczej dla branży budowlanej, nie pozwalają finansować pracownikom kosztownych kursów nakierowanych na operatorów maszyn i urządzeń budowlanych czy kierowców samochodów ciężarowych wyposażonych dodatkowo w przenośne dźwigi. Badanie ukazuje również pewne bariery związane z intensywnością i długością takich kursów. Przykładowo kursy na operatorów koparko-ładowarek to 116 godzin teoretycznych zajęć plus 60 godzin indywidualnych zajęć praktycznych. Powoduje to również trudności z połączeniem uczęszczania na zajęcia z obowiązkami zawodowymi i życiem rodzinnym. Zebrane w badaniu dane przyczyniły się formowania treści wniosku o dofinansowanie KUŹNIA ZAWODÓW - dla zachodniopomorskiej branży budowlano-montażowej oraz adekwatnej odpowiedzi na problem jakim są niskie kwalifikacje kadr pracowniczych w
najmniejszych firmach branży budowlano-montazowej w woj. zachodniopomorskim. Natomiast zdefiniowanie barier, pozwoliło przygotować ofertę szkoleniową niwelującą potencjalne trudności w dostępie dla uczestników. Zgromadzone dane zostały poddane obróbce statystycznej zgodnie z zasadami metodologii badań społecznych. Uprzejmie dziękujemy Przedsiębiorcom i ich Pracownikom za udział w badaniu.