Zmiany w rachunkowości zakładów ubezpieczeń Solvency II i MSSF 4 faza II

Podobne dokumenty
Audit&Consulting services Katarzyna Kędziora. Wielowymiarowość zasad rachunkowości finansowej zakładów ubezpieczeń

WARTOŚĆ GODZIWA W ZAKŁADACH UBEZPIECZEŃ W ŚWIETLE NADCHODZĄCYCH ZMIAN

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 2 listopada 2010 r.

dr Hubert Wiśniewski 1

Spis treści. 11 Od Redakcji. 13 Od Autorów. 17 Wykaz skrótów 19 CZĘŚĆ I. ZAGADNIENIA OGÓLNE

Wybrane zagadnienia rachunkowe

BILANS AKTYWA Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych "CUPRUM" według stanu na r

Aktywa zakładu ubezpieczeń

Raport o wypłacalności zakładów ubezpieczeń według stanu na dzień 30 czerwca 2008 r.

Wyniki finansowe ubezpieczycieli w okresie trzech kwartałów 2006 roku

Karta Produktu dla ubezpieczenia na życie i dożycie z Ubezpieczeniowym Funduszem Kapitałowym Nowa Czysta Energia Zysku

Ubezpieczenia non-life. Redaktor: Ewa Wierzbicka

Wdrożenie MSSF 9 przez ubezpieczycieli

Szczegółowo omówimy różnice pomiędzy MSR-ami / MSSF a polskimi zasadami rachunkowości.

S Składki, odszkodowania i świadczenia oraz koszty wg linii biznesowych

WYSZCZEGÓLNIENIE STAN NA STAN NA

Umowy reasekuracyjne niestandardowe transakcje

I IV kw roku I IV kw roku WYNIK TECHNICZNY UBEZPIECZEŃ MAJĄTKOWYCH I OSOBOWYCH , ,73

Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta z badania

Warszawa, dnia 30 grudnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 23 grudnia 2015 r.

Międzynarodowe standardy rachunkowości MSR/MSSF zagadnienia praktyczne

DZIAŁALNOŚĆ REASEKURACYJNA W SYSTEMIE WYPŁACALNOŚĆ II

Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń Ogólnych SA

Warszawa, dnia 31 grudnia 2015 r. Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW. z dnia 22 grudnia 2015 r.

Opis: Spis treści: Wprowadzenie - Ewa Wierzbicka Rynek ubezpieczeń non-life w Polsce - Kazimierz Ortyński 15

PION NADZORU UBEZPIECZENIOWO-EMERYTALNEGO DEPARTAMENT MONITOROWANIA RYZYK

GRUPA KAPITAŁOWA POWSZECHNEGO ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ SPÓŁKA AKCYJNA

RAPORT. z badania sprawozdania o wypłacalności i kondycji finansowej za rok obrotowy Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych MEDICUM

Ubezpieczenia gospodarcze (majątkowe i osobowe) są jeszcze niedocenianym elementem działalności wielu zamawiających.

BILANS NA r

Rozdział 1. Sprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych Irena Olchowicz

Solvency II Wybrane zagadnienia Unbundling i Granica kontraktu

Analiza wybranych elementów Bilansu Ekonomicznego Solvency II

Spis treści CZĘŚĆ I. UBEZPIECZENIA GOSPODARCZE

Karta Produktu. zgodna z Rekomendacją PIU. dla ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym XYZ

Finansowanie ryzyka. Metody finansowania. Katedra Mikroekonomii WNEiZ US

Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta

6) informacje o utworzeniu, zwiększeniu, wykorzystaniu i rozwiązaniu rezerw; 7) informacje o rezerwach i aktywach z tytułu odroczonego podatku

MIĘDZYNARODOWE STANDARDY RACHUNKOWOŚCI w praktyce

TU Allianz Życie Polska S.A. Bilans zakładu ubezpieczeń (w tys. złotych)

ZAŁĄCZNIK. Roczne zmiany MSSF Okres

Sprawozdanie finansowe zakładów ubezpieczeń według regulacji międzynarodowych zarys problemu

USTAWA z dnia 27 sierpnia 2004 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz o zmianie ustawy o biegłych rewidentach i ich samorządzie

WYKŁAD 2. Temat: REZERWY, ICH CHARAKTERYSTYKA, WYCENA, DOKUMENTACJA I UJĘCIE W KSIĘGACH RACHUNKOWYCH ZAKŁADU UBEZPIECZEŃ

Leasing Projekt Standardu z maja 2013 r. Związek Polskiego Leasingu 27 listopada 2013 r.

TOWARZYSTWO UBEZPIECZEŃ EUROPA S.A.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia r.

Wyniki Grupy PZU za I kwartał 2010 roku

Kalkulacja i zakres ujawnień dotyczących podatku dochodowego w sprawozdaniu finansowym sporządzonym zgodnie z MSSF.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW1) z dnia 23 maja 2011 r. w sprawie rocznych i półrocznych sprawozdań ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego

Spis treœci Wykaz skrótów O Autorach Wstęp 1. Środki trwałe 2. Wartości niematerialne i prawne 3. Leasing

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

Ubezpieczenia prywatne i długoterminowa opieka

POLITYKA INFORMACYJNA

Sprawozdawczość finansowa według standardów krajowych i międzynarodowych. Wydanie 2. Irena Olchowicz, Agnieszka Tłaczała

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA FINANSÓW 1) z dnia 28 listopada 2003 r.

Ubezpieczenia (konspekt 2) dr Małgorzata Mierzejewska

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych

aktywa wyszczególnienie początek okresu koniec okresu

Spis treści. str. 1 z 19

CU Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych. CU Towarzystwo Ubezpieczeń Ogólnych

Rezerwy techniczno-ubezpieczeniowe dla celów wypłacalności - różnice w stosunku do PSR

POLITYKA INFORMACYJNA

Istota Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej/ MSR. Procedura tworzenia standardów

BILANS AKTYWA Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych "CUPRUM" według stanu na r. Wyszczególnienie początek okresu koniec okresu

Wytyczne w sprawie uzupełniających środków własnych

Wyniki finansowe zakładów ubezpieczeń w 2013 roku 1

Sprawozdanie dodatkowe roczne/kwartalne

Wybrane akty prawne krajowe i europejskie

OPERACJE GOSPODARCZE W PRAKTYCE KSIÊGOWEJ

Szkolenia Standardy Sprawozdawczości Finansowej

TU Allianz Życie Polska S.A. Bilans zakładu ubezpieczeń (w tys. złotych)

Definicja ryzyka ubezpieczeniowego, cechy ryzyka, faktory ryzyka.

Spis treści. Rozdział 1 Sprawozdanie finansowe w świetle polskich i międzynarodowych regulacji bilansowych

Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie ING Nationale - Nederlanden Polska S.A.

Spis treści. Wstęp...

Rozdział 1 RACHUNKOWOŚĆ FINANSOWA W SYSTEMIE INFORMACJI EKONOMICZNEJ... 13

Wytyczne w sprawie metod określania udziałów w rynku na potrzeby sprawozdawczości

Podstawa prawna: art 17 ust. 1 MAR informacje poufne.

BILANS SPORZĄDZONY NA DZIEŃ 31 GRUDNIA 2014 ROKU

Aviva Towarzystwo Ubezpieczeń Ogólnych SA

Karta Produktu. Ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym XYZ

Społeczna Szkoła Podstawowa nr 1, Społeczne Gimnazjum nr 1 oraz Samodzielne Koło Terenowe nr 15 STO w Poznaniu

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

pilotażowe staże dla nauczycieli i instruktorów kształcenia zawodowego w przedsiębiorstwach

POLITYKA INFORMACYJNA Pekao Banku Hipotecznego S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej oraz innych informacji podlegających ogłaszaniu

Wytyczne dotyczące granic umów

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych "CUPRUM" ul. M. Skłodowskiej-Curie 82, Lubin

Grupa Kapitałowa IPO Doradztwo Kapitałowe S.A. ul. Moniuszki 1A, Warszawa

ING Towarzystwo Ubezpieczeń na Życie S.A.

Marcin Z. Broda Casco na czerwonym Ubezpieczenia komunikacyjne w I kwartale 2010 r.

Sprawozdanie dodatkowe roczne/kwartalne

Wytyczne dotyczące metody opartej na ocenie ze względu na pierwotne ryzyko

Wyniki finansowe zakładów ubezpieczeń w I półroczu 2014 roku 1

Spis treści. str. 1 z 19


3 ZAKRES INFORMACJI WYKAZYWANYCH W SPRAWOZDANIU FINANSOWYM, O KTÓRYM MOWA W ART. 45 USTAWY, DLA ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ I ZAKŁADÓW REASEKURACJI

InterRisk Towarzystwo Ubezpieczeń Spółka Akcyjna Vienna Insurance Group

Sprawozdanie kwartalne / dodatkowe roczne

Transkrypt:

Ewa Spigarska * Zmiany w rachunkowości zakładów ubezpieczeń Solvency II i MSSF 4 faza II Wstęp W związku z wprowadzeniem Dyrektywy Solvency II 1 i opracowania projektu MSSF 4 faza II Umowy ubezpieczenia 2 zakłady ubezpieczeń muszą ocenić wpływ proponowanych zmian, które przede wszystkim będą wymagać bardziej skomplikowanych metod wyceny. Celem artykułu jest przestawienie podstawowych zmian w wycenie i prezentacji umów ubezpieczeniowych zgodnie z prowadzanymi regulacjami. 1. Koncepcja Dyrektywy Solvency II W związku z olbrzymimi zmianami w gospodarce zakładów ubezpieczeń wprowadzono dyrektywę Solvency II oraz jest w trakcie opracowywania i dyskusji projekt Międzynarodowego Standardu Sprawozdawczości Ubezpieczeniowej 4 faza II. Komisja Europejska wprowadzając dyrektywę Solvency II argumentowała to w następujący sposób: 1. Standardy wyceny na potrzeby nadzoru powinny być w możliwie dużym zakresie zgodne z międzynarodowymi zasadami rachunkowości by ograniczyć obciążenia administracyjne. 3 2. O ile nie zostało uregulowane w inny sposób, wycena wszystkich aktywów oraz zobowiązań, innych niż rezerwy techniczne powinna być dokonana zgodnie z międzynarodowymi standardami rachunkowości przyjętymi przez Unię Europejską. 4 Do podstawowych celów wprowadzenia Dyrektywy Solvency II należy zaliczyć przede wszystkim dostosowanie wymogów kapitałowych do profilu ryzyka, zwiększenie poziomu harmonizacji w obszarze wypłacalności, motywowanie zakładów ubezpieczeń do efektywnego zarządzania ryzykiem oraz zabezpieczyć interesy posiadaczy polis. Zgodnie z art. 1 Dyrektywy Solvency II reguluje ona następujące zagadnienia: 1) podejmowania i prowadzenia we Wspólnocie na własny rachunek działalności w zakresie ubezpieczeń bezpośrednich i reasekuracji, 2) nadzoru nad grupami ubezpieczeniowymi i reasekuracyjnymi, * Dr, Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański 1 Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w spawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) Dz. U. L. 335 z 17.12.2009 r. 2 Insurance contracts, Exposure Draft ED/2010/8. 3 Komisja Europejska, Dyrektywa Solvency II, Nota Wprowadzająca 28. 4 Komisja Europejska, Specyfikacja techniczna Q155, paragraf V.4.

362 Ewa Spigarska 3) reorganizacji i likwidacji zakładów ubezpieczeń bezpośrednich. Dyrektywa obowiązuje na terytorium krajów Unii Europejskiej, Norwegii, Liechtensteinu oraz Islandii. Dotyczy ona zakładów ubezpieczeń bezpośrednich na życie oraz ubezpieczeń innych niż na życie, jak i reasekuratorów w sytuacji gdy: 1) przypis składki przekracza 5 mln Euro rocznie, 2) całkowita kwota rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto zakładu ubezpieczeń przekracza 25 mln Euro, wliczając w to udział reasekuratorów i spółek celowych 5, 3) działalność zakładu w ramach reasekuracji czynnej przekracza: a) 0,5 mln Euro składki przypisanej brutto, b) 2,5 mln Euro rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto, z uwzględnieniem udziału reasekuratorów i spółek celowych, c) składka przypisana brutto zakładu reasekuracji czynnej przekracza 10% składki przypisanej brutto, d) składka przypisana brutto zakładu reasekuracji czynnej przekracza 10% rezerw techniczno-ubezpieczeniowych brutto, z uwzględnieniem udziału reasekuratorów i spółek celowych. W sytuacji gdy wyżej wymienione kwoty zostaną przekroczone w trzech kolejnych latach, Dyrektywę Solvency II należy stosować począwszy od czwartego roku. W związku z wdrażaniem dyrektywy Solvency II, każdy zakład ubezpieczeń musi dokonać oceny aktualnych i długoterminowych planów potrzeb kapitałowych. Wymaga to ustalenia minimalnego poziomu zarządzania ryzykiem, aby ustalić wymogi kapitałowe dla prowadzonej działalności. W pierwszej kolejności zakłady ubezpieczeń są zobowiązane zorganizować proces zarządzania ryzykiem. W tym celu ubezpieczyciele muszą opracować plan działalności, zawierający przede wszystkim określenie organizacji działalności ubezpieczeniowej, w tym: 1) struktury organizacyjnej krajowego zakładu ubezpieczeń, 2) sposobu zawierania umów ubezpieczenia, 3) zasad akceptacji ryzyk, 4) sposobu ustalania stawek ubezpieczeniowych, 5) sposobu ustalania rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, 6) przyjętych zasad rachunkowości, w szczególności zasad rozliczania kosztów, w tym kosztów administracyjnych i kosztów akwizycji, 7) systemu ustalania wartości odszkodowań i świadczeń, 8) systemu zarządzania aktywami, 9) systemu kontroli wewnętrznej. 5 W sytuacji, gdy zakład należy do grupy, bierze się pod uwagę wysokość rezerw technicznoubezpieczeniowych całej grupy.

Zmiany w rachunkowości zakładów ubezpieczeń Solvency II i 363 2. Podstawowe założenia projektu MSSF 4 faza II Podstawową ideą prac nad Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej MSSF 4 Umowa ubezpieczenia 6 jest stworzenie wysokiej jakości standardu regulującego zagadnienia wyceny, prezentacji i ujawnień dla kontraktów ubezpieczeniowych. Prace nad Międzynarodowym Standardem Sprawozdawczości Finansowej dotyczącym umów ubezpieczenia rozpoczęły się w grudniu 1997 roku, zaś pierwszy jego projekt został opublikowany 31 lipca 2003 roku. Ostateczną wersję MSSF 4 zatwierdzono 31 marca 2004 roku. Standard ten dotyczy wyłącznie umów ubezpieczenia, a nie wszystkich aspektów działalności ubezpieczeniowej. Jednak w standardzie tym nie nastąpiło pełne uregulowanie zagadnień związanych z umowami ubezpieczeniowymi. Spowodowało to, że prace nad standardem podzielono na dwie fazy. W fazie pierwszej ustalano zasady postępowania w tzw. okresie przejściowym i określono w ograniczonym zakresie zagadnienia rachunkowości związane z umowami ubezpieczeniowymi, jak i zwiększono zakres ujawnionych informacji, niezbędnych do oceny sytuacji finansowej i ryzyka zakładu ubezpieczeń. MSSF 4 faza I zwalania zakłady ubezpieczeń z niektórych wymagań inny MSR/MSSF: - zabrania dokonywania odpisów na prawdopodobne roszczenia z tytuł umów, które nie istnieją w dniu sprawozdania, takich jak odpisy katastroficzne i wyrównawcze, - wymaga testu adekwatności uznanych zobowiązań ubezpieczeniowych i przeciwstawnego testu pogorszenia dla aktywów reasekuracyjnych, - wymaga od zakładu ubezpieczeń utrzymywania zobowiązań ubezpieczeniowych w jego bilansie zanim zostaną przedawnione lub wycofane lub wygasną, a także zabrania wyrównywania zobowiązań ubezpieczeniowych powiązanymi należnościami reasekuracyjnymi. W roku 2007 Komitet Międzynarodowych Standardów rachunkowości wydał dokument do dyskusji, zaś potem projekt MSSF 4 faza II (Explosure Draft), który ma zastąpić tymczasowy standard MSSF 4. Celem nowego opracowania jest stworzenie jednego, kompleksowego modelu, który uwzględniałby różnorodność rachunkowości ubezpieczeniowej i byłby bez oporów zaadoptowany przez sprawozdawczość zakładów ubezpieczeń. Przede wszystkim w ramach projektu przewiduje się wycenę umów ubezpieczeniowych w oparciu o oczekiwaną wartość bieżącą wynikających z nich przepływów pieniężnych powiększonych o narzut na ryzyko (risk margin) oraz narzut eliminujący zysk (marżę rezydualną residual margin). Dodatkowo, co stanowi zmianę w stosunku do obowiązujących rozwiązań, w niektórych przypadkach będzie można przeprowadzić wycenę w sposób uproszczony. Standard ten ma mieć zastosowanie, tak jak jego wcześniejsza wersja, do wszystkich podmiotów, które wystawiają umowy ubezpieczenia. Zakłada on również kontynuację obowiązującej definicji umowy ubezpieczenia z fazy I, przez którą należy rozumieć umowę, w 6 Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 4 Umowy ubezpieczeniowe, Dz. U. L. 320 z 29.11.2008 r.

364 Ewa Spigarska wyniku której jedna ze stron (zakład ubezpieczeń) przyjmuje istotne ryzyko ubezpieczeniowe od innej strony (ubezpieczony) poprzez zgodę na wynagrodzenie ubezpieczonego w momencie zajścia przyszłego niepewnego zdarzenia (zdarzenie ubezpieczeniowe), które wpłynie niekorzystnie na ubezpieczonego. Zgodnie z założeniem standardu ryzyko jest istotne wtedy i tylko wtedy gdy ubezpieczone zdarzenie powoduje wypłatę istotnych dodatkowych benefitów w każdym ze scenariuszy, posiadających znaczenie ekonomiczne. Przez dodatkowe korzyści rozumie się wartość bieżącą kwoty, która przewyższa wartość bieżącą kwoty wypłaconej w momencie wystąpienia ubezpieczonego zdarzenia. Jednocześnie umową ubezpieczenia objęte jest ryzyko ubezpieczeniowe, które jest związane z nieprzewidywalnym (ubezpieczanym) zdarzeniem. Zakład ubezpieczeń powinien badać istotność ryzyka kontraktu ubezpieczeniowego, a nie odwoływać się do materialności sprawozdania finansowego. Jednocześnie MSSF 4 faza II nakazuje aby wszystkie elementy, które nie odnoszą się ściśle do ochrony ubezpieczeniowej powinny zostać wydzielone (ang. unbulding). Przede wszystkim wydzieleniu powinny podlegać: wbudowane instrumenty pochodne (ang. embedded derivaties), towary i usługi, które nie są bezpośrednio związane z ubezpieczeniami (ang. goods and services that are not closely related to insurance), salda kont ubezpieczającego (ang. policyholder account balances) spełniające jednocześnie dwa warunki: po stronie kredytowej konta księgowane są zwroty z inwestycji, zaś stopa zwrotu z inwestycji zależy od wyników inwestycyjnych aktywów bazowych. W innych przypadkach, nie wymaganych przez standard, proces rozdzielania nie jest dozwolony. Przykłady kontraktów ubezpieczeniowych spełniających, jak i nie spełniających wymagań kontraktu ubezpieczeniowego według MSSF 4 faza II zawarto w tablicy nr 1. Równolegle dla celów prawnych umowę ubezpieczenia definiuje Kodeks Cywilny, zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenia te obejmują przede wszystkim: 1) w przypadku ubezpieczeń majątkowych wypłatę określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku, 2) w przypadku ubezpieczeń osobowych wypłatę umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. 7 Ustawa o działalności ubezpieczeniowej stwierdza, że zakład ubezpieczeń udziela ochrony ubezpieczeniowej na podstawie umowy ubezpieczeniowej, 7 Por. art. 805 Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm.)

Zmiany w rachunkowości zakładów ubezpieczeń Solvency II i 365 która ma charakter dobrowolny, z zastrzeżeniem przepisów o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. 8 Tablica 1. Podział kontraktów ubezpieczeniowych ze względu na ryzyku ubezpieczeniowych według MSSF 4 faza II Umowy stanowiące Umowy nie stanowiące kontrakty ubezpieczeniowe kontraktów ubezpieczeniowych Ubezpieczenia od kradzieży lub zniszczenia mienia nieznaczne (np. krótkoterminowe) Ubezpieczenie na dożycie, jeżeli ryzyko śmierci jest Ubezpieczenia od odpowiedzialności Kontrakty prawne posiadające formę ubezpieczenia, cywilnej i od kosztów prawnych ale przenoszące całe znaczące ryzyko na posiadacza Ubezpieczenia na życie i pokrycie kosztów związanych z pogrzebem Kontrakty wspomagające wypłaty świadczenia w polisy Ubezpieczenie na dożycie przypadku wystąpienia niekorzystnego zdarzenia, Wypłata emerytur i świadczeń zależnych które jednak nie wpływa niekorzystnie na posiadacza od przeżycia polisy (hazard) Gwarancje ubezpieczeniowe Instrumenty pochodne, które narażają stronę kontraktu na ryzyko finansowe, a nie na ryzyko ubezpiecze- Gwarancje kredytowe narażające na stratę niowe Ubezpieczenie od strat poniesionych w Ubezpieczenie ryzyka kredytowego, które wypłaca czasie podróży świadczenie nawet jeśli posiadacz polisy nie poniósł Reasekuracja żadnych strat w wyniku nie spłacenia kredytu w odpowiednim czasie. Źródło: Opracowanie na podstawie MSSF 4. Niestety obowiązujące przepisy, zarówno krajowe jak i międzynarodowe nie definiują jednoznacznie umowy ubezpieczeniowej, co powoduję, że przy klasyfikacji umów bierze się pod uwagę następujące kryteria 9 : 1) Czy występuje ryzyko straty ekonomicznej dla beneficjenta lub ubezpieczonego: niezależne od samej umowy? poza kontrolą którejkolwiek ze stron? takie, które można rozłożyć na ponoszących straty? 2) Czy to ryzyko jest przyjęte przez towarzystwo ubezpieczeniowe lub podmiot składający obietnicę? 3) Czy umowa zawiera plan rozłożenia kosztów strat w grupie narażonej na ryzyko? 3. Wdrożenie Dyrektywy Solvency II i MSSF 4 faza II w zakładach ubezpieczeń Firma PwC 10 opracowała pięciostopniowy plan integracji w zakresie wdrażania Dyrektywy Solvency II i MSSF 4 faza II w zakładach ubezpieczeń: 8 Por. art. 12 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.) 9 Po. Williams i inni (2002, s. 455) 10 Por. Getting to grips with the shake-up. www.pwc.com

366 Ewa Spigarska 1. Zrozumienie kluczowych wymagań, 2. Stosowanie modelu operacyjnego i procesu do przewidywania nowych wymogów sprawozdawczości finansowej a jednocześnie dopuszczenie przyszłych zmian, 3. Zrozumienie i przygotowanie nowych wymagań, 4. Rozwinięcie zdolności modelowania i raportowania, 5. Rozwinięcie wewnętrznej strategii sprawozdawczości. Analizując kluczowe wymagania stawiane przez Solvency II i MSSF 4 faza II należy stwierdzić, że podstawowe zasady wyceny umów ubezpieczeniowych są zbliżone. Jednak występujące różnice będą miały wpływ na zdolność integracji obu regulacji w zakładach ubezpieczeń. Na obecnym etapie więcej niepewności i zapytań związanych jest z MSSF 4 Umowy ubezpieczenia, który jest w trakcie konsultacji niż już z uchwalaną Dyrektywą Solvency II. Stopień niepewności towarzyszący zmianom zawartym w MSSF 4 faza II powinien zostać zniwelowany poprzez szczegółową analizę różnic między standardem a Solvency II, w celu ustalenia priorytetów i uniknięcia straty czasu i zasobów na etapie wdrażania. Procedurze integracji wprowadzanych zmian towarzyszą problemy czasowe i techniczne, polegające przede wszystkim na tym, że różne Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej i ich nowelizacje pojawiają się w różnym czasie w stosunku do zatwierdzonej dyrektywy Solvency II. Konsekwencją tego jest, że obecne wymagania sprawozdawczości dla kontraktów ubezpieczeniowych często bazują na rozwiązaniach Solvency I lub US GAAP. W związku z tym zakłady ubezpieczeń, w okresie przejściowym, będą miały do wyboru kilka rozwiązań dotyczących sprawozdawczości. Będą one mogły utrzymać bieżące podejście, będzie to jednak wymagało równoległego stosowania aktualnie obowiązujących modeli wyceny, jak i tych wymaganych przez Solvency II. Spowoduje to powstanie dodatkowych kosztów związanych z integracją analizowanych regulacji. Innym rozwiązaniem jest adaptacja Solvency II, co wiąże się z ostrożną i szczegółową oceną wymagań aktualnie obowiązujących standardów MSSF 4 i MSR 8 w celu sprawdzenia czy wybrane rozwiązania są dozwolone. Podejście to będzie wymagało w dalszej kolejności zaadoptowania zmodyfikowanego MSSF 4, gdy stanie się wymagalny. Kolejnym rozwiązaniem jest wcześniejsze zaadoptowanie MSSF 4 faza II, jeszcze przed terminem jak będzie on wymagalny lub wcześniejsze uwzględnienie części jego wymagań jako sposobu na udoskonalenie istniejącej polityki rachunkowości w świetle Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (o ile takie podejście będzie dozwolone w ramach opublikowanego MSSF 4 faza II). Dla zakładów ubezpieczeń kryterium wyboru danego rozwiązania powinna być przede wszystkim ocena wpływu finansowego potencjalnych opcji na sporządzane sprawozdania finansowe. W kolejnym kroku polegającym na stworzeniu modelu operacyjnego i procesu do przewidywania nowych wymogów sprawozdawczości, zakłady ubezpieczeń będą musiały dokonać oceny w jaki sposób zintegrować wymaga-

Zmiany w rachunkowości zakładów ubezpieczeń Solvency II i 367 nia w zakresie raportowania oraz ustalić procedurę w jaki sposób zmiany w MSSF włączyć do modelu operacyjnego. Efektywne działanie w tym zakresie będzie wymagało integracji finansowej, operacyjnej i technicznej oraz w zakresie zarządzania ryzykiem. Następnie trzeba będzie zrozumieć nowe wymagania i przygotować się do ich wdrożenia. Solvency II dokonuje fundamentalnych zmian w zarządzaniu danymi, co wymaga wysokiej jakości danych i stworzenia bardziej rygorystycznych procedur kontrolnych. Jednocześnie zakłady ubezpieczeń będą zmuszone upewnić się, że wprowadzone zmiany uwzględniają wymagania stawiane przez Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej, które potrzebują bardziej szczegółowych danych niż Solvency II. Przykładowo, najprawdopodobniej ostateczna wersja standardu MSSF 4 faza II będzie wymagała włączenia marży rezydualnej do istniejących kontraktów ubezpieczeniowych, co będzie wiązało się ze znacznymi nakładami. Zakłady ubezpieczeń będą musiały powrócić do dnia rozpoczęcia kontraktów ubezpieczeniowych na poziomie pojedynczej umowy, a nie portfela, aby ustalić marżę rezydualną oraz zasady jej amortyzacji na dzień sprawozdawczy. Skala obliczeń związanych z rezydualną marżą może okazać się bardziej skomplikowana niż problemy związane z odraczaniem kosztów akwizycji. Na etapie rozwinięcia zdolności modelowania i raportowania, idąc w kierunku podejścia rynkowego, trzeba będzie przede wszystkim stworzyć model przepływów pieniężnych (cash flow), który będzie spełniał zarówno wymagania Solvency II i MSSF 4 faza II. Oznacza to dla zakładów prowadzących ubezpieczenia na życie stworzenia zaawansowanych modeli stochastycznych, zaś dla wielu grup międzynarodowych odejście od lokalnych standardów rachunkowości, które często nie wymagały spójnej wyceny rynku. Prace te wiążą się z dużymi nakładami pracy, więc należy zwrócić uwagę aby wdrażając nowe regulacje unikać powielania niektórych procedur związanych przede wszystkim z audytem i kontrolą. Wiąże się to również z rozwinięciem wewnętrznej strategii raportowania. Wprowadzenie struktur ekonomicznych zgodnie z Solvency II w zakresie raportowania pozwoli poprawić jakość i transparentność sprawozdawczości zakładów ubezpieczeń, jak i efektywnie i spójnie wskazać działania tworzące wartość. Finalnym celem zmian w sprawozdawczości jest pokazanie pojedynczego obrazu na biznes, aby szczegółowiej wskazać związane z nim ryzyka i sposób jego funkcjonowania. Różnice w zakresie wyceny pomiędzy Solvency II i MSSF 4 faza II wymagają od zakładów ubezpieczeń wyjaśnienia rozbieżności pomiędzy poszczególnymi podejściami (ekonomicznym i księgowym), jak i opracowania projektu spajającego te rozbieżności. Zakończenie Reasumując, należy stwierdzić, że Dyrektywa Solvency II ma zastosowanie do wszystkich kontraktów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych wystawianych przez zakłady ubezpieczeń w Europejskim Obszarze Gospodarczym

368 Ewa Spigarska lub przez oddziały zakładów działających na Europejskim Obszarze Gospodarczym ale z siedzibą znajdująca się poza nim. Zgodnie z Solvency II nie ma rozróżnienia na kontrakty ubezpieczeniowe i inwestycyjne. Natomiast według MSSF 4 faza II salda kont ubezpieczającego, wbudowane instrumenty pochodne, towary i usługi, które nie są bezpośrednio związane z ubezpieczeniami są rozdzielone i wyceniane według alternatywnych Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSR 39, MSSF 9). Rozdzielenie innych składników, poza wymienionymi przykładami, nie jest do końca jasne. Nie istnieje bezpośredni odpowiednik koncepcji rozdzielenia i alternatywnego pomiaru w Solvency II. Literatura 1. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w spawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) Dz. U. L. 335 z 17.12.2009 r. 2. Getting to grips with the shake-up. www.pwc.com 3. Insurance contracts, Exposure Draft ED/2010/8. 4. Międzynarodowy Standard Sprawozdawczości Finansowej 4 Umowy ubezpieczeniowe, Dz. U. L. 320 z 29.11.2008 r. 5. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r., Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) 6. Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1151 z późn. zm.) 7. Williams Jr. C. A., Smith M. L., Young P. C. (2002), Zarządzaniem ryzykiem a ubezpieczenia, PWN, Warszawa. Streszczenie W związku z prowadzaniem Dyrektywy Solvency II i zmianami w MSSF 4 Umowy ubezpieczeniowe niezbędnym jest zrozumienie natury i różnic nowych regulacji obowiązujących w zakładach ubezpieczeń. Ubezpieczyciele muszą ocenić wpływ nowych regulacji na sytuację i wyniki finansowe, procesy i systemy, jak i zaplanować jak najbardziej spójne wdrożenie nowych rozwiązań. Changes in the accountancy of the insurance companies Solvency II and new IFRS insurance contracts (Summary) Solvency II applies to all insurance and reinsurance contracts. There is no distinction between insurance and investment contacts. IFRS for insurance contracts applies to all contacts which transfer significant insurance risk or do not transfer significant insurance risk, but have a participaiting feature and participate in the same performance pool as other insurance contracts.