Audit&Consulting services Katarzyna Kędziora. Wielowymiarowość zasad rachunkowości finansowej zakładów ubezpieczeń

Transkrypt

1 Wielowymiarowość zasad rachunkowości finansowej zakładów Warszawa, r.

2 Agenda 1. Źródła przepisów prawa (PSR, MSSF, UE, podatki, Solvency II) 2. Przykłady różnic w ewidencji pomiędzy poszczególnymi systemami rachunkowości 3. Przykłady różnic w sprawozdawczości pomiędzy systemami 4. Wielowymiarowość a audyt wewnętrzny/audyt zewnętrzny/controling 5. Dyskusja 2

3 3

4 Źródła przepisów prawa 1. Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) standardy MSR/MSSF publikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów rachunkowości (specyfika zakładów - MSSF 4 Umowy ubezpieczenia (w trakcie głębokich zmian), MSR 32 i 39, MSSF 7, MSSF 9 dotyczące instrumentów finansowych) standardy MSR/MSSF opublikowane w formie Dyrektyw Unii Europejskiej Dodatkowy dualizm stosowanych standardów MSSF dla podmiotów prowadzących działalności na terenie UE nie wszystkie standardy opublikowane przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości są przyjmowane przez Komisję Europejską (patrz przykład implementacji MSR 32 i MSR 39) 4

5 Źródła przepisów prawa 2. Polskie Standardy Rachunkowości (PSR) Przepisy prawa krajowego (Ustawa o rachunkowości, rozporządzenie Ministra Finansów w sprawie zasad rachunkowości zakładów ) umożliwiające również bezpośrednie stosowanie MSSF Krajowe Standardy Rachunkowości (KSR) w zakresie nie uregulowanym przez polskie przepisy prawa Prawo do stosowania MSSF w zakresie nie uregulowanym przez PSR i KSR Dyrektywy Rady UE (Dyrektywa Rady UE z 1991 r. w sprawie jednostkowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów Przepisy prawa krajowego nie mogą być sprzeczne z dyrektywami UE 5

6 Źródła przepisów prawa 3. Solvency II Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/138/WE z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie podejmowania i prowadzenia działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Wypłacalność II) Regulacje techniczne EIOPA Obecnie w trakcie przygotowania projekt tzw. dyrektywy Omnibus II mający na celu: - ułatwienie zakładom przejścia do funkcjonowania w systemie Wypłacalność II - ustanowienie delegacji dla Komisji Europejskiej do przyjmowania aktów poziomu 2 i 3 (wiążących prawnie) w zakresie systemu Wypłacalność II m.in. standardów technicznych przygotowywanych przez Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) 6

7 Źródła przepisów prawa 3. Podatki Przepisy prawa krajowego w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych Przepisy prawa krajowego w zakresie podatku od towarów i usług Przepisy prawa krajowego w zakresie innych typów podatków 7

8 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR Definicja umowy ubezpieczenia generująca różnice w ewidencji składki przypisanej powodująca dualizm w ewidencji przychodów z umów ubezpieczenia Inna definicja zobowiązań wynikająca z zawartych umów ubezpieczenia nie wszystkie rezerwy techniczno ubezpieczeniowe tworzone przez zakłady spełniają warunki MSSF Dyskontowanie rezerw techniczno ubezpieczeniowych wg MSSF w ubezpieczeniach majątkowych dla zobowiązań innych niż renty Wycena rezerw techniczno ubezpieczeniowych - wycena wg wartości godziwej Inne zasady tworzenia rezerwy składek 8

9 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR c.d. Powiązanie klasyfikacji i wyceny lokat z prezentacją i wyceną rezerw techniczno ubezpieczeniowych Kosztów akwizycji prezentacja w sprawozdaniu finansowym i rozliczanie w czasie Specyfika formy i zakresu sprawozdania finansowego 9

10 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR - wpływ MSSF 9 Nowa klasyfikacja i wycena lokat zakładów Istotny wpływ na klasyfikację ma biznesowy model zarządzania aktywami finansowymi Zmiana podejścia w stosunku do dłużnych papierów wartościowych obecnie klasyfikowanych jako dostępne do sprzedaży (AFS) Ujęcie różnic z tytułu wyceny dłużnych papierów wartościowych w wyniku finansowym lub w innych całkowitych dochodach Znacznie przewidywanych przepływów pieniężnych - Wpływ różnych terminów wymagalności na wycenę aktywów i rezerw technicznych Nie ma możliwości wyceny instrumentów kapitałowych wg kosztu historycznego Wpływ zmian zasad wyceny lokat na wycenę rezerw dla produktów z udziałem w zyskach dodatkowe znaczenie shadow accounting 10

11 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR - wpływ MSSF 4 Zmiana podejście w stosunku do momentu ujęcia składki z tytułu umów ubezpieczenia (moment rozpoczęcia ochrony ubezpieczeniowej) Dodatkowo odmienne podejście w stosunku do kontraktów inwestycyjnych Wycena rezerw techniczno ubezpieczeniowych wg wartości godziwej rozumianej jako uwzględnienie wartości bieżącej przyszłych przepływów pieniężnych, stóp dyskontowych opartych na warunkach rynkowych oraz aktualizacji czynników ryzyka, Ujmowanie różnic z tytułu zastosowania aktualnej stopy dyskontowej w wycenie rezerw w innych całkowitych dochodach 11

12 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR - wpływ MSSF 4 Nowa definicja składki zarobionej opartej na zdyskontowanych przyszłych przepływach pieniężnych z umowy ubezpieczenia Marża krańcowa (residual margin) oraz jej zmiany ujmowany w innych całkowitych dochodach Istotna kwestia rozróżniania zmian tytułu ryzyk ubezpieczeniowych traktowanych jako zmianę marży krańcowej ujmowanych w innych całkowitych dochodach a zmian wynikających z rozwoju ryzyk ubezpieczeniowych ujmowanych w wyniku finansowym Klasyfikacja kosztów akwizycji jako bezpośrednio związane z produktem Nie przewiduje się rozliczania w czasie kosztów akwizycji poprzez aktywa 12

13 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 1. MSSF vs PSR - wpływ MSR 18 Nowa definicja przychodów Znaczenie przeniesienia ryzyka i korzyści dla: prezentacji przychodów i kosztów z umowy ubezpieczenia, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający przychodów z lokat oraz kosztów działalności lokacyjnej, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający 13

14 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 2. PSR vs przepisy dyrektyw EU Ewidencja składki przypisanej w ubezpieczeniach działu II w zakresie umów zawartych na czas określony rezultat? - wysoki poziom należności i rezerwy składek w sprawozdaniach finansowych polskich zakładów Ewidencja odszkodowań wypłaconych ewidencja odszkodowań wyłącznie faktycznie wypłaconych przez polskie zakłady vs ewidencja odszkodowań zatwierdzonych do wypłaty w ramach pozycji Odszkodowania wypłacone technicznego rachunku Prezentacja przychodów i kosztów działalności lokacyjnej 14

15 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 3. PSR vs Solvency II Solvency II koncentruje się na określeniu nowych zasad kalkulacji wypłacalności i sprawozdawczości z tym związanej Regulacje techniczne Solvency II nie określają zasad rachunkowości zakładów, ale ustala ją zasady wyceny jedynie częściowo zgodne z MSSF Regulacje techniczne a zapisy Dyrektywy Solvency II Zgodnie z Dyrektywą Solvency II (nota wprowadzająca 46) Standardy wyceny do celów nadzoru powinny być w możliwie największym stopniu zgodne ze zmieniającymi się międzynarodowymi regulacjami w dziedzinie rachunkowości, tak aby ograniczyć obciążenia administracyjne dla zakładów i zakładów reasekuracji. 15

16 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 3. PSR vs Solvency II Inne zasady wyceny rezerw techniczno ubezpieczeniowych Stosowanie innych zasad wyceny aktywów i pasywów do kalkulacji wypłacalności Całkowicie odmienna koncepcja sprawozdawczości oparta na: prezentacji pozycji w ramach transakcji kasowych zgodnie z podejście do zobowiązań od strony dyskontowanych przyszłych przepływów pieniężnych, podejścia od strony aktywów i pasywów zamiast od strony prezentacji współmierności przychodów i kosztów, Prezentacji bardziej zmian w stanie aktywów i pasywów w okresie sprawozdawczym aniżeli przychodów i kosztów danego okresu sprawozdawczego Prezentacji bilansu od strony bardziej struktury pozycji aktywów netto aniżeli typowego bilansu 16

17 Przykłady różnic w w zasadach rachunkowości 3. PSR vs Solvency II c.d. Całkowicie odmienna koncepcja sprawozdawczości oparta na: Prezentacji bardziej zmian w stanie aktywów i pasywów w okresie sprawozdawczym aniżeli przychodów i kosztów danego okresu sprawozdawczego Prezentacji bilansu od strony bardziej struktury pozycji aktywów netto aniżeli typowego bilansu Dualizm danych finansowych przekazywanych do organu nadzoru (KNF) w okresie przejściowym, a w przyszłości bezpośrednio do EIOPA 17

18 Przykłady różnic w w zasadach rachunkowości 3. MSSF vs Solvency II Ogólne założenia spójne w zakresie: Podejścia do wyceny wg wartości godziwej aktywów i zobowiązań Podejście do prezentacji składki zarobionej z punktu widzenia przyszłych przepływów pieniężnych z kontraktu Kalkulacja najlepszego oszacowania tzw. best estimate rezerw techniczno ubezpieczeniowych Znaczenie informacji w zakresie rozwoju rezerw techniczno ubezpieczeniowych (ujawnianie informacji dot. przepływów z kontraktu poprzez pryzmat zmiany stanu rezerw techniczno ubezpieczeniowych 18

19 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 3. MSSF vs Solvency II Istotne różnice pomiędzy zasadami rachunkowości i sprawozdawczości wg MSSF i wg Solvency II obejmujące m.in..: Klasyfikację umów ubezpieczenia (znaczenie kontraktów inwestycyjnych) Ujęcie składki przypisanej Różnice w wycenie rezerw techniczno ubezpieczeniowych Ujmowanie różnic w wycenie rezerw częściowo w kapitałach własnych częściowo w wyniku finansowym Różnice w ujęciu i klasyfikacji kosztów akwizycji Residual margin ujęcie i rozliczanie w czasie Całkowicie odmienna sprawozdawczość 19

20 Przykłady różnic w zasadach rachunkowości 3. MSSF vs Solvency II Regulacje techniczne a zapisy Dyrektywy Solvency II Zgodnie z Dyrektywą Solvency II (nota wprowadzająca 46) Standardy wyceny do celów nadzoru powinny być w możliwie największym stopniu zgodne ze zmieniającymi się międzynarodowymi regulacjami w dziedzinie rachunkowości, tak aby ograniczyć obciążenia administracyjne dla zakładów i zakładów reasekuracji. Dualizm podejścia do zapisów dyrektywy Solvency II ustalanie nowych zasad wyceny aktywów i pasywów istotnych z punktu widzenia EIOPA w regulacjach technicznych 20

21 Przykłady różnic w ewidencji pomiędzy poszczególnymi systemami rachunkowości 3. Podatki vs MSSF Rodzaje rezerw i ich wycena jako koszt uzyskania przychodu w działalności ubezpieczeniowej 21

22 Wielowymiarowość a audyt wewnętrzny/audyt zewnętrzny/controling 3. Wielowymiarowość a audyt wewnętrzny Wielowymiarowość powoduje dodatkowe obowiązki w zakresie audytu zasad sporządzania sprawozdań finansowych przez zakłady Rozwój nowych narzędzi i metod w zakresie sprawdzania przyjętych metodologii do sporządzania sprawozdań finansowych oraz prawidłowości ustalani źródeł danych do sprawozdania Rozwój nowych narzędzi i metod w zakresie weryfikacji procesu przygotowania sprawozdań finansowych 22

23 Wielowymiarowość a audyt wewnętrzny/audyt zewnętrzny/controling 3. Wielowymiarowość a audyt zewnętrzny Odpowiedzialność audytora za dane prezentowane w sprawozdaniu finansowym Projektowana odpowiedzialność audytora za sporządzane sprawozdanie finansowe wg zasad Solvency II i kalkulację wypłacalności Podejście audytora do prezentowania wielowymiarowych danych w różnych sprawozdaniach finansowych sporządzanych na ten sam dzień bilansowy Nowe narzędzie do przeprowadzania audytu w tak zróżnicowanym środowisku Wzrost roli aktuariuszy przygotowujących opinię niezbędną przy badaniu sprawozdań finansowych 23

24 Wielowymiarowość a audyt wewnętrzny/audyt zewnętrzny/controling 3. Wielowymiarowość a controlling Nowe podejście do rachunkowości zarządczej Nowe narzędzie do analizy danych wielowymiarowych Nowe podejście do zarzadzania kosztami w zakładzie Nowe podejście do budżetowania w układzie wielowymiarowym Nowe narzędzia do analiz wielowymiarowych budżetów 24

25 Dyskusja Przykładowe pytania 1. Jak radzić sobie dzisiaj z wielowymiarowością zasad rachunkowości w odniesieniu do MSSF, PSR, podatki? 2. Jak radzić sobie dzisiaj z wielowymiarowością zasad rachunkowości w odniesieniu do skonsolidowanych sprawozdań finansowych w ramach Grupy kapitałowej działającej na terenie UE? 3. Jak sobie dzisiaj radzić ze sprawozdawczością na potrzeby wypłacalności? 4. Jakie działania podjąć, aby być przygotowanym na wejście sprawozdawczości wg zasad Solvency II?. 25

26 Dyskusja Dziękuję za uwagę. 26