Czynnik czasu w nowej gospodarce W JAKIM KIERUNKU ZMIERZAMY? Redakcja naukowa Helena Strzemihska i Marek Bednarski Warszawa 2014
Spis tresci WST^P 9 WPROWADZENIE. CZYNNDC CZASU W NOWEJ EKONOMII. W JAKM fuerunku ZMIERZAMY? ZARYS PROBLEMÖW 12 CZAS PRACY W NOWEJ GOSPODARCE. TRENDY I FORMY ORGANIZACJI 18 1. Wprowadzenie 18 2. Megatrendy czasu pracy 20 2.1. Dlugosc czasu pracy 20 2.2. Czas pracy w niepehiym wymiarze 24 2.3. Elastyczny czas pracy 26 2.4. Wspölczesne projekty skracania czasu pracy 32 3. Uwarunkowania ksztaltowania si? czasu pracy w perspektywie 2050 r 35 3.1. Post^p techniczny 35 3.2. Trendy demograficzne 41 3.3. Konwergencja rozwoju gospodarek 46 4. Podsumowanie 47 Zal^cznik 1 49 Monika Latos-Milkowska TENDENCJE ROZWOJU PRZEPISÖW O CZASIE PRACY WOBEC PROGNOZ GOSPODARCZYCH I SPOLECZNYCH 51 1. Uwagi wprowadzaj^ce 51 2. Prognozowane uwarunkowania regulacji czasu pracy 52 3. Model regulacji czasu pracy w przyszlosci 53 4. Tendencje zmian przepisöw o czasie pracy w warunkach gospodarki postindustrialnej i rozwoju w nowoczesnych technologiach 56 4.1. Wydluzanie czasu funkcjonowania zakladow pracy 56 4.2. Dostosowanie czasu pracy do rytmu funkcjonowania zakladu pracy i wahan zapotrzebowania na prac? 59 4.3. Korzystanie z pracy ponadwymiarowej i incydentalnej 61 4.4. Dlugosc czasu pracy 64
6 Spis tresci 5. Przepisy o czasie pracy wobec prognoz demograficznych 65 5.1. Czas pracy w instytucjach opiekunczych 66 5.2. Czas pracy pracowniköw zatrudnianych w gospodarstwach domowych w celu swiadczenia uslug opiekunczych 67 5.3. Czas pracy pracowniköw obciqzonych opiekq nad dziecmi lub osobami starszymi 68 5.4. Czas pracy wobec wydluzaj^cego si? okresu aktywnosci zawodowej pracowniköw 71 5.5. Czas pracy wobec zmian w obyczajowosci i zmieniaj^cych si? oczekiwan mlodych pokolen 72 6. Perspektywy 74 Marek Bednarski, Dorota Gtogosz PROBLEMY CZASU PRACY W DOBIE GWALTOWNYCH PRZEMIAN EKONOMICZNYCH I FORMOWANIA SI^ NOWEJ GOSPODARKI. DOSWIADCZENIA POLSKIE 78 1. Czas pracy a nowa gospodarka 78 2. Czas pracy w Polsce. Perspektywa empiryczna 91 2.1. Informacje o badaniu 91 2.2. Organizacja pracy i czasu pracy - aktualne rozwi^zania, ich ocena i potrzebne zmiany 95 2.2.1. Administracja publiczna 95 2.2.2. Ochrona zdrowia 103 2.2.3. Handel 107 2.3. Przyszlosc czasu pracy w opiniach respondentöw 119 2.4. Organizacja i synchronizacja czasu w przestrzeni miasta 127 3. Podsumowanie 135 Agnieszka Smoder ELASTYCZNY CZAS PRACY JAKO INSTRUMENT BUDOWANIA CZY BURZENIA RÖWNOWAGI PRACA-ZYCIE? 138 1. Wprowadzenie 138 2. Röwnowaga praca-zycie czy lagodzenie konfliktu mi^dzy pracq i zyciem pozazawodowym? 140 3. Konflikt dotyczgcy czasu jako zagrozenie dla work-life balance 141 4. Elastyczny czas pracy jako narz^dzie budowania WLB 143 5. Elastycznosc rozwigzan w sferze czasu pracy jako czynnik zaklöcen dla WLB 149 6. Kontrola pracownika nad czasem pracy - w kierunku elastycznosci pozytywnej? 152
Spis tresci 7 Joanna Miroslave AKTYWNOSC ZAWODOWA KOBIET WOBEC ZMIENIAJ^CYCH SB? UWARUNKOWAN CZASU PRACY 157 1. Wprowadzenie 157 2. Specyfika czasu pracy kobiet i jej uwarunkowania 159 2.1. Podzial czasu pracy wedlug pici - jak pracuj^, a jak chcialyby pracowac kobiety? 159 2.2. Organizacja czasu pracy w cyklu zycia 162 2.3. Dystrybucja czasu pracy kobiet i mgzczyzn 165 3. Wplyw kryzysu na prac? kobiet 169 4. Zmiany czasu pracy kobiet i mgzczyzn w perspektywie 173 4.1. Ogölne trendy 173 4.2. Przyszlosc pracy kobiet - mozliwe scenariusze 175 4.3. Plec jako czynnik zmian - efekt spirali 177 5. Mozliwosci wspierania pelnego zatrudnienia kobiet 178 PODSUMOWANIE 184 BIBLIOGRAFIA 190 Strony internetowe 203 SUMMARY 205 0 AUTORACH 207
The Factor of Time in the new Economy. Where are we heading? Contents INTRODUCTION 9 INTRODUCTION. THE FACTOR OF TIME IN THE NEW ECONOMY. WHERE ARE WE HEADING? PROBLEMS OVERVIEW... 12 WORKING TIME IN THE NEW ECONOMY: TRENDS AND FORMS OF ORGANIZATION 18 Monika Latos-Milkowska TENDENCIES OF THE DEVELOPMENT OF PROVISIONS CONCERNING WORKING TIME IN RELATION WITH ECONOMIC AND SOCIAL PROGNOSIS 51 Marek Bednarski, Dorota Glogosz THE PROBLEMS OF WORKING TIME IN THE ERA OF INTENSE ECONOMIC TRANSFORMATIONS AND THE FORMATION OF THE NEW ECONOMY. POLISH EXPERIENCE 78 Agnieszka Smoder FLEXIBLE WORKING TIME - OPPORTUNITY OR THREAT FOR THE WORK-LIFE BALANCE? 138 Joanna Miroslaw WOMEN'S PROFESSIONAL ACTIVITY IN THE FACE OF THE CHANGING CONDITIONS OF WORKING TIME 157 CONCLUSIONS 184 BIBLIOGRAPHY 190 SUMMARY 205 ABOUT AUTHORS 207