Urazy miêœniowo-szkieletowe ROZDZIA 7 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 85
86 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE OBJAWY OBRA EÑ MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWYCH Pacjent podtrzymuje w³asn¹ koñczynê (samoszynowanie). Obrzêki. Deformacje (niezwyk³y wygl¹d). Zmiany zabarwienia skóry (st³uczenia, siniaki). Otwarta rana. Widoczne od³amy koœci. Ból i/lub tkliwoœæ nad miejscem urazu. Trzeszczenia i zgrzytania powodowane przez tr¹ce o siebie koñce z³amanych koœci. Brak ruchomoœci koñczyn (pora enie). Ograniczone lub bardzo s³abe ruchy koñczyny. Ból w czasie ruchu. Zanik czucia lub kr¹ enia poni ej miejsca urazu (wymagaj¹ natychmiastowej interwencji).
OBJAWY PRAWDOPODOBNEGO URAZU KRÊGOS UPA Odpowiedni mechanizm urazu. Zmieniony stan œwiadomoœci lub nieprzytomnoœæ. Zanik czucia lub/i ruchów którejkolwiek koñczyny. Uczucie mrowienia w którejkolwiek koñczynie. Ból i/lub tkliwoœæ w lub wokó³ szyi lub pleców. Pora enie przepony i intensywne u ywanie dodatkowych miêœni oddechowych w czasie oddechu (pacjent ma trudnoœci w oddychaniu). Bezwiedne oddawanie moczu lub stolca. URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 87
88 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE RÊCZNE UNIERUCHOMIENIE SZYI I G OWY 1. Stañ przy pacjencie w pozycji umo liwiaj¹cej uchwycenie jego g³owy z obu stron. Przy³ó swoje rêce tak, by przykrywa³y one uszy pacjenta. Unieœ g³owê pacjenta tak, by lekko opiera³a siê na pod³o u. 2. U³ó g³owê pacjenta w pozycji neutralnej (fizjologicznej), utrzymuj¹c naturaln¹ krzywiznê krêgos³upa szyjnego. 3. Wesprzyj swoje przedramiona o pod³ogê albo o klatkê piersiow¹ lub plecy pacjenta. 4. Jeœli w trakcie przemieszczania g³owy lub szyi do pozycji neutralnej (fizjologicznej), pacjent poczuje ból lub ty poczujesz opór, ZAPRZESTAÑ tych dzia³añ i utrzymuj g³owê i szyjê pacjenta w pozycji zastanej. 5. Jeœli pacjenta zasta³eœ w pozycji na brzuchu, obróæ go wzd³u d³ugiej osi cia³a na plecy, stosuj¹c ca³y czas rêczne unieruchomienie szyi i g³owy tak, by g³owa nie przemieszcza³a siê w stosunku do tu³owia. 6. Utrzymuj rêczne unieruchomienie szyi i g³owy pacjenta do czasu uzyskania pe³nego unieruchomienia, np. na desce.
Ryc. 7.1. Rêczne unieruchomienie szyi i g³owy URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 89
90 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE OBJAWY I OZNAKI PRAWDOPODOBNEGO OBRA ENIA G OWY Ból, obrzêk, deformacja lub otwarte rany g³owy. Zmieniony stan œwiadomoœci lub utrata przytomnoœci po urazie. Nieregularny oddech. Nierówne Ÿrenice, s³aba reakcja lub brak reakcji Ÿrenic na œwiat³o. Nieprawid³owa mowa. Os³abienie lub pora enie jednej lub obu koñczyn po jednej stronie cia³a. Wyciek krwi lub/i p³ynu mózgowo-rdzeniowego z ucha. Widoczna tkanka mózgowa. Krwiaki okularowe (wokó³ obojga oczu). Krwiaki za jednym lub oboma uszami. Postêpowanie z pacjentami z obra eniami g³owy Nie ruszaj cia³a pacjenta, chyba e jest to absolutnie niezbêdne. Jeœli bêdziesz musia³ to zrobiæ, chroñ jak najlepiej jego krêgos³up. Rêcznie unieruchom g³owê i szyjê poszkodowanego. W celu udro nienia górnych dróg oddechowych zastosuj manewr wysuniêcia uchwy. Wspomagaj oddech pacjenta, jeœli potrzeba. Podaj tlen do oddychania, jeœli to mo liwe. Opanuj krwotoki zewnêtrzne. Zaopatrz wszelkie otwarte rany.
Nie tamuj adnego krwotoku lub wycieku p³ynu mózgowo-rdzeniowego z ucha. Jedyne co wolno zrobiæ, to przykryæ je ja³owym gazikiem, aby zabezpieczyæ przed zabrudzeniem. Stale obserwuj podstawowe funkcje yciowe pacjenta, nie wy³¹czaj¹c stanu œwiadomoœci. URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 91
92 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE OGÓLNE ZASADY UNIERUCHAMIANIA MIEJSC PO URAZACH MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWYCH Unieruchom miejsce obra enia. Rozetnij lub usuñ ubranie znad miejsca obra enia i zaopatrz wszystkie otwarte rany. Oceñ kr¹ enie, czucie i ruchy w okolicy dalszej (obwodowej) w stosunku do miejsca obra enia. Unieruchom za pomoc¹ szyny dwa stawy s¹siaduj¹ce z miejscem obra enia. Jeœli uraz dotyczy stawu, unieruchom za pomoc¹ szyny koœci powy ej i poni- ej stawu. Unieruchom miejsca urazu za pomoc¹ szyny w pozycji zastanej. Stopa i rêka (d³oñ) powinny byæ unieruchamiane w pozycji czynnoœciowej. Po unieruchomieniu za pomoc¹ szyny ponownie oceñ kr¹ enie, czucie i ruchy w okolicy dalszej (obwodowej) w stosunku do miejsca obra enia. U ywaj najró niejszych podk³adek, aby zapobiegaæ miejscowemu uciskowi szyny na tkanki.
OCENA KR ENIA, CZUCIA I MO LIWOŒCI RUCHU 1. Oceñ têtno na têtnicy promieniowej przy obra eniach koñczyny górnej. 2. Oceñ czucie przy obra eniach koñczyny górnej przez lekkie uciskanie opuszki palca i zapytanie pacjenta, czy coœ czuje. URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 93
94 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 3. Oceñ ruchy przy obra eniach koñczyny górnej, prosz¹c pacjenta o podniesienie rêki lub œciœniêcie twojej rêki. 4. Oceñ têtno na têtnicy grzbietowej stopy przy obra- eniach koñczyny dolnej.
5. Oceñ czucie przy obra eniach koñczyny dolnej przez lekkie uciskanie opuszki palucha i zapytanie pacjenta, czy coœ czuje. 6. Oceñ ruchy przy obra eniach koñczyny dolnej, prosz¹c pacjenta o zgiêcie stopy lub ruch stop¹ przeciwny do twojego nacisku. URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 95
96 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE TECHNIKI UNIERUCHOMIENIA ZA POMOC SZYN 1. Unieruchomienie obra enia pojedynczego palca. 2. Unieruchomienie palca wobec zdrowego palca.
3. Sposób unieruchamiania w pozycji zastanej izolowanego obra nia stawu ³okciowego (za pomoc¹ sztywnych szyn). URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 97
98 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 4. Unieruchomienie dwóch s¹siednich stawów w obra eniu przedramienia (dziêki uprzejmoœci dr. med. Piotra Koprowskiego).
5. Sposób unieruchamiania w pozycji zastanej izolowanego obra enia stawu kolanowego (za pomoc¹ sztywnych szyn). 6. Elastyczna szyna zastosowana przy obra eniu kostki. URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 99
100 URAZY MIÊŒNIOWO-SZKIELETOWE 7. Unieruchomienie dwóch s¹siednich stawów z zastosowaniem dwóch szyn w obra eniu podudzia.