Dodatki mieszkaniowe

Krótkie Komentarze Becka Grażyna Manjura-Niśkiewicz Dodatki mieszkaniowe Komentarz 3. wydanie C. H. Beck

KRÓTKIE KOMENTARZE BECKA Dodatki mieszkaniowe

Polecamy nasze publikacje z tej serii: J. Ignaczewski POCHODZENIE DZIECKA I W ADZA RODZICIELSKA PO NOWELIZACJI. Art. 61 9 113 6 KRO M. Goszczyk ZMIANY STATUTU I KAPITA U W SPÓ CE AKCYJNEJ. Art. 430 458 KSH A. Panasiuk KONCESJA NA ROBOTY BUDOWLANE LUB US UGI. PARTNERSTWO PUBLICZNO-PRYWATNE J. Ignaczewski ROZWÓD PO NOWELIZACJI. Art. 56 61 KRO P. Zawadzka USTAWA O BANKOWYM FUNDUSZU GWARANCYJNYM J. Chaciñski OCHRONA PRAW LOKATORÓW, wyd. 2 A. Korcz-Maciejko, W. Maciejko ŒWIADCZENIA RODZINNE, wyd. 3 G. Rejman ZASADY ODPOWIEDZIALNOŒCI KARNEJ. Art. 8 31 KK P. Granecki PRAWO ZAMÓWIEÑ PUBLICZNYCH, wyd. 2 www.sklep.beck.pl

Dodatki mieszkaniowe Komentarz 3. wydanie dr Gra yna Manjura-Niœkiewicz

Redakcja: Joanna Cybulska Wydawnictwo C. H. Beck 2010 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-7483-431-5

Spis treœci Spis Przedmowa treœci... VII Wykaz skrótów... Wykaz literatury... Wprowadzenie... IX XIII A. Tekst ustawy... 1 Ustawa o dodatkach mieszkaniowych z dnia 21.6.2001 r. (Dz.U. Nr 71, poz. 734 ze zm.)... 3 B. Komentarz... 15 Rozdzia³ 1. Przepisy ogólne... 17 Art. 1. Zakres regulacji... 17 Art. 2. Uprawnieni... 21 Art. 3. Dochód na osobê... 48 Art. 4. Pojêcie gospodarstwa domowego... 75 Art. 5. Normatywna powierzchnia lokalu.... 88 Art. 6. Wysokoœæ dodatku, wydatki... 103 Art. 7. Podejmowanie decyzji... 122 Art. 8. Adresat nale noœci... 159 Art. 9. Upowa nienie ustawowe... 165 Art. 9a. Zadanie w³asne gminy... 172 Rozdzia³ 2.... 175 Art. 10 14. (uchylono)... 175 Rozdzia³ 3. Zmiany w przepisach obowi¹zuj¹cych. Przepisy przejœciowe i koñcowe... 175 Art. 15. Ustawa o najmie lokali mieszkalnych... 175 Art. 16. Dodatek w 2002 r., zasady przyznawania... 176 Art. 17. Dodatek w latach nastêpnych.... 176 Art. 18. (uchylony)... 177 Art. 19. Stosowanie przepisów w okresie przejœciowym... 177 Art. 20. (uchylony)... 177 Art. 21. Wejœcie w ycie... 177 XV V

Spis treœci C. Przepisy wykonawcze i inne... 179 1. Kodeks cywilny wyci¹g.... 181 2. Ustawa o w³asnoœci lokali wyci¹g... 190 3. Ustawa o spó³dzielniach mieszkaniowych wyci¹g... 197 4. Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego.... 227 5. Rozporz¹dzenie Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu œrodowiskowego, wzoru kwestionariusza wywiadu oraz oœwiadczenia o stanie maj¹tkowym wnioskodawcy i innych cz³onków gospodarstwa domowego, a tak e wzoru legitymacji pracownika upowa- nionego do przeprowadzenia wywiadu... 255 6. Rozporz¹dzenie Rady Ministrów w sprawie dodatków mieszkaniowych... 259 Indeks rzeczowy... 265 VI

Przedmowa Dodatki mieszkaniowe funkcjonuj¹ ju kilkanaœcie lat. Pierwsza ustawa o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych z 1994 r. zosta³a zast¹piona ustaw¹ z 21.6.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych, obowi¹zuj¹c¹ od 1.1.2002 r. do dnia dzisiejszego. Ustawa ta by³a dotychczas kilkakrotnie nowelizowana. Pierwsza nowelizacja dotyczy³a ustalania liczby mieszkañców na potrzeby obliczania zapotrzebowania na dotacjê, druga, wprowadzona na podstawie art. 69 ustawy z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego (t. jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 88, poz. 539 ze zm.), dotyczy³a zmiany zasad dofinansowywania wyp³at dodatków mieszkaniowych. Najszerszy zakres mia³a nowelizacja wprowadzona ustaw¹ z 8.10.2004 r. o zmianie ustawy o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 240, poz. 2046), gdy oprócz zmian redakcyjnych i uœciœlaj¹cych niektóre przepisy, wprowadzi³a zasadnicz¹ zmianê odnoœnie do decyzji podejmowanych na podstawie ustaleñ wywiadu œrodowiskowego. Kolejne nowelizacje dotyczy³y zmiany definicji dochodu dla potrzeb dodatku mieszkaniowego wynikaj¹ce z roszczenia katalogu œwiadczeñ których do dochodów nie wlicza siê. Celem niniejszego komentarza jest zasygnalizowanie i próba wyjaœnienia problemów i w¹tpliwoœci, jakie pojawiaj¹ siê przy stosowaniu przepisów ustawy. O istocie i wadze tych problemów œwiadczyæ mo e fakt, e ju w pierwszym roku obowi¹zywania ustawy Naczelny S¹d Administracyjny w Warszawie czterokrotnie wypowiada³ siê w sprawie przedstawionych pytañ prawnych. Niektóre przepisy zosta³y równie zaskar one przez Rzecznika Praw Obywatelskich do Trybuna³u Konstytucyjnego, który dwukrotnie orzek³ o niezgodnoœci zaskar onych przepisów z Konstytucj¹ RP. W jednym z wyroków Trybuna³ Konstytucyjny wskaza³ na uregulowane w sposób wysoce skomplikowany, a wskutek tego niejasny (m.in. w zwi¹zku z wadliwoœci¹ zastosowanej terminologii) metody ustalania wysokoœci dodatku mieszkaniowego. Stwierdziwszy przy tej okazji, e przepisy te uchybiaj¹ zasadom poprawnej legislacji, Trybuna³ sygnalizuje w³aœciwym organom, e usuniêcie tych uchybieñ w drodze odpowiednich dzia³añ ustawodawczych jest konieczne dla zapewnienia spójnoœci (w tym: okreœlonoœci i jasnoœci) porz¹dku prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. (zob. wyr. TK z 9.5.2006 r., P 4/05, OTK-A 2006 Nr 5, poz. 55). W opracowaniu zosta³o wykorzystane dotychczasowe orzecznictwo i dorobek naukowy, w tym równie te odnosz¹ce siê do poprzedniego stanu prawnego. Niektóre orzeczenia i uchwa³y, a tak e tezy z piœmiennictwa zachowa³y bowiem nadal swoj¹ aktualnoœæ. VII

Przedmowa Ksi¹ ka zawiera oprócz tekstu ustawy oraz komentarza do poszczególnych unormowañ zbiór przepisów wykonawczych i zwi¹zkowych, które zamieszczone zosta³y w postaci pe³nej b¹dÿ te w tzw. wyci¹gach najwa niejszych przepisów. Komentarz przeznaczony jest przede wszystkim dla osób zajmuj¹cych siê za³atwianiem spraw z zakresu dodatków mieszkaniowych, ale równie dla wszystkich osób zainteresowanych t¹ problematyk¹, nie wy³¹czaj¹c osób ubiegaj¹cych siê o przyznanie dodatku mieszkaniowego. Warszawa, grudzieñ 2009 r. Autorka VIII

Wykaz 1. ród³a skrótów prawa DochFizU... DochJednU... Wykaz skrótów ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). ustawa z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek samorz¹du terytorialnego (t. jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 88, poz. 539 ze zm.). DodMieszkR... rozporz¹dzenie Rady Ministrów z 28.12.2001 r. w sprawie dodatków mieszkaniowych (Dz.U. Nr 156, poz. 1817 ze zm.). DodMieszkU... EwidLudU... GospNierU... KC... KPA... KPC... KRO... NajemLokU... OchrLokU... PomSpo³U... PrLokU... ustawa z 21.6.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych (Dz.U. Nr 71, poz. 734 ze zm.). ustawa z 10.4.1974 r. o ewidencji ludnoœci i dowodach osobistych (t. jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 ze zm.). ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomoœciami (t. jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 ze zm.) ustawa z 23.4.1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.). ustawa z 14.6.1960 r. Kodeks postêpowania administracyjnego (t. jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.). ustawa z 17.11.1964 r. Kodeks postêpowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.). ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuñczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.). ustawa z 2.7.1994 r. o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.). ustawa z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.). ustawa z 12.3.2004 r. o pomocy spo³ecznej (t. jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728 ze zm.). ustawa z 10.4.1974 r. Prawo lokalowe (t. jedn. Dz.U. z 1987 r. Nr 30, poz. 165). IX

Wykaz skrótów Rycza³tU... SamGminU... SamKolU... SpMieszkU... ŒwRodzU... W³LokU... 2. Czasopisma Dz.U.... M.P.... ONSA... OSN... OSP... OSS... OTK... Pal.... PiP... Pr. Pracy... ST... ustawa z 20.11.1998 r. o zrycza³towanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osi¹ganych przez osoby fizyczne (Dz.U. Nr 144, poz. 930 ze zm.). ustawa z 8.3.1990 r. o samorz¹dzie gminnym (t. jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.). ustawa z 12.10.1994 r. o samorz¹dowych kolegiach odwo³awczych (t. jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.). ustawa z 15.12.2000 r. o spó³dzielniach mieszkaniowych (t. jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116 ze zm.). ustawa z 28.11.2003 r. o œwiadczeniach rodzinnych (t. jedn. Dz.U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.). ustawa z 24.6.1994 r. o w³asnoœci lokali (t. jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903 ze zm.). Dziennik Ustaw Monitor Polski Orzecznictwo Naczelnego S¹du Administracyjnego Orzecznictwo S¹du Najwy szego Orzecznictwo S¹dów Polskich Orzecznictwo w Sprawach Samorz¹dowych Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Palestra Pañstwo i Prawo Prawo Pracy Samorz¹d Terytorialny 3. Organy orzekaj¹ce NSA... Naczelny S¹d Administracyjny SN... S¹dNajwy szy TK... Trybuna³ Konstytucyjny WSA... Wojewódzki S¹d Administracyjny 4. Inne skróty art.... niepubl.... m.in.... artyku³ niepublikowany miêdzy innymi X

Wykaz skrótów Nr... numer RM... Rada Ministrów poz.... pozycja pkt... punkt poz.... pozycja rozdz.... rozdzia³ red.... redakcja s... strona t.... tom tj.... tojest t. jedn.... tekst jednolity tzn.... toznaczy uchw.... uchwa³a ust.... ustêp wyd.... wydanie wyr.... wyrok w.zw... wzwi¹zku zezm.... zezmianami XI

Wykaz literatury B. Wykaz Adamiak, literatury J. Borkowski, Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2007. E. Boñczak-Kucharczyk, Ochrona praw lokatorów, najem i inne formy odp³atnego u ywania mieszkañ w œwietle nowych przepisów, Warszawa 2002. E. Boñczak-Kucharczyk, Spó³dzielnie mieszkaniowe w œwietle nowych przepisów, Warszawa 2003. E. Boñczak-Kucharczyk, W³asnoœæ lokali i wspólnota mieszkaniowa stan prawny i problemy praktyczne w œwietle ustawy o w³asnoœci lokali i innych, Warszawa 2007. W. Chróœcielewski, Glosa do wyr. NSA z 10.11.1994 r., I SA 1073/94, ST 1997, Nr 3/76. W. Chróœcielewski, J. Tarno, Elementy administracyjno-prawne najmu oraz dodatki mieszkaniowe, ST 1995, Nr 9. J. Czerwiakowski, Konstrukcje prawne ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, Pal. 1994, Nr 11, s. 5 15. B. Dolnicki, Samorz¹d terytorialny, Kraków 2006. R. Dziczek, Spó³dzielnie mieszkaniowe. Komentarz. Wzory pozwów i wniosków s¹dowych, Warszawa 2007. J. Glumiñska-Pawlic, K. Sawicka, Bud et jednostki samorz¹du terytorialnego, Zielona Góra 2002. A. Gola, L. Myczkowski, Ochrona praw lokatorów. Dodatki mieszkaniowe. Komentarz, Warszawa 2003. A. Gola, J. Suchecki, Ustawa o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych. Komentarz, Warszawa 1996. E. Gniewek, Kodeks cywilny. Ksiêga druga. W³asnoœæ i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Kraków 2001. Z. Janowicz, Kodeks postêpowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1999. M. Kober, Rozwa ania na temat interpretacji przepisu art. 7 ust. 3 ustawy o dodatkach mieszkaniowych, CASUS Wiosna 2003, Nr 27. M. Kotulski, Samorz¹dowe kolegia odwo³awcze wybrane uwagi na tle ustawy o samorz¹dowych kolegiach odwo³awczych, ST 2001, Nr 6/28. G. aszczyca, Cz. Martysz, A. Matan, Postêpowanie administracyjne ogólne, Warszawa 2003. G. aszczyca, A. Matan, Dorêczenie w postêpowaniu administracyjnym ogólnym i podatkowym, Kraków 1998. XIII

Wykaz literatury W. yszczak, T. Biliñski, Aktualne prawo mieszkaniowe. Komentarz do ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych. Nowe zasady gospodarki mieszkaniami, Zielona Góra 1997. Cz. Martysz, W³aœciwoœæ organów samorz¹du terytorialnego w postêpowaniu administracyjnym, Katowice 2000. Cz. Martysz, S. Nitecki, G. Szpor, Komentarz do ustawy o pomocy spo³ecznej, Gdañsk 2001. J. Marciniuk (red.), Podatek dochodowy od osób fizycznych. Warszawa 2004. L. Myczkowski (red.), Spó³dzielnie mieszkaniowe. Nowe regulacje ustawowe, Warszawa 2005. K. Piasecki (red.), Kodeks rodzinny i opiekuñczy z komentarzem, Warszawa 2005. K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. I, Warszawa 2006. K. Pietrzykowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz, t. II, Warszawa 2006. B. Sygit, R. Politowicz, Dodatki mieszkaniowe poradnik dla pracowników gmin i spó³dzielni mieszkaniowych, najemców, u ytkowników i w³aœcicieli, Bydgoszcz 1995. J. Tarno, M. WoŸniak, Glosa do wyr. NSA z 17.6.1994 r., I SA 336/94, OSP 1996, Nr 4, poz. 76. J. Winiarz, Prawo rodzinne, Warszawa 2001. J. Winiarz (red.), Kodeks cywilny z komentarzem, t. I i II, Warszawa 1989. XIV

Wprowadzenie Wprowadzenie 1. Dodatek mieszkaniowy wprowadzony zosta³ ustaw¹ z 2.7.1994 r. 1 o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.). Instytucja dodatków mieszkaniowych by³a jednak znana ju przed transformacj¹. W 1965 r., w celu zrekompensowania wzrostu kosztów utrzymania mieszkania z tytu³u podwy ki czynszów, wprowadzono do zarobków (wynagrodzeñ i uposa eñ) osób zatrudnionych i zamieszka³ych w lokalach, za które zosta³ podwy szony czynsz, przejœciowy dodatek mieszkaniowy (patrz: uchw. Nr 187 RM z 20.7.1965 r. w sprawie wprowadzenia przejœciowego dodatku mieszkaniowego M.P. Nr 43, poz. 239). Dodatek ten ustalany by³ przez wynajmuj¹cego na podstawie oœwiadczenia najemcy i wykazywany w karcie lokatorskiej, a wyp³acany przez zak³ad pracy wskazany przez pracuj¹cego jako g³ówny pracodawca, w okresach miesiêcznych. W okresie póÿniejszym osobom, które nie mia³y mo liwoœci uzyskania w odpowiedniej wysokoœci pomocy z zak³adowego funduszu mieszkaniowego na zmniejszenie obci¹ eñ z tytu³u miesiêcznych op³at za lokale spó³dzielcze lub czynszu najmu lokali, a tak e na czêœciowe pokrycie op³at miesiêcznych z tytu³u kosztów eksploatacji, mog³a byæ udzielana pomoc bezzwrotna na podstawie 3 ust. 4 pkt 4 rozporz¹dzenie RM z 16.9.1985 r. w sprawie zasad i trybu gromadzenia i wykorzystywania œrodków Funduszu Gospodarki Gruntami i Gospodarki Mieszkaniowej (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 14, poz. 76). Pomoc mog³a byæ udzielona w wysokoœci do 50% op³aty lub czynszu. Udzielano jej na wniosek, na okres jednego roku, w zale noœci od spe³nienia okreœlonego kryterium dochodowego (z ostatnich dwóch lat) i norm powierzchni lokalu. 2. Potrzeba wprowadzenia dodatku mieszkaniowego w gospodarce rynkowej wynika³a, zdaniem T. Biliñskiego, z jednej strony z problemów, z jakimi boryka³o siê wielu najemców, których nie by³o staæ na p³acenie czynszu wolnego, a z drugiej strony z powodu tego, e wielu wynajmuj¹cych nie mog³o sprostaæ wymogom prawid³owego konserwowania nieruchomoœci, i to z powodu braku œrodków finansowych na ten cel. Utrzymanie budynków mieszkalnych we w³aœciwym stanie technicznym jest wa ne, i to nie tylko z gospodarczego punktu widzenia. Warunki mieszkaniowe spo³eczeñstwa zale ¹ bowiem nie tylko od efektów budownictwa mieszkaniowego, ale równie, i to w bardzo istotnym stopniu, od stanu technicznego zasobów mieszkaniowych, od standardu mieszkañ XV 2

Wprowadzenie i ich otoczenia. D³ugotrwa³y brak œrodków finansowych na modernizacjê i remonty starych zasobów mieszkaniowych doprowadzi³ do z³ego stanu technicznego budynków, a to z kolei spowodowa³o, e ycie mieszkañców w mieszkaniach, bêd¹cych w z³ym stanie technicznym sta³o siê udrêk¹ ich lokatorów, doprowadzaj¹c niekiedy nawet do katastrofy budowlanej, do tragedii jego mieszkañców. Nie mo na wiêc by³o odk³adaæ remontów budynków mieszkalnych na lepsze czasy. Na realizacjê szerokiego programu remontów potrzebne by³y jednak du e œrodki finansowe. Ustanowienie specjalnych dotacji nie by³o mo liwe. Jedynym rozwi¹zaniem sta³o siê powszechne, mo liwie szybkie wprowadzenie czynszu ekonomicznego, w pe³ni pokrywaj¹cego koszty technicznego utrzymania budynków, ale wy³¹cznie przy jednoczesnym wprowadzeniu systemowej pomocy pañstwa ludziom biednym lub przejœciowo znajduj¹cym siê w trudnej sytuacji materialnej. W przeciwnym przypadku wprowadzenie wysokich czynszów doprowadzi³oby do znacznych opóÿnieñ w uiszczaniu wp³at, a tym samym nie nast¹pi³oby zwiêkszenie œrodków finansowych na techniczne utrzymanie zasobów mieszkaniowych. Zad³u enie lokatorów ma skutki nie tylko ekonomiczne, ale tak e gospodarcze i spo³eczne. Aspekt spo³eczny ma przy tym dwa oblicza: indywidualne i zbiorowe. Indywidualne wynika ze zubo enia spo³eczeñstwa, a w konsekwencji z niemo noœci wywi¹zywania siê przez lokatorów z na- ³o onych na nich zobowi¹zañ finansowych z tytu³u zajmowanego mieszkania. Z drugiej strony niep³acenie przez jednych lokatorów op³at za mieszkanie obci¹ a w ró nym stopniu i w ró nej postaci pozosta³ych. Spó³dzielcy musz¹ pokryæ wszystkie zobowi¹zania spó³dzielni. Natomiast w przypadku mieszkañ komunalnych czy zak³adowych zad³u enie lokatorów obci¹ a wszystkich podatników, bo na ogó³ wymusza dodatkowe dotacje z bud etów gmin czy dotacje zak³adów pracy. Ta zbiorowa odpowiedzialnoœæ za niewywi¹zywanie siê z obowi¹zków niektórych lokatorów ma wiele konsekwencji spo³ecznych, miêdzy innymi powoduje, e kolejni lokatorzy równie przestaj¹ p³aciæ. Zad³u enie lokatorów ma tak e aspekt prawny. Niep³acenie za u ytkowanie mieszkania poci¹ga za sob¹ bardzo przykre konsekwencje: postêpowanie komornicze, orzeczenie eksmisji (szerzej T. Biliñski, [w:] W. yszczak, T. Biliñski, Aktualne prawo mieszkaniowe, Zielona Góra 1997, s. 300 301). Równie J. Czerwiakowski pisa³, i Celem ustawy jest stworzenie warunków normalnej eksploatacji budynków, ale równie ochrona najemców przed zagro eniami, które przynosi wolny rynek (...). Przed gminami stoi zagadnienie wprowadzenia tego systemu w ycie, a jego efektywnoœæ zale y od gotowoœci najemców do op³acania podwy szonych czynszów. Ju obecnie istnieje zjawisko niep³acenia czynszów, a podwy ka mo e to XVI

Wprowadzenie zjawisko pog³êbiæ i zagroziæ ca³emu systemowi reformy (J. Czerwiakowski, Konstrukcje prawne ustawy o najmie lokali mieszkalnych i dodatkach mieszkaniowych, Pal. 1994, Nr 11, s. 5 15). 3. Ratio legis przepisów o dodatkach mieszkaniowych bardzo dobrze oddaj¹ wyroki Trybuna³u Konstytucyjnego: Jednym z ogólnych za³o eñ ustawy o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych by³o d¹ enie do stopniowego zwiêkszenia udzia³u lokatorów w pokrywaniu pe³nych kosztów technicznego utrzymania i eksploatacji mieszkañ poprzez zmianê sposobu ustalania op³at czynszowych i podniesienie ich poziomu. Mia³o to na celu zatrzymanie postêpuj¹cego od lat procesu materialnej dekapitalizacji substancji mieszkaniowej (zob. wyst¹pienie B. Blidy w Sejmie 2.12.1993 r. podczas pierwszego czytania projektu ustawy. Sprawozdanie Stenograficzne, s. 121 122). Aby jednak to g³ówne za³o enie ustawy mog³o byæ realizowane, konieczne sta³o siê z uwagi na aktualne mo liwoœci finansowe pañstwa wprowadzenie systemu obligatoryjnej pomocy w postaci dodatków mieszkaniowych dla tych najemców, którzy znajduj¹c siê w trudnej sytuacji materialnej, nie bêd¹ mieli wystarczaj¹cych œrodków na pokrycie podwy szonych czynszów najmu oraz innych wydatków na mieszkanie. G³ówn¹ funkcj¹ dodatków mieszkaniowych jest wiêc jak zauwa a Trybuna³ w dalszej czêœci uzasadnienia zrekompensowanie osobom uzyskuj¹cym niskie dochody skutków wiêkszego obci¹ enia ich bud etów domowych, wynikaj¹cego z podwy ki czynszów regulowanych oraz zwiêkszonych wydatków na utrzymanie mieszkania. Z za³o enia dodatki te maj¹ przy tym pokrywaæ jedynie czêœæ wydatków na mieszkanie, ponoszonych w gospodarstwie domowym osoby uprawnionej. Sposób uregulowania dodatków w ustawie o najmie lokali jest wyrazem pewnego kompromisu. Z jednej strony zamiarem ustawodawcy by³o wsparcie finansowe tych, których z przyczyn obiektywnych (niskie dochody) nie staæ na pe³ne pokrycie zwiêkszonych wydatków na mieszkanie. Z drugiej zaœ, z uwagi na mo liwoœci finansowe pañstwa i gminy, pomoc ta zosta³a na ró ne sposoby ograniczona (por. wyr. TK z 4.2.1997 r., P 4/96, OTK 1997, Nr 1, poz. 3). 4. Wed³ug danych GUS za 1996 r. zaleg³oœci by³y powodem wyst¹pienia na drogê s¹dow¹ o eksmisjê 20 610 rodzin, z tego orzeczone wyroki nakazuj¹ce eksmisjê dotyczy³y 11 693 rodzin, wykonano natomiast 2778 eksmisji. W 1997 r. analogiczne dane przedstawia³y siê nastêpuj¹co: wyst¹pienia na drogê s¹dow¹ dotyczy³y eksmisji 22 338 rodzin, orzeczono eksmisjê 12 021 rodzin, wykonano 3796 eksmisji 1. 3 4 1 Por. uzasadnienie projektu do ustawy z 21.6.2001 r. o dodatkach mieszkaniowych tekst pochodz¹cy ze stron internetowych Sejmu (www.sejm.gov.pl) i Senatu (www.senat.gov.pl). XVII

Wprowadzenie Rozwi¹zaæ problem mo na by³o wy³¹cznie poprzez zdyscyplinowanie najemców lokali i ich administracje z jednoczesnym wprowadzeniem systemu dodatków mieszkaniowych dla osób znajduj¹cych siê w trudnej sytuacji materialnej. Pocz¹tkowo najem lokali mieszkalnych i dodatki mieszkaniowe regulowa³a jedna ustawa z 2.7.1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.). Dodatkom mieszkaniowym poœwiêcony by³ rozdzia³ 6. tej ustawy art. 39 45. Dodatek mieszkaniowy przys³ugiwa³ osobom mieszkaj¹cym w lokalach, do których mia³y tytu³ prawny, je eli œredni miesiêczny dochód na jednego cz³onka gospodarstwa domowego w okresie trzech miesiêcy poprzedzaj¹cych z³o enie wniosku o przyznanie dodatku nie przekracza³ 150% najni szej emerytury w gospodarstwie jednoosobowym i 100% w gospodarstwie wieloosobowym. Dodatek nie przys³ugiwa³ najemcom op³acaj¹cym czynsz wolny. 5 5. Na mocy art. 39 ustawy z 21.6.2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t. jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 31, poz. 266 ze zm.) ustawa z 2.7.1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 120, poz. 787 ze zm.) utraci³a moc, z wyj¹tkiem przepisów rozdzia³u 6 dotycz¹cego zasad przyznawania dodatku mieszkaniowego. Nowa ustawa wesz³a w ycie z dniem og³oszenia Dziennik Ustaw z 10.7.2001 r. Dnia 21.6.2001 r. zosta³a równie uchwalona ustawa o dodatkach mieszkaniowych opublikowana w Dzienniku Ustaw Nr 71, poz. 734. Ustawa ta wesz³a w ycie z dniem 1.1.2002 r. z wyj¹tkiem art. 3 ust. 1, art. 6 ust. 2 oraz art. 10 ust. 7, które wesz³y w ycie z dniem 1.1.2005 r., i art. 14, który wszed³ w ycie z dniem 1.11.2001 r. Moc¹ art. 15 tej ustawy w ustawie z 2.7.1994 r. o najmie lokali i dodatkach mieszkaniowych skreœlono rozdz. 6. Od 1.1.2002 r. dodatki mieszkaniowe reguluje zatem odrêbna ustawa. XVIII

A. Tekst ustawy