Analiza techniczna Inwestycje giełdowe Analiza techniczna dr Jacek Rodzinka Instytut Badań i Analiz Finansowych pokój RA 50 Tel. +48 (17) 8661529 jrodzinka@wsiz.pl To badanie zachowań rynku, przede wszystkim przy użyciu wykresów, którego celem, jest przewidywanie przyszłych trendów cenowych. Bierze pod uwagę bieżące parametry, jakie dotyczą notowanej spółki, czyli obrotów, mówiące o skali obecnej płynności lub sygnalizujące zainteresowanie rynku, oraz o cenach, jakie obecnie posiada walor i porównanie ich wraz z obrotami do historycznych poziomów. Zajmuje się badaniem przeszłych formacji i zachowań wykresów, jakie powstawały podczas istnienia rynków finansowych. Analiza techniczna 1. Oferuje szereg narzędzi do badania wykresów. Zakres analizy jest bardzo szeroki począwszy od wskazywania trendów, różnego rodzaju oscylatorów badających dywergencje, po odpowiednie zabezpieczenie za pomocą stop losów i wskazania prawdopodobnych miejsc, w których dochodzi do zwrotów rynkowych. 2. Oferuje różnego rodzaje strategie inwestycyjne opierające się głównie na statystyce sprawdzalności, ale i również na psychologii ludzkiej, która mimo upływu lat się nie zmienia. Ludzie nadal mają podobne zachowania, dzięki którym można przechytrzyć rynek i na nim zarobić. 3. Podstawowe informacje wykorzystywane w analizie technicznej to obecne i przeszłe ceny instrumentów finansowych oraz wielkości obrotów tymi instrumentami. Analiza techniczna opiera się na trzech przesłankach: 1. Rynek dyskontuje wszystko. bieżąca cena odzwierciedla wszystkie czynniki mogące wpływać na cenę (czynniki fundamentalne, polityczne, psychologiczne), dlatego wystarczy analizować tylko ceny, odzwierciedlające skutki działania czynników, a nie przyczyny. 2. Ceny podlegają trendom. Celem badania wykresów jest rozpoznawanie trendów w ich wczesnych fazach. Trend wykazuje silniejszą tendencję do kontynuowania biegu w dotychczasowym kierunku a nie do jego zmiany. 3. Historia się powtarza. Kluczem do zrozumienia przyszłości jest badanie przeszłości. Formacje cenowe odzwierciedlają pewne kształty, pojawiające się na wykresach, informując o dominacji na rynku psychologii hossy lub bessy. Najważniejsze rodzaje wykresów 1. Wykres liniowy - wykres liniowy jest tworzony poprzez połączenie ze sobą cen zamknięcia danego instrumentu, w określonym przez użytkownika interwale. 1. Zaletą tego rodzaju wykresu jest jego przejrzystość, a także łatwość jego interpretacji. 2. Wada to brak informacji co działo się z cenami w trakcie dnia. Uśrednia ceny przedstawiając je w postaci jednego punktu na wykresie. Najważniejsze rodzaje wykresów 1. Wykres punktowo symboliczne kółko i krzyżyk uwzględniają jedynie wahania cenowe. Za pomocą dwóch liter X wzrost ceny, i O spadek ceny obrazują walkę podaży z popytem. Nie biorą pod uwagę wielkości obrotów oraz upływu czasu. 1. Najważniejsze ceny na sesji giełdowej: - Cena otwarcia (w przypadku akcji cena pierwszej). - Cena zamknięcia (cena ostatniej transakcji w danym dani). - Cena maksymalna na danej sesji. - Cena minimalna na sesji. http://www.czasnazysk.pl/kategoria/edukacja/lekcja-1_9 1
Najważniejsze rodzaje wykresów 1. Wykres słupowy powstają poprzez połączenie pionową linią najwyższego z najniższym poziomem ceny oraz zaznaczenie za pomocą poprzecznych kresek kursu otwarcia i zamknięcia. Zaletą tego rodzaju wykresu jest to, że uwzględniają dokładne zmiany ceny, a dzięki temu określenie emocji towarzyszącej sesji relacji między popytem a podażą. Najważniejsze rodzaje wykresów 1. Wykres świecowy to japońska odmiana wykresów słupowych, stąd częsta nazwa świec japońskich. Obrazuje ceny minimalne, maksymalne, otwarcia i zamknięcia. 1. Sposób prezentacji danych na wykresie słupkowym. Cena maksymalna Cena otwarcia Cena zamknięcia Cena minimalna Najważniejsze rodzaje wykresów 1. Budowa świeczki: - Korpus. - Jeśli cena zamknięcia jest wyższa niż cena otwarcia korpus świecy ma kolor biały/zielony ceny wzrosły. - Jeśli cena zamknięcia jest niższa niż cena otwarcia korpus świecy ma kolor czarny /czerwony ceny spadły. - Cienie. Cena maksymalna Cień górny Cena maksymalna Analiza trendu Trend to kierunek, w którym porusza się rynek. Ceny nie poruszają się po linii prostej. Ruch cen ustanawia kolejne szczyty i dołki, zaś kierunek, w jakim się one układają, decyduje o charakterze trendu. Cena zamknięcia Korpus Cena otwarcia Cena zamknięcia O sile trendu świadczą powiedzenia: Zawsze dokonuj transakcji zgodnie z kierunkiem trendu. Nigdy nie walcz z trendem. Trend jest twoim sprzymierzeńcem. Cena otwarcia Cena minimalna Cień dolny Cena minimalna http://www.youtube.com/watch?v=on2cojrei9o Rodzaje trendów rynkowych: trend wzrostowy, trend boczny (horyzontalny), trend spadkowy. Trend wzrostowy 1. Trend wzrostowy to seria coraz wyżej położonych szczytów i coraz wyżej położonych dołków. Wykres zmiany cen Trend spadkowy 1. Trend spadkowy to seria coraz niżej położonych szczytów i coraz niżej położonych dołków. Linia trendu Linia trendu czas Wykres zmiany cen czas 2. Łącząc kolejne dołki na wykresie pokazującym kurs instrumentu finansowego, otrzymujemy linię trendu wzrostowego. 3. Stanowi ona często barierę dla przyszłych spadków cen. 4. Z trendem wzrostowym mamy do czynienia kiedy kolejne szczyty i kolejne dna są coraz wyżej od poprzednich. Poziom krytyczny testowanie poprzedniego szczytu. 2. Łącząc kolejne szczyty na wykresie pokazującym kurs instrumentu finansowego, otrzymujemy linię trendu spadkowego. 3. Stanowi ona często barierę dla przyszłych wzrostów cen. 4. Z trendem spadkowym mamy do czynienia kiedy kolejne szczyty i kolejne dna są coraz niżej od poprzednich. Poziom krytyczny testowanie poprzedniego dołka. 2
Trend boczny (horyzontalny) Kanały trendów 1. Trend boczny (horyzontalny) kurs instrumentu finansowego waha się pomiędzy dwoma wyraźnie określonymi cenami oporem i wsparciem. Wykres zmiany cen Wzrostowego Spadkowego czas Linie ograniczające trend boczny 2. Górna linia stanowi linię oporu. 3. Dolna linia stanowi linię wsparcia. Horyzontalnego 4. Możliwości zachowań: Kupować trend wzrostowy, sprzedawać trend spadkowy, nie robić nic trend horyzontalny. Trzy stopnie trendów 1. Trendy główne (od kilku miesięcy do kilku lat). 2. Trendy średniookresowe (od kilku tygodni do kilku miesięcy ). 3. Trendy krótkookresowe (minuta, godzina, do kilku tygodni). Linie wsparcia i oporu 1. Punkty odbicia zniżek nazywają się liniami wsparcia. Zainteresowanie ze strony kupujących jest na tyle silne, by przeciwstawić się sile sprzedających. Spadek zostaje powstrzymany i ceny zaczynają iść w górę. Zazwyczaj poziom ten znany jest wcześniej ponieważ wyznacza go dno poprzedniej zniżki. Wykres zmiany cen Każdy trend staje się częścią większego trendu wyższego stopnia i sam składa się z mniejszych trendów. Linia wsparcia 2. Linia oporu sprzedający przeważają na rynku nad kupującymi co powoduje spadek cen. Zazwyczaj poziom ten znany jest wcześniej ponieważ wyznacza go poprzedni szczyt. Linia oporu Wykres zmiany cen Przełamanie linii wsparcia i oporu 1. Poziom wsparcia, który zostanie w istotny sposób przełamany, staje się poziomem oporu i na odwrót. Linia wsparcia staje się linią oporu Psychologia poziomów wsparcia 1. Rynek zaczyna spadać po osiągnięciu dna. Powoduje to reakcje odwrotne. 1. Ci, którzy kupili w okolicach dna chcą sprzedać, 2. Ci, którzy sprzedali w okolicach dna nie chcą kupować, 3. Niezaangażowanych nie są zainteresowani kupnem. Linia wsparcia staje się obszarem oporu Linia oporu staje się linią wsparcia Linie wsparcia i oporu zamieniają się rolami wtedy, gdy ceny oddalą się od nich na tyle, że inwestorzy stwierdzą, że popełnili błąd. Im silniej się oddalają tym silniejsze staje się to przekonanie. Linia oporu staje się linią wsparcia 3
Okrągłe liczby a poziomy wsparcia i oporu Daje się zauważyć tendencję do tego, iż wzrosty i spadki zatrzymują się na okrągłych liczbach. Liczby: 1-10, 20, 50,75, 100 i dalej co 100 to psychologiczne poziomy wsparcia i oporu. Poziom psychologiczny wywodzi się z tego, że cena po tym, jak zbliży się do okrągłych liczby, reaguje w bardzo istoty sposób, przy czym ani z punktu analizy technicznej, ani z punktu analizy fundamentalnie nie występują żadne inne przyczyny takiego zachowywania się ceny. Znaczenie obszarów wsparcia i oporu Im dłużej ceny utrzymują się w danym obszarze wsparcia lub oporu tym staje się on bardziej istotny (jak często poziom był testowany?). Im większy wolumen (najwięcej transakcji) tym dany obszar jest ważniejszy. Im mniej czasu upływa od powstania danego obszaru tym jest on ważniejszy. Postępowanie na rynku należy unikać wystawiania zleceń na okrągłe liczby: sprzedaż - ustalamy cenę zlecenia tuż pod okrągłą liczbą, kupno ustalamy cenę zlecenia tuż nad okrągłą liczbą. Sygnały zmiany trendu wzrostowego Sygnały zmiany trendu spadkowego 1. Warunki zakończenia trendu wzrostowego: 1. Przełamanie linii trendu. 2. Rynek nie osiąga kolejnych szczytów. 3. Ceny przełamują ostatni dołek. Szczyt położony poniżej poprzedniego maksimum 1. Warunki zakończenia trendu spadkowego: 1. Przełamanie linii trendu. 2. Rynek nie osiąga kolejnych dołków. 3. Ceny przełamują ostatni szczyt. Przełamanie linii trendu Spadek poniżej ostatniego dołka Wzrost powyżej ostatniego szczytu Przełamanie linii trendu Dołek położony powyżej ostatniego minimum Istotne przełamanie linii trendu (wsparcia, oporu) Poziomy docelowe 1. Przełamanie linii trendu przez cenę zamknięcia, jest bardziej istotne niż jej przełamanie przez cenę w ciągu dnia 2. Filtry: cenowy - istotne przełamanie to minimum 3% (nie dotyczy wszystkich rynków), czasu - istotne przełamanie to ceny poza linią przez minimum 2 dni. 1. Po przełamaniu linii trendu ceny przebywają zwykle poza nią dystans równy odległości w pionie jaką przebyły po drugiej stronie tej linii przed odwróceniem trendu. 4
Zasada wachlarza Kąt nachylenia linii trendu 1 Najważniejsze linie trendu powinny biec w przybliżeniu pod kątem 45 (ceny zmieniają się w takim samym tempie jak czas). 2 3 1 2 3 - Zbyt stroma linia trendu oznacza zbyt szybki wzrost cen, który będzie trudny do utrzymania w dłuższym czasie. 1 2 3 Przełamanie trzeciej linii jest sygnałem odwrócenia trendu. Przełamane linie wsparcia (oporu) stają się liniami oporu (wsparcia). - Zbyt małe nachylenie oznacza, że trend jest zbyt słaby, a przez to mało wiarygodny. Dostosowanie linii trendu Proporcje pomiędzy ruchami cen Przyspieszenie, zwolnienie trendu. Ceny po wykonaniu ruchy w określonym kierunku pokonują pewien dystans w kierunku przeciwnym, po czym z powrotem wracają do kontynuacji poprzedniego trendu. 120 119 Tendencja a nie zasada, ruch = 50 %. Minimum korekty 33 %. Maksimum korekty 66 %. 118 117 116 115 114 113 112 111 110 109 108 107 106 105 104 103 102 101 100 33% 50% 66% Linie tempa Linie tempa wyznaczają zakresy spadków lub wzrostów cen. Podczas korekty trendu wzrostowego zniżka zatrzymuje się na poziomie linii 2/3, jeśli nie to na 1/3, jeśli nie to na linii 0. Linie tempa Przełamanie linii tempa 2/3, odbicie na linii tempa 1/3 linia 2/3 staje się linią oporu. 120 119 118 117 Najwyższy punkt w trendzie wzrostowym 120 119 118 117 Najwyższy punkt w trendzie wzrostowym 116 116 115 115 114 114 113 112 111 110 Początek trendu Linia tempa 2/3 113 112 111 110 Początek trendu Linia tempa 2/3 109 109 108 108 107 107 106 Linia tempa 1/3 106 Linia tempa 1/3 105 105 104 104 103 103 102 102 101 101 100 100 5
Luki cenowe Luki cenowe - przykłady To obszary na wykresie, w których nie dokonano transakcji. Rodzaje luk: Luka startu pojawia się zazwyczaj przy dużym wolumenie po ukształtowaniu istotnej formacji cenowej i stanowi zapowiedź znaczącego ruchu cen (pojawiają się po formacjach zmiany trendu). Luka ucieczki (pomiarowa) mniej więcej w połowie ruchu ceny gwałtownie się zmieniają (w trendzie wzrostowym oznaka siły, a w spadkowym słabości rynku). Luka wyczerpania w końcowej fazie zmiany cen. Wyspa odwrotu po luce wyczerpania ceny przez kilka dni nie zmieniają się poczym pojawia się luka startu oznaczająca zmianę trendu. Podstawowe formacje w analizie trendu Analiza formacji jest rozwinięciem i uzupełnieniem klasycznej analizy trendu. Formacje to klasyczne przebiegi zmienności kursów, które dają się porównać do określonych kształtów lub figur geometrycznych. Analiza formacji Formacje są pewnymi wzorami pojawiającymi się na wykresach. Zazwyczaj prognozuje się kierunek, w którym podąży rynek. Analiza formacji ma sens wtedy, gdy na rynku istnieje wyraźny trend rynkowy. Dwa rodzaje formacji:. Formacje zapowiadające utrzymanie trendu. Analiza techniczna w przypadku analizy formacji polega głównie na identyfikacji typowych formacji, które określone są trzema parametrami: czasem, przebiegiem kursu, wielkością obrotu. Dwa rodzaje formacji: Zapowiadające odwrócenie się trendu. Sygnalizujące kontynuację trendu. Formacje zapowiadające odwrócenie się trendu Uwarunkowania formacji zapowiadających odwrócenie się trendu : Konieczność istnienia uprzedniego trendu. musi być wyraźny trend, żeby mógł się odwrócić, ważne by wiedzieć, w którym miejscu struktury trendu dana formacja może się pojawić. Przełamanie ważnych linii trendu. przełamanie ważnej granicy niekoniecznie musi oznaczać jego odwrócenie, może być zmiana trendu. Im większa formacja tym większy jej potencjał wielkość to wypadkowa szerokości i wysokości, im większa tym mocniejsze i dłużej działające sygnały z rynku. Różnice między formacją odwrócenia w hossie i bessie. Z reguły ta sama formacja w fazie końcowej hossy trwa krócej i jest bardziej gwałtowna niż w czasie bessy. Dlatego łatwiej trafić i kupić dołek, niż sprzedać na szczycie. Wielkość wolumenu jest bardziej istotna przy tworzeniu się trendu wzrostowego. Wolumen potwierdza kształtowanie się formacji. Koniec hossy nie musi być potwierdzany wzrostem wolumenu, ale koniec bessy na pewno. 6
Formacja głowy i ramion Jedna z najbardziej wiarygodnych formacji. Formacja głowy i ramion pojawia się z reguły na zakończenie długotrwałych trendów. Formacja głowy i ramion Formacja głowy i ramion Dla potwierdzenia prawidłowości tej formacji konieczna jest analiza obrotów. Szczególnie ważnym elementem jest gwałtowny wzrost obrotów podczas przebijania linii szyi. http://www.youtube.com/watch?v=nyaw7blw4ow Jeśli inwestor posiada te akcje należy je sprzedać, jeśli cena spadnie przynajmniej 3% poniżej linii szyi. Formacja głowy i ramion Formacja odwróconej głowy i ramion Bliźniacza formacja do głowy i ramion. Formacja odwróconej głowy i ramion pojawia się z reguły na zakończenie długotrwałych trendów spadkowych. Dla potwierdzenia prawidłowości tej formacji konieczna jest analiza obrotów. Szczególnie ważnym elementem jest gwałtowny wzrost obrotów podczas przebijania linii szyi. Formacja odwróconej głowy i ramion Formacja odwróconej głowy i ramion Formacja ta zapowiada "zawsze" wzrost cen i najczęściej występuje przed odwróceniem trendu spadkowego. Pełne wykształcenie formacji następuje po wyznaczeniu czterech punktów charakterystycznych (1,2,3 i 4). Bardzo ważne jest, aby wolumen obrotów zachowywał się zgodnie z teorią. 7
Formacja podwójnego szczytu Formacja podwójnego szczytu Nazywane również formacjami M. Występują stosunkowo często i są wiarygodne. Pierwszy sygnał to przełamanie linii trendu. Ceny się odbijają testując poziom ostatniego szczytu od czego zależy los trendu. Podwójny szczyt notowania silnie zwyżkują, następnie gwałtowna zmiany kierunku ruchu kursu. Korekta ok. 50% ostatniego impulsu wzrostowego, następnie ponowne wzrost w okolice poprzedniego maksimum lokalnego (niekiedy zatrzymuje się na nieco niższym poziomie). W czasie kolejnych szczytów obroty są coraz mniejsze. Wolumen obrotów jest często największy podczas wyznaczania pierwszego maksimum. Posiadacz papierów wartościowych powinien je sprzedać natychmiast po przebiciu poziomu dna pomiędzy szczytami pkt W. Formacja podwójnego szczytu Formacja podwójnego dna Nazywane również formacjami W. Występują stosunkowo często i są wiarygodne. Pierwszy sygnał to przełamanie linii trendu. Ceny odbijają się testując poziom ostatniego dołka od czego zależy los trendu. Potwierdzeniem zmiany trendu powinny być duże obroty podczas ruchu wzrostowego. Formacja podwójnego dna Formacja podwójnego dna Wolumen obrotów jest często największy podczas wyznaczania pierwszego minimum, lecz nie jest to warunek poprawności formacji. Posiadacz akcji: - sprzedać na wybiciu w górę (1) i odkupić akcje na korekcie po wybiciu (2), - jeśli nastąpi przebicie w dół poziomu dna (1,3) należy sprzedać natychmiast. Zainteresowany zakupem: - Powinien kupić dopiero po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów) powyżej W. 8
Formacja potrójnego szczytu (dna) Formacja potrójnego szczytu (dna) Formacje potrójnego szczytu (dna) są w budowie bardzo podobne do formacji podwójnego szczytu (dna), z tym że wykres składa się dodatkowo z jeszcze jednego nawrotu. Formacje potrójne pojawiają się po okresie długotrwałej hossy lub bessy. Zachętą do ich wykorzystania powinna być analiza fundamentalna. Formacja potrójnego szczytu (dna) Formacje zaokrąglonego szczytu (dna) Formacja powstaje, gdy spada dynamika trendów, wzrostów (spadków) cen. Następnie rozpoczyna się krótkotrwały trend horyzontalny, który przechodzi w łagodny trend spadkowy (wzrostowy). Im dłużej się tworzy tym silniejszy sygnał do zmiany trendu. Formacje zaokrąglonego szczytu (dna) Formacje zaokrąglonego szczytu (dna) Spodek jest jedną z najbardziej zyskownych formacji, ponieważ wzrost cen po wybiciu jest często bardzo duży. Wahania obrotu wyprzedzają nieco ruchy kursu. Wybicie ze spodka musi zostać potwierdzone silną zwyżką wolumenu obrotów. Posiadacz akcji: powinien sprzedać na wybiciu, duża zwyżka w spodku pkt. A i odkupić na korekcie K, Zainteresowany powinien kupić : na korekcie po znacznym wzroście w spodku K, po pierwszym znacznym wzroście po wyjściu ze spodka. 9
Formacje klina Formacje klina Formacja klina zwyżkującego - przy kursie rosnącym Formacja klina zniżkującego - przy trendzie malejącym. Formacja tworzy się najczęściej pod koniec trwającego od dłuższego czasu trendu wzrostowego/spadkowego. Ceny poruszają się pomiędzy wzajemnie skośnymi liniami ramion, przy czym zarówno jedno i drugie ramie klina posiada charakter zwyżkujący/zniżkujący. Wykres wybija w dół, bądź w górę przed osiągnięciem wierzchołka. Zapowiedź zmiany trendu: Klin zwyżkujący podczas hossy, Klin zniżkujący podczas bessy. Formacja prostokąta Formacje zapowiadające zachowania trendu Po okresie wzrostów (spadków) wykres kursu porusza się pomiędzy dwiema poziomymi liniami wsparcia. Jeżeli po okresie wzrostów (spadków) kolejne maksimum (minimum) notowań przebije wyraźnie górne (dolne) ramię prostokąta oznacza to kontynuację trendu. Jeżeli w trakcie tworzenia się formacji prostokąta, wybicie z niego nastąpi w przeciwnym kierunku niż dotychczasowy trend, to świadczy to o załamaniu się tej formacji. Formacja prostokąta Formacja prostokąta Prostokąty częściej zapowiadają kontynuację wcześniejszego trendu niż jego odwrócenie. Dopiero po ustaleniu tych czterech punktów (1,2,3,4) można mówić o wykształceniu się prostokąta. 10
Formacje flagi i chorągiewki Formacje flagi i chorągiewki Formacje te zaliczane są do najbardziej wiarygodnych, a na dodatek bardzo często pojawiają się na wykresach. Są one charakterystyczne dla krótkookresowych korekt dynamicznych trendów. Stanowią krótką przerwę przed kontynuacją tego trendu. Konieczność śledzenia obrotów. Podczas flagi i chorągiewki obroty powinny być zdecydowanie mniejsze niż bezpośrednio przed i po. Kształtuje się najczęściej w okresie od 3 do 4 tygodni i występuje po bardzo szybkim (prawie pionowym) ruchu cen. Do jej wyznaczenia konieczne są cztery punkty zwrotne (1,2,3,4). Możliwa prognoza minimalnego ruchu flagi i chorągiewki występują najczęściej w połowie fali wzrostowej lub spadkowej. Flaga w trendzie rosnącym sprzedać akcje: -max. 4 tygodnie od początku formacji, - gdy wolumen rośnie, a nie ma wybicia, - natychmiastowa sprzedaż, gdy wybicie w dół. Flaga w trendzie rosnącym sprzedać akcje: - po ukształtowaniu się formacji (jeszcze przed wybiciem. Zainteresowani nie kupować, nawet po wybiciu w górę. Formacja flagi i chorągiewki Formacje zapowiadające zachowania trendu Formacje trójkąta Formacja powstaje po połączeniu dwóch linii trendu, bądź jako linie łączące linie wsparcia, oporu. Zmniejsza się aktywność cenowa i obroty. Cecha charakterystyczna to zmniejszająca się amplituda wahań. Wybicie następuje w odległości 2 / 3 do ¾ szerokości trójkąta i przy wyraźnie wyższych obrotach. Ruchy cen po wybiciu są najczęściej dynamiczne. Wyróżniamy trójkąty: a) symetryczne kształtuje się po dynamicznych wzrostach, b) zwyżkujące - typowa formacja dla hossy, przy trendzie spadkowym może zapowiadać zmianę trendu, c) zniżkujące niepewna formacja, częściej zapowiada spadki: w trendzie wzrostowym nie daje jednoznacznych odpowiedzi o kierunku, należy wstrzymać się do przebicia linii oporu, w trendzie spadkowym zapowiedź dalszej bessy, d) odwrócone bardzo rzadki, składa się najczęściej z trzech szczytów, ostatni najniższy i po nim spadek. Formacje zapowiadające zachowania trendu Formacje trójkąta symetrycznego Formacje zapowiadające zachowania trendu Formacje trójkąta symetrycznego Trójkąt symetryczny częściej zapowiada kontynuację wcześniejszego ruchu niż jego odwrócenie. Kupno rys 1. pkt W. Sprzedaż rys. 2 pkt W. Posiadacz akcji: - Rys. 3 sprzedaje na s i kupuje na K. Zainteresowany: - Powinien kupić dopiero na korekcie po wybiciu w górę (potwierdzonym wzrostem wolumenu obrotów). 11
Formacja trójkąta (klina) zwyżkującego/ zniżkującego Formacja klina zwyżkującego/zniżkującego Podobne do formacji chorągiewek. Ich cechą jest wzajemna skośność ich linii ramion. Górne ramiona klinów to linie oporu, dolne ramion, to linie wsparcia. W klinie spadającym zarówno dolne, jak i górne ramię klina posiada zniżkujący charakter, a taki klin zapowiada kontynuację trendu wzrostowego. W klinie rosnącym jedno i drugie ramię klina posiada charakter zwyżkujący, a taki klin zapowiada kontynuację trendu zniżkowego. Klin zniżkujący. Posiadacz akcji: sprzedać akcje przy wybiciu w dół przez dolną krawędź. Klin zwyżkujący. Posiadacz akcji: sprzedać akcje przy wybiciu w dół przez dolną krawędź Formacja klina Formacja rombu i diamentu Formacje rombu i diamentu są bardzo często traktowane jako identyczne z powodu swego podobieństwa do siebie, choć niektórzy uznają je za odmienne formacje z powodu różnić ilości wahań kursu w obrębie swojego wzoru: Formacje rombu lub diamentu występują rzadko i są charakterystyczne dla okresu dużych wahań kursu i wiążącego się z tym znacznego niezdecydowania traderów. Formacja rombu i diamentu Analiza fundamentalna - Analiza techniczna Analiza fundamentalna Odpowiada na pytanie: Co kupić? Zajmuje się oceną finansową spółki na podstawie raportów finansowych. Jest metodą długoterminową krąży wokół pojęcia wartość wewnętrzna spółki. Koncentruje się na badaniu zachowań rynku. Bada przyczyny zachowań rynku. Ma zastosowanie długim okresie czasu. Specjalizacja w ograniczonej liczbie dziedzin, rynków. Wąskie spojrzenie na jeden rynek/ jedną grupę rynków. Metoda bardziej obiektywna. Inwestorzy Analiza techniczna obejmuje fundamentalną. Analiza techniczna Odpowiada na pytania: kiedy kupić i kiedy sprzedać? Analizuje notowania akcji na wykresach. Krótkoterminowe spekulacje na podstawie gry popytu i podaży. Koncentruje się na badaniu gospodarczych uwarunkowań popytu i podaży. Bada skutki zachowań rynku. Ma zastosowanie zarówno w krótkim, jak i długim okresie. Analityk wykresów może śledzić sytuację na dowolnej liczbie rynków. Szerokie spojrzenie na wiele rynków. Metoda bardzo subiektywna. Spekulanci 12
Podsumowanie Ceny akcji często wyprzedzają wiedzę fundamentalną. Cena rynkowa funkcjonuje jako wskaźnik uwarunkowań fundamentalnych. Podczas, gdy znane uwarunkowania fundamentalne zostały już zdyskontowane przez ceny, ceny reagują na nieznane jeszcze aspekty analizy fundamentalnej. 13