Aspekty ekonomiczno-społeczne wpływające na wynik techniczny w działalności towarzystw ubezpieczeniowych, w kontekście zastosowania Systemu Informatycznego Powiadamiania Ratunkowego (SIPR) i projektu e-call Polska Prof. dr hab. Tomasz Michalski Dr hab. Adam Śliwiński
1. Wprowadzenie Struktura prezentacji 2. System Informatyczny Powiadamiania Ratunkowego SIPR 3. Rynek motoryzacyjny w Polsce podstawowe dane 4. Rozwój rynku ubezpieczeń OC komunikacyjnych 5. Możliwy wpływ systemu e-call na wynik techniczny w grupie 10 - warianty 2
Wprowadzenie Hipotezy: I. Wdrożenie systemu e-call wpłynie na spadek ilości i wartości wypłacanych odszkodowań i świadczeń z tytułu szkód komunikacyjnych w ramach ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów mechanicznych. II. Wprowadzenie spójnego systemu rejestracji i ratownictwa w przypadku wypadków komunikacyjnych (drogowych) w Polsce spowoduje poprawę jakości tworzonych baz danych. 3
Statystyka wypadków komunikacyjnych w Polsce 4
Wprowadzenie Lata 2002-2011 na polskich drogach Ofiar śmiertelnych ponad 51 tys. Rannych ok. 596 tys. w tym 156 tys. ciężko ranni Trend spadkowy liczby ofiar śmiertelnych spadek o 28% Liczby wypadków spadek o 26% Ciężko rannych spadek o 38% 5
Wprowadzenie Krajowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego CEL : GAMBIT 2005 Edukacja ; Prewencja ; Poprawa infrastruktury Zmniejszenie do 2013 roku liczby ofiar śmiertelnych o 50% (nie więcej niż 2800) CELE SZCZEGÓŁOWE 1./ Bezpieczeństwo ruchu drogowego 2./ Ochrona pieszych, dzieci i rowerzystów 3./ Budowa i utrzymanie infrastruktury 4./ Zmniejszenie konsekwencji wypadków 6
Narodowy Program Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego 2013-2020 FILARY 1./ bezpieczne zachowanie uczestnika ruchu drogowego 2./ bezpieczna infrastruktura 3./ bezpieczna prędkość 4./ bezpieczny pojazd 5./ system ratownictwa i pomocy medycznej PRIORYTETY kierunki - INŻYNIERIA I TECHNOLOGIA - rozwiązania techniczne w pojazdach chroniące kierowców i pasażerów oraz zmniejszające szkody - NADZÓR egzekwowanie przepisów - EDUKACJA podnoszenie świadomości (poznanie i zrozumienie ryzyka) zmiana postaw i zachowań 7
System Informatyczny Powiadamiania Ratunkowego (SIPR) 8
System Informatyczny Powiadamiania Ratunkowego SIPR STRUKTURA: Centrum Powiadamiania Ratunkowego (CPR) Wojewódzkie Centra Powiadamiania Ratunkowego (WCPR) Dyspozytor na poziomie województwa (Obecnie system działa w oparciu o powiatowe centra ratunkowe Dyspozytor na poziomie powiatu) CELE, ICH REALIZACJA Rejestracja danych przekazywanych przez zgłaszającego (formularz elektroniczny) Ułatwienie decyzji operatora dotyczącej liczby i rodzaju podmiotów potrzebnych w akcji ratowniczej - lokalizacja zdarzenia cyfrowy system mapowy - współdziałanie służb i optymalne wykorzystanie środków - monitorowanie i koordynacja działań ratowniczych i medycznych - obsługa zgłoszeń z systemu e-call 9
System Informatyczny Powiadamiania Ratunkowego SIPR Korzyści dla obywateli: Skrócenie czasu przekazu informacji o zdarzeniu do służb i podmiotów ratowniczych Zwiększenie skuteczności działań służb ratowniczych (koordynacja działań) Zwiększenie bezpieczeństwa publicznego oraz zmniejszenie rozmiaru strat związanych z realizacją zdarzeń losowych Korzyści dla służb Zwiększenie nadzoru na funkcjonowaniem systemów ratownictwa Ograniczenie, a nawet wyeliminowanie awarii systemu powiadamiania ratunkowego Zwiększenie efektywności wykorzystania zasobów logistycznych i ratowniczych poprzez sprawny przepływ i wykorzystanie informacji niezbędnych do zarządzania tymi zasobami 10
Rynek motoryzacyjny podstawowe dane 11
Podstawowe fakty Na koniec 2012 r. w Polsce zarejestrowanych było 18,74 mln samochodów osobowych. Pod względem nasycenia rynku motoryzacyjnego Polska zrównała się już ze wskaźnikami Unii Europejskiej. W grudniu na tysiąc mieszkańców Polski przypadało 486 samochodów, podczas gdy w UE ten wskaźnik wynosi średnio 484. 12
Liczba rejestrowanych pojazdów w krajach EU (nowych) 2012 r. 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 13
Średni wiek pojazdu w UE Średni wiek pojazdu w EU wynosi 8,3 lat. Średni wiek pojazdów w Polsce wynosi 16 lat*. * za http://www.forbes.pl/coraz-starsze-samochody-jezdza-po-polsce,artykuly,159425,1,1.html 14
Wiek pojazdów w Polsce Wyszczególnienie Specification ogółem total do 2 lat up to 2 Wiek Age 3-5 6-10 11-15 16-20 21-30 31 lat i więcej 31 and more Samochody osobowe 2010 17239800 722974 1143109 2907921 4892671 3256615 2872231 1444279 Passenger cars 2011 17871810 658970 1229789 2885011 4875445 3513252 3026203 1683141 Samochody ciężarowe 2010 2767035 259025 215453 560872 590078 320820 474236 346551 Lorries 2011 2844511 249459 230941 526743 627781 344746 469389 395452 w tym o ładowności 1500 kg i więcej of which the load capacity 1500 kg and more 2010 596435 22742 36236 73403 109721 77806 158080 118447 2011 606782 14808 41690 52445 131112 77927 154337 134463 Autobusy 2010 97044 4222 5606 11817 17465 14670 33110 10154 Buses 2011 98380 3779 5661 11611 17812 14516 32636 12365 Ciągniki siodłowe 2010 214581 20594 40097 54891 44416 22802 23346 8435 Road tractors 2011 234330 19461 48788 58596 48314 23529 24843 10799 15
Wiek pojazdów w Polsce Źródło: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/tl_transport_wyniki_dzialalnosci_2012.pdf 16
Rozwój rynku ubezpieczeń OC komunikacyjnych 17
Rodzaje szkód w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej Szkoda z odpowiedzialności cywilnej majątkowa niemajątkowa straty Utracone korzyści Szkoda na mieniu (utrata przyjemności) Krzywda, cierpienie fizyczne i psychiczne związane z uszkodzeniem ciała lub śmiercią poszkodowanego szkoda na mieniu szkoda na osobie Źródło: E. Myśliwiec, Podstawy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, w: E. Wierzbicka (red.), Ubezpieczenia non life, CeDeWu 2010 18 r.
Rodzaje roszczeń z tytułu szkód na osobie w przypadku uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia Pokrycie wszelkich kosztów Poniesionych wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (art. 444 1 kc ) Wszystkie te koszty wypłacane są poszkodowanemu, niezależnie kto je poniósł Renta z tytułu art. 444 2 kc Utraty całkowitej lub częściowej zdolności do pracy zarobkowej Zmniejszonych widoków powodzenia na przyszłość Zwiększonych potrzeb, tj. zwiększonych wydatków na leczenie, rehabilitację, dojazdy na leczenie i rehabilitację, opiekę innych osób, dodatkowe odżywianie itp. Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę (art. 445 1 kc) Źródło: E. Myśliwiec, Podstawy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody, w: E. Wierzbicka (red.), Ubezpieczenia non life, CeDeWu 2010 r. 19
Wartość składki przypisanej brutto w dziale II i w grupie 10 w latach 2005 2012 w tys. zł 30 000 000 25 000 000 20 000 000 15 000 000 10 000 000 5 000 000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 skł gr 10 skł dział II UFG 20
Zestawienie wartości wypłaconych odszkodowań i świadczeń w dziale II i w grupie 10 w latach 2005-2012 (w tys. zł) 16 000 000 14 000 000 12 000 000 10 000 000 8 000 000 6 000 000 4 000 000 2 000 000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 odszkodowania i świad.w gr. 10 odszkod. I św. W dziale II 21
Zestawienie wartości wyniku technicznego grupy 10 i w dziale II w latach 2005-2012 ( w tys. zł) 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012-500 000-1 000 000-1 500 000 wynik tech dział II wynik tech gr 10 22
Analiza danych Policji i OI UFG 2010 r. Liczba Wartość świadczeń Poziom dowiązań Policja OI UFG Zdarzenia OC osobowe (osoby ranne i zmarłe łącznie) 3.495 38 871 440 zł 6,7% Zdarzenia OC osobowe (osoby ranne) 3.189 32 420 645 zł 6,5% Zdarzenia OC osobowe (osoby zmarłe) 319 7 225 599 zł 7,9% Analiza danych wskazuje na niski stan dowiązań danych Policji i OI UFG, tak więc zarówno wartości liczbowe, jak i kwotowe są niemiarodajne do wnioskowania w zakresie rozwoju szkód osobowych dla segmentu ubezpieczeń komunikacyjnych. 23
Analiza danych z bazy OI UFG 2009 2010 2011 2012 Liczba zdarzeń 64 888 71 686 79 295 67 172 Wartość wypłat Osoba Fizyczna - uczestnik zdarzenia (OF_UZ) 308 122 707 zł 293 732 650 zł 219 259 447 zł 86 284 778 zł Osoba fizyczna - nie uczestnik zdarzenia (OF_NUZ) 79 101 197 zł 72 373 846 zł 55 261 533 zł 25 074 992 zł Osoba niefizyczna (NOF) 164 314 175 zł 159 098 574 zł 168 875 825 zł 93 190 682 zł SUMA 551 538 080 zł 525 205 071 zł 443 396 806 zł 204 550 453 zł Tendencja wzrostowa liczby zdarzeń (poza rokiem 2012) i jednocześnie spadek w zakresie wartości wypłaconych świadczeń. Rozbieżności te wynikają z faktu, że zakłady ubezpieczeń jeszcze nie zakończyły procesu likwidacji już zgłoszonych szkód, a w konsekwencji nie wypłaciły świadczeń (mają natomiast utworzone rezerwy szkodowe). 24
Analiza danych z bazy OI UFG Tablica 1. Średnia wypłata na zdarzenie 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. OF_UZ (ranny) 4 748 zł 4 097 zł 2 765 zł 1 284 zł OF_NUZ (śmierć) 1 219 zł 1 009 zł 696 zł 373 zł NOF (kancelarie) 2 532 zł 2 219 zł 2 129 zł 1 387 zł SUMA 8 499 zł 7 326 zł 5 591 zł 3 045 zł spadek wartości średniej wypłaty świadczenia w stosunku do pojedynczego zdarzenia (konsekwencja tendencji ze slajdu poprzedniego) Tablica 2. Średnia liczba dni między zdarzeniem, a wypłatą 2009 r. 2010 r. 2011 r. 2012 r. Q1 379 272 209 155 Q2 353 263 199 136 Q3 330 253 191 108 Q4 304 230 175 74 Im wcześniejszy rozpatrywany okres, tym dane przekazywane przez zakłady ubezpieczeń do OI UFG za ten okres są bardziej pełne, gdyż obejmują większą ilość dni pomiędzy zdarzeniem a wypłatą świadczenia. Trendy w zakresie rozwoju zgłaszanych zdarzeń i realizowanych wypłat, ze względu na specyfikę szkód osobowych (długi okres ich występowanie i zgłaszania), należy mierzyć i oceniać w perspektywie wielu lat. 25
Możliwy wpływ systemu e-call na wynik techniczny w grupie 10 - warianty 26
Możliwy wpływ e-call na wynik techniczny w grupie 10 Szkody osobowe 2009 r. 2010 r. 2011 r. Średnia liczba zabitych 4572 3907 4189 Liczba rannych 56046 48952 49501 Średnia wartość wypłat 515 192 382 zł 387 245 034 zł 300 180 790 zł Możliwy wpływ e-call 10% 51 519 238 zł 38 724 503 zł 30 018 079 zł 40 087 274 zł 20% 103 038 476 zł 77 449 007 zł 60 036 158 zł 80 174 547 zł 30% 154 557 715 zł 116 173 510 zł 90 054 237 zł 120 261 821 zł Efekt synergii systemów e-call i SiPR może dodatkowo zwiększać osiągane korzyści, bowiem spadnie nie tylko liczba zabitych i rannych ale także wartość przeciętnego świadczenia. 27
Inne czynniki wpływające na wynik techniczny w grupie 10 28
RYZYKO PRAWNE A WYNIK TECHNICZNY Zagrożenia zewnętrzne w stosunku do systemów e-call, oraz SIPR, które mogą wpływać na efektywność tych systemów, a jednocześnie zaliczane są do aspektów społeczno-ekonomicznych wpływających na wynik techniczny ZU związane są z ryzykiem prawnym i konsekwencjami jego realizacji. - zadośćuczynienia 29
Przykładowe orzecznictwo sądowe w zakresie zadośćuczynienia 185% uszczerbku niedowład czterokończynowy; chłopiec 16 lat; 200.000 zł 134% uszczerbku mężczyzna 23 lata; porażenie dolnej części ciała, utrata czynności seksualnych 125.000 zł 125% uszczerbku kobieta 20 lat, niedowład czterokończynowy leżąca, ubezwłasnowolniona 500.000 zł 106% uszczerbku kobieta 36 lat 300.000 zł złamanie miednicy i otwarte złamanie podudzia, nerwica, bóle korzonkowe, nietrzymanie moczu 80% uszczerbku chłopiec 15 lat uszkodzenie mózgu, regresja intelektualna, zaburzenia wzrokowe, drgawki 120.000 zł 72% uszczerbku mężczyzna 54 lata niedowład kończyn górnych i dolnych 100.000 zł Zadośćuczynienie z art. 445 1 kc Największe obrażenia ogromna krzywda (wyroki poniżej dochodzonej kwoty) Brak związku między % uszczerbku na zdrowiu a wysokością zasądzonego świadczenia 30
Zadośćuczynienie z art. 445 1 kc zależność między % uszczerbku na zdrowiu a wysokością świadczenia 5% uszczerbku mężczyzna 44 lata zwichnięcie stawu barkowego, uraz barku, osłabienie siły mięśniowej, niewielkie ograniczenie ruchomości stawu problemy w koncentracji, z pamięcią, drażliwość 10.000 zł 9% uszczerbku mężczyzna 46 lat blizny, stan po urazie stawu barkowego i głowy, skręcenie kręgosłupa szyjnego 9.000 zł 9% uszczerbku mężczyzna 29 lat stan po złamaniu kostki z niewielkim ograniczeniem ruchowym, pourazowy zespół bólowy śródstopia i stawu skokowego 15.000 zł 10% uszczerbku mężczyzna 53 lata wieloodłamowe złamanie otwarte prawej rzepki, utyka na nogę, blizna na nodze, asymetryczne obwody kończyn dolnych 15.000 zł 10% uszczerbku mężczyzna 29 lat uraz wielonarządowy w postaci krwiaka przymózgowego okolicy czołowej, wieloodłamowe złamanie czaszki w okolicy skroniowej i czołowej, złamania wyrostka kolczystego C5, złamanie kości śródstopia, liczne stłuczenia ciała - bóle głowy i kręgosłupa, okresowe bóle karku i między łopatkami, rokowania pomyślne 15.000 zł 31
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ 32