odszkodowania.lublin.pl

Transkrypt

1 Rodzaje Roszczeń Istotę umowy ubezpieczenia reguluje w polskim prawie cywilnym art. 805 k.c., który stanowi, iż przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie: I) przy ubezpieczeniu majątkowym - określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku; II) przy ubezpieczeniu osobowym - umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej. Ad I) Przedmiotem UBEZPIECZENIA MAJĄTKOWEGO, zgodnie z art. 821 k.c., może być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu. Ubezpieczenia majątkowe mogą dotyczyć więc wyłącznie: mienia (własności i innych praw majątkowych) albo odpowiedzialności cywilnej.głównymi rodzajami ubezpieczenia mienia są ubezpieczenia mieszkań, domów, ubezpieczenie autocasco (AC) czy też obowiązkowe ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego. Zakres poszczególnych ubezpieczeń mienia regulowany jest bądź w umowie bądź w ustawie, które to precyzują treść warunków ubezpieczenia (OWU). Poprzez zawarcie umowy ubezpieczenia autocasco (AC) zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do ponoszenia ryzyka uszczerbku w majątku ubezpieczającego związanego z zajściem określonego zagrożenia objętego umową, a ubezpieczający zobowiązuje się do zapłaty składki. Ochroną ubezpieczeniową objęte są szkody powstałe w pojeździe i jego wyposażeniu. Natomiast umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (art. 822 k.c.). Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pełni więc dwie podstawowe funkcje: zabezpiecza majątek osoby ubezpieczonej oraz gwarantuje rekompensatę szkody poniesionej przez poszkodowanego. Przedmiotem ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej jest odpowiedzialność sprawcy za szkody wyrządzone osobom trzecim oparta na zasadzie winy lub ryzyka (szczegółowy opis w zakładce Przepisy prawne ). Źródła tej odpowiedzialności mogą być różne, np. prowadzenie przedsiębiorstwa, wykonywanie określonego zawodu, prowadzenie gospodarstwa rolnego, a także kierowanie pojazdem mechanicznym. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej chroni posiadaczy pojazdów mechanicznych przed materialnymi następstwami szkód wyrządzonych osobom trzecim w związku z ruchem tych pojazdów. Dlatego też każdy, kto w wyniku wypadku został poszkodowany, może żądać odszkodowania z ubezpieczenia OC, sam zaś objęty tym obowiązkiem jest chroniony przed materialnymi skutkami spowodowanych przez siebie wypadków. W zakresie podmiotowym, ubezpieczeniem tym objęci są wszyscy, którzy posiadają pojazd mechaniczny, czyli samochód osobowy lub ciężarowy, motorower, ciągnik rolniczy bądź inny pojazd podlegający rejestracji. W zakresie przedmiotowym ubezpieczeniem OC jest objęte nie tylko samo poruszanie się po drogach, ale przez ruch pojazdów rozumie się również wsiadanie i wysiadanie, załadunek i wyładunek, krótkotrwały postój na trasie oraz garażowanie, czyli wszelkie sytuacje, stwarzające zagrożenie w stosunku do wszystkich uczestników ruchu drogowego. Ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rolników reguluje ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych w rozdziale 3 "Ubezpieczenie OC rolników". Odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia OC rolników przysługuje, jeżeli rolnik czy osoba pozostająca z nim we wspólnym gospodarstwie domowym lub pracująca w gospodarstwie rolnym rolnika (niezależnie od podstawy prawnej wykonywania pracy i sposobu zawarcia umowy stanowiącej podstawę wykonywania pracy) są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z posiadaniem przez rolnika tego gospodarstwa rolnego szkodę, której następstwem jest: śmierć, uszkodzenie ciała bądź rozstrój zdrowia, utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Szkoda z tego tytułu może polegać na spowodowaniu u innej osoby śmierci, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (SZKODA NA OSOBIE) bądź na uszkodzeniu, zniszczeniu lub spowodowaniu utraty należących do innej osoby składników majątku (SZKODA NA MIENIU). SZKODA NA OSOBIERodzaje roszczeń z tytułu szkód na osobie, gdy w następstwie wypadku poszkodowany zmarł, doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia 1. zadośćuczynienie za krzywdę i uszczerbek na zdrowiu; 2. odszkodowanie za straty materialne, w tym zwrot kosztów leczenia;

2 3. zwrot utraconych zarobków; 4. renta z tytułu zwiększonych potrzeb życiowych w przyszłości; 5. zwrot kosztów pogrzebu; 6. odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej dla członków rodziny zmarłego; 7. zadośćuczynienie dla członków rodziny zmarłego. Ad 1) Zadośćuczynienie Odszkodowanie w formie zadośćuczynienia uregulowane zostało w art k.c. w związku z art. 444 k.c. O wysokości należnego zadośćuczynienia powinien decydować całokształt okoliczności, w tym rozmiar doznanych cierpień, ich intensywność, czas trwania czy nieodwracalność następstw wypadku. Konieczność utrzymania zadośćuczynienia w rozsądnych granicach nie może prowadzić do podważenia kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia (wyrok SN z r., I CK 131/03). Kryteria istotne przy ustalaniu "odpowiedniej" sumy zadośćuczynienia to: rodzaj naruszonego dobra, zakres i rodzaj rozstroju zdrowia, czas trwania cierpień, wiek pokrzywdzonego, intensywność ujemnych doznań fizycznych i psychicznych, rokowania na przyszłość, stopień winy sprawcy (wyrok SN z dnia r., IV CSK 99/05, LEX nr ). Stąd posługiwanie się jedynie tabelami procentowego uszczerbku na zdrowiu i stawkami za każdy procent trwałego uszczerbku dla rozstrzygnięcia zasadności roszczenia o zadośćuczynienie i jego wysokości, znajduje jedynie orientacyjnie zastosowanie i nie wyczerpuje oceny (wyrok SA w Katowicach z dnia r., I ACa 715/97, OSA 1999/2/7). Ad 2) Odszkodowanie za straty materialne Art k.c. stanowi, iż w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty, na które składają się: - koszt utraconych lub zniszczonych w wyniku wypadku przedmiotów, - koszty zakupu leków, - koszty środków opatrunkowych i przyrządów rehabilitacyjnych, - koszty poniesione na zakup sprzętu ortopedycznego i protez- koszty prywatnych wizyt lekarskich i badań, - koszty związane z dodatkowym odżywianiem w okresie leczenia i rehabilitacji, - koszty pobytu w szpitalu i zabiegów rehabilitacyjnych, - koszty związane z dodatkową opieką podczas leczenia, - koszty związane z przejazdami osób bliskich w celu odwiedzin w szpitalu, - koszty przygotowania do wykonywania innego zawodu. Zgodnie z powyższym artykułem, zakład ubezpieczeń zobowiązany do naprawienia szkody, na żądanie poszkodowanego powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia. Warunkiem niezbędnym do uzyskania takiej sumy jest uprawdopodobnienie wystąpienia tych kosztów, poprzez przedłożenie rachunków czy zaświadczeń. Ad 3) Zwrot utraconych zarobków Art i 2 k.c. ustala zasadę pełnego odszkodowania, w związku z którą sprawca szkody odpowiada za wszystkie jej normalne następstwa i zobowiązany jest do pokrycia poniesionych strat i utraconych korzyści. Przez utracone korzyści trzeba rozumieć te wszystkie korzyści, jakie otrzymałby lub osiągnąłby poszkodowany, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Do tej kategorii zaliczamy przede wszystkim utracone dochody. Z roszczeniem o pokrycie utraconych dochodów mogą wystąpić poszkodowani, którzy w następstwie wypadku doznali obrażeń ciała lub rozstroju zdrowia uniemożliwiającego lub ograniczającego wykonywanie pracy zarobkowej. Przy ustalaniu wysokości odszkodowania z tytułu utraconego dochodu stosuje się generalną zasadę porównania dochodu sprzed wypadku z dochodem po wypadku. Ustala się zatem, jaki dochód poszkodowany uzyskiwałby, gdyby nie wypadek. Przy ustalaniu wysokości renty z tytułu utraconego dochodu trzeba pamiętać o tym, że ma ono wyrównać poniesioną stratę i nie może stanowić źródła nieuzasadnionego zwiększania dochodu osobistego. Ad 4) Renta z tytułu zwiększonych potrzeb życiowych w przyszłości Jej umocowanie prawne znajduje się w przepisie art k.c. w zw. z art. 415 k.c., stanowiącym, iż poszkodowany, u którego nastąpiło w wyniku wypadku zwiększenie potrzeb, może żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. Obejmuje to więc wszystkie działania zmierzające do poprawy lub zachowania stanu zdrowia na poziomie, takie jak: stałe przyjmowanie niezbędnych leków, konieczne zabiegi rehabilitacyjne, itp. Renty na zwiększone potrzeby może także domagać się poszkodowany, który w następstwie wypadku wymaga opieki. W praktyce przyjęte jest, iż

3 renta wypłacana jest co miesiąc, a ustalana dożywotnio lub na określony czas, bezpośrednio po wypadku. Kwota renty musi odzwierciedlać w pełni zwiększone potrzeby, jakie występują u poszkodowanego w ciągu miesiąca. Poszkodowany może dochodzić renty od osoby obciążonej obowiązkiem odszkodowawczym, a więc bezpośrednio od sprawcy bądź w przypadku posiadaczy umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej od jego zakładu ubezpieczeń. Ad 5) Zwrot kosztów pogrzebu Obowiązek pokrycia kosztów pogrzebu na podstawie przepisów o odpowiedzialności cywilnej deliktowej art k.c. stanowi świadczenie, mające na celu zwrot poniesionych kosztów pogrzebu osobie, która je poniosła. Chodzi tutaj o wyrównanie szeroko pojętych kosztów związanych z pochówkiem poszkodowanego. Zakres kosztów objętych normą wskazywanego przepisu utrwaliła obecna linia orzecznictwa. Uznano więc, iż obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje zwrot kosztów bezpośrednio związanych z pogrzebem (jak przewóz zwłok, nabycie trumny, zakup miejsca na cmentarzu i in.), jak również zwrot wydatków, odpowiadających zwyczajom danego środowiska. Do tych wydatków zalicza się koszt postawienia nagrobka (w granicach kosztów przeciętnych, jeżeli nawet koszty rzeczywiste były znaczne, np. z uwagi na materiał lub wystrój nagrobka, wyższe), wydatki na wieńce i kwiaty, koszty zakupu odzieży żałobnej itd. Ponadto do tych wydatków należy zaliczyć także wydatki na poczęstunek biorących udział w pogrzebie osób, przy uwzględnieniu okoliczności konkretnego przypadku, i dotyczy przede wszystkim krewnych zmarłego (bliższych i dalszych członków rodziny), jak również innych osób bliżej związanych ze zmarłym związanych, np. najbliższych współpracowników. Koszt takiego poczęstunku, utrzymany w rozsądnych, stosownie do okoliczności, granicach (nie mającego charakteru tzw. stypy pogrzebowej), podlega zwrotowi na równi z innymi kosztami pogrzebu. Ad 6) Odszkodowanie z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej dla członków rodziny zmarłego Art. 446 k.c. przewiduje zwrot kosztów leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł oraz odszkodowanie dla członków najbliższej rodziny z tytułu pogorszenie sytuacji życiowej wskutek śmierci osoby bliskiej. Najlepszym przykładem naruszenia interesów osób bliskich jest śmierć jedynego żywiciela rodziny. W tym przypadku śmierć człowieka jest nie tylko źródłem cierpień psychicznych pozostałych członków rodziny, ale wywołuje też prawdziwy wstrząs ekonomiczny dla tej rodziny. Wyrządzona im szkoda powinna ulec wynagrodzeniu przez ponoszącego odpowiedzialność z tego tytułu. Ad 7) Zadośćuczynienie dla członków rodziny zmarłego Jest to nowa instytucja, która weszła w życie dnia 3 sierpnia 2008 r., uregulowana w art k.c., który stanowi, iż sąd może przyznać także najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Ustawodawca poprzez sformułowanie, iż zadośćuczynienie przysługuje najbliższym członkom rodziny jednoznacznie wskazuje, iż zadośćuczynienie będzie przysługiwało każdemu osobno w skonkretyzowanej wysokości stosownie do poniesionej przez każdego z członków rodziny krzywdy. Sąd ustalając kwotę zadośćuczynienia każdy przypadek będzie rozpatrywał indywidualnie z uwzględnieniem różnorakich czynników, tj. stopnia cierpień psychicznych, krzywdy wynikającej z utraty pomocy i osoby bliskiej, stopnia zażyłości i bliskości pomiędzy zmarłym a członkiem rodziny itd. SZKODA NA MIENIU Szkoda na mieniu powstaje wówczas, gdy dochodzi do uszkodzenia, utraty lub zniszczenia dóbr materialnych. 1. W przypadku ubezpieczenia autocasco (AC) szkoda ta może polegać na: - kradzieży pojazdu, jego części lub wyposażenia bądź uszkodzenia pojazdu w następstwie jego zabrania w celu krótkotrwałego użycia, - uszkodzeniu pojazdu w związku z ruchem i postojem wskutek: nagłego działania siły mechanicznej w chwili zetknięcia pojazdu z innym pojazdem, osobami, zwierzętami lub przedmiotami pochodzącymi z zewnątrz pojazdu, działania osób trzecich, - uszkodzeniu lub utracie pojazdu wskutek zdarzeń losowych: powodzi, zatopienia, piorunu, pożaru, wybuchu, opadu atmosferycznego, huraganu, osuwania lub zapadania się ziemi, nagłego działania czynnika termicznego lub chemicznego pochodzącego z zewnątrz pojazdu. 2. w przypadku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (OC) szkoda może obejmować: - koszt uszkodzonego pojazdu, - koszt uszkodzonych lub zniszczonych w trakcie wypadku przedmiotów, tj. odzieży, biżuterii czy też bagażu, - koszt wynajmu samochodu zastępczego,

4 - koszt holowania pojazdu, - koszt dodatkowego badania technicznego po wypadku, - koszt utraconych dochodów w wyniku utraty pojazdu będącego narzędziem pracy. Ponadto przy ubezpieczeniu mienia (np. mieszkania domu itd.) szkoda może polegać uszkodzeniu budynków, ogrodzeń, drzew, maszyn, urządzeń, surowców, towarów, wyprodukowanych przedmiotów, uprawach, produktów rolnych, ruchomości domowych (wyposażeniu znajdującemu się w domu, mieszkaniu) dzieł sztuki, biżuterii itd. Ad II) UBEZPIECZENIA OSOBOWE, zgodnie z art. 829 k.c. może w szczególności dotyczyć: przy ubezpieczeniu na życie - śmierci osoby ubezpieczonej lub dożycia przez nią oznaczonego wieku, przy ubezpieczeniu następstw nieszczęśliwych wypadków - uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia lub śmierci wskutek nieszczęśliwego wypadku. Umowa ubezpieczenia na życie Zawierając umowę ubezpieczenia zakład ubezpieczeń zobowiązuje się spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę (art k.c.). Świadczenie zakładu ubezpieczeń polega w szczególności na zapłacie umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku w życiu osoby ubezpieczonej (art k.c.). Ubezpieczający natomiast obowiązany jest do opłacania składki ubezpieczeniowej, którą oblicza zakład ubezpieczeń, zgodnie z okresem trwania odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń. Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na życie we własnym imieniu i na własny rachunek (wówczas jest on jednocześnie ubezpieczającym i ubezpieczonym, tj. osobą, której życie lub zdrowie objęte jest ochroną ubezpieczeniową) lub na rzecz osoby trzeciej (wówczas ubezpieczonym jest inna osoba, której życie lub zdrowie ubezpieczający uczynił przedmiotem ubezpieczenia). Uposażonym zaś jest osoba wskazana przez ubezpieczonego jako uprawniona do otrzymania świadczenia należnego na podstawie zawartej przez niego umowy. Ubezpieczony może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia na wypadek jego śmierci (uposażeni). Jeżeli ubezpieczony wskazał kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczył ich udziału w tej sumie, uważa się, że udziały tych osób są równe. Prawa i obowiązki stron umowy ubezpieczenia na życie określają zazwyczaj tzw. ogólne warunki ubezpieczenia (OWU). Umowa ubezpieczenia na dożycie Dożycie przez osobę ubezpieczoną określonego wieku rodzi zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do wypłacenia sumy ubezpieczenia. W przypadku śmierci osoby ubezpieczonej przed tym terminem, zakład ubezpieczeń zwykle nic nie wypłaca chyba, że w umowie była zawarta klauzula zwrotu spadkobiercom lub wskazanym osobom sumy wpłaconych składek. Ubezpieczenie posagowe Zasadniczym celem umowy zaopatrzenia dzieci zasługuje na szerszą niż dotychczas uwagę. ubezpieczenia posagowego jest zapewnienie materialnego bytu dziecka w momencie wchodzenia w dorosłe życie, również w przypadku śmierci rodzica. Ubezpieczenie to zawiera jedno z rodziców, a umowa jest zawarta na rzecz dziecka i polega na wypłacie określonej sumy w momencie dożycia przez dziecko określonego wieku Wysokość wypłaconego świadczenia jest uzależniona od wpłacanych systematycznie składek. Obecnie ważną kwestię stanowi waloryzacja świadczeń pieniężnych, należnych na mocy umów ubezpieczenia na życie, zawartych z Państwowym Zakładem Ubezpieczeń poprzednikiem prawnym Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń S.A., dopuszcza art k.c. Niniejszy przepis stanowi, iż w razie istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania, sąd może - po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego, zmienić wysokość lub sposób spełnienia świadczenia pieniężnego, chociażby były ustalone w orzeczeniu lub w umowie. Waloryzacja nie polega więc bezpośredniemu przeliczeniu wartości kwot sumy ubezpieczenia z dnia zawierania umowy i z dnia wypłaty świadczenia. Powyższe regulacje prawne nie wyznaczają jednak konkretnego matematycznego sposobu przeliczania tych świadczeń, dlatego też waloryzacja poszczególnych świadczeń powinna być dokonywana indywidualnie, biorąc pod uwagę aktualną sytuację życiową osoby uposażonej oraz możliwości finansowe zakładu ubezpieczeń. Warto zwrócić też uwagę na fakt, że zakład ubezpieczeń proponuje często podwyższenie świadczenia przy jednoczesnym zawarciu ugody, co ma na celu zakończenie danej sprawy satysfakcjonujące obie strony, jednak wyłączające możliwość zmiany

5 wysokości świadczenia w przyszłości. Jeżeli więc proponowane przez zakład ubezpieczeń świadczenie nie jest dla uposażonego satysfakcjonujące, należy zrezygnować z podpisania ugody. Dalsza waloryzacja ww. świadczenia możliwa jest wówczas na drodze postępowania sądowego. Ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW)Ubezpieczenie następstw nieszczęśliwych wypadków (NNW) stanowi ochronę od skutków nieszczęśliwych wypadków, do których zaliczamy każde nagłe, niezależne od naszej woli zdarzenie, powodujące w konsekwencji trwałe pogorszenie naszego stanu zdrowia. Polisy NNW zawierane są zwykle na okres jednego roku, indywidualnie bądź grupowo (np. w zakładach pracy). Są ważne w kraju, jednak wielu ubezpieczycieli rozszerza je na cały świat, bez konieczności dodatkowej opłaty. Ubezpieczenie NNW obejmuje zwykle: świadczenie z tytułu trwałego uszczerbku na zdrowiu świadczenie z tytułu śmierci wskutek NW zwrot kosztów nabycia środków ortopedycznych.