Podstawowe zasady leczenia zaburzeń psychicznych
Instytucjonalizacja
i wykluczenia. i zapomnienie
Metody leczenia 1. Biologiczne - farmakologiczne - niefarmakologiczne - neurochirurgiczne 2. Psychologiczne - psychoterapia 3. Socjologiczne - edukacja rodzin - opieka środowiskowa - walka ze stygmatyzacją
Leczenie farmakologiczne Rewolucja w leczeniu zaburzeń psychicznych w 1952 odkrycie właściwości psychotropowych chlorpromazyny (FenacJlu) Nowoczesne leki przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne i normotymiczne Nowe mechanizmy - leki skuteczniejsze Tolerancja - leki bezpieczniejsze Leki atypowe, II generacji Brak stygmatyzacji!
Większość zaburzeń psychicznych leczy się farmakologicznie ze względu na wysoką skuteczność leków, dostępność i niższe koszty w porównaniu z psychoterapią
Specyfika leczenia w psychiatrii 1. Nazwy grup leków (przeciwdepresyjne, przeciwpsychotyczne, anksjolityczne) sugerują ich zastosowanie, co nie zawsze jest zgodne ze wskazaniami 2. Nie istnieją jednostki chorobowe, objawy zaburzeń psychicznych grupowane są w kategorie diagnostyczne, modyfikowane co kilka lat. W Europie obowiązuje klasyfikacja ICD-10, w USA DSM-5
Wskazania do leków psychotropowych 1. Przeciwdepresyjne: depresja, zaburzenia lękowe, bezsenność 2. Anksjolityczne: majaczenie alkoholowe, doraźnie w napadach paniki, w pobudzeniu. Leki z tej grupy są nadużywane w bezsenności i zaburzeniach nerwicowych 3. Przeciwpsychotyczne: zespoły urojeniowe, pobudzenie z agresją, zaburzenia lękowe, mania, majaczenie somatogenne 4. Przeciwpadaczkowe: padaczka, stabilizacja nastroju w chorobie afektywnej, leczenie wspomagające w depresji
Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych Meyer JS, Quenzer LF. Psychopharmacology. Sinauer Ass, Sunderland 2013
Regeneracja neuronów po lekach przeciwdepresyjnych Meyer JS, Quenzer LF. Psychopharmacology. Sinauer Ass, Sunderland 2013
Mechanizm działania leków przeciwpsychotycznych Åkebråke 2010
Czas trwania terapii Farmakoterapia Trwałe wyleczenie wymaga przewlekłego podawania leków, które spowodowały poprawę. Po pierwszym epizodzie depresji lek w tej samej dawce podaje się co najmniej rok, po kolejnych epizodach kilka lat. Po epizodzie manii stabilizator nastroju podaje się bezterminowo. Po pierwszym epizodzie schizofrenii leczenie podtrzymujące kontynuuje się co najmniej 2 lata, po kolejnych epizodach bezterminowo. W zespołach abstynencyjnych i w ostrej reakcji na stres podawanie leków przerywa się po ustąpieniu objawów. W każdym przypadku rozważa się długotrwałą terapię zapobiegawczą. Psychoterapia Czas trwania psychoterapii jest mniej sformalizowany, ale nie jest krótszy od czasu leczenia farmakologicznego.
Przestrzeganie zaleceń lekarskich Oxford Handbook of Psychiatry Semple D, Smyth R. (red) Oxford University Press 2013, s. 924 ü Tylko 1/3 pacjentów (wszystkich specjalności) przyjmuje zalecone leki. ü Około 80% przyjęć do szpitali psychiatrycznych wynika z nieprzyjmowania leków. ü U chorych na schizofrenię, przyjmujących zalecone leki, ryzyko nawrotu choroby zmniejsza się do 1/5 ryzyka pacjentów nie przestrzegających zaleceń.
Programy leczenia substytucyjnego Metadon i Suboxone dla pacjentów uzależnionych od opioidów
Niefarmakologiczne techniki leczenia Elektrowstrząsy (ECT) Stymulacja nerwu błędnego (VNS) Głęboka stymulacja mózgu (DBS)
Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna (TMS)
Leczenie immunologiczne Wykorzystanie stymulacji układu immunologicznego do lecenia uzależnień Przeciwciała wychwytują substancje psychoaktywne Szczepionki stosowane u osób uzależnionych od nikotyny, kokainy i heroiny
Psychoterapia Wprowadzenie nowych technik psychoterapii o udowodnionej naukowo skuteczności (EBM), np. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) Terapia interpersonalna (IPT) Wywiad motywacyjny (MI) Wpływ psychoterapii na ośrodkowy układ nerwowy; analogiczne zmiany funkcji mózgu jak w leczeniu farmakologicznym Łączenie psychoterapii i farmakoterapii
e-health: e-terapia, e-leczenie? Leczenie zaburzeń psychicznych psychoterapia przez internet Ułatwiony dostęp, 24/7 Anonimowość Łatwiej się otworzyć Wirtualna rzeczywistość
Zmiany w podejściu do leczenia chorych psychicznie Odejście od podejścia paternalistycznego Aktywny udział pacjenta w planowaniu i realizowaniu swojego leczenia, niekiedy negocjuje się rodzaj leków i okres ich stosowania Indywidualizacja programu leczenia leczymy chorego a nie chorobę Aktywizowanie pacjentów, odzyskiwanie sprawności w pełnieniu ról życiowych, powrót do nauki i pracy Przeciwdziałanie stygmatyzacji
Leczenie nie ogranicza się do podawania leków Lekileki Lpowełłleki