1. Położenie jeziora i jego zlewni

Jezioro Długie Jezioro Długie 1. Położenie jeziora i jego zlewni Jezioro Długie wchodzi w skład tego samego co jezioro Moszne kompleksu obszarów niższego poziomu akumulacyjnego należącego do centralno-północnej części Równiny Łęczyńsko - Włodawskiej (w klasyfikacji fizycznogeograficznej J.Kondrackiego, najdalej na południe wysuniętego mezoregionu Polesia Podlaskiego). Jako, że zbiornik zajmuje centralną część lokalnego zagłębienia terenu, które dziś już niemal w całości wypełniło się zestalonym materiałem organicznym (przekształconym w wyniku różnego typu procesów glebotwórczych do postaci gleby hydrogenicznej) w rzeźbie terenu wokół jeziora dominują formy pochodzenia organicznego o charakterze torfowisk niskich i przejściowych. Płaski i monotonny rejon torfowisk nadjeziornych otoczony jest ze wszystkich stron zwartym pierścieniem lasu, którego drzewostan zbudowany jest głównie z brzozy omszonej i brzozy brodawkowatej, a znaczącą domieszką stanowi w nim olsza czarna, sosna pospolita i dąb szypułkowy. Obszar ten wchodzi w skład leśnictwa Wola Wereszczyńska, Nadleśnictwa Parczew. Pod względem administracyjnym jezioro Długie położone jest na terenie północnej części gminy Urszulin, ok. 2 km na północny wschód od miejscowości Wola Wereszczyńska, przez którą przebiega trasa komunikacyjna Urszulin - Sosnowica. Od strony wschodniej podmokłe tereny wodno - torfowiskowego kompleksu jeziora Długie graniczą z gruntami wsi Wólka Wytycka, od strony północnej - z gruntami wsi Lipniak, a od strony południowej - z gruntami wsi Olszowa. Basen śródleśnego jeziora Długie zaliczany jest do dorzecza: Włodawka Bug Wisła Bałtyk Współrzędne geograficzne jeziora: długość: 23 0 10 szerokość: 51 0 27 Wysokość nad poziomem morza: 168,1 m n.p.m. 2. Charakterystyka morfometryczna i hydrologiczna jeziora 44

Jezioro Długie Jezioro Długie pod wieloma względami podobne jest do jeziora Moszne. Posiada niemal identyczną głębokość średnią i maksymalną (przy czym wszelkie próby precyzyjnego określenia obu tych wielkości, z tych samych przyczyn co w przypadku jeziora Moszne, muszą właściwie zakończyć się fiaskiem), niewiele większą powierzchnię i pojemność. Zważywszy na zbliżoną budowę geologiczną dna obu jezior (utwory organogeniczne o kilkumetrowej miąższości posadowione na właściwym podłożu osadów plejstoceńskich), należy przypuszczać, że podobnie jak jezioro Moszne, również i współczesne jezioro Długie jest szczątkową formą znacznie większego i głębszego zbiornika, który pod wpływem naturalnych procesów starzenia (wypłycania w drodze przyrostu grubości warstwy osadów dennych i torfowacenia obszarów strefy przybrzeżnej) przeeszedł już w finalne stadium swojej egzystencji. Gdyby przyjąć, że powierzchnia mułów organicznych o skrajnie luźnej strukturze (ograniczających od dołu, swobodną toń wodną jeziora) jest jednocześnie powierzchnię misy jeziornej Długiego, należałoby uznać, że posiada ona płaskie, wyrównane dno i regularny, choć nieco wydłużony w kierunku równoleżnikowym kształt (wskaźnik kształtu wyrażony stosunkiem średniej szerokości jeziora do jego długości wynosi: B śr/l = 0,29). Linia brzegowa o średniej (w kontekście warunków panujących na Pojezierzu Łęczyńsko - Włodawskim) długości jest nieco bardziej urozmaicona niż w przypadku bliźniaczego jeziora Moszne. Z uwagi na bardzo niewielkie deniwelacje powierzchni terenu z okolic jeziora Długiego system obiegu wód powierzchniowych na tym obszarze charakteryzuje się niezwykle wysokim stopniem złożoności. Granica zlewni bezpośredniej (do bezodpływowego jeziora Długie nie uchodzą żadne cieki powierzchniowe, a więc zlewnia bezpośrednia pełni tu jednocześnie rolę zlewni całkowitej zbiornika) na przeważającej długości biegnie po linii działu wodnego niepewnego. Szczególnie niestabilna sytuacja hydrograficzna panuje w rejonie południowej i wschodniej części strefy nadbrzeżnej, gdzie rozległe tereny podmokłe zostały poprzecinane gęstą siecią rowów odwadniających. W chwili obecnej rowy te porośnięte są bujnie rozwiniętą roślinnością bagienną, która znacznie je wypłyciła (fakt ten zadecydował o włączeniu części obszarów zmeliorowanych do zlewni bezpośredniej jeziora), choć jeszcze nie na tyle, by w okresach dużego przyboru wód nie mogły one spełniać swej roli odwadniającej. Cieki te łączę się ze sobą w kanały zbiorcze uchodzące w dalszej kolejności do cieku Olszowo, którego zlewnia stanowi jedną z części składowych zlewni całkowitej jeziora Wytyckiego. W odległości ok. 600 m na zachód od zachodniego krańca jeziora przebiega kanał Bogdanka - Wola Wereszczyńska (odnoga Kanału Wieprz-Krzna o całkowitej długości 32,3 km). Jakkolwiek w sąsiedztwie jeziora jest on całkowicie 45

Jezioro Długie wybetonowany i przez większą część roku pozostaje wyschnięty (w ostatnich latach zrezygnowano z prób napełniania tego odcinka doprowadzalnika wodami z Kanału Wieprz - Krzna) to jednak w hydrologii przylegających doń obszarów pełni dość istotną funkcję odwadniającą - tym bardziej, że wody niektórych sektorów otoczenia jeziora (część północno - zachodnia) spływają do kanału również za pośrednictwem wykonanych tu w latach sześćdziesiątych rowów melioracyjnych. W tym kontekście sporo kontrowersji budzi przebieg zachodniej granicy zlewni jeziora, do której wg danych IMGW [ ] zaliczany jest również fragment obszarów położonych na zachód od doprowadzalnika Bogdanka - Wola Wereszczyńska. Wydaje się,że obszar ten w rzeczywistości odwadniany jest kanałem poza właściwe granice zlewni, jednak z uwagi na wyjątkowo niski stopień rozpoznania lokalnych warunków hydrologicznych nie zdecydowano się na weryfikację przebiegu granic wytyczonych przez IMGW. Powierzchnia zlewni o przyjętym w ten sposób zarysie wynosi 2,0 km 2. 3. Zagospodarowanie jeziora i jego okolic. Charakterystyka roślinności wodnej i torfowiskowej strefy nadbrzeżnej Celem zachowania, ze względów krajobrazowych, naukowych i dydaktycznych, stanowisk rzadkich gatunków roślin wodnych i torfowiskowych oraz naturalnych zbiorowisk roślinności torfowiskowej na obszarze jeziora Długie i jego najbliższych okolic utworzono na mocy Zarządzenia MLiPD z dn 16.01.1978r. rezerwat przyrody pod nazwą "Jezioro Długie" o łącznej powierzchni 640,48 ha (w 1982r. dokonano weryfikacji przebiegu granic rezerwatu, w wyniku czego, jego łączna powierzchnia uległa zwiększeniu do 694,93 ha). Obecnie wodno - torfowiskowy rezerwat częściowy "Jezioro Długie" wchodzi w skład Poleskiego Parku Narodowego, a jego część o powierzchni 57,99 ha ma status rezerwatu ścisłego. Podobnie jak w przypadku jeziora Moszne duża wilgotność terenów przylegających do jeziora Długie oraz ich silne zakrzaczenie czynią je całkowicie nieprzydatnym do jakichkolwiek celów turystyczno - rekreacyjnych. Cały rezerwat jest natomiast niezwykle cennym obiektem badań fitosocjologicznych, biologicznych, limnologicznych i in. Swym zasięgiem obejmuje on tereny silnie zróżnicowane pod względem florystycznym i ekologicznym. Jak podaje "Plan zagospodarowania.." powierzchnia leśna stanowi ok. 52% ogólnej powierzchni rezerwatu, bagna zajmują ok. 40%, pozostała zaś część przypada na wody. Układ roślinności i jej zbiorowisk zaznacza się tu koncentrycznie wokół jeziora. Na jego dnie zwartą łąkę podwodną tworzą ramienice. 46

Jezioro Długie W płytszych partiach południowej, zachodniej i południowo - zachodniej części jeziora rozwinął się zespół lilii wodnych, w którym przewagę utrzymują grążel żółty i grzybień północny. W pasie szuwarów dominuje trzcina. Nieco mniejsze skupienie tworzy oczeret jeziorny. Bliższe dane liczbowe co do stopnia porośnięcia linii brzegowej i dna jeziora nie zostały jak dotychczas zgromadzone. Jezioro otoczone jest dość nieregularnym pierścieniem torfowisk przejściowych (tworzących w pobliżu brzegów jeziora spleję - uginający się kożuch splątanych korzeni i łodyg roślinnych), które stopniowo, tj. w miarę wzrostu odległości od zbiornika, przechodzą w torfowiska niskie z dominującymi zespołami turzycy sztywnej, trzęślicy modrej, mietlicy i kostrzewy czerwonej. W bezpośrednim kontakcie z zespołami torfowiskowymi pozostają zarośla łozowe, które miejscami sięgają nawet do samego brzegu jeziora. Od północy do zbiornika przylega fragment olsu typowego. Na całym obszarze rezerwatu występuje wiele gatunków roślin rzadkich i chronionych, w których na szczególną uwagę zasługują: brzoza niska, wierzby : lapońska, borówkolistna i czerniowa, rosiczki: okrągłolistna, pośrednia i długolistna, gnidosz królewski, kilka gatunków storczyków, aldrowanda pęcherzykowata, bagnica torfowa i in. 4. Ocena podatności na degradację Z porównania zestawień z ocenami podatności na degradację jezior Moszne i Długie wynika, że zbiorniki te posiadają niemal identyczne charakterystyki odpornościowe poza kategorią podatności na degradację. Decyduje o tym głównie, związany z zaawansowanym wiekiem fizjologicznym obu jezior, zespół skrajnie niekorzystnych cech morfometrycznych (prawie wszystkich wskaźników). Dlatego też, że zarówno Moszne jak i Długie weszło już w stadium ostatecznego zaniku (a więc ocena stopnia ich aktualnej podatności na degradację nie wnosi wiele nowego do całokształtu wiedzy o dynamiceich rozwoju) i w ocenie sumarycznej przypisano im jednakowe kategorie. 5. Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań Badania wiosenne zostały przeprowadzone w warunkach nieznacznego zachmurzenia (3/10), ale przy niezakłóconej operacji światła słonecznego na tafli wodnej jeziora, wiał dość silny wiatr od strony południowo - wschodniej. Temperatura powietrza: 20,5ºC. Badań letnich dokonano przy niemal bezchmurnym niebie (zachmurzenie 1/10), pełnym naświetleniu i temperaturze powietrza 23,5ºC. Wiał lekki wiatr od strony południowo - wschodniej. 47

Jezioro Długie 6. Ocena stanu czystości jeziora Badania monitoringowe w 2005 roku wykazały, że jezioro Długie (podobnie jak Moszne) jest zbiornikiem niestratyfikowanym, o bardzo dobrych warunkach tlenowych (świadczących o wysokiej aktywności życiowej fotosyntetyzującej roślinności łąk podwodnych) i niewielkiej produktywności pierwotnej (stężenia chlorofilu i suchej masy sestonu na poziomie II klasy czystości). Wody jeziora charakteryzuje podwyższona zawartość substancji oranicznych wyrrażona wartościami ChZT Cr i BZT 5 na poziomie III klasy czystości. Zadowalające są niewielkie stężenia związków biogennych, w zakresie I i II klasy. Skład biocenozy niezbyt bogaty gatunkowo i ilościowo w obrębie gatunku. Wiosną najliczniej wystąpiła bruzdnica (Peridinium sp.), a latem złotowiciowiec Dinobryon divergens obok wrotek (Polyartha) i widłonogów ( Naupilius sp.). 48

Jezioro Długie Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: nie występuje 13.04.2005r. 22.08.2005r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura ( o C) (mg/l) ( o C) 0,0 13,0 9,5 22,0 7,0 1,0 13,0 9,5 22,0 7,0 Tlen (mg/l) 49

Jezioro Długie Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 13.04.05r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,014 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,016 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,34 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,44 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 143 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 9,2 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 7,3 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 1,0 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 5 L a t o (data badania 22.08.05r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 61,8 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 6,5 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,037 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,82 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 10,7 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 8,0 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 1,0 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 7 50

Jezioro Długie Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 13.04.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,5 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 46 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 0,9 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 20,0 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 1,0 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 3,9 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 5,7 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 5,3 mg/ SO 4 L a t o (data badania 22.08.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,5 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 20 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,0 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 27 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 0,8 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 4,8 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 2,2 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 6,1 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 4,3 mg SO 4 /l 51

Jezioro Długie Ocena podatności na degradację 2005 rok Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 05 4 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 0,06 4 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 2,03 4 Wymiana wody w roku (%) - - Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / V jeziora 14,3 3 (m 2 / m 3 ) Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga lasów 1 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 3,33=poza kategorią Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2005rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość Punktacja próbek wody wskaźnika na stanowisku ChZT Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierzchniowa 61,8 4 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierzchniowa 6,5 3 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. powierzchniowa 0,014 1 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 0,027 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. powierzchniowa 0,34 2 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 1,63 3 Przewodność elektrolityczna właściwa µs/cm wiosna w. powierzchniowa 143 1 Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 10,0 2 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 7,7 2 powierzchniowa Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 1,0 3 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 2,20 = II klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 5 1 52

Jezioro Długie Jezioro: Długie Województwo: Lubelskie Powiat: włodawski Gmina: Urszulin Typ gminy: gmina wiejska Dane ogólne Lokalizacja: Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 168,1 m Szerokość geog. : 51 0 27 Długość geogr. : 23 0 10 Dorzecze : : Włodawka Bug Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro położone jest na terenie Poleskiego Parku Narodowego. Częściowy rezerwat wodno-torfowiskowy. Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1951 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 28,4 ha Powierzchnia wysp : 0 ha Głębokość maksymalna : 1,0 m Głębokość średnia : 0,5 m Objętość : 40,0tys. m 3 Długość maksymalna : 990 m Szerokość maksymalna : 410 m Długość efektywna : 990 m Szerokość efektywna : 410 m Linia brzegowa ogółem : 2520 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 2,0 km 2 Źródło danych : Inst. Met. I Gosp. Wod. Wymiana wody około : - % Źródło danych : Cieki związane z jeziorem nie ma 53

Jezioro Długie Jezioro DŁUGIE WYKAZ ORGANIZMÓW PLANKTONOWYCH Liczebność Wiosna lato Warstwa powierzchniowa Warstwa powierzchniowa Nazwa organizmu Fitoplankton w 1cm 3 Diatomae Cyclotella meneghiiniana 1935 Synedra ulna 1935 Synedra acus 5418 Asterionella gracillima 1548 Asterionella formosa 3096 6152 Tabelaria fenestrata Meliosira granulata 2307 Pinularia viridis 3076 Cymbella ventricosa 4614 Diatoma vulgare 6192 3076 Stephanodiscus hantschii 5383 Nitzscia sigmoidea 1161 Nitzschia acicularis 7740 Navicula sp. 11535 Fragilaria construens 2322 9228 Pinularia viridis 6579 Diatoma hiemale 2322 Diatoma elongatum 4644 Chlorophyta Staurastrum commutatum 6921 Tetraedron sp. 3483 Tetraedron rigulare 8514 5383 Ulothrix zonata 7690 Ulothrix tenuissima 3845 Crucigenia tetrapedia 2322 3845 Scenedesmus acutus 1935 7690 Pediastrum duplex 1548 Crucigenia rectangularis 2307 Scenedesmus opoliensis 1935 4614 Scenedesmus sp 1 1548 Scenedesmus sp 2 1161 Closterium acerosum 3096 6152 Closterium srrigosum 2322 3076 Mougeotia genuflexa 2307 Cosmarium sp. 10766 Cladophora glomerata 6921 Closterium ehrenbergii 4614 Cyanophyceae Gomphosphaeria sp. 1161 Oscillatoria sp. 1 2709 Anabaena flos aquae 4614 Microcystis sp. 1935 14611 Anabaena spiroides 9228 Oscillatoria sp.2 1548 Aphenizomenon flos aquae 5383 Chrysophyceae Malomonas sp. 1548 Synura petersenii 1935 54

Jezioro Długie Uroglenopsis americana 6921 Dinobryon divergens 9675 13842 Cryptophceae Ceratium hirundinella 3845 Peridinium sp. 10449 5383 Volvocineae Pandorina sp. 1161 3845 Bacteria Bacterie nitkowate sp. 2322 Zooplankton w 1 ml Rotatoria Notholca labis 4 Keratella cochlearis 3 Cephalodella sp. 6 Keratella quadrata 2 3 Keratella testudo 3 Keratella ticcinensis 5 Filinia longiseta 6 Brachionus angularis 4 Polyarthra remata 6 22 Asplancha brigh.. 4 Postulausa sp. 5 Synchaeta sp. 3 Diplois daviesiae 3 Copepoda Cyclops strenuus 15 8 Naupilius sp. 2 17 Ciliata Coleps hirtus 5 12 Cladocera Bosmina long. 2 6 Euglenophyceae Euglena sp. 3 Trachelomonas sp. 5 55

g³êbokoœæ [m] Profil termiczno - tlenowy jeziora D³ugie Data badania 22.08.2005 r. tlen rozpuszczony [mgo 2/l] 0 temperatura [ C] 0 0 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

Jezioro Firlej Jezioro Firlej 1. Charakterystyka ogólna jeziora i terenów z jego otoczenia Jezioro Firlej należy do grupy jezior Firlejowskich, skupiających jeziora: Firlej, Kunów i kilka małych zbiorników bez nazwy. Wchodzi w skład makroregionu Niziny Południowopodlaskiej, mezoregionu Wysoczyzny Lubartowskiej. Pod względem administracyjnym leży w centralnej części gminy Firlej, a środkowej części powiatu lubartowskiego. W bezpośrednim otoczeniu jeziora przeważają gleby piaszczysto torfowe. Południową część zlewni stanowi płaska morena denna, zbudowana z glin i piasków polodowcowych. Glina leży na głębokości kilku metrów, w warstwach powierzchniowych znajduje się piasek. W obniżeniach występują mady, piaski rzeczne oraz torfy. Gleby torfiaste przeważają w dolinie cieku dochodzącego do jeziora Kunowskiego oraz wypełniają dwa zagłębienia na terenie Żurawiego Bagna. Tereny okalające jezioro są w przewadze zagospodarowane rolniczo. Lasy stanowią niewielki procent w otoczeniu zbiornika. od strony południowo-wschodniej i południowo zachodniej. Od strony północno zachodniej jeziora położona jest wieś Firlej, której zabudowania ciągną się wzdłuż znacznej części linii brzegowej jeziora. Pola uprawne otaczają jezioro od strony północnej, północno wschodniej. Jezioro Firlej nie posiada dopływów ani stałego odpływu wód. Okresowy ciek bierze początek w zachodniej części jeziora, łączy się ze strugą stanowiącą górny odcinek rzeki Czerwonki przepływającej przez jezioro Kunów i uchodzącej do rzeki Dąbrówki (ujściowa odnoga rzeki Mininy). Od kilku lat nie ma możliwości założenia stanowiska pomiarowego na tym cieku z powodu braku przepływu. Podczas badań przeprowadzonych w 2005 roku w związku z zupełnym brakiem przepływu nie badano cieku. Jezioro położone jest w dorzeczu: Czerwonka Dąbrówka Wieprz Wisła Współrzędne geograficzne jeziora: szerokość : 51 0 33 długość : 22 0 31 Wysokość nad poziomem morza: 143,9 m. 57

Jezioro Firlej 2. Charakterystyka użytkowania ziemi w zlewni bezpośredniej i aktualnego użytkowania jeziora Tereny wokół jeziora i jego wody są intensywnie wykorzystywane do celów rekreacyjno wypoczynkowych, rybacko wędkarskich, a także rolniczo - gospodarskich przyległej do jeziora wsi Firlej. Obecnie nad jeziorem zlokalizowanych jest 13 ośrodków wypoczynkowych oraz stosunkowo duża liczba prywatnych domków letniskowych. Aktualnie wszystkie ośrodki wypoczynkowe są podłączone systemem kanalizacji rozdzielczej do gminnej oczyszczalni ścieków w Firleju. Rybackim użytkownikiem jeziora jest Zarząd Okręgu Polskiego Związku Wędkarskiego w Lublinie. Jezioro zarybiane jest narybkiem, kroczkiem, tarlakiem takich ryb jak: szczupak, lin, karaś, węgorz, leszcz, płoć, sandacz i amur. Gatunkami dominującymi w odłowach są: leszcz, karaś, sandacz. 3. Ocena podatności na degradację Badania analityczne jeziora przeprowadzono dwukrotnie w okresie wiosennym i letnim. Próby do badań pobrano z jednego głęboczka. Z przeprowadzonych badań wynika, że pomimo względnie korzystnej konfiguracji parametrów morfometryczno hydrograficzno zlewniowych (dzięki dość znacznej głębokości średniej, sporej objętości i niskiemu procentowi wymiany wody w roku jezioro Firlej osiągnęło II kategorię podatności na degradację, jednakże wyniki punktacji są bliskie granicy z III kategorią. Niewątpliwy wpływ na ocenę podatności zbiornika ma presja turystyczno rekreacyjna, jak również rolnicze użytkowanie zlewni jeziora. 4. Warunki meteorologiczne podczas prowadzenia badań Badania wiosenne prowadzono w warunkach całkowitego zachmurzenia (10/10) i opadów deszczu, momentami bardzo ulewnego. Wiatr wiał z kierunku NW. Temperatura powietrza wynosiła16 0 C. Latem, badania przeprowadzone były w warunkach dobrej operacji światła słonecznego (zachmurzenie 0/10), wiatr lekki z kierunku S, temperatura wynosiła ok. 26 0 C. 58

Jezioro Firlej 5. Charakterystyka stanu czystości jeziora Przeprowadzone w 2005 roku badania wykazały, że jezioro Firlej nie było w stanie wykształcić pełnych trzech warstw stratyfikacji termicznej. Wystąpiło częściowe uwarstwienie termiczne toni wodnej. Wody jeziora umiarkowanie zasobne w związki biogenne (szczególnie związki azotu). Zawartość głównych składników mineralnych była dość niska; przewodność elektrolityczna właściwa wynosiła 198 µs/cm. Również stężenia wskaźników biomasy niewielkie (chlorofil a wartość śr.12,5mg/m 3 ) nie ograniczały przezroczystości wody. Widzialność krążka Secchiego 3m. Ocena ogólna (wynik punktacji 1,73 pkt) wskazuje na dobrą jakość wód, odpowiadającą II klasie czystości. Klasyfikację ogólną potwierdza też stan sanitarny jeziora. Pod względem hydrobiologicznym jezioro bardzo bogate gatunkowo i ilościowo. Najliczniejszą grupą wiosną były okrzemki, zielenice i złotowiciowiec (Dinobryon),obok licznych gatunków wrotek, widłonogów, korzenionóżek.latem wzrosła ilość gatunków i liczebność zielenic, sinic i rzęsek. 59

Jezioro Firlej Warunki termiczno tlenowe jeziora Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: od 4,0 m do 8,0 m 26.04.2005 r 24.08.2005r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura Tlen ( o C) (mg/l) ( o C) (mg/l) 0,0 10,1 11,2 21,0 11,0 1,0 10,1 11,2 21,0 11,0 2,0 10,6 10,8 21,0 10,9 3,0 9,8 10,5 20,4 9,6 4,0 9,8 10,0 20,0 9,0 5,0 8,8 7,8 18,6 7,4 6,0 5,5 6,8 18,0 6,6 7,0 5,5 6,0 17,8 5,6 8,0 5,0 5,1 17,6 5,2 60

Jezioro Firlej Podstawowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 26.04.05r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,022 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,044 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 0,26 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,43 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 198 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 16,3 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 8,5 mg /l 8 Widzialność krążka Sechciego 2,9 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 2 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 14 L a t o (data badania 24.08.05r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 39,9 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 1,7 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,008 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 1,26 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 8,7 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 4,8 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 3,0 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 0,7 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 4 10 BZT 5 1 m nad dnem 2,1 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,025 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 0,065 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 0,05 mg N/l 61

Jezioro Firlej Dodatkowe wskaźniki zanieczyszczeń L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 26.04.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,3 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 25 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,8 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 22 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 3,3 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 10,6 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 3,5 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 18,8 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 10,6 mg/ SO 4 /l L a t o (data badania 24.08.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 8,2 2 ph 1 m nad dnem 7,9 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 10 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 10 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,0 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 1,0 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 24 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 26 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 3,3 mg Mg/l 10 1 m nad dnem 3,8 mg Mg/l Magnez 11 Sód 1 m pod powierzchnią 12,1 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 11,4 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 7,7 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 3,8 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 21,1 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 20,6 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 11,4 mg/ SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 11,7 mg/ SO 4 /l 62

Jezioro Firlej Ocena podatności na degradację 2005 rok Wskaźnik Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 5,0 2 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 1,32 3 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,11 2 Wymiana wody w roku (%) 8 1 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / 0,7 1 V jeziora (m 2 / m 3 ) Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej przewaga pól uprawnych 3 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 2,29 = II kategoria Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2005 rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość Punktacja próbek wody wskaźnika na stanowisku Tlen rozpuszczony mgo 2 /dm 3 Lato warstwa naddenna 5,2 1 ChZT m.cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierzchniowa 39,9 3 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierzchniowa 1,7 1 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa naddenna 2,1 2 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. powierzchniowa 0,022 2 Fosforany mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 0,025 2 Fosfor całkowity mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 0,065 2 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 0,026 1 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. powierzchniowa 0,26 2 Azot amonowy mgn/dm 3 lato warstwa naddenna 0,05 1 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 1,35 2 Przewodność elektrolityczna wiosna w. powierzchniowa 198 1 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 12,5 2 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa 6,7 2 powierzchniowa Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 3,0 2 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 1,73= klasa Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 0,7 2 63

Jezioro Firlej Jezioro: Województwo: Powiat: Gmina: Typ gminy: Firlej Lubelskie lubartowski Firlej gmina wiejska Dane ogólne Lokalizacja: Makroregion : Nizina Południwopodlaska Mezoregion : Wysoczyzna Lubartowska Wysokość n.p.m. : 143,9 m Szerokość geog. : 51 0 33 Długość geogr. : 22 0 31 Dorzecze : : Czerwonka Dąbrówka Wieprz Wisła Bałtyk Formy ochrony : Dane morfometryczne Rok pomiarów : 1950 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) Powierzchnia zwierciadła : 91,3 ha Powierzchnia wysp : 0.0 ha Głębokość maksymalna : 9,6 m Głębokość średnia : 5,0 m Objętość : 4565,0 tys. m 3 Długość maksymalna : 1120 m Szerokość maksymalna : 962 m Długość efektywna : 1120 m Szerokość efektywna : 962 m Linia brzegowa ogółem : 3450 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 3,4 km 2 Źródło danych : UMCS Lublin Wymiana wody około : 8% Źródło danych : UMCS Lublin Cieki związane z jeziorem są Uwagi : Odpływ z jeziora to okresowy ciek, prowadzący wody na zachód do rzeki Czerwonki. 64

Jezioro Firlej Jezioro Firlej Wg Wilgata Rok pomiaru : 1950 Wykaz izobat Lp. Izobata (m) Powierzchnia określona izobatą (ha) Objętość warstwy między izobatami (tys.m 3 ) 1 0,0 91,3 744,9 2 1,0 78,1 2526,1 3 4,0 56,7 813,9 4 6,0 35,8 478,9 5 9,0 0,5 1,2 1 6 4 9 65

Jezioro Firlej Jezioro Firlej WYKAZ ORGANIZMÓW PLANKTONOWYCH Liczebność Wiosna lato Nazwa organizmu Warstwa powierzchniowa Warstwa naddenna Warstwa powierzchniowa Warstwa naddenna Fitoplankton w 1 cm 3 Diatomae Fragilaria construens 12495 4165 4669 11339 Diatoma elongatum 2668 Synedra ulna 11662 3332 Synedra acus 4998 4165 22678 12673 Asterionella formosa 34153 3332 20677 18009 Fragilaria ccapucina 9338 16675 Tabellaria fenestrata 2499 Meliosira granulata 2499 5831 Gomphonema olivaceum 10829 4165 Gomphonema constrictum 6664 Nitzschia acicularis 4165 14161 2001 Stephanodiscus hantzschii 3332 Navicula sp. 9165 2224 Navicula cryptocephala 6003 3335 Navicula gracilis 2499 Chlorophyta Scenedesmus acutus 2001 Closterium strigosum 4998 2668 Crucigenia rectangularis 2001 5336 Pediastrum tetras 4998 15341 3335 Cosmarium sp. 13328 3332 Cosmarium formulosum 9163 2224 18009 5336 Pediastrum boryanum 34153 7228 Scenedesmus opoliensis 9163 2224 2668 3335 Scenedesmus abundas 10005 5336 Euastrum sp. 9338 Pediastrum duplex 4998 2668 11339 Ulothrix sp. 7497 13344 14007 3335 Micrasterias sp. 9338 Dictyosphaerium pulchellum 5335 8004 Coelastrum microporum 8004 3335 Chlorella vulgaris 2499 2780 Tetraedron regulare 9996 14674 4002 Cyanophyceae Gomphosphaeria sp. 7497 8671 18678 Chroococus turgidus 2001 Merismopedia sp. 5336 2668 Microcystis sp. 10828 2780 42688 64699 Aphanizomenon flos-aquae 19159 18348 5335 Oscillatoria sp. 22491 3892 7337 13340 Gloeocapsa sanguuinea 2001 Oscilatoria redekei 4002 Nostoc sp. 2001 Chrysophyceae Dinobryon divergens 19992 10829 4002 66

Jezioro Firlej Cryptophyceae Ceratium hirundinella 14674 16008 Volvocineae Gonium sp. 2668 Volvox sp. 2001 Bacterie Bakterie nitkowate sp. - 2224 4002 7337 Zooplankton w 1 ml Rotatoria Keratella quadrata 6 3 5 4 Keratella cochlearis 11 2 6 4 Keratella ticinensis 3 Polyarthra remata 26 10 Brachionus quadridentatus 8 Brachionus angularis 4 Notholca sp. 4 4 Cephalodella gibba 3 Postclausa minor 4 Ploesoma sp. 1 Asplancha brightwelli 5 Monommata grandis 4 3 Monommata sacigera 5 2 Filinia longiseta 5 7 Kellicottia longispina 4 11 Synchaeta sp. 2 6 Trichocerca stylata 4 2 Copepoda Cyclops strenuus 12 2 7 9 Naupilius sp. 14 11 3 8 Ciliata Coleps hirtus 9 5 6 9 Vorticella sp. 7 10 Euplotes patella 2 3 2 Didinium nasutum 5 Cladocera Chydorus sp. 16 25 18 16 Bosmina longirostris 2 4 3 Daphnia longispina 2 3 Alona sp. 2 Rhizopoda Difflugia sp. 6 3 Arcella vulgaris 2 4 Actinophrys sol 2 Flagellata Codomonas sp. 6 4 Euglenophyceae Trachelomonas sp. 4 8 2 11 67

g³êbokoœæ [m] Profil termiczno - tlenowy jeziora Firlej Data badania 24.08.2005 r. stanowisko 01 tlen rozpuszczony [mgo 2/l] 0 temperatura [ C] 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 1 2 Epilimnion 3 4 5 6 Metalimnion 7 8

Jezioro Glinki Jezioro Glinki 1. Położenie jeziora i jego zlewni. Jezioro Glinki położone jest w północno - wschodniej części Równiny Łęczyńsko - Włodawskiej, w bliskim sąsiedztwie jezior: Białe Włodawskie, Święte, Orchowo i Lipieniec. Administracyjnie należy do gminy Włodawa, a północna, wschodnia i południowa część jego strefy nadbrzeżnej wchodzi w skład miasta Włodawa. Jest zbiornikiem przepływowym - przecina je rzeka Tarasienka (punkty ujścia i wypływu wód Tarasienki zlokalizowane są w tej samej, południowo-zachodniej części jego linii brzegowej). Tarasienka jest prawostronnym dopływem Włodawki, zatem basen jeziora Glinki wchodzi w skład dorzecza: Tarasienka - Włodawka - Bug - Narew-Wisła. Współrzędne geograficzne jeziora : szerokość : 51 0 30' długość : 23 0 34' Wysokość nad poziomem morza : 157,4 m. 2. Charakterystyka hydromorfologiczna jeziora i dane morfometryczne Jezioro Glinki to zbiornik stosunkowo płytki (średnia głębokość 2,9 m), wydłużony w kierunku południkowym, kształtem przypominający owal. Utworzony w zagłębieniach moreny dennej zlodowacenia środkowopolskiego posiada piaszczyste, dosyć strome brzegi, wycięte ostrą falezą (o wysokości nawet do 1 m) w dnie krótkiego, pochyłego tarasu nadzalewowego. Dość łagodnie urzeźbiona misa jeziorna składa się z dwóch centralnie zorientowanych plosów - płytszego basenu południowego (głębokość maksymalna 3,2 m) i głębszego basenu północnego (głębokość maksymalna 8,8 m). Relatywnie nieźle rozwiniętą linię brzegową na przeważającej długości porasta szeroki pas pałki wąskolistnej z większymi skupiskami trzciny pospolitej i oczeretu jeziornego. Obszar okalający jezioro ma charakter lekko falistej równiny glacjofluwialnej. Od strony wschodniej bezpośrednio do jeziora przylega fragment kompleksu Lasów Sobiborskich, które pokrywają również całą niemal powierzchnię zlewni rzeki Tarasienki poniżej Glinek, która stanowi zarazem większą część zlewni całkowitej jeziora. W południowej i zachodniej części strefy przyjeziornej występują łąki i pola uprawne. W pobliżu ujścia i wypływu rzeki Tarasienki teren jest podmokły, mało dostępny. Na obszarze zlewni bezpośredniej jeziora Glinki nie ma stałych osiedli ludzkich. Z uwagi na dość atrakcyjne warunki naturalne (piaszczyste, w większości łatwo dostępne brzegi, możliwość 69

Jezioro Glinki zagospodarowania niektórych partii nadbrzeża pod tereny plażowe i kąpieliska) część linii brzegowej jeziora została przeznaczona do wykorzystania na cele rekreacyjno - wypoczynkowe. Na terenie północno - wschodnich okolic zbiornika, na skraju jego zlewni bezpośredniej, powstała liczna zabudowa rekreacyjna, która została skanalizowana w ramach drugiego etapu prac Spółki Wodno - Ściekowej Jezioro Białe - Glinki. W chwili obecnej, mimo ciągłego wzrostu liczby wypoczywających tu osób, jezioro poddane jest raczej niewielkiej presji turystyczno - rekreacyjnej. Nie spełnia ono też roli bezpośredniego odbiornika ścieków z punktowych źródeł zanieczyszczeń. Polski Związek Wędkarski prowadzi tu natomiast racjonalną gospodarkę rybacko - wędkarską. W klasyfikacji opartej na występowaniu charakterystycznych gatunków ryb, wydajności rybackiej i wybranych elementach środowiskowych (głębokość zbiornika, charakter dna i roślinności) Glinki są jeziorem typu sandaczowego z dominującymi gatunkami: sandaczem, leszczem, płocią, wzdręgą, jazgarzem, linem, ukleją, węgorzem i szczupakiem. Choć nie zostały objęte ochroną systemową wyższej rangi, wchodzą w skład otuliny Sobiborskiego Parku Krajobrazowego i należą do Poleskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. 3. Ocena podatności na degradację Glinki są akwenem o wyjątkowo słabych cechach odpornościowych. Skrajnie niekorzystna konfiguracja parametrów morfometrycznych i hydrograficznych przesądza o jego wysokiej podatności na niekorzystne wpływy z zewnątrz (poza kategorią podatności na degradację). Znaczny udział lasów w zlewni bezpośredniej jeziora nie jest w stanie zrównoważyć negatywnych skutków łączności hydrologicznej z rozległym obszarem zlewni całkowitej, a zbyt mała pojemność i niepełna stratyfikacja wód w okresie letnim decydują o niskiej odporności na degradację. 4.Warunki meteorologiczne w czasie prowadzenia badań Badania wiosenne wykonywane były w warunkach zakłóconej operacji światła słonecznego na tafli wodnej jeziora (zachmurzenie 10/10). W czasie prowadzenia badań serii letniej panowały znacznie bardziej korzystne warunki pogodowe zachmurzenie (6/10). Temperatura powietrza wiosną dochodziła do 14,5 o C, a latem wynosiła 22 o C. 5. Charakterystyka stanu czystości wód jeziora Pomimo niewielkiej głębokości jezioro Glinki wykazuje skłonności do częściowego uwarstwienia termicznego toni wodnej. 70

Jezioro Glinki W zbiorczej ocenie stanu zanieczyszczenia wody jeziora Glinki nie zakwalifikowały się do żadnej z obowiązujących klas czystości. Przy względnie poprawnym stanie sanitarnym (z przedziału II klasy czystości) charakteryzowały się wysoce nieodpowiednim składem biofizykochemicznym. Wysokie wartości fosforu, azotu i zanieczyszczenie biomasy (wskaźników eutrofizacji wody) świadczyły o tym, że proces degradacji Glinek osiągnął już dziś niebezpiecznie szybkie tempo. Stałą i charakterystyczną cechą tego jeziora jest różnorodność gatunkowa, reprezentowana przez dużą liczbę osobników w obrębie gatunku.wiosną i latem licznie wystąpiły okrzemki złotowiciowce, widłonogi, wioślarki, korzenionóżki, orzęski i eugleny. 71

Jezioro Glinki WARUNKI TERMICZNO TLENOWE JEZIORA - STANOWISKO 01 Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: występuje od 3,0-7,0m 18.04.2005r. 29.08.2005r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura ( o C) (mg/l) ( o C) 0,0 12,9 13,2 19,5 8,6 1,0 12,9 13,2 19,5 8,6 2,0 12,8 13,2 19,5 5,1 3,0 12,0 9,9 18,7 3,0 4,0 11,8 5,8 17,0 1,0 5,0 11,0 4,6 16,0 0,5 6,0 10,5 2,4 15,0 0,1 7,0 8,5 0,8 14,3 0,0 Tlen (mg/l) WARUNKI TERMICZNO TLENOWE JEZIORA - STANOWISKO 02 Hypolimnion: nie występuje Metalimnion: nie występuje 18.04.2005r. 29.08.2005r. Głębokość (m) Temperatura Tlen Temperatura ( o C) (mg/l) ( o C) 0,0 13,9 13,5 19,5 8,8 1,0 13,9 13,5 19,5 8,8 2,0 13,6 10,0 19,0 8,0 3,0 13,1 9,8 18,5 0,9 Tlen (mg/l) 72

Jezioro Glinki PODSTAWOWE WSKAŹNIKI ZANIECZYSZCZEŃ - STANOWISKO 01 L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 18.04.05r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,013 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,016 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 1,68 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 2,88 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 269 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 9,5 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 7,6 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 1,2 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 2 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 0,4 L a t o (data badania 29.08.05r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 122 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 3,8 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,15 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 3,36 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 60,5 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 16,1 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 0,5 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 4 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 0,4 10 BZT 5 1 m nad dnem 6,1 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 0,75 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 1,95 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 1,65 mg N/l 73

Jezioro Glinki PODSTAWOWE WSKAŹNIKI ZANIECZYSZCZEŃ - STANOWISKO 02 L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 18.04.05r.) 1 Fosforany 1 m pod powierzchnią 0,014 mg P/l 2 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,016 mg P/l 3 Azot mineralny 1 m pod powierzchnią 1,66 mg N/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 2,95 mg N/l 5 Przewodność elektrolit. wł. 1 m pod powierzchnią 265 µs/cm 6 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 9,4 mg /m 3 7 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 8,5 mg /l 8 Widzialność krążka Secchiego 1,2 m 9 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 1 10 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 0,4 L a t o (data badania 19.08.05r.) 1 ChZT m. Cr 1 m pod powierzchnią 113 mg O 2/ /l 2 BZT 5 1 m pod powierzchnią 7,0 mg O 2 /l 3 Fosfor całkowity 1 m pod powierzchnią 0,331 mg P/l 4 Azot całkowity 1 m pod powierzchnią 3,52 mg N/l 5 Chlorofil 1 m pod powierzchnią 71,7 mg/m 3 6 Sucha masa sestonu 1 m pod powierzchnią 19,7 mg/l 7 Widzialność krążka Secchiego 0,5 m 8 Miano coli typu kałowego 1 m pod powierzchnią 7 9 Miano coli typu kałowego 1 m nad dnem 0,1 10 BZT 5 1 m nad dnem 6,1 mg O 2 /l 11 Fosforany 1 m nad dnem 1,09 mg P/l 12 Fosfor całkowity 1 m nad dnem 2,98 mg P/l 13 Azot amonowy 1 m nad dnem 2,20 mg N/l 74

Jezioro Glinki DODATKOWE WSKAŹNIKI ZANIECZYSZCZEŃ STANOWISKO 01 L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 18.04.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,3 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 23 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,7 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 52 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 2,6 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 4,2 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,7 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 6,3 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 28,0 mg/ SO 4 /l L a t o (data badania 29.08.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,4 2 ph 1 m nad dnem 6,8 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 250 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 320 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 2,0 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,1 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 47 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 48 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 2,1 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 2,1 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 3,7 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 3,7 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,3 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,8 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 4,8 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 5,2 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 16,6 mg SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 15,9 mg SO 4 /l 75

Jezioro Glinki DODATKOWE WSKAŹNIKI ZANIECZYSZCZEŃ STANOWISKO 02 L.p. Wskaźnik Miejsce poboru próby Wartość Jedn. miary W i o s n a (data badania 18.04.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,8 2 Barwa 1 m pod powierzchnią 20 mg Pt/l 3 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,6 mval/l 4 Wapń 1 m pod powierzchnią 53 mg Ca/l 5 Magnez 1 m pod powierzchnią 2,6 mg Mg/l 6 Sód 1 m pod powierzchnią 4,1 mg Na/l 7 Potas 1 m pod powierzchnią 1,7 mg K/l 8 Chlorki 1 m pod powierzchnią 6,3 mg Cl/l 9 Siarczany 1 m pod powierzchnią 28,4 mg/ SO 4 /l L a t o (data badania 29.08.05r.) 1 ph 1 m pod powierzchnią 7,2 2 ph 1 m nad dnem 7,2 3 Barwa 1 m pod powierzchnią 260 mg Pt/l 4 Barwa 1 m nad dnem 340 mg Pt/l 5 Zasadowość 1 m pod powierzchnią 1,8 mval/l 6 Zasadowość 1 m nad dnem 2,3 mval/l 7 Wapń 1 m pod powierzchnią 47 mg Ca/l 8 Wapń 1 m nad dnem 57 mg Ca/l 9 Magnez 1 m pod powierzchnią 2,0 mg Mg/l 10 Magnez 1 m nad dnem 2,4 mg Mg/l 11 Sód 1 m pod powierzchnią 3,1 mg Na/l 12 Sód 1 m nad dnem 3,4 mg Na/l 13 Potas 1 m pod powierzchnią 1,7 mg K/l 14 Potas 1 m nad dnem 1,6 mg K/l 15 Chlorki 1 m pod powierzchnią 4,9 mg Cl/l 16 Chlorki 1 m nad dnem 5,3 mg Cl/l 17 Siarczany 1 m pod powierzchnią 16,9 mg SO 4 /l 18 Siarczany 1 m nad dnem 14,7 mg SO 4 /l 76

Jezioro Glinki PODSTAWOWE SKŁADNIKI ZANIECZYSZCZEŃ CIEK: ODPŁYW Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 18.04.05 r. Nazwa cieku : Tarasienka na płn-zach L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 7,6 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 66,6 mg O 2 /l 3 BZT 5 2,5 mg O 2 /l 4 Utlenialność 20,8 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,014 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,016 mg P/l 7 Azot amonowy 0,12 mg N/l 8 Azot azotanowy 1,42 mg N/l 9 Azot organiczny 1,30 mg N/l 10 Azot całkowity 2,86 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 268 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,4 Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 29.04.05 r. Nazwa cieku : Tarasienka na płn-zach L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 4,4 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 93,0 mg O 2 /l 3 BZT 5 6,4 mg O 2 /l 4 Utlenialność 38,5 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,149 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,259 mg P/l 7 Azot amonowy 0,23 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,1 mg N/l 9 Azot organiczny 2,79 mg N/l 10 Azot całkowity 3,12 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 271 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,7 77

Jezioro Glinki PODSTAWOWE SKŁADNIKI ZANIECZYSZCZEŃ CIEK: DOPŁYW Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 18.04.05 r. Nazwa cieku : Tarasienka dopływ z południa L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 6,7 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 87,9 mg O 2 /l 3 BZT 5 1,9 mg O 2 /l 4 Utlenialność 29,4 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,04 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,086 mg P/l 7 Azot amonowy 0,18 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,99 mg N/l 9 Azot organiczny 1,33 mg N/l 10 Azot całkowity 2,51 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 324 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 1,1 Przepływ chwilowy: 1/sek Data badania 29.08.05 r. Nazwa cieku : Tarasienka dopływ z południa L.p. Wskaźnik Wartość Jednostki miary 1 Tlen 2,7 mg O 2 /l 2 ChZT m. Cr 113,1 mg O 2 /l 3 BZT 5 5,8 mg O 2 /l 4 Utlenialność 37,8 mg O 2 /l 5 Fosforany 0,098 mg P/l 6 Fosfor całkowity 0,28 mg P/l 7 Azot amonowy 0,79 mg N/l 8 Azot azotanowy 0,27 mg N/l 9 Azot organiczny 2,36 mg N/l 10 Azot całkowity 3,42 mg N/l 11 Przewodność elektrolityczna 335 µs/cm 12 Miano coli typu kałowego 0,5 78

Jezioro Glinki Ocena podatności na degradację 2005rok WSKAŹNIK Wartość wskaźnika Punktacja Głębokość średnia (m) 2,9 4 V jeziora/l jeziora (tys m 3 /m) 0,45 4 Stratyfikacja wód (%) 0,0 4 P dna czynnego/v epilimnionu (m 2 / m 3 ) 0,31 4 Wymiana wody w roku (%) 1100 4 Współczynnik Schindlera P zlewni (z P jeziora) / V jeziora 93,1 4 (m 2 / m 3 ) Sposób zagospodarowania zlewni bezpośredniej różnorodność 2 Wynik punktacji i sumaryczna ocena podatności jeziora 3,71=poza kategorią Ocena stanu czystości wód na podstawie badań wiosennych i letnich 2005 rok Wskaźnik Okres i miejsce poboru Wartość wskaźników Wartość Punktacja próbek wody 01 02 średnia Tlen rozpuszczony lato - warstwa naddenna 0,0 0,9 0,5 4 ChZT m. Cr mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierz. 122,0 113,0 117,5 4 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa powierz. 3,8 7,0 5,4 3 BZT 5 mgo 2 /dm 3 lato warstwa naddenna 6,1-6,1 3 Fosforany mgp/dm 3 wiosna w. powierz. 0,013 0,0114 0,014 1 Fosforany mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 0,750-0,750 4 Fosfor całkowity mgp/dm 3 lato warstwa naddenna 1,950-1,950 4 Fosfor całkowity mgp/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) w.powierz. 0,083 0,174 0,129 3 Azot mineralny mgn/dm 3 wiosna w. powierzchniowa 1,68 1,66 1,67 4 Azot amonowy mgn/dm 3 lato warstwa naddenna 1,65-1,65 3 Azot całkowity mgn/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 3,12 3,24 3,18 4 Przewodność elektrolityczna wiosna w. powierzchniowa 269 265 267 2 właściwa µs/cm Chlorofil mg/m 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 35,0 40,6 37,8 4 Sucha masa sestonu mg/dm 3 wiosna i lato (w.śr.) warstwa powierzchniowa 11,9 14,1 13,0 4 Widzialność krążka Secchiego m wiosna i lato (w. średnia) 0,9 0,9 0,9 4 Wynik punktacji i sumaryczna klasa czystości wód 3,40 = poza klasą Weryfikacja klasy czystości ze wzgl.na miano Coli typu kałowego 0,4 0,1-2 79

Jezioro Glinki Jezioro: Glinki Województwo: Lubelskie Powiat: włodawski Gmina: Włodawa Typ gminy: gmina wiejska Dane ogólne Lokalizacja: Makroregion : Polesie Podlaskie Mezoregion : Równina Łęczyńsko Włodawska Wysokość n.p.m. : 157,4 m Szerokość geog. : 51 0 30 Długość geogr. : 23 0 34 Dorzecze : : Tarasienka Włodawka Bug Wisła Bałtyk Formy ochrony : Jezioro położone jest w Poleskim Obszarze Chronionego Krajobrazu, w otulinie Sobiborskiego Parku Krajobrazowego. Dane morfometryczne : Rok pomiarów : 1951 Dane morfometryczne : UMCS w Lublinie Nr jez. (IRŚ) : Powierzchnia zwierciadła : 46,9 ha Powierzchnia wysp : 0 ha Głębokość maksymalna : 8,8 m Głębokość średnia : 2,9 m Objętość : 1343,0 tys. m 3 Długość maksymalna : 1031 m Szerokość maksymalna : 652 m Długość efektywna : 1031 m Szerokość efektywna : 652 m Linia brzegowa ogółem : 3018 m Linia brzegowa wysp : 0 m Dane o zlewni : Powierzchnia zlewni całkowitej : 125,0 km 2 Źródło danych : OBKS / WIOS Wymiana wody około : 1100% Źródło danych : OBKS / WIOS Cieki związane z jeziorem są Uwagi: Przez jezioro przepływa rzeka Tarasienka. 80

Jezioro Glinki Jezioro Glinki Rok pomiaru : 1951 Wykaz izobat jeziora Lp. Izobata (m) Powierzchnia określona izobatą (ha) Objętość warstwy między izobatami (tys.m 3 ) 1 0,0 46,9 344,9 2 1,0 34,8 375,8 3 2,5 24,9 448,2 4 5,0 8,6 154,8 5 7,5 1,5 16,2 6 8,0 0,8 3,1 81

Jezioro Glinki Jezioro GLINKI WYKAZ ORGANIZMÓW PLANKTONOWYCH Głębokość I Warstwa powierzch. Wiosna Warstwa nadenna Warstwa powierzch. Lato Warstwa naddenna Głębokość II Warstwa powierzch. Wiosna Warstwa nadenna Warstwa powierzch. Lato Warstwa nadenna Fitoplankton w 1 cm 3 Diatomae Navicula sp 2565 2940 2142 4641 1578 8085 1925 Gomphonema constrictum 2565 1740 Meliosira granulata 4617 13566 6783 35420 13860 Cyclotella meneghiniana 5643 5655 Stephanodiscus hantzschii 15903 2352 7497 5712 5220 6312 5390 8470 Meridion circulare 2352 Fragilaria crotonensis 1305 Nitzschia sigmoidea 1740 Pinularia viridis 2052 3045 4734 Synedra ulna 2499 1785 1540 1155 Nitzschia acicularis 1071 Asterionella formosa 13338 33516 7140 3927 10875 22618 10780 11935 Asterionella gracillima 3591 12936 6426 4284 32190 39976 6930 6545 Diatoma elongatum 2565 3915 Diatoma vulgare 2052 4116 3915 Fragilaria crotonensis 2175 Synedra beriolinensis 1925 Navicula gracilis 2565 2175 Synedra acus 4104 3927 2499 7315 1925 Tabellaria fenestrata 2052 3045 Chlorophyta Pediastrum duplex 2052 2352 6069 2856 6050 3682 4235 6160 Pediastrum boryanum 1764 1785 2175 Scenedesmus acutus 3078 1764 3480 4235 Scenedesmus opoliensis 2052 4160 1785 1785 2175 4208 3080 1540 Scenedesmus arcuatus 5130 3480 1578 Scenedesmus armatus 4104 2352 Scenedesmus abundas 1785 3465 1540 Cosmarium formulosum 2052 3480 Ulothrix zonata 11799 11172 6960 14728 Chlorella vulgaris 2940 4284 2856 1578 1925 Pediastrum tetras 4641 2142 6160 1540 Closterium sp. 2175 1578 Cosmarium sp. 3515 3156 Tetraedron sp. 2310 Dictyosphaerium pulchellum 4104 1305 Cyanophyceae Gomphosphaeria sp. 4104 1470 Anabaena flos- aquae 6426 2142 2695 Chroococcus turgidus 1578 82

Jezioro Glinki Oscillatoria sp. 6069 1428 1740 3850 1540 Merismopedia tenuissima 3682 1155 Microcystis sp. 3591 2352 202918 134326 2175 3692 170718 236852 Aphanizomenon flos - aquae 4104 8820 8568 19992 3045 6312 14630 184800 Chrysophyceae Synura uvella 29241 28812 36975 17358 Dinobryon divergens 55917 24696 23055 25248 Cryptophyceae Ceratium hirundinella 1539 4704 7497 18564 4350 3682 8470 6545 Zooplankton w 1ml Rotatoria Keratella quadrata 8 5 3 1 Keratella cochlearis 5 7 1 7 4 5 2 Keratella ticinensis 4 2 Polyarthra remata 4 2 7 2 10 3 8 3 Brachionus angularis 3 2 2 Cephalodella sp. 2 5 2 Notommata saccigera 5 2 Postclausa minor 4 1 Asplancha brightwelli 3 Trichocerca sp 6 5 5 Kellicottia longispina 3 1 Conochiloides sp. 3 Notholca labis 4 2 2 3 Tetramastix opoliensis 3 Pompholyx sulcata Filinia longiseta 2 1 10 5 Keratella testudo 2 2 Copepoda Cyclops strenuus 5 16 13 15 11 5 18 24 Naupilius sp. 11 21 18 16 17 15 21 16 Ciliata Stentor sp. 4 3 Vorticella sp. 3 1 2 Aspidisca sulcata 2 4 Lynceus sp. 3 Carchesium sp. 6 Strombilidium sp. 2 6 Coleps hirtus 5 1 16 13 4 8 15 10 Halteria grandinella 3 1 Euplotes patella 3 2 2 Cladocera Bosmina long. 2 4 2 1 2 2 5 Daphnia sp. 1 1 4 1 1 4 4 3 Chydorus sp. 4 2 5 4 Rhizopoda Arcella vulgaris 2 1 3 4 Difflugia corona 3 1 7 2 Nebella sp. 3 1 3 2 83