województwa lubuskiego w 2011 roku

Transkrypt

1 Ocena jakości wód powierzchniowych jeziornych województwa lubuskiego w 2011 roku Na obszarze województwa lubuskiego w 2011 roku, w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska, zbadano i oceniono ogółem 19 jezior. Łączna powierzchnia badanych jezior wyniosła 2 954,8 ha, natomiast łączna objętość wód wyniosła ,5 tys. m 3 (tab. 1). Większość z nich 18, podlegała badaniom w ramach monitoringu operacyjnego, a wśród nich 9 również w ramach monitoringu diagnostycznego. W przypadku 1 jeziora badania przeprowadzono wyłącznie w ramach monitoringu diagnostycznego. Wśród badanych w 2011 roku jezior znalazły się 2 jeziora Głębokie k. Międzyrzecza oraz Tarnowskie Duże, należące do grupy 22 tzw. jezior reperowych, reprezentujących najpowszechniejsze w Polsce typy jezior. Badane są one co roku, ze zwiększoną częstotliwością: 6-8 razy w roku, co ma na celu dostarczenie danych o dynamice zmian stanu jezior (w tym o skali zmienności jakości wód z roku na rok) w różnych warunkach antropopresji, co z kolei powinno ułatwić interpretację wyników badań jezior monitorowanych z mniejszą częstotliwością. Tabela 1. Parametry morfometryczne jezior badanych w 2011 roku na obszarze województwa lubuskiego. Kod Powierzchnia Głębokość Objętość Lp. Nazwa jeziora JCW (ha) maksymalna (m) (tys. m 3 ) 1 Głębokie k. Międzyrzecza ,9 25, ,4 2 Lipie ,0 42, ,9 3 Lubowo (Lubiatowskie, Morawy) ,1 8, ,7 4 Niesłysz (Niesulickie) ,2 34, ,6 5 Ostrowica ,3 13, ,8 6 Radęcino ,4 15, ,2 7 Tarnowskie Duże ,6 7, ,0 8 Wielgie (Dobiegniewskie) ,9 6, ,6 9 Wielicko (Gądkowskie Duże, Wielkie) ,2 3, ,9 10 Wilkowskie (Wilkowo) ,5 23, ,8 11 Kursko ,3 8, ,5 12 Lgińsko (Lgiń Duży) ,6 16, ,3 13 Lubiąż ,5 12, ,1 14 Lubinieckie (Poznańskie) ,4 5, ,0 15 Marwicko (Roztocz) ,3 12, ,6 16 Osiek (Chomętowskie) ,9 35, ,0 17 Paklicko Wielkie ,0 22, ,3 18 Słowie (Sława, Wołogoszcz Duży) ,5 28, ,0 19 Wielkie k. Witnicy ,2 29, ,8 razem 2 954, ,5 1

2 Wszystkie spośród monitorowanych w 2011 roku jezior przebadano 4 razy w ciągu roku, z wyjątkiem 2 jezior reperowych, które przebadano 6 razy. Badane w 2011 roku jeziora reprezentowały 4 typy abiotyczne spośród 13 typów zidentyfikowanych w Polsce. Dominował typ 2a 9 jezior (o wysokiej zawartości wapnia, małym wpływie zlewni, stratyfikowane) oraz 3b 6 jezior (o wysokiej zawartości wapnia, dużym wpływie zlewni, niestratyfikowane), natomiast w typie 3a przebadano 3 jeziora (o wysokiej zawartości wapnia, dużym wpływie zlewni, stratyfikowane), a w typie 2b 1 jezioro (o wysokiej zawartości wapnia, małym wpływie zlewni, niestratyfikowane). Ocena stanu ekologicznego przeprowadzona została zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 257, poz. 1545). Ocenę wykonał Wojewódzki Inspektorat, a następnie weryfikację tej oceny wykonał dla całego kraju Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Podstawą oceny stanu ekologicznego były wartości średnie dla jeziora wskaźników biologicznych, tj. chlorofilu a, multimetriksu fitoplanktonowego (PMPL), wartości makrofitowego indeksu stanu ekologicznego (ESMI) i fitobentosu (wskaźnik okrzemkowy IOJ) (tab. 2). Odpowiednim kolorem oznaczono przyporządkowaną tej wartości klasę stanu ekologicznego (stan bardzo dobry niebieski, stan dobry zielony, stan umiarkowany żółty, stan słaby pomarańczowy, stan zły czerwony). Przy ocenie uwzględniono również cechy abiotyczne jezior, tj. przezroczystość wód (widzialność krążka Secchiego), zawartość tlenu rozpuszczonego nad dnem, nasycenie hypolimnionu tlenem, przewodność elektrolityczną właściwą oraz zawartość związków biogennych (azot ogólny i fosfor ogólny), które są elementami wspomagającymi przy ocenie stanu ekologicznego. Średnie wartości elementów wspomagających oznaczono kolorem zielonym, gdy odpowiadały co najmniej stanowi dobremu, a żółtym wartości odpowiadające stanom gorszym. Ostateczną klasę stanu ekologicznego jeziora również oznaczono barwnym kodem, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545). Klasyfikacja stanu ekologicznego jezior badanych w 2011 roku wykazała w przypadku 2 jezior stan ekologiczny bardzo dobry, w 1 jeziorze stwierdzono stan dobry, stan umiarkowany w 12 jeziorach, stan słaby w 2 jeziorach, natomiast stan zły w 2 jeziorach (rys. 2). Wśród wskaźników biologicznych najczęściej występujące wartości poniżej stanu 2

3 dobrego odnotowano dla chlorofilu a, natomiast dla wskaźników fizykochemicznych wartości te dotyczyły najczęściej nasycenia hypolimnionu tlenem oraz przezroczystości. Ogólna ocena stanu jezior badanych w 2011 roku, ustalana na podstawie gorszego wyniku oceny stanu ekologicznego i chemicznego wskazuje, że 16 jezior było w stanie złym. Pozostałe 3 jeziora w stanie ekologicznym bardzo dobrym i dobrym pozostawiono bez oceny stanu ogólnego ze względu na fakt, iż nie przeprowadzono badań pod kątem oceny stanu chemicznego (rys. 4). Wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego i ogólnego jezior badanych w 2011 roku, uwzględniające udział procentowy, przedstawia rysunek 1 i 3. 3

4 Tabela 2. Wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego i ogólnego jezior badanych w roku 2011 na obszarze województwa lubuskiego (wg rozporządzenia MŚ z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla subst. priorytetowych). Kod JCW Nazwa jeziora Głębokie k. Międzyrzecza Typ abiotyczny Typ monitoringu Przewodność [µs/cm] Elementy fizykochemiczne (wspierające) Tlen nad Przezroczystość dnem [m] [mgo 2 /l] Nasycenie hypolimnionu tlenem [%] 4 Azot całkowity [mgn/l] Fosfor całkowity [mgp/l] Chlorofil "a" [µg/l] Elementy biologiczne Fitoplankton PMPL Makrofity ESMI Fitobentos IOJ Ocena stanu ekologicznego 2a D 276 7,5-5,0 0,65 0,044 4,0 0, bardzo dobry Lipie 2a D/O 287 9,7-4,4 0,45 0,036 2,2 0,22 0,801 0,47 bardzo dobry Lubowo (Lubiatowskie, Morawy) 2b D/O 260-0,1 1,3 0,74 0,188 31,4 2,09 0,276 0,76 umiarkowany zły Niesłysz (Niesulickie) 2a D/O 283 0,0-2,9 0,99 0,048 9,5 1,11 0,847 0,75 umiarkowany zły Ostrowica 2a D/O 222 0,0-3,6 0,60 0,034 4,8 0,56 0,713 0,84 umiarkowany zły Radęcino 3b D/O 198-0,1 2,4 0,89 0,065 5,5 0,23 0,406 0,85 umiarkowany zły Tarnowskie Duże 3b D/O 330-0,0 1,9 0,96 0,070 13,0 1, dobry Wielgie (Dobiegniewskie) 3b D/O 364-4,3 0,7 1,16 0,121 71,3 3,37 0,180 0,57 słaby zły Wielicko (Gądkowskie 3b D/O 337-0,2 1,3 0,68 0,097 18,0 1,27 0,364 0,55 umiarkowany zły Duże, Wielkie) Wilkowskie (Wilkowo) 2a D/O 229 0,0-3,8 0,76 0,042 2,6 0,00 0,759 0,74 umiarkowany zły Kursko 3b O 397 0,0 0,8 0,98 0,062 46,0-0,305 - słaby zły Lgińsko (Lgiń Duży) 3a O 497 0,0-1,7 2,00 0,059 18, ,87 umiarkowany zły Lubiąż 3a O 284 0,0-1,5 0,64 0,052 12,6 1, umiarkowany zły Lubinieckie (Poznańskie) 3b O 538 0,0 0,7 3,13 0, , ,59 zły zły Marwicko (Roztocz) 2a O 301 1,0-2,3 0,94 0,051 8,5-0,618 - umiarkowany zły Osiek (Chomętowskie) 2a O 309 0,0-2,1 0,63 0,074 7,6 1, umiarkowany zły Paklicko Wielkie 3a O 414 0,0-1,2 1,16 0,076 18, ,79 umiarkowany zły Słowie (Sława, Wołogoszcz Duży) Wielkie k. Witnicy 2a O 306 7,0-3,5 0,52 0,087 20,5-0,380 - zły zły 2a O 280 0,0-3,5 0,46 0,037 4,9-0,712 - umiarkowany zły Ocena ogólna

5 10,5% 10,5% 10,5% ,3% bardzo dobry dobry umiarkowany słaby 63,2% 12 zły Rysunek 1. Wyniki klasyfikacji stanu ekologicznego jezior badanych w 2011 roku w województwie lubuskim (według rozporządzenia MŚ z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych). 5

6 Rysunek 2. Stan ekologiczny jednolitych części wód jezior w województwie lubuskim badanych w 2011 r. 6

7 15,8% 3 dobry zły brak oceny 84,2% 16 Rysunek 3. Wyniki klasyfikacji stanu ogólnego jezior badanych w 2011 roku w województwie lubuskim (według rozporządzenia MŚ z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych). 7

8 Rysunek 4. Stan ogólny jednolitych części wód jezior w województwie lubuskim badanych w 2011 r. 8