KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH W 2003 ROKU

Transkrypt

1 KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD ZBIORNIKÓW ZAPOROWYCH W 2003 ROKU W 2003 roku, w ramach realizacji Programu monitoringu środowiska w województwie podkarpackim w 2003, Wojewódzki Inspektorat w Rzeszowie wykonał badania jakości wód trzech zbiorników zaporowych: Solina na rzece San, Besko na rzece Wisłok i zbiornika w Rzeszowie na rzece Wisłok. Prace badawcze prowadzono w okresie wiosennym i letnim. Zakres oznaczeń analitycznych obejmował wskaźniki zanieczyszczeń, na podstawie których można ocenić obciążenie wód zbiornika materią organiczną i nieorganiczną, związkami biogennymi oraz określić wielkość produkcji pierwotnej. Zbiornik zaporowy Solina na rzece San funkcjonuje wraz ze zbiornikiem Myczkowce, wyrównującym wahania przepływów spowodowane pracą hydroelektrowni w Solinie. Zbiornik o powierzchni 2105 ha gromadzi przy maksymalnym piętrzeniu 503,97 mln m 3 wody i jest największym pod względem objętości zbiornikiem zaporowym w Polsce. Spełnia funkcję energetyczną, ochrony przeciwpowodziowej, zaopatrzenia w wodę okolicznych miejscowości wczasowo-turystycznych, wsi, miasta Ustrzyki Dolne oraz rekreacyjno-wypoczynkową. Obszar zlewni zbiornika leży w Bieszczadach Zachodnich. Znaczna jej część objęta jest ochroną prawną z uwagi na duże walory przyrodnicze, krajobrazowe i unikalny charakter zbiorowisk leśnych. Obszary chronione to: Bieszczadzki Park Narodowy, dwa parki krajobrazowe: Ciśniańsko-Wetliński Park Krajobrazowy i Park Krajobrazowy Doliny Sanu oraz rezerwaty przyrody. Głównymi ciekami zasilającymi zbiornik są rzeki: San i Solinka. Zlewnię zbiornika w 75% pokrywają lasy, natomiast grunty orne stanowią 4%, a użytki zielone 94% powierzchni użytków rolnych. Obszar zlewni jest słabo zaludniony. Zabudowa i zaludnienie koncentrują się głównie w dolinach rzek i ujściowych odcinków potoków. W zlewni bezpośredniej zbiornika brak jest zakładów przemysłowych. Aktualnie rolnicze wykorzystanie terenu jest niewielkie, znaczną część obszaru zlewni pokrywają lasy. Korzystne parametry morfometryczno - hydrograficzne zbiornika i duża powierzchnia zlewni całkowitej powodują, że zbiornik jest stosunkowo odporny na degradację. Badania jakości wód zbiornika prowadzone były na 6 położonych: przy zaporze, w centralnej części zbiornika, w rejonie Polańczyka oraz w pobliżu ujść głównych cieków zasilających zbiornik. Zbiornik zaporowy Besko przy maksymalnym poziomie piętrzenia gromadzi 15,4 mln m 3 wody, natomiast jego powierzchnia wynosi 131 ha. Zlewnia zasilająca ma charakter górzysty położona jest w obrębie dwóch mezoregionów: Pogórza Bukowskiego i Beskidu Niskiego. Tereny te znajdują się na Obszarze Chronionego Krajobrazu Beskidu Niskiego, a południowa jego część położona jest w granicach Jaśliskiego Parku Krajobrazowego, charakteryzującego się mnogością obszarów leśnych i wysokim stopniem naturalności środowiska przyrodniczego. Główną rzeką zasilającą zbiornik jest Wisłok, który dostarcza 80% z ogólnej ilości wód dopływających do zbiornika.

2 Zbiornik Besko jest obiektem wielozadaniowym, spełniającym jednocześnie następujące zadania: - zapewnienie poboru wody dla Krosna, Rymanowa i Iwonicza, - wyrównanie odpływu gwarantowanego poniżej zbiornika w celu zapewnienia wody dla potrzeb ujęcia wodociągowego w Iskrzyni oraz w dalszym biegu dla potrzeb Rzeszowa z ujęcia w Zwięczycy, - ochrona przed powodzią doliny Wisłoka poniżej zapory, - wykorzystanie wody do celów energetycznych w małych elektrowniach wodnych. Ponad 50% powierzchni zlewni zasilającej zbiornik zajmują kompleksy leśne. Grunty orne stanowią 57%, a użytki zielone 42% powierzchni użytków rolnych. Obszar charakteryzuje się niewielkim stopniem zurbanizowania i zamieszkania. W zlewni bezpośredniej brak jest punktowych źródeł zanieczyszczeń. Większość wsi nie jest skanalizowana, ścieki gromadzone są najczęściej w szambach. Zabudowa rekreacyjna zlewni jest nieliczna. Brak jest zakładów przemysłowych, funkcjonują natomiast zakłady gospodarki rolnej. Działalność ich koncentruje się głównie na hodowli bydła oraz na uprawie zbóż. Badania jakości wód zbiornika prowadzone były na 3 położonych: przy zaporze oraz w rejonie ujść dwóch potoków zasilających zbiornik - Czernisławka i Głęboki. Zbiornik zaporowy w Rzeszowie jest zbiornikiem płytkim o charakterze reolimnicznym. Zlewnia zbiornika charakteryzuje się 33% zalesieniem. Grunty orne stanowią 68%, natomiast użytki zielone 31% powierzchni użytków rolnych. W zbiorniku stwierdzono gwałtowny przebieg procesu zamulania na skutek intensywnego osadzania się w misie zbiornika materiału skalnego niesionego przez Wisłok i Strug rzeki zasilające zbiornik. W ciągu 14 lat zamulenie wyniosło 66%, powierzchnia zbiornika uległa zmniejszeniu, a znaczne partie zbiornika wypłaciły się. Po przebudowie zbiornik ma powierzchnię 60 ha i pojemność 1,1 mln m 3. Główne przeznaczenie zbiornika to zaopatrzenia w wodę pitną i do celów przemysłowych dla miasta Rzeszowa, ochrona przeciwpowodziowa oraz sport i rekreacja. Badania jakości wód zbiornika prowadzone były na 5 położonych: przy zaporze, w rejonie ujęć wody pitnej i przemysłowej oraz w pobliżu ujścia rzeki Strug. Z uwagi na to, że rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 lutego 2004 roku w sprawie klasyfikacji dla prezentowania stanu wód powierzchniowych i podziemnych, sposobu prowadzenia monitoringu oraz sposobu interpretacji wyników i prezentacji stanu tych wód (Dz. U. Nr 32, poz. 284) obowiązuje od 16 marca 2004 roku, do oceny jakości wód zbiorników zaporowych wykorzystano stosowane dotychczas normatywy zanieczyszczeń śródlądowych wód powierzchniowych, zawarte w rozporządzeniu Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 5 listopada 1991roku w sprawie klasyfikacji wód oraz warunków, jakim powinny odpowiadać ścieki wprowadzane do wód lub do ziemi (Dz. U. Nr 116, poz. 503). Realizując przepisy rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 1 października 2002r. w sprawie sposobu udostępniania informacji o środowisku (Dz. U. Nr 176, poz. 1453) w tabelach przedstawiono wyniki klasyfikacji jakości wód zbiorników zaporowych objętych badaniami monitoringowymi w 2003 roku.

3 Wyniki badań i klasyfikacja jakości wód zbiornika Solina na rzece San w 2003 roku Data badań: kwietnia 2003r. Data badań: sierpnia 2003r. C 3,0 8,0 I / I 8,0 21,1 I / I Odczyn ph 8,0 8,4 I / I 7,7 8,7 I / II Tlen rozpuszczony mgo 2 /l 9,4 11,9 I / I 3,6 9,6 non/ I BZT 5 mgo 2 /l 1,6 2,2 I / I 1,6 2,2 I / I ChZT-Mn mgo 2 /l 3,1 4,2 I / I 3,4 4,5 I / I Przewodność elektrolityczna µs/cm I / I I / I Azot amonowy mgn-nh 4 /l < 0,10 0,14 I / I < 0,10 < 0,10 I / I Azot azotynowy mgn-no 2 /l < 0,007 0,011 I / I < 0,007 0,013 I / I Azot azotanowy mgn-no 3 /l 1,29 2,07 I / I 0,71 1,38 I / I Azot Kjeldahla mgn/l < 0,60 < 0,60 brak normy < 0,60 < 0,60 brak normy Fosforany orto mgpo 4 /l < 0,092 < 0,092 I / I < 0,092 < 0,092 I / I Fosfor ogólny mgp/l < 0,04 < 0,04 I / I < 0,04 < 0,04 I / I Przezroczystość m 1,3 2,3 brak normy 1,5 2,7 brak normy Chlorofil "a" µg/l < 1,0 2,1 I / I 2,81 4,28 I / I Saprobowość sestonu indeks 1,20 1,49 I / I 1,16 1,94 I / II Miano coli typu kałowego ml/bakt. 1 5 I / I 2 5 I / I

4 Wyniki badań i klasyfikacja jakości wód zbiornika Besko na rzece Wisłok w 2003 roku Data badań: 29 kwietnia 2003r. Data badań: 28 sierpnia 2003r. C 6,7 11,8 I / I 16,9 21,1 I / I Odczyn ph 7,9 8,4 I / I 7,5 8,4 I / I Tlen rozpuszczony mgo 2 /l 10,3 11,4 I / I 0,0 7,3 non / I BZT 5 mgo 2 /l 2,2 2,6 I / I 2,3 3,0 I / I ChZT-Mn mgo 2 /l 3,7 5,2 I / I 4,8 6,9 I / I Przewodność elektrolityczna µs/cm I / I I / I Azot amonowy mgn-nh 4 /l < 0,10 0,11 I / I < 0,10 0,29 I / I Azot azotynowy mgn-no 2 /l < 0,007 0,008 I / I 0,013 0,028 I / II Azot azotanowy mgn-no 3 /l 1,89 2,21 I / I 0,55 0,88 I / I Azot Kjeldahla mgn/l < 0,60 < 0,60 brak normy < 0,60 1,07 brak normy Fosforany orto mgpo 4 /l < 0,092 < 0,092 I / I < 0,092 < 0,092 I / I Fosfor ogólny mgp/l < 0,04 < 0,04 I / I < 0,04 < 0,04 I / I Przezroczystość m 1,4 1,7 brak normy 2,1 2,3 brak normy Chlorofil "a" µg/l 1,87 3,88 I / I 3,47 5,48 I / I Saprobowość sestonu indeks 1,44 1,86 I / II 1,66 1,84 II / II Miano coli typu kałowego ml/bakt. 0,4 0,9 II / II 0,3 0,8 II / II

5 Wyniki badań i klasyfikacja jakości wód zbiornika w Rzeszowie na rzece Wisłok w 2003 roku Data badań: 5 maja 2003r. Data badań: 10 września.2003r. C 15,6 18,4 I / I 15,9 16,9 I / I Odczyn ph 7,9 8,1 I / I 8,2 8,7 I / II Tlen rozpuszczony mgo 2 /l 8,1 10,7 I / I 9,1 15,5 I / I BZT 5 mgo 2 /l 3,4 5,2 I / II 3,2 8,2 I / III ChZT-Mn mgo 2 /l 4,7 5,6 I / I 6,6 7,7 I / I Przewodność elektrolityczna µs/cm I / I I / I Azot amonowy mgn-nh 4 /l 0,13 0,38 I / I < 0,1 0,24 I / I Azot azotynowy mgn-no 2 /l 0,029 0,040 II / III 0,027 0,036 II / III Azot azotanowy mgn-no 3 /l 0,84 1,13 I / I 0,72 1,66 I / I Azot Kjeldahla mgn/l 0,80 1,44 brak normy 0,90 1,21 brak normy Fosforany orto mgpo 4 /l < 0,05 0,06 I / I < 0,05 0,31 I / II Fosfor ogólny mgp/l 0,08 0,13 I / II 0,14 0,33 II / III Chlorofil "a" µg/l 4 15 I / II 13,3 77,8 II / non Saprobowość sestonu indeks 1,98 2,27 II / II 1,61 2,34 II / II Miano coli typu kałowego ml/bakt. 0,13 2,3 II / I 0,09 1,1 III / I