Rachunkowość finansowa wykład II semestr Materiały do wykładów opracowane przez dr Edwarda Jończaka, kierownika Katedry Rachunkowości Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu przy współudziale Elżbiety Maluszczak i Alicji Bednarskiej wykładowców WSB.
Aktywa trwałe - struktura AKTYWA TRWAŁE WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE
Rzeczowe aktywa trwałe w tym: ❶środki trwałe - kompletne, zdatne do użytku w momencie przyjęcia do eksploatacji przedmioty o okresie używania dłuższym niż rok, przeznaczone na własne potrzeby jednostki w tym: ❷środki trwałe w budowie ❸zaliczki na środki trwałe w budowie
Klasyfikacja środków trwałych (KŚT) Grupa 0 - Grunty (w tym prawo wieczystego użytkowania gruntów) Grupa 1 Budynki i lokale będące odrębną własnością Grupa 2 - Budowle Grupa 3 - Kotły i maszyny energetyczne Grupa 4 - Maszyny, urządzenia, aparaty ogólnego zastosowania Grupa 5 - Maszyny i urządzenia specjalne, branżowe Grupa 6 - Urządzenia techniczne Grupa 7 -Środki transportu Grupa 8 - Narzędzia, przyrządy, wyposażenie Grupa 9 - Inwentarz żywy
Wycena środków trwałych Środki trwałe wycenia się w księgach rachunkowych wg wartości brutto (początkowej), którą stanowi : cena nabycia tj. cena zakupu + koszty dodatkowe poniesione przed przyjęciem środka trwałego do używania - w przypadku zakupu koszt wytworzenia -w przypadku wytworzenia we własnym zakresie wartość deklarowana -(nie wyższa niż wartość rynkowa ) -w przypadku wniesienia środka trwałego w formie aportu wartość rynkowa -w przypadku nieodpłatnego otrzymania środka trwałego
Ewidencja zwiększeńśrodków trwałych Kapitał podstawowy Środki trwałe 1 Rozrachunki z dostawcami 2 Rozrachunki z z tyt.vat Środki trwałe w budowie 3 Kapitał z aktual. wyceny 4
Objaśnienia do schematu 1.Przyjęcie środka trwałego stanowiącego wniesienie udziału do spółki w formie aportu 2. Zakup środka trwałego trwałego i przyjęcie go do użytkowania (faktura zakupu i OT ) 3. Przyjęcie środka trwałego wytworzonego we własnym zakresie (z budowy, ulepszenia) 4.Aktualizacja wartości początkowej środków trwałych w związku ze wzrostem cen dóbr inwestycyjnych
Zmiany wartości środków trwałych w firmie 1) zwiększenie wartości początkowej na skutek : a) modernizacji b) aktualizacji wyceny 2) zmniejszenie na skutek : a)odpisów umorzeniowych odzwierciedlających utratę wartości na skutek używania lub upływu czasu b) wyksięgowania środków trwałych z ewidencji w związku ze zdarzeniami powodującymi pozbycie sięśrodka trwałego z firmy
Umorzenie i amortyzacja Umorzenie środków trwałych - zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych na skutek ich użytkowania Amortyzacja środków trwałych - wyrażone wartościowo zużycie środków trwałych stanowiące koszt działalności Środki trwałe Umorzenie śr. trw. Amortyzacja Wp. zmniejszenie wartości Konto korygujące
Bilansowe ujęcie środków trwałych Wartość bieżąca (netto) środków trwałych = wartość początkowa(brutto)-umorzenie Wn= Wp - U
Ogólne zasady dokonywania odpisów rozkłada się wartość początkowąśrodka trwałego na ustalony okres jego użyteczności ekonomicznej na dzień przyjęcia do używania ustala metodę i stawkę amortyzacji-zakaz zmiany metody(podatk) rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, wg przepisów podatkowych od miesiąca następnego po miesiącu przyjęcia środka trwałego do używania zakończenie amortyzacji następuje nie później niż z chwilą zrównania odpisów z wartością początkową lub przeznaczenia środka trwałego do likwidacji lub sprzedaży odpisów można dokonywać w ratach miesięcznych, kwartalnych lub rocznych
Metody amortyzacji Bilansowe metody amortyzacji środków trwałych: metoda równomierna (liniowa) metody nierównomierne (degresywna, progresywna, naturalna) odpis jednorazowy Podatkowe metody amortyzacji środków trwałych: metoda równomierna (liniowa) z możliwością podwyższania lub obniżania stawek podstawowych metoda degresywna stanowiąca połączenie metody degresywnej z liniową odpis jednorazowy
Ustalanie stawek amortyzacji W metodzie liniowej : stawka w ustalonym okresie stawka procentowa (T- lata) stawka kwotowa w okresie a a% = a = W T b 100% T W b a% W metodzie degresywnej a = = W a'% n Wb- wartość brutto, Wn wartość netto, a stawka amort. T- okres użyteczności ekonomicznej
Schemat działania metody liniowej i degresywnej Lata Amortyzacja liniowa Amortyzacja degresywna 1 2 3 a% zł a% zł Wartość brutto 20% 10 000 40% 10 000 Amortyzacja 2 000 4 000 Wartość netto 8 000 6 000 Wartość brutto 10 000 W n 6 000 Amortyzacja 2 000 2 400 Wartość netto 6 000 3 600 Wartość brutto 10 000 W n 3 600 Amortyzacja 2 000 1 440 Wartość netto 4 000 2 160... itd
Warianty metody liniowej Liniowa wg stawek podstawowych określonych w załączniku do ustawy o podatku dochodowym osób fizycznych i u.p.d.o.prawnych. Liniowa wg stawek podwyższonych dla środków : - używanych w warunkach złych lub pogorszonych - używanych bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych - wymagających szczególnej sprawności technicznej - poddanych szybkiemu postępowi technicznemu( x 2) Liniowa wg stawek indywidualnych dla używanych lub ulepszonych środków trwałych -używane pow.6 miesięcy, budynki, budowle pow.5 lat -ulepszone nakłady pow.20%(30 %)wartości początkowej Liniowa wg stawek obniżonych dla środków trwałych używanych w warunkach lepszych niż przeciętne
Przykłady obliczania amortyzacji liniowej Liniowa wg stawek podstawowych Podatnik zakupił w styczniu 2004 r samochód osobowy o wartości początkowej 60.000 zł, podstawowa stawka amortyzacji 20%. Oblicz: 1)miesięczną, kwartalną i roczną stawkę amortyzacji 2) do kiedy będzie amortyzowany ten środek trwały 3) wartość netto samochodu w dniu dzisiejszym 4) przedstaw na kontach zapisy dotyczące tego środka trwałego w bieżącym roku
Przykłady obliczania amortyzacji liniowej Liniowa wg stawek podwyższonych Podatnik zakupił we IX 2003 zestaw komputerowy o wartości początkowej 27.000 zł. Podstawowa stawka amortyzacji 30%. Oblicz miesięczną stawkę i okres amortyzacji przy stawce podstawowej oraz podwyższonej ze względu na postęp techniczny o współczynnik 2. O ile uległ skróceniu okres amortyzacji? Przedstaw na kontach zapisy dotyczące tego środka trwałego w ostatnim roku jego używania.
Przykłady obliczania amortyzacji liniowej Liniowa wg stawek indywidualnych Podatnik zakupił w III 2004 samochód osobowy Opel używany wcześniej przez okres 8 miesięcy cena nabycia 48.000. Podstawowa stawka amortyzacji 20%, indywidualny okres amortyzacji dla używanych środków transportu - 30 miesięcy. Oblicz miesięczną stawkę amortyzacji, porównaj okresy amortyzacji przy zastosowaniu stawki podstawowej i indywidualnej.
Odpis jednorazowy Przepisy podatkowe dla środków trwałych o jednostkowej wartości nie przekraczającej 3.500 zł dopuszczają następujące rozwiązania : 1) nie ujmowanie składnika w ewidencji środków trwałych, wydatki na nabycie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów w miesiącu oddania do używania(zużycie materiałów) 2) zaliczenie do środków trwałych i jednorazowe umorzenie w miesiącu przyjęcia do używania lub następnym 3) Zaliczenie do środków trwałych i amortyzowanie wg zasad
Amortyzacja degresywna w ujęciu podatkowym Może być stosowana dla środków trwałych zaliczanych do grupy 3-6 i 8 oraz dla środków transportu z wyjątkiem samochodów osobowych. Podstawowa stawka amortyzacji podwyższana jest o współczynnik 2. W pierwszym podatkowym roku używania tak podwyższoną stawkę stosuje do wartości początkowej, w kolejnych latach do wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe umorzenie. Poczynając od roku, w którym w ten sposób liczona amortyzacja byłaby niższa od liczonej metodą liniową, przechodzi się na metodę liniową i stosuje ją do pełnego umorzenia środka trwałego.
Przykład do obliczania amortyzacji metodą degresywną Podatnik zakupił w I 2003 r samochód dostawczy o wartości początkowej 90.000, podstawowa stawka amortyzacji 20%. Oblicz aktualną, miesięczną stawkę amortyzacji, ustal kiedy nastąpi pełne umorzenie samochodu, porównaj z metodą liniową. Przedstaw na kontach zapisy dotyczące środka trwałego w czwartym podatkowym roku jego używania.
Metoda degresywna c.d. 1)metoda liniowa : Sa 20% Sa=90.000x 20%=18.000 rocznie, Sa miesięczna = 1.500 Okres amortyzacji 60 miesięcy tj. do I 2008 r 2) metoda degresywna : Sa 20%x2=40% 2003 r : 90.000 x 40% =36.000, Sa miesięczna 3.000 Ilość miesięcy amortyzacji w pierwszym roku używania 11 odpis umorzeniowy za rok 2003 : 11x3000=33.000 wartość netto : 90.000-33.000=57.000 2004 r : 57.000 x 40% = 22.800, Sa miesięczna 1900 wartość netto : 57.000 22.800 = 34.200 2005 r : 34.200x 40% = 13.680 < 18.000 przechodzimy na metodę liniową od 2005 odpis za 2005 18.000, wartość netto 34.200-18.000=16.200 2006 r : 16.200 : 1.500 =10,8 miesięcy tj.11 miesięcy
Ewidencja zmniejszeńśrodków trwałych Środki trwałe Odpisy umorzeniowe środków trwałych 1a 1b Pozostałe koszty operacyjne Pozostałe przychody operacyjne 2 1c Inwestycje długoterminowe Pozostałe przychody operacyjne Rozrachunki z tyt.vat 3 Rozrachunki z odbiorcami
Objaśnienia do schematu 1a.Wyksięgowanie wartości brutto środka trwałego z ewidencji wskutek : likwidacji sprzedaży środka trwałego nieodpłatnego przekazania (darowizna) przekazania jako aportu do innej spółki 1b. Wyksięgowanie wartości dotychczasowego umorzenia środka trwałego 1c. Zaksięgowanie wartości dotychczas nieumorzonej (netto)środka trwałego 2.Zaksięgowanie wartości środka trwałego wniesionego jako aportu do innej spółki (wg wartości deklarowanej) 3. Sprzedażśrodka trwałego (faktura VAT).
Rozrachunki i roszczenia Rozrachunki - kwoty bezspornych należności i zobowiązań pisemnie potwierdzone co do gotowości spłaty lub oparte na prawomocnych wyrokach sądowych Roszczenia - kwoty nieakceptowanych w całości lub w części należności od kontrahentów, pracowników itp. Rodzaje rozrachunków (i odpowiednie konta syntetyczne) Rozrachunki z odbiorcami Rozrachunki z dostawcami Rozrachunki z tytułu VAT Rozrachunki z tytułu podatku dochodowego Rozrachunki z ZUS Inne rozrachunki publiczno - prawne Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń Inne rozrachunki z pracownikami Pozostałe rozrachunki
Rozrachunki z tytułu wynagrodzeń Systemy wynagrodzeń Dokumentacja płacowa Wynagrodzenia są podstawą naliczenia: podatku dochodowego od osób fizycznych, w tym składek na ubezpieczenia zdrowotne, składek ZUS w części opłacanej przez pracownika, składek ZUS, na Fundusz Pracy, na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - obciążających pracodawcę, odpisów na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (aktualnie: odpis podstawowy = przeciętny stan zatrudnienia * 37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w II-im jego półroczu)
Struktura składek ZUS oraz poziom innych opłat obciążających pracodawcę Składki ZUS pokrywane przez pracownika -podstawa naliczeniawynagrodzenie brutto) 18,71 % w tym emerytalne 9,76% rentowe 6,50% chorobowe 2,45% Składka ZUS na ubezpieczenia zdrowotne 8,75% podstawa naliczenia- wynagrodzenie brutto minus składka ZUS w części obciążającej pracownika w tym 7,75 % potrącane z zaliczek na podatek dochodowy 1,00% nie potrącane z zaliczek Składki ZUS pokrywane przez pracodawcę -podstawa naliczeniawynagrodzenie brutto) emerytalne 9,76% rentowe 6,50% wypadkowe ( od 0,97% do 3,86%) 1,93% Inne obciążenia pracodawcy Fundusz Pracy 2,45% F. Gwarant. Świadczeń Pracowniczych 0,15% razem 20,79%
Przykład ustalania wynagrodzeń pracownika-wynagrodzenie brutto 1500 zł 1.Składka na ubezpieczenia społeczne opłacane przez pracownika 1500 zł x 18,71% = 280,65 2.Składka na ubezpieczenie zdrowotne : (1500-280,65)x8,75%=1219,35x8,75=106,69 w tym 1219,35x7,75 =94,50 odliczane od podatku oraz 1219,35x 1%=12,19 nie odliczane 3.Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych : podstawa opodatkowania 1500-280,65-102,25(koszty uzyskania przychodu) = 1117 (pełne zł) 1117x19%-44,17(ulga podatkowa)-94,5(składka na ubezp.zdrowotne)=74(pełne zł)
Wynagrodzenie do wypłaty : 1500-280,65(ubezpieczenie społeczne ) -106,69(ubezpieczenie zdrowotne ) -74,00 (podatek dochodowy ) =1038,66 Składki opłacane przez pracodawcę : 20,79 % x 1500 =311,85 (przy założeniu składki wypadkowej 1,93%)
Treść operacji : 1.Pk wynagrodzeń brutto (1500) 2.Pk potrącenia składek ZUS pracownikowi (280,65 -ubezpieczenie społeczne i 106,69 (ubezpieczenie zdrowotne) 3.Pk potrącenia zaliczki na podatek dochodowy ( 74) 4.Wypłata wynagrodzeń (1038,66) 5.Pk składek opłacanych przez pracodawcę (311,85) 6.Zapłata przelewem zobowiązań wobec budżetu (74) 7.Zapłata przelewem zobowiązań wobec ZUS (280,65+106,69+311,85=699,19)
Schemat 5 Ewidencja rozrachunków z tytułu wynagrodzeń Rozrachunki z z tytułu wynagrodzeń Kasa Sp x 4 Wynagrodzenia Rozrachunki z tyt podatku dochodowego od os.fiz 6 3 1 Rachunek bankowy Rozrachunki z ZUS 7 2 5 Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia na rzecz pracowników
Ustalenie kosztów pracodawcy Utrzymanie pracownika w firmie kosztuje pracodawcę : 1500-wynagrodzenie brutto 311,85- składki opłacane dodatkowo przez pracodawcę razem 1811,85
Umowa - zlecenie bez składek ZUS (np.zawarta z uczniem,studentem do 26 lat ) oraz umowa o dzieło (nie z własnym pracownikiem ) 1.Wynagrodzenie brutto- 1500 2.Koszty uzyskania przychodów 20 % -300 3.Podstawa opodatkowania-1200 4.Zaliczka na podatek dochodowy 19 % -228 5.Do wypłaty = 1500-228 =1272 Koszt pracodawcy 1500
Umowa zlecenie ze składką ubezpieczeń zdrowotnych (np.z osobą zatrudnioną w innym zakładzie pracy zarabiającą tam powyżej minimalnego wynagrodzenia ) 1.Wynagrodzenie brutto- 1500 2.Koszty uzyskania przychodów 20 % -300 3.Składka ubezpieczeń zdrowotnych 8,75 % x 1500=131,25 w tym odliczane od podatku 7,75% =116,25,nie odliczane 1 % 15,00 4.Zaliczka na podatek dochodowy podstawa 1500-300=1200 1200 x 19% =228, 228-116,25 =112 (pełne zł) 5.Kwota do wypłaty 1500-131,25 (ubezpieczenie zdrowotne ) - 112 (zaliczka na podatek dochodowy ) = 1256,75 Koszt pracodawcy 1500
Umowa zlecenie ze pełnymi składkami ZUS 1.Wynagrodzenie brutto- 1500 2.Koszty uzyskania przychodów 20% - 300 3.Składka ubezp.społecznych 1500x 18,71%= 280,65 Składka ubezpieczeń zdrowotnych (1500-280,65)x8,75% =106,69 w tym odliczane od podatku 7,75% =94,50, nie odliczane- 1 % -12,19 4.Zaliczka na podatek dochodowy podstawa 1500-300(k.u.p)-280,65(ub.społ) =919(pełne zł) 919 x19%-94,50=80(pełne zł) 5.Kwota do wypłaty 1500-280,65 ( ubezpieczenie społeczne ) - 106,69 (ubezpieczenie zdrowotne ) - 80 (zaliczka na podatek dochodowy ) = 1032,66
Inne rozrachunki z pracownikami Rozrachunki z pracownikami - oprócz rozliczeń z tytułu wynagrodzeń - mogą występować także z tytułu: wypłaconych pracownikom zaliczek do rozliczenia oraz dokonywania przez nich wydatków na cele administracyjnogospodarcze, świadczeń odpłatnych na rzecz pracowników, Np. z tytułu sprzedaży materiałów, towarów, czynszów za mieszkania służbowe, zwrotów opłat za rozmowy telefoniczne, udzielonych pożyczek z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, krajowych i zagranicznych podróży służbowych oraz kosztów związanych z używaniem własnych pojazdów do celów służbowych, roszczeń z tytułu niedoborów i szkód uznanych przez pracowników