Plany Pracodawców Wyniki 35. edycji badania 4 września 2017 r.
Agenda Metodologia badania Plany Pracodawców Wyniki 35. edycji badania ocena bieżącej sytuacji gospodarczej kraju a sytuacja finansowa firmy działania pracodawców w obszarze zatrudnienia działania pracodawców w obszarze wynagrodzeń zatrudnienie pracowników powyżej 50 roku życia opinie na temat ustawy dotyczącej zmiany wieku emerytalnego Randstad w Polsce 2
Metodologia badania Respondenci Osoby odpowiadające w firmie bezpośrednio za zarządzanie kadrami i rekrutację nowych pracowników Okres realizacji badania 10 lipca 7 sierpnia 2017 Technika CATI indywidualne, telefoniczne wywiady kwestionariuszowe wspomagane komputerowo Liczba firm biorących udział w badaniu 1000 Charakterystyka próby Reprezentatywna ze względu na branżę i region; z próby wykluczono firmy zatrudniające poniżej 10 osób, firmy doradztwa personalnego oraz firmy, dla których agencje pracy tymczasowej nie świadczą usług (np. rolnictwo, górnictwo) Od 33 fali (I kwartał 2017 r.) zmianie uległa struktura próby Maksymalny błąd statystyczny +/- 3,1% dla N=1000 3
Charakterystyka próby Liczba zatrudnionych 60% 30% 10% 10 49 pracowników 50 249 pracowników 250+ pracowników Branża 33% 13% 23% 5% Przemysł Budownictwo Handel i naprawy Transport, gospodarka magazynowa i łączność 2% 14% 10% Pośrednictwo finansowe Obsługa nieruchomości i firm Pozostała działalność usługowa 4
Ocena bieżącej sytuacji gospodarczej kraju a sytuacja finansowa firmy 5
Ocena tempa wzrostu gospodarczego kraju w okresie najbliższych 6 miesięcy Dane w procentach Nie wiem 14 Wzrost 27 Recesja 14 Największy udział badanych przedstawicieli firm (prawie połowa) spodziewa się braku zmian kondycji gospodarki Polski w ciągu najbliższego półrocza. 27% przedsiębiorców cechuje optymizm w ocenie przyszłej sytuacji gospodarczej kraju. Znacząco mniejsza grupa 14% spodziewa się w tym okresie recesji. Dokładnie tak samo liczna jest grupa firm mających trudności w ocenie nadchodzącego półrocza. Stagnacja 45 Jak w Pana/i ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza kraju w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 6
Ocena tempa wzrostu gospodarczego kraju w okresie najbliższych 6 miesięcy zmiany w czasie Dane w procentach Wzrost Stagnacja Recesja Nie wiem 9 20 26 28 44 35 37 37 24 31 21 11 19 11 8 8 14 25 26 36 37 28 26 24 32 27 23 17 21 22 20 18 25 27 46 51 58 55 38 46 46 41 47 50 52 53 57 47 50 57 53 55 52 41 44 47 54 50 48 48 48 47 46 45 46 47 49 45 32 18 10 12 9 11 7 13 20 11 16 28 15 33 32 24 20 12 17 12 9 13 10 14 8 11 10 23 19 21 22 22 14 14 12 11 6 6 9 8 10 9 9 9 12 8 9 9 10 11 13 8 6 12 9 12 10 12 12 14 19 13 14 11 13 14 12 14 II/ 09 09 09 XI/ 09 II/ 10 10 10 XI/ 10 II/ 11 11 11 XI/ 11 12 12 XI/ 12 II/ 13 13 13 XI/ 13 II/ 14 14 14 XI/ 14 II/ 15 15 15 XI/ 15 II/ 16 16 16 XI/ 16 II/ 17 17 17 7 Jak w Pana/i ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza kraju w ciągu najbliższych 6 miesięcy? Ogół badanych firm (do fali VIII 2013 N=300; od fali XI 2013 N=1000). Od fali II 2017 zmianie uległa struktura próby
Ocena tempa wzrostu gospodarczego kraju w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między branżami Dane w procentach Recesja Stagnacja Wzrost Nie wiem przemysł 13 43 30 13 budownictwo 13 42 29 16 handel i naprawy 17 46 21 15 transport, gospodarka magazynowa i łączność 23 44 19 14 pośrednictwo finansowe 4 59 37 0 obsługa nieruchomości i firm 13 44 32 12 pozostała działalność usługowa 11 50 22 16 SSC/BPO 18 37 39 6 Jak w Pana/i ocenie wyglądać będzie sytuacja gospodarcza kraju w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 8
Ocena aktualnej sytuacji finansowej firmy Dane w procentach nie wiem 5 ani dobra ani zła 29 zła 4 bardzo dobra 10 Znaczna większość przedstawicieli firm (62%) ocenia obecną sytuację swojej firmy jako dobrą lub bardzo dobrą. Ocena sytuacji finansowej firmy rośnie wraz ze wzrostem wielkości firmy najlepiej oceniają ją firmy zatrudniające minimum 250 pracowników. 4% firm ocenia swoją sytuację finansową jako złą. dobra 52 Jak Pan(i) ocenia aktualną sytuację finansową Pana(i) firmy? 9
Ocena aktualnej sytuacji finansowej firmy zmiany w czasie Dane w procentach dobra + bardzo dobra ani dobra ani zła zła + bardzo zła nie wiem 60 62 62 62 64 65 68 67 67 67 68 68 66 66 62 28 28 27 27 27 26 23 25 24 23 24 25 27 25 29 9 7 8 6 5 5 6 5 4 5 4 5 4 5 5 3 3 4 5 4 4 3 3 5 5 4 3 3 4 4 II/14 14 14 XI/14 II/15 15 15 XI/15 II/16 16 16 XI/16 II/2017 2017 17 10 Jak Pan(i) ocenia aktualną sytuację finansową Pana(i) firmy? Od fali II 2017 zmianie uległa struktura próby
Ocena aktualnej sytuacji finansowej firmy porównanie między branżami Dane w procentach zła + bardzo zła ani dobra ani zła dobra + bardzo dobra nie wiem przemysł 5 28 62 5 budownictwo 5 31 61 3 handel i naprawy 5 33 58 4 transport, gospodarka magazynowa i łączność 3 28 64 4 pośrednictwo finansowe 0 23 69 8 obsługa nieruchomości i firm 1 20 77 2 pozostała działalność usługowa 7 35 52 6 SSC/BPO 0 21 77 2 Jak Pan(i) ocenia aktualną sytuację finansową Pana(i) firmy? 11
Działania pracodawców w obszarze zatrudnienia 12
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy Dane w procentach nie wiem 3 zmniejszenie zatrudnienia 6 pozostawienie na obecnym poziomie 50 zwiększenie zatrudnienia 40 Plany pracodawców związane z zatrudnieniem są optymistyczne aż 40% z nich planuje zwiększyć zatrudnienie. Znacznie częściej podjęcie takich działań deklarowane jest przez duże firmy, zatrudniające min. 250 pracowników w tej grupie aż ponad połowa z nich chce zwiększyć liczbę etatów. Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: 13
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy zmiany w czasie Dane w procentach zwiększenie zatrudnienia pozostawienie na obecnym poziomie zmniejszenie zatrudnienia nie wiem 16 20 19 14 24 25 23 24 24 23 20 21 17 24 15 19 20 28 19 26 26 29 26 30 31 33 31 36 35 37 32 35 34 40 60 61 65 72 59 64 65 56 62 61 61 56 65 56 62 61 62 58 61 58 59 58 59 59 56 54 57 53 54 52 55 56 58 50 15 12 14 11 13 7 10 14 11 11 16 17 13 15 19 15 13 9 17 10 10 11 11 7 10 9 8 6 7 7 9 6 5 6 10 7 2 3 4 5 3 7 3 5 3 5 6 5 4 5 5 5 3 5 5 3 4 5 4 4 4 5 4 5 4 3 2 3 II/ 09 09 09 XI/ 09 II/ 10 10 10 XI/ 10 II/ 11 11 11 XI/ 11 12 12 XI/ 12 II/ 13 13 13 XI/ 13 II/ 14 14 14 XI/ 14 II/ 15 15 15 XI/ 15 II/ 16 16 16 XI/ 16 II/ 17 17 17 14 Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: Ogół badanych firm (do fali VIII 2013 N=300; od fali XI 2013 N=1000) Od fali II 2017 zmianie uległa struktura próby
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie w czasie Wskaźnik optymizmu - prognoza poziomu zatrudnienia*: +34 0 +5 40 +34 30 20 10 +1 +11 +8 +5 +3 +18 +13 +13 +12 +10 +4 +4 +4 +9 +4 +7 +19 +2 +23 +24 +23 +21 +18 +16 +16 +15 +30 +30 +28 +23 +29 +29 0-4 -10 - zmiana względem poprzedniej fali badania - średnia * Wskaźnik optymizmu - różnica pomiędzy odsetkiem badanych przewidujących wzrost poziomu zatrudnienia w kolejnych 6 miesiącach a odsetkiem badanych przewidujących spadek poziomu zatrudnienia 15 Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: Ogół badanych firm (do fali VIII 2013 N=300; od fali XI 2013 N=1000) Od fali II 2017 zmianie uległa struktura próby
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między regionami Dane w procentach Północ 52 3 4 41 Zachód 6 1 45 47 Centrum 6 3 39 51 Wschód 13 3 32 53 zwiększenie zatrudnienia pozostawienie na obecnym poziomie zmniejszenie zatrudnienia Południe 6 4 39 51 nie wiem Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: 16
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między branżami Dane w procentach zmniejszenie zatrudnienia pozostawienie na obecnym poziomie zwiększenie zatrudnienia nie wiem przemysł 5 47 44 4 budownictwo 8 43 45 4 handel i naprawy 6 51 40 2 transport, gospodarka magazynowa i łączność 12 49 37 2 pośrednictwo finansowe 9 45 38 8 obsługa nieruchomości i firm 4 58 36 2 pozostała działalność usługowa 8 62 26 4 SSC/BPO 1 48 44 7 Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: 17
Planowane zmiany poziomu zatrudnienia w firmach w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między typami miejscowości Dane w procentach zwiększenie zatrudnienia pozostawienie na obecnym poziomie zmniejszenie zatrudnienia nie wiem Miasto powyżej 200.000 mieszkańców 5 4 Miasto od 50.001 do 200.000 mieszkańców 45 46 9 3 38 Miasto od 20.001 do 50.000 mieszkańców 5 4 33 49 Miasto do 20.000 mieszkańców 59 7 4 32 Wieś znajdująca się w obrębie dużej aglomeracji miejskiej Wieś znajdująca się poza obrębem dużej aglomeracji 49 4 1 45 46 58 8 2 45 Czy w ciągu najbliższych 6 miesięcy w Pana/i firmie przewiduje się: 18
Działania pracodawców w obszarze wynagrodzeń 19
Planowane zmiany poziomu wynagrodzeń w okresie najbliższych 6 miesięcy Dane w procentach spadną 1 nie wiem 6 wzrosną 29 pozostaną na obecnym poziomie 65 2/3 firm planuje pozostawić wynagrodzenia na tym samym poziomie, natomiast prawie 3 na 10 firm podnieść poziom płac w najbliższym półroczu. Jak w Pana/i ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 20
Planowane zmiany poziomu wynagrodzeń w okresie najbliższych 6 miesięcy zmiany w czasie Dane w procentach wzrosną pozostaną na obecnym poziomie spadną nie wiem/trudno powiedzieć 44 36 12 13 13 23 18 16 18 29 23 22 19 24 14 12 21 11 10 17 26 22 19 19 25 28 18 21 35 30 24 25 24 29 73 78 77 68 74 78 74 63 66 73 72 66 76 70 65 80 77 74 66 68 72 75 64 63 76 70 55 61 69 66 49 58 71 65 7 4 5 5 2 2 4 3 6 2 3 4 3 8 8 5 4 3 4 3 3 2 3 3 2 2 1 2 1 2 2 1 1 1 8 5 6 5 6 4 5 5 6 4 6 5 6 9 6 4 8 6 3 7 6 4 8 6 4 7 8 7 6 8 6 5 5 6 II/09 09 09 XI/09 II/10 10 10 XI/10 II/11 11 11 XI/11 12 12 XI/12 II/13 13 13 XI/13 II/14 14 14 XI/14 II/15 15 15 XI/15 II/16 16 16 XI/16 II/17 17 17 21 Jak w Pana/i ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliższych 6 miesięcy? Ogół badanych firm (do fali VIII 2013 N=300; od fali XI 2013 N=1000) Od fali II 2017 zmianie uległa struktura próby
Planowane zmiany poziomu wynagrodzeń w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między regionami Północ Dane w procentach 1 3 28 68 Zachód 1 5 30 64 Centrum 2 3 31 64 Wschód 6 27 68 wzrosną pozostaną na obecnym poziomie spadną Południe 1 8 27 64 nie wiem/trudno powiedzieć Jak w Pana/i ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 22
Planowane zmiany poziomu wynagrodzeń w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między branżami Dane w procentach spadną pozostaną na obecnym poziomie wzrosną nie wiem/trudno powiedzieć przemysł 0 66 28 6 budownictwo handel i naprawy 2 3 66 62 28 29 3 6 transport, gospodarka magazynowa i łączność pośrednictwo finansowe obsługa nieruchomości i firm 0 0 0 66 58 63 29 34 31 5 8 5 pozostała działalność usługowa 1 67 25 7 SSC/BPO 0 59 31 9 Jak w Pana/i ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 23
Planowane zmiany poziomu wynagrodzeń w okresie najbliższych 6 miesięcy porównanie między typami miejscowości Dane w procentach wzrosną pozostaną na obecnym poziomie spadną nie wiem/trudno powiedzieć Miasto powyżej 200.000 mieszkańców 1 6 30 63 Miasto od 50.001 do 200.000 mieszkańców 4 6 27 Miasto od 20.001 do 50.000 mieszkańców 7 29 63 64 Miasto do 20.000 mieszkańców 2 5 29 Wieś znajdująca się w obrębie dużej aglomeracji miejskiej 5 25 64 Wieś znajdująca się poza obrębem dużej aglomeracji 70 3 28 68 Jak w Pana/i ocenie kształtować się będą wynagrodzenia w Państwa firmie w ciągu najbliższych 6 miesięcy? 24
25 Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia
Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia Dane w procentach Osoby po 50 roku życia to: Udział osób po 50 roku życia Staż pracy osób po 50 roku życia Pracownicy po 50 roku życia to przeważnie: pojedynczy pracownicy mała grupa pracowników (do 20% całości załogi) znaczna grupa pracowników (od 21% do 50% całej załogi) 22 28 31 Zarówno o dłuższym jak i krótszym stażu pracy (po równo) 12 osoby o krótszym stażu pracy (do 2 lat) 5 większość pracowników (ponad 51% do 90% pracowników) prawie wszyscy zatrudnieni (ponad 90% zatrudnionych) 1 12 osoby o dłuższym stażu pracy (powyżej 2 lat) 84 nie zatrudniamy pracowników w tym wieku 5 nie wiem / trudno powiedzieć 1 Porozmawiajmy teraz o zatrudnieniu osób powyżej 50 roku życia. Jaką część pracowników Pana/Pani firmy stanowią osoby po 50 roku życia? Czy pracownicy w tym wieku (tj. po 50 roku życia) to przeważnie: Firmy zatrudniające pracowników pow. 50 r. ż. (N=938) 26
Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia Dane w procentach Zatrudnienie w ciągu ostatnich 2 lat Stanowisko robotnicy wykonujący proste prace fizyczne technicy i robotnicy wykwalifikowani 41 44 NIE 50 TAK 50 pracownicy biurowi, pracownicy administracyjni kadra kierownicza średniego szczebla 10 9 specjaliści z wyższym wykształceniem 9 kadra zarządzająca (top management) 6 mistrzowie / brygadziści 5 inżynierowie 3 inne 4 A czy w ciągu ostatnich 2 lat Pana/Pani firma zatrudniła osoby po 50 roku życia? Na jakie stanowiska zostały zatrudnione te osoby? Firmy, które w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniły pracowników pow. 50 r. ż. (N=501) 27
Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia Dane w procentach Rekrutacja skierowana do osób po 50 r. ż. Powody to doświadczeni fachowcy 35 z powodu ulg / dofinansowania z UP 27 NIE 97 TAK 3 są to rzetelni / stabilni pracownicy 20 wiek nie ma znaczenia / poszukujemy pracowników bez względu na wiek 17 nie ma młodych ludzi chętnych / nadających się do tej pracy 10 chcemy wspierać osoby, które mają trudniejszy powrót na rynek pracy 6 Proszę pomyśleć o prowadzonych przez Pana/Pani firmę procesach rekrutacyjnych. Czy prowadzą Państwo rekrutacje skierowane konkretnie do osób po 50 roku życia? Dlaczego Pana/Pani firma poszukuje pracowników po 50 roku życia? Firmy, które prowadzą rekrutację skierowaną do osób pow. 50 r. ż. (N=32) UWAGA: mała próba 28
Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia Dane w procentach Zgadzam się* NIE zgadzam się** 76 47 36 28 Pracownicy powyżej 50 roku życia chętnie dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem z młodszymi pracownikami Zależy nam na zatrudnianiu pracowników po 50 roku życia, ponieważ są to bardziej lojalni pracownicy Firmy takie jak moja muszą szukać pracowników wśród osób powyżej 50 roku życia, ponieważ na rynku jest coraz mniej kandydatów do pracy w młodszych grupach Firmie w mojej branży łatwiej zatrudnić osobę po 50 roku życia niż młodszą 19 45 59 65 * zdecydowanie się zgadzam + raczej się zgadzam ** zdecydowanie się nie zgadzam + raczej się nie zgadzam 29
30 Opinie na temat ustawy dotyczącej zmiany wieku emerytalnego
Opinie na temat zmiany wieku emerytalnego i argumenty przemawiające za wprowadzeniem ustawy Opinia na temat wprowadzenia ustawy Zdecydowanie ZA Raczej ZA Raczej PRZECIW Zdecydowanie PRZECIW nie wiem / trudno powiedzieć 22 35 17 15 12 Argumenty Ludzie w tym wieku nie mogą wykonywać niektórych prac (np. fizycznych) Ludzie w tym wieku powinni już odpocząć / należy im się emerytura Ludzie w tym wieku są mało efektywni w pracy Każdy powinien sam decydować, kiedy odejść na emeryturę Trzeba dać szansę młodym / zwalniają się miejsca pracy dla młodych Pracownicy sami chcą odejść na wcześniejszą emeryturę Ludzie w tym wieku często chorują / ze względu na stan zdrowia Jest to dobre rozwiązanie (ogólnie) Ludzie mogą iść wcześniej na emeryturę i pracować dalej Nie wiem / trudno powiedzieć 3 3 3 4 16 15 12 11 9 26 Co sądzi Pan/Pani o wprowadzeniu takiej zmiany ustawy z punktu widzenia Pana/Pani firmy? Dlaczego jest Pan/Pani za wprowadzeniem takich zmian? Osoby będące za wprowadzaniem ustawy dot. zmiany wieku emerytalnego (N=568) 31
Opinie na temat zmiany wieku emerytalnego i obawy związane z jej wprowadzeniem Opinia na temat wprowadzenia ustawy Zdecydowanie ZA Raczej ZA Raczej PRZECIW Zdecydowanie PRZECIW nie wiem / trudno powiedzieć 22 35 17 15 12 Obawy Obniżenie wieku emerytalnego oznacza niższe emerytury Braki na rynku pracy / będzie mało osób do pracy Nie stać państwa na zwiększenie wydatków na emerytury Starsi pracownicy są dobrymi / doświadczonymi pracownikami Każdy powinien sam decydować, kiedy odejść emeryturę Ludzie w wieku powyżej 60 lat mogą jeszcze pracować Nie podoba mi się zmniejszenie wieku emerytalnego (ogólnie) Dla mojej firmy nie ma to znaczenia Nie będzie komu pracować na te emerytury Nie mam zastrzeżeń do tej ustawy Nie wiem / trudno powiedzieć 14 11 10 5 4 4 3 3 8 12 20 Co sądzi Pan/Pani o wprowadzeniu takiej zmiany ustawy z punktu widzenia Pana/Pani firmy? Na wykresie przedstawiono odpowiedzi, które uzyskały powyżej 2% wskazań. Osoby będące za wprowadzeniem ustawy (N=568) Co nie podoba się Panu/Pani w tej ustawie, budzi Pana/Pani wątpliwości? Na wykresie przedstawiono odpowiedzi, które uzyskały powyżej 2% wskazań. Osoby mające wątpliwości czy należy wprowadzić ustawę ( N=782) 32
Podsumowanie wyników Sytuacja na rynku pracy Własną sytuację finansową firmy oceniają wysoko (62%), jednak w porównaniu do bardzo stabilnych minionych 3 lat aktualne wskazanie było o 4 p.p. niższe. Jednocześnie stopniowo rośnie optymizm przedstawicieli firm, jeżeli chodzi o sytuację gospodarczą Polski w najbliższej przyszłości. Również bardzo optymistyczne są plany pracodawców w obszarze zatrudnienia aż 40% firm planuje zwiększyć zatrudnienie w nadchodzącym półroczu (szczególnie firmy z regionu zachodniego oraz z branży budowlanej i przemysłowej). Także w obszarze wynagrodzeń plany pracodawców mogą cieszyć pracowników - 3 na 10 firm planuje podnieść poziom płac w najbliższym półroczu. Jest to najwyższy wynik dla tego okresu (III kwartał) w całej historii badania. Zatrudnienie osób powyżej 50 roku życia Zdecydowana większość firm zatrudnia pracowników po 50 roku życia. Przeważnie stanowią oni mniejszość załogi i posiadają dłuższy staż pracy. Choć aż połowa przedstawicieli firm deklaruje, że w ciągu ostatnich 2 lat zatrudniła pracowników w tym wieku (znacznie częściej takie działania podjęły duże firmy, zatrudniające min. 250 osób - aż 84% takich firm zatrudniło pracowników po 50-tce). Osoby po 50 roku życia zatrudniane są najczęściej jako robotnicy wykonujący proste prace fizyczne czy technicy i robotnicy wykwalifikowani. Choć w branży budowlanej, która na tle innych branż w największym stopniu pozyskiwała w ostatnich latach pracowników po 50 r. ż., aż w jednej piątej firm byli zatrudnieni na stanowiska kierownicze średniego szczebla. Zdaniem większości przedstawicieli firm, pracownicy powyżej 50 roku życia chętnie dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem z młodszymi pracownikami. Natomiast prawie połowa uważa, że są to bardziej lojalni pracownicy i dlatego warto ich zatrudniać. Mniej, choć nadal znaczący odsetek firm (ponad 1/3), dostrzega konieczność poszukiwania kandydatów do pracy wśród starszych grup wiekowych ze względu na małą dostępność młodszych kandydatów (szczególnie w takich branżach jak przemysł, transport i gospodarka magazynowa, budownictwo). Zmiana wieku emerytalnego Ponad połowa przedstawicieli badanych firm popiera wprowadzenie ustawy dotyczącej skrócenia wieku emerytalnego. Kluczowe argumenty za jej wprowadzeniem związane są z możliwością wykonywania niektórych prac przez osoby starsze (sprawność fizyczna), a także z efektywnością pracy. Relatywnie często pojawiają się także głosy związane z troską o osoby starsze, którym w pewnym wieku należy już się odpoczynek. Wśród obaw związanych z wprowadzeniem ustawy często pojawiają się te związane z wielkością budżetu przeznaczonego na emerytury (w konsekwencji z obniżeniem emerytur), a także z brakami na rynku pracy. 33
34