Znaczenie badań Prof. Emila Chroboczka z zakresu ochrony roślin warzywnych przed chwastami i ich wpływ na rozwój herbologii w Polsce Adam Dobrzański Instytut Warzywnictwa Pracownia Herbologii
Chwasty towarzyszą roślinom uprawnym od zarania dziejów i są nieodłącznym elementem każdej agrofitocenozy Historia rolnictwa, a szczególnie sposoby uprawy roli są ściśle powiązane z ochroną przed chwastami Ciernie i osty będzie ci ona rodziła (ziemia), a przecież pokarmem twym są płody roli /Pismo Święte Księga Rodzaju/
Straty w plonach warzyw powodowane przez chwasty wg Prof. Chroboczka (Przegl. Ogr. 6/1947 i 5 /1948) 15 30 % straty z powodu chwastów często przekraczają sumę strat wywołanych przez patogeny i szkodniki chwasty zazwyczaj występują w ilościach uzasadniających konieczność ich zwalczania
Herbologia (Europa) = Weed Science (USA) Interdyscyplinarna nauka o chwastach i metodach ich zwalczania biologia, ekologia i dynamika populacji chwastów rola chwastów w agrocenozie metody regulowania poziomu zachwaszczenia mechanizm działania herbicydów i czynniki warunkujące ich selektywność, tolerancję i wrażliwość roślin uprawnych i chwastów wpływ sposobów odchwaszczania na ekofizjologiczne właściwości roślin praktyczne aspekty stosowania herbicydów i innych metod ochrony przed chwastami z uwzględnieniem ich wpływu na technologię produkcji i środowisko
Prof. Emil Chroboczek zainicjował niektóre z wymienionych kierunków badań już w latach 40-tych ubiegłego wieku Kierunki badań zainicjowanych przez Prof. Chroboczka z zakresu herbologii Agroekologiczne podstawy ochrony przed chwastami Ocena biologicznej skuteczności rożnych substancji potencjalnie przydatnych do zwalczania chwastów, z uwzględnieniem wpływu czynników środowiska na ich działanie
Jak często i głęboko wzruszać glebę w międzyrzędziach przy uprawie warzyw (Przegl. Ogr. 6/1947) Poglądy Profesora: wykonywanie międzyrzędowej uprawy dla zwalczania chwastów nie ulega wątpliwości podręcznikowe poglądy, iż powierzchniowe wzruszanie gleby chroni ją przed stratami wody nie zawsze są słuszne celem uprawy międzyrzędowej jest głównie usuwanie chwastów; powinna być ona prowadzona płytko, nie częściej niż tego wymaga walka z nimi, a wzruszanie gleby nie zachwaszczonej i strukturalnej jest zbędne Zasada ogólna przyjęta obecnie:- Po użyciu skutecznie działających herbicydów inne zabiegi pielęgnacyjne powinny być opóźniane i nie należy ich wykonywać bez potrzeby"
Znaczenie różnych sposobów regulowania zachwaszczenia nie jest zawsze jednakowe i zmienia się w zależności od rozwoju nauki i techniki Wszystkie sposoby powinny się uzupełniać W integrowanej ochronie racjonalne zwalczanie chwastów powinno polegać na ich usuwaniu wszystkimi dostępnymi metodami
Biologiczne podstawy ochrony warzyw przed chwastami Ważna jest sprawa zorientowania się przez producenta, w gatunkach występujących u niego chwastów... (Chroboczek 1948) Znajomość rozprzestrzeniania gatunków chwastów w kulturach warzywnych w różnych rejonach kraju byłaby dla nas bardzo cenną (Chroboczek 1948) Praca magisterska (1949) Ważniejsze chwasty ogrodowe, ich biologia i chemiczne zwalczanie
Badania nad biologicznymi podstawami ochrony warzyw przed chwastami zainspirowane w I. Warz. przez Prof. Chroboczka Wpływ wieloletniego nawożenia organicznego i mineralnego oraz zmianowania na dynamikę chwastów segetalnych (kw. I) Dynamika występowania chwastów segetalnych i ich udział w strukturze zachwaszczenia w zależności od gatunków warzyw i różnych czynników agrotechnicznych (nawadnianie, nawożenie, termin siewu, osłony, uprawa w zacienieniu)
Ocena skuteczności różnych substancji do selektywnego zwalczania chwastów E. Chroboczek Doświadczenia z chemicznym zwalczaniem chwastów w produkcji warzywniczej (Przegl. Ogr nr 5, 1948) pierwszy polski artykuł -1948 pierwsze doświadczenia z chemicznym zwalczaniem chwastów Kilka prac magisterskich. Jeden z ostatnich magistrantów Prof. Chroboczka wykonał pracę pt: Chemiczne odchwaszczanie cebuli z siewu i z rozsady (1968). Syntezy prac magisterskich i pierwszych prac Z-du Warz. IUNG opublikowano (Biul. Warz., Zesz.Nauk. SGGW): Chroboczek i Sokołowska 1952; Kozaczenko 1954,1959; Fajkowska i Kozaczenko 1955; Potaczek 1961; Chroboczek i Dobrzański 1970; Dobrzański i Lewandowska 1970.
Herbicydy badane w latach od 1948 do połowy lat 60-tych: kwas siarkowy i azotowy, azotniak, krezotol, ropa naftowa, nafta oświetleniowa, 2.4 D 1964-2002 przebadano ponad 350 różnych herbicydów, regulatorów wzrostu i adiuwantów w ponad 20 gatunkach warzyw Wszystkie obecnie zarejestrowane w Polsce herbicydy do ochrony warzyw dopuszczono na podstawie badań I.Warz. zainicjowanych przez Prof. Chroboczka
Z inicjatywy prof. Chroboczka w roku 1966 opracowano pierwszy polski PROGRAM OCHRONY WARZYW PRZED CHOROBAMI, SZKODNIKAMI I CHWASTAMI 15 herbicydów Ponad 100 herbicydów 10 gatunków warzyw 29 gatunków warzyw
Prof. Chroboczek zwracał uwagę na konieczność wyjaśniania przyczyn zachodzących w układzie: Roślina uprawna - chwasty - herbicydy - środowisko Prace doktorskie: Działanie kilku herbicydów na różnych typach gleb ( Kozaczenko 1964) Wpływ różnych czynników na działanie kilku herbicydów na cebulę w różnych jej fazach wzrostu ( Dobrzański 1970) Recenzje rozpraw habilitacyjnych ( Kozaczenko, Dobrzański )
DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACYJNA Profesor powołał: 1.07. 1968 - Warzywniczy Zespół Herbicydowy przy Komisji Ogrodniczej Komitetu Hodowli i Uprawy Roślin PAN, później przekształcony w Zespół Herbologiczny Kom. Nauk Ogr. PAN 1972 Pracownia Zwalczania Chwastów Samodzielna Pracownia Zw. Chwastów Zakład Zwalczania Chwastów Pracownia Herbologii
WSPÓŁPRACA MIĘDZYNARODOWA 1956 Profesor przedstawił pierwszy polski referat n.t. ochrony przed chwastami na zagranicznej konf. naukowej- Primenenije chimičeskich sredstv dla borby z sorniakami v ovoščevodstvie (Bułgaria) Pomoc w organizowaniu stażów naukowych: 1965 - Purdue Univ. ( prof. Warren)- H. Potaczek 1970 1971, 1978 - North Dakota St. Univ. - Weed Sci. Dept. ( prof. J.Nalewaja) - A.Dobrzański
W czasach współczesnych niewielu jest uczonych o tak rozlicznych zainteresowaniach i autorytecie, jaki miał Prof. Emil Chroboczek Działalność badawcza i organizacyjna w pełni uzasadnia zaliczenie Profesora do grona polskich prekursorów herbologii Jego działalność w tej dziedzinie nauki jest kontynuowana w Instytucie Warzywnictwa Jest dla mnie szczególnym wyróżnieniem, że mogę zaliczać się do grona uczniów Profesora