PRACE BADAWCZE I UPOWSZECHNIENIOWE PROFESORA EMILA CHROBOCZKA DOTYCZĄCE UPRAWY NOWYCH GATUNKÓW WARZYW JÓZEFA DOBRZAŃSKA

Transkrypt

1 PRACE BADAWCZE I UPOWSZECHNIENIOWE PROFESORA EMILA CHROBOCZKA DOTYCZĄCE UPRAWY NOWYCH GATUNKÓW WARZYW JÓZEFA DOBRZAŃSKA

2 W Polsce uprawia się około 40 gatunków warzyw Wiele z nich upowszechnienie zawdzięcza pasji badawczej i znajomości produkcji przez Profesora Chroboczka Profesor interesował się znaczeniem wartości odżywczej i biologicznej warzyw - pisał on: regularne spożywanie warzyw, obok pokarmów bardziej skoncentrowanych, w ciągu całego roku jest warunkiem zdrowia i pełnej sprawności fizycznej i psychicznej człowieka

3 Spożycie warzyw przed II wojną światową było ograniczone i sezonowe - 44 kg / 1 mieszkańca. Profesor uważał, że produkcję warzyw należy rozszerzyć poprzez zakładanie ogrodów warzywnych na potrzeby ludności włościańskiej. Jeśli drobny gospodarz nie ma własnych warzyw, to jego rodzina prawie warzyw nie jada Bezpośrednio po wojnie uprawiano warzywa dające dużą masę z jednostki powierzchni ( 2/3 stanowiła kapusta, buraki ćwikłowe i marchew), co było wyrazem zacofania warzywnictwa i odbiegało od postulatów polskich naukowców z dziedziny żywienia

4 Od lat 50. produkcja warzyw zależała od gospodarki planowej Uchwała warzywnicza nr 635/55 w okresie planu 5-letniego do r przewidywała zwiększenie produkcji do 100 kg/1 M. (tylko kapusty, marchew, burak ćw., pomidor, ogórek, cebula), resztę zaliczano do grupy inne pozostałe nie wymienione i określano jej ilość tylko na 7 kg Profesor stwierdzał, że asortyment warzyw uprawianych w Polsce jest ubogi i stara się zmienić sytuację. Jego staraniem warzywa inne w planie podniesiono do 13 kg

5 Z inicjatywy Profesora i pod Jego kierunkiem na polu dośw. Z-du Warz. IUNG założono kolekcję warzyw mało znanych: - skorzonera, salsefia, pasternak, soja, portulaka, kard, karczoch, endywia, cykoria sałatowa, głąbik krakowski, cebula siedmiolatka, jarmuż, brokuł, kapusta pekińska, sałata krucha, seler naciowy, pietruszka naciowa, burak liściowy, szpinak nowozel., roszponka, papryka, oberżyna, cukinia. Opiekę nad kolekcją powierzono H. Fajkowskiej - sumiennemu naukowcowi i doskonałemu praktykowi Profesor podkreślał, że: biorąc się do uprawy warzyw, trzeba umieć uprawiać je (1964)

6 Wyniki z kolekcji opublikowano - Warzywa mało znane (Fajkowska i Wolfowa, 1968 i 4 wznowienia) opisy odmian, sposoby uprawy, wartość odżywcza, przyrządzanie potraw. W latach 70 przeniesiono kolekcję do Osady Pałacowej i wzbogacono o rośliny przyprawowe (bazylia, cząber, lubczyk, majeranek, melisa, tymianek) przejął ją Zakład Upowszechniania, a zajmowała się nią głównie E. Sikora. Zainteresowanie kolekcją było bardzo duże przyjeżdżało wiele wycieczek i grup zorganizowanych, zwłaszcza KGW i młodzież ze szkół ogrodniczych.

7 Profesor był prekursorem uprawy papryki w Polsce Pod Jego kierunkiem wykonano pierwsze prace badawcze: Wyniki dwuletnich badań nad odmianami papryki (Skąpski 1955) Doświadczenia z uprawą papryki w gruncie i w inspektach (Rudzińska 1959) Wartość gospodarcza F 1 hybrydów papryki, w porównaniu z odmianami rodzicielskimi i innymi ustalonymi odmianami (Karasińska 1961)

8 Profesor doceniając wartość papryki dąży, aby importować nie pomidory a paprykę: w interesie naszym jest import z Bułgarii nie wczesnych pomidorów, a wczesnej papryki. Z punktu widzenia higieny odżywiania papryka jest znacznie wartościowsza od pomidora, a cena prawie jednakowa. Pod kierunkiem Profesora w ramach RWPG ( ) przeprowadzono wg wspólnej metodyki 3. letnie dośw. (3 kraje, 5 punktów, 39 odmian ): Polska Skierniewice, Reguły, Borusowa; Czechosłowacja Olomouc; NRD Grossbeeren). Wyniki opublikowano w Roczn. Nauk Roln. (Chroboczek i in. 1966).

9 Z inspiracji Profesora zajęto się hodowlą nowych odmian. W Stacji Hodowli Rośl. Ogr. w Wężewie M. Michna wyhodował odm. Poznańska Słodka - w latach 70. rewelacyjną do uprawy pod folią i bez osłaniania. Pod kierunkiem Profesora prowadzono prace nad: przydatnością odmian, sposobami cięcia, wykorzystaniem różnych podłoży i osłon. Szacuje się, że w r. 2001, produkcja papryki pochodząca głównie z uprawy w nieogrzewanych tunelach foliowych, wynosiła około 1,2 kg na 1M i była na 9 miejscu wśród uprawianych warzyw w Polsce. Obecnie papryka jest powszechnie uprawiana.

10 Nagroda I Stopnia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi - rok 2001 (Zespół 6 pracowników I. Warz.) Opracowanie technologii uprawy papryki w wysokich nieogrzewanych tunelach foliowych i wdrożenie jej do praktyki

11 Profesor kierował 3.letnimi doświadczeniami z odm. sałaty kruchej (Doruchowski, Bażant); 3 odm. wpisano do Rejestru Profesor zainspirował R.W. Doruchowskiego do zajęcia się oberżyną: - doświadczenia z metodami uprawy (1958 r.), - wyhodowano polską odmianę Rodo Profesor pierwszy w Polsce podjął badania nad kapustą pekińską. Pod Jego kierunkiem wykonano dośw. nad wartością odmian i metodami uprawy (Zimna-Gołaszewska 1961) Profesor zwrócił uwagę na rośliny warzywne jako źródło białka podkreślał, że najwyżej cenionym warzywem jest soja zawierająca oprócz białka wartościowy olej.

12 Należy podkreślić znaczącą rolę działań badawczych, upowszechnieniowych i organizacyjnych Profesora zmierzających do rozszerzenia asortymentu uprawianych warzyw. Przyczyniły się one do przyspieszenia zmian w przyzwyczajeniach żywieniowych przez wprowadzenie tych gatunków, które były do tej pory mniej popularne Prace te były wykonywane z inicjatywy i pod kierunkiem Profesora przez początkowo mały, a potem coraz liczniejszy zespół pracowników, do którego miałam zaszczyt należeć.