WYMAGANIA EDUKACYJNE Z JĘZYKA POLSKIEGO W SZKOLE PODSTAWOWEJ W OSTRĘŻNICY Opracowanie: Katarzyna Mazur 1
Spis treści Informacje ogólne... 3 Wymagania edukacyjne w klasie IV szkoły podstawowej... 6 Wymagania edukacyjne w klasie V szkoły podstawowej... 10 Wymagania edukacyjne w klasie VI szkoły podstawowej... 12 2
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z JĘZYKA POLSKIEGO W KLASACH IV-VI. Podstawą ustalenia ocen śródrocznych i rocznych są następujące formy sprawdzania wiadomości i umiejętności uczniów: - obserwacja pracy ucznia na lekcji: techniki czytania, poziomu rozumienia tekstu i poleceń, wypowiadania się, praktycznej sprawności językowej, notowania, zaangażowania w samodzielną pracę, - odpowiedzi ustne (w tym znajomość lektur), - prace pisemne: sprawdziany, testy, kartkówki, wypracowania klasowe, prace domowe, krzyżówki, rebusy, dyktanda, prace redakcyjne, - praca w grupie, - aktywność na zajęciach pozalekcyjnych (udział w konkursach przedmiotowych), - wykonywanie przez ucznia innych czynności lub prac typu: recytacja, udział w konkursie klasowym lub szkolnym, przedstawieniu, przygotowaniu wystawy, portfolio. - pod uwagę brane są oceny z prac pisemnych, zapisywane w dzienniku lekcyjnym na czerwono, -ocenę ze sprawdzianów ustala się według skali procentowej: 100% => ocena celująca (cel) 99 % - 90 % => ocena bardzo dobra ( skrót bdb ) 89 % - 75 % => ocena dobra ( skrót db ) 74% - 50 % => ocena dostateczna ( skrót dst ) 49 % - 31 % => ocena dopuszczająca ( skrót dop) 30 % - 0 % => ocena niedostateczna ( skrót ndst) 3 SPOSOBY SPRAWDZANIA I OCENIANIA OSIĄGNIĘĆ w zakresie mówienia : ocena za odpowiedź na lekcji, wygłaszanie tekstów z pamięci (liryka epika) 1 x w okresie prezentacja np. projektów indywid. lub grupowych. w zakresie czytania: test techniki czytania, test rozumienia tekstu literackiego ( użytkow.) sposób czytania różnorodnych tekstów, w zakresie pisania: praca klasowa 2 x w okresie, test językowy 2 x w okresie, dyktando 3 x w okresie,
ćwiczenia językowe wg potrzeb praca domowa wg potrzeb Trzy razy w semestrze uczeń może być nieprzygotowany do lekcji brak zeszytu, zadania domowego, zeszytu ćwiczeń, nieprzygotowanie do odpowiedzi ustnej. Nieprzygotowanie należy zgłosić przed lekcją. Za każde następne nieprzygotowanie uczeń otrzyma uwagę negatywną. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania z języka polskiego. Posługuje się wiedzą i wyobraźnią oraz w sposób twórczy rozwiązuje zadania dotyczące sytuacji nietypowych. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który w ciągu roku szkolnego ma większość (ponad połowę) ocen bardzo dobrych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania z języka polskiego. Potrafi interpretować trudniejsze teksty literackie oraz analizować zagadnienia językowe. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który w ciągu roku szkolnego ma większość (ponad połowę) ocen dobrych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania ujęte w kryteriach uzyskania ocen z języka polskiego. Sprawnie posługuje się językiem polskim w sytuacjach typowych. Potrafi samodzielnie interpretować łatwiejsze teksty. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który w ciągu roku szkolnego ma większość (ponad połowę) ocen dostatecznych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz spełnia wymagania z języka polskiego. Czyta ze zrozumieniem łatwe teksty i interpretuje je z pomocą nauczyciela. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który w ciągu roku szkolnego ma większość (ponad połowę) ocen dopuszczających ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji, wykazuje chęci do współpracy oraz spełnia wymagania z języka polskiego. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który w ciągu roku szkolnego ma większość (ponad połowę) ocen niedostatecznych ze wszystkich form aktywności ocenianych na lekcji oraz nie spełnia wymagań na ocenę przynajmniej dopuszczającą z języka polskiego. Nawet przy pomocy nauczyciela nie potrafi odtworzyć fragmentarycznej wiedzy. Nie wykazuje chęci do nauki, nie odrabia zadań domowych. 4
OCENIANIE UCZNIÓW ZE SPECJALNYMI WYMAGANIAMI EDUKACYJNYMI ORAZ Z DYSFUNKCJAMI Uczniowie ze specjalnymi wymaganiami edukacyjnymi oceniani są w sposób indywidualny i zgodnie z zaleceniami Poradni Psychologiczno Pedagogicznej. Uczniom wydłuża się czas pisania prac klasowych i sprawdzianów. Na sprawdzianach, testach uczniowie otrzymują zestawy zadań dostosowane do swoich możliwości intelektualnych. Przy ocenie wypracowania, pracy klasowej, dyktanda dziecka dyslektycznego stosuje się inne kryteria dotyczące poprawności ortograficznej i interpunkcyjnej. Ocenia się przede wszystkim wartość merytoryczną pracy i poprawność językową. Uczniowie dysgraficzni mogą odczytać pracę nauczycielowi, pisać drukowanymi literami lub na komputerze. Uczniom dyslektycznym umożliwia się zaliczenie prac pisemnych ustnie, jeśli orzeczone dysfunkcje uniemożliwiają odczytanie pracy. Uczniowie z orzeczoną dysleksją mogą nie czytać na głos, nie odpowiadać na forum klasy. W sposobie oceniania uwzględnia się wysiłek włożony w napisanie pracy. Podczas oceniania wiadomości i umiejętności uczniów z zaburzeniami emocjonalnymi uwzględnia się ich stan emocjonalny w danym dniu. 5
Klasa IV 1. WYMAGANIA na ocenę dopuszczającą o poprawnie czyta i wygłasza z pamięci tekst poetycki, o wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze literackim, o poprawnie łączy tytuły lektur omawianych na lekcji z występującymi w nich bohaterami, o zna treść lektur obowiązkowych omawianych na lekcji, o wypowiada się krótko, często odbiega od tematu, o ma bardzo ubogie słownictwo, o używa języka potocznego, popełnia wiele błędów językowych, o wypowiada się cicho, niewyraźnie, niezrozumiale. o opanował w stopniu koniecznym ortografię ( poprawnie zapisuje słowa poznane na lekcjach ), o zna czasownik i rzeczownik i umie je wskazać w tekście, o przy pomocy nauczyciela odmieni czasownik przez osoby, liczby i czasy, o dostrzega związek czasownika z innymi częściami mowy, o rozpoznaje zdanie, o przekształca zdania nierozwinięte w rozwinięte, o odróżnia zdanie oznajmujące od pytającego i rozkazującego, o zna różnice między głoską a literą, podzieli wyraz na litery i sylaby, o poprawnie zapisuje znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzeń. o stara się zachować odpowiednią formę, o pisze pracę chociaż w części zbliżoną do tematu (opowiadanie, opis przedmiotu/miejsca, życzenia, ogłoszenie, zaproszenie, notatka, kartka z pozdrowieniami, przepis kulinarny) o redaguje pracę odtwórczą, o układa zdania krótkie, najczęściej pojedyncze, o używa języka potocznego, mówionego, zawierającego wiele błędów. 2. WYMAGANIA na ocenę dostateczną o rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne, o potrafi wymienić główne elementy baśni, o odróżnia opis od opowiadania, o potrafi udzielić odpowiedzi na pytania związane z przeczytanym tekstem, o odróżnia osobę mówiącą w wierszu od narratora, o wypowiedź stara się dostosować do wymaganej formy, o mówi krótko, na temat, nie wyczerpuje tematu, o stara się unikać powtórzeń, o używa w zasadzie poprawnego języka, stara się nie robić wielu 6
rażących błędów, o w trakcie mówienia próbuje nawiązać kontakt z odbiorcą. o opanował w stopniu podstawowym ortografię ( zna podstawowe zasady i stara się je stosować, ale popełnia błędy ), o samodzielnie wskazuje w tekście czasownik, rzeczownik, przymiotnik, przysłówek, o określa przy pomocy nauczyciela formę czasownika, o odróżnia formę osobową od bezokolicznika, o wypisuje ze zdania związki wyrazowe, o wskazuje w zdaniu podmiot i orzeczenie, o dzieli wyrazy na głoski, o odróżnia samogłoskę od spółgłoski. 7 3. WYMAGANIA na ocenę dobrą o odróżnia pojęcie fikcji literackiej od rzeczywistości, o potrafi w tekście literackim wskazać elementy opisu, opowiadania, dialogu, o opowiada o przeczytanym tekście, o w wierszu wskaże epitety i porównania, o mówi na temat, płynnie, o robi niewiele błędów językowych, unika powtórzeń, o wypowiada się głośno, wyraźnie, zachowując odpowiednie tempo, intonację i nawiązując kontakt z rozmówcą. o opanował w stopniu dobrym ortografię ( zna zasady i stosuje się do nich), o określa samodzielnie formę czasownika ( osoba, liczba, czas, rodzaj), o określa samodzielnie liczbę i rodzaj rzeczownika, o odróżnia zdanie pojedyncze od złożonego, o odróżnia zdanie od równoważnika zdania, o wpisuje wyrazy na wykres zdania, o określa cechy głosek ( miękkość, nosowość ), o redaguje wypowiedź,zachowując wybraną formę, o pisze na temat, nie wyczerpuje go (opowiadanie, opis przedmiotu/miejsca, życzenia, ogłoszenie, zaproszenie, notatka, kartka z pozdrowieniami, przepis kulinarny) o tworzy prace samodzielne, twórcze, ale schematyczne, o stosuje zdania różnego typu, o popełnia niewiele błędów, o stara się dobierać cytaty. 4. WYMAGANIA na ocenę bardzo dobrą o wypowiada się o przeczytanym tekście, o samodzielnie dostrzega ogólny sens utworu, temat, formułuje wnioski,
o ocenia postępowanie bohaterów, o czyta lektury uzupełniające, o posługuje się różnymi formami wypowiedzi, o wypowiada się na temat, wyczerpująco, o posługuje się cytatami, o formułuje zdania poprawne składniowo i językowo, o posiada duży zasób słownictwa, o mówi płynnie, interesująco, o wypowiada się głośno, wyraźnie zwraca się do odbiorcy, o opanował ortografię bardzo dobrze ( ewentualne błędy poprawia sam ), o tworzy określoną formę czasownika i rzeczownika, o zamienia zdanie na równoważnik zdania i na odwrót, o poprawnie, bez błędów analizuje budowę zdania ( wskazuje podmiot i orzeczenie, oddziela grupę podmiotu od grupy orzeczenia, wypisuje związki wyrazowe, wykonuje wykres ), o dobiera do podanej części mowy wyrazy bliskoznaczne i wyrazy przeciwstawne, o posługuje się swobodnie różnymi formami wypowiedzi, o temat opracowuje wyczerpująco, o pisze prace samodzielnie, są one oryginalne, przemyślane, (opowiadanie, opis przedmiotu/miejsca, życzenia, ogłoszenie, zaproszenie, notatka, kartka z pozdrowieniami, przepis kulinarny) o wypowiedzi buduje w zależności od potrzeb i intencji pracy, o unika powtórzeń i błędów, o próbuje wpisać dialog w pracę, o stosuje cytaty. 5. WYMAGANIA n a ocenę celującą o pracuje samodzielnie z tekstem, o czyta bardzo dużo książek i ocenia je, o samodzielnie korzysta z czasopism, katalogów, słowników celem uzyskania potrzebnych informacji, o orientuje się w zagadnieniach kultury, sztuki (oceni przedstawienie, sztukę teatralną, film dla dzieci), o wypowiada się różnie, w zależności od sytuacji, o mówi ciekawie, oryginalnie, przemyślawszy wypowiedź, o nawiązuje bezpośredni kontakt z rozmówcą, skupia na sobie jego uwagę, o bierze udział w konkursach i często zdobywa wysokie osiągnięcia. o redaguje różne typy wypowiedzi, o redaguje prace bardzo ciekawe, twórcze, pomysłowe, o stosuje bogate słownictwo, o dobiera odpowiednie cytaty, umiejętnie wpisując je w treść, o wprowadza do pracy dialog, 8
9 o samodzielnie poszerza swoje umiejętności i wiedzę, wykonuje wiele nieobowiązkowych prac domowych, o jest aktywny, bierze udział w konkursach przedmiotowych szkolnych i pozaszkolnych, o interesuje się gramatyką języka polskiego, o nie robi błędów ortograficznych, o dba o kulturę słowa.
Klasa V 1. WYMAGANIA na ocenę dopuszczającą o poprawnie czyta i wygłasza z pamięci tekst poetycki, o wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze literackim, teatralnym, filmowym, o rozumie tekst epicki po cichym przeczytaniu, o poprawnie łączy tytuły lektur omawianych na lekcji z występującymi nich bohaterami, o zna treść lektur obowiązkowych omawianych na lekcji. o zna formy wypowiedzi z klasy IV, o w formie opowiadania przedstawia wybrany fragment lektury, o odtwarza przebieg wycieczki i imprezy szkolnej (sprawozdanie), o potrafi opisać wygląd np. kolegi i podać kilka cech charakteru, o zna kompozycję i układ listu, o potrafi zredagować krótki i prosty tekst użytkowy. o opanował w stopniu dopuszczającym ortografię, o zna podstawowe części mowy, o rozpoznaje czasownik i określa formy przy pomocy nauczyciela, o dostrzega związek czasownika z innymi wyrazami, o rozpoznaje rzeczownik i określa jego formę, o potrafi wymienić z nazwy przypadki o rozpoznaje zdanie i równoważnik zdania, o rozpoznaje głoski, o poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzeń. 2. WYMAGANIA n a ocenę dostateczną o rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne, o wskazuje cechy bohaterów, o odróżnia osobę mówiącą i narratora od rzeczywistego autora, o rozumie pojęcia: opis, dialog, opowiadanie, o zna pojęcia: bajka, baśń, mit, legenda, powieść. o opanował w stopniu dostatecznym ortografię, ale popełnia liczne błędy o samodzielnie rozpoznaje części mowy i określa ich formy, o w miarę poprawnie analizuje związki wyrazowe, o zna liczebniki, o wyodrębnia i nazywa podstawowe części zdania, o określa cechy głosek: dźwięczność, nosowość, miękkość. o poprawnie wyszuka fragment lektury do charakterystyki postaci, o samodzielnie wypisze z tekstu nazwiska bohaterów, nazwy miejsc akcji. 3. WYMAGANIA na ocenę dobrą 10
o odróżnia pojęcia fikcji literackiej od rzeczywistości, o wskazuje w narracji elementy opisu, opowiadania, dialogu, o poprawnie redaguje dialog, o w utworze poetyckim wyróżnia środki stylistyczne,(epitet, porównanie, metafora) o odróżnia wiersz stroficzny od ciągłego. o wypowiada się głośno, wyraźnie zwraca się do odbiorcy, o opanował w stopniu dobrym ortografię, o rozumie i rozpoznaje temat i końcówkę w odmianie wyrazu, o zna pojęcie oboczności głosek na prostych przykładach, o rozumie stosunki współrzędności i podrzędności zespołów składniowych, o odróżnia związek główny od zespołów pobocznych, o zna rodzaje określeń (części zdania: przydawka, dopełnienie, kolicznik), o rozumie pojęcie zdania złożonego współrzędnie i podrzędnie, o samodzielnie redaguje formę sprawozdania, o samodzielnie sporządza plan zdarzeń, o formy wypowiedzi charakteryzują się poprawną kompozycją, odpowiednią treścią, bogatym słownictwem, a są to: dziennik, opis postaci, opowiadanie z opisem, notatka graficzna, zawiadomienie, pamiętnik, opis krajobrazu, instrukcja, sprawozdanie 4. WYMAGANIA na ocenę bardzo dobrą o zna cechy gatunkowe bajki, legendy, powieści i potrafi zaliczyć utwór do określonego gatunku, o we własnym opowiadaniu wprowadza elementy opisu, dialogu, o samodzielnie dostrzega ogólny sens utworu, przesłanie, ideę, temat, o samodzielnie ocenia i motywuje postępowanie bohaterów. o umiejętnie wprowadza dialog do opowiadania, o poprawnie redaguje sprawozdanie z częścią komentującą. o opanował w stopniu bardzo dobrym ortografię, bardzo rzadko popełnia błędy o całkowicie poprawnie analizuje i stosuje związki wyrazowe w zdaniach, o samodzielnie rozpoznaje wszystkie części mowy i zdania, o dokładnie analizuje zdanie złożone, W klasie piątej ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wiadomości i umiejętności na ocenę bardzo dobrą, a ponadto: o wykazuje zainteresowanie przedmiotem, o czyta i zna dodatkowe teksty, o orientuje się w zagadnieniach języka, literatury i kultury, o odnosi sukcesy w konkursach szkolnych, pozaszkolnych i olimpiadach 11
Klasa VI 1. WYMAGANIA na ocenę dopuszczającą o poprawnie czyta i wygłasza z pamięci tekst poetycki, o wyodrębnia elementy świata przedstawionego w utworze literackim, teatralnym, filmowym, o rozumie tekst epicki po cichym przeczytaniu, o poprawnie łączy tytuły lektur z nazwiskami autorów, o zna treść lektur obowiązkowych omawianych na lekcji, o opanował w stopniu dopuszczającym ortografię, popełnia bardzo dużo błędów o zna podstawowe części mowy, o rozpoznaje czasownik i określa formy przy pomocy nauczyciela, o dostrzega związek czasownika z innymi wyrazami, o rozpoznaje rzeczownik i określa jego formę, oraz zna przypadki o rozpoznaje zdanie i równoważnik zdania, o rozpoznaje głoski, o dopisuje wyraz pochodny do podstawowego, o wskazuje wyraz podstawowy, o dzieli wyraz na sylaby o poprawnie stosuje znaki interpunkcyjne na końcu wypowiedzeń. o zna formy wypowiedzi z klasy czwartej i piątej, o w formie opowiadania przedstawi wybrany fragment lektury, o odtworzy przebieg wycieczki i imprezy szkolnej (sprawozdanie), o potrafi opisać wygląd np. kolegi i podać kilka cech charakteru, o zna kompozycję i układ listu, o potrafi zredagować krótki i prosty tekst użytkowy. 2. WYMAGANIA n a ocenę dostateczną o rozróżnia elementy realistyczne i fantastyczne, o wskazuje cechy bohaterów, o odróżnia osobę mówiącą i narratora od rzeczywistego autora, o rozumie pojęcia: opis, dialog, opowiadanie, życzenia, przepis, instrukcja, o porządkuje wydarzenia, uwzględniając związki przyczynowoskutkowe, o zna pojęcia: bajka, baśń, mit, legenda, powieść, o samodzielnie wyszukuje informacje we wskazanym źródle. o opanował w stopniu dostatecznym ortografię,liczne błędy o samodzielnie rozpoznaje części mowy i określa ich formy, o w miarę poprawnie analizuje związki wyrazowe, o zna liczebnik, 12
o wyodrębnia i nazywa podstawowe części zdania, o sporządza wykres zdania pojedynczego, o określa cechy głosek: dźwięczność, nosowość, miękkość o sprawnie tworzy rodzinę wyrazów, o oddziela podstawę słowotwórczą od formantu, o zna zasady dotyczące pisowni przedrostków. o poprawnie wyszuka fragment lektury do charakterystyki postaci, o samodzielnie wypisze z tekstu nazwiska bohaterów, nazwy miejsc akcje, o podejmuje próby porządkowania własnej wypowiedzi, o przestrzega zasad poprawnej kompozycji tekstu. 3. WYMAGANIA na ocenę dobrą o odróżnia pojęcie fikcji literackiej od rzeczywistości, o czyta płynnie, przejrzyście intencjonalnie, o wskazuje w narracji elementy opisu, opowiadania, dialogu, o poprawnie redaguje dialog, opis, opowiadanie, instrukcję, przepis, list, list oficjalny, życzenia, o w utworze poetyckim wyróżnia środki stylistyczne, o odróżnia wiersz stroficzny od ciągłego. o opanował w stopniu dobrym ortografię, nieliczne błędy o rozumie i rozpoznaje temat i końcówkę w odmianie wyrazu, o zna pojęcie oboczności głosek na prostych przykładach, o rozumie stosunki współrzędności i podrzędności zespołów składniowych, o odróżnia związek główny od związków pobocznych, o zna rodzaje określeń (części zdania: przydawka, dopełnienie, okolicznik), o rozumie pojęcie zdania złożonego współrzędnie i podrzędnie, o sporządza wykres zdania pojedynczego i złożonego, o analizuje budowę wyrazu, o odróżnia przedrostek od przyrostka, o stara się porządkować rodzinę wyrazów, o dba o poprawność zapisu, potrafi uzasadnić pisownię słowotwórczą wyraz, o samodzielnie redaguje formę sprawozdania, o samodzielnie sporządza plan zdarzeń, o formy wypowiedzi charakteryzują się poprawną kompozycją, odpowiednią treścią, bogatym słownictwem, o przekaz jest uporządkowany i czytelny, wszystkie elementy powiązane w logiczną całość. 13
4. WYMAGANIA na ocenę bardzo dobrą o zna cechy gatunkowe bajki, legendy, powieści i potrafi zaliczyć utwór do określonego gatunku, o we własnym opowiadaniu wprowadza elementy opisu, dialogu, o samodzielnie dostrzega ogólny sens utworu, przesłanie, ideę, temat, o samodzielnie ocenia i motywuje postępowanie bohaterów. o umiejętnie wprowadza dialog do opowiadania, o poprawnie redaguje sprawozdanie z częścią komentującą, o różnicuje wypowiedzi w zależności od adresata, o zajmuje stanowisko w rozmowie, używając odpowiednich argumentów, o buduje wypowiedź bogatą pod względem leksykalnym i składniowym. o opanował w stopniu bardzo dobrym ortografię, o całkowicie poprawnie analizuje i stosuje związki wyrazowe w zdaniach, o samodzielnie rozpoznaje wszystkie części zdania, o dokładnie analizuje zdanie złożone, o wyjaśnia znaczenie wyrazów pochodnych na podstawie ich etymologii, o wnikliwie analizuje budowę wyrazu i rolę formantu w nadawaniu znaczenia nowym wyrazom, o porządkuje rodzinę wyrazu, o stosuje poznane zasady w pisaniu wyrazów pochodnych, W klasie szóstej ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą w zakresie: pisania, czytania i mówienia, nauki o języku, a ponadto: o wykazuje zainteresowanie przedmiotem, o czyta i zna dodatkowe teksty, o orientuje się w zagadnieniach języka, literatury i kultury, o jest laureatem i finalistą w konkursach szkolnych, pozaszkolnych i ogólnopolskich 14