Amputacje Amputacje - to odjęcie kończyny w celu : Poprawy zdrowia Poprawienia funkcji Kosmetycznym ( poprawa wyglądu)
Podział amputacji Amputacje dzielimy na : Urazowe Zaplanowane Amputacje urazowe jest wtedy, gdy kończyna została zmiaŝdŝona i nie ma szans na jej rekonstrukcję,, przeprowadza się ja w wyniku cięŝ ęŝkich wypadków, w, urazów, zgorzeli, w stanach zagroŝenia Ŝycia. Wykonuje się ja moŝliwie jak najbardziej obwodowo Amputacje planowane wykonywane na poziomach z wyboru
Rehabilitacja po amputacji Rehabilitacja zaleŝy y od : - wysokości - rodzaju amputacji - rodzaju protezy - ogólnego stanu pacjenta Rehabilitacja pacjentów w po amputacji dzieli sie na II okresy : do zaprotezowania, po zaprotezowaniu.
Okres do zaprotezowania cele rehabilitacji wypracowanie odpowiedniego kikuta i poprawa ogólnej sprawności kształtowanie towanie kikuta (bandaŝowanie, pozycje ułoŝeniowe) utrzymanie pełnego zakresu ruchomości ci formowanie kikuta
Kinezyterapia miejscowa po amputacji Rozpoczyna się 2-33 dzień po zabiegu w skład jej wchodzi : profilaktyka przeciw/przykurczowa przykurczowa hartowanie formowanie kikuta
FORMOWANIE KIKUTA dąŝymy do uformowania walca; właściwy kształt t uzyskujemy najlepiej bandaŝem elastycznym poprzez kłos k wstępuj pujący z obandaŝowaniem owaniem stawu wyŝej leŝą Ŝącego bandaŝujemy ściśle przy nasadzie stopniowo rozluźniaj niając c im wyŝej; formujemy masę mięś ęśniowa poprzez napięcia mięś ęśni do zagojenia rany a po zagojeniu ćwiczenia czynne wolne i czynne oporowe.
TERAPIA PRZECIW/PRZYKURCZENIOWA amputacja uda Do o zagojenia rany pooperacyjnej stosujemy pozycje Przeciw / przykurczeniowe: leŝenie enie na brzuchu lub leŝenie enie na boku po stronie amputowanej, nie wykonujemy rotacji zewnętrznej przy przekręcaniu się,, a leŝenie enie tyłem jest z woreczkiem na kikucie; po zagojeniu rany pooperacyjnej ćwiczymy mięsnie antagonistyczne do przykurczonych: amputacja podudzia mięsie sień czworogłowy owy uda i wybiórczo mięsnie pośladkowe amputacja uda mięsnie prostowniki, przywodziciele stawu biodrowego i rotatory wewnętrzne. Zaczynamy od ćwiczeń czynnych wolnych i stopniowo przechodzimy do ćwiczeń oporowych. JeŜeli eli mamy za mały y zakres ruchu w stawie rozpoczynamy ćwiczenia redresyjne najpierw ręczne, a w dalszym etapie korzystniejsze sąs wyciągi redresyjne (gdy zaczyna bolec stosujemy masa, ale nie zdejmujemy wyciągu bo ból b l oznacza jego działanie). anie). Wskazane jest stosowanie zabiegów w cieplnych.
HARTOWANIE KIKUTA uwaŝamy amy w I fazie na stan blizny, delikatnie oklepujemy kikut w 7 dniu przy nasadzie kikuta po zagojeniu blizny operacyjnej intensywnie masujemy kikut (rozcieranie, ugniatanie, oklepywanie). moŝemy teŝ hartować hydrotermicznie poprzez naprzemienne zanurzanie kikuta w zimnej i ciepłej ej wodzie stopniowo zwiększaj kszając c amplitudę temperatury wody; 30 sek po 25 razy hartujemy te przez obciąŝ ąŝanie osiowe najpierw na miękkie podłoŝe e i na krótko, a pod koniec na twarde i na dłuŝej d i nie stosujemy poduszki 1) 10% masy ciała szczyt kikuta 2) Po 4-5tyg.chory 4 sam utrzymuje na twardym
LOKOMOCJA jak najszybciej pionizacja polecamy markowanie ruchu chodzenia kikutem zwłaszcza przy amputacjach podudzia przy amputacjach obustronnych pionizacja jest niemoŝliwa, wskazane jest stosowanie środków w wczesnego protezowania. SąS to protezy pneumatyczne przy amputacji podudzi przy amputacji udowej stosuje się protezy termoplastyczne (na kikut zakłada ada się skarpetę i ze skarpeta wkładamy kikut do leja z tworzywa, podgrzewamy suszarką do włosw osów w i dostosowujemy lej idealnie do aktualnego kształtu tu kikuta).
NAUKA CHODZENIA zaczynamy od nauczenia pacjenta posługiwania się proteza, jak ma dbać o nią i o kikut (przed chodzeniem kikut umyty, idealnie wysuszony, nalen aleŝy y codziennie prać skarpety, które obowiązkowo zakładamy adamy na kikut, prawidłowo zakłada adać protezę).lej protezy zakładamy adamy zawsze w pozycji pośredniej dla stawu nad amputacją amputacja uda stojąc c lub leŝą Ŝąc c a pas biodrowy zapinamy w pozycji leŝą Ŝącej, amputacja podudzia ugięcie kolana kolejny etap to: pionizacja w barierkach, kaŝdorazowo sprawdzamy prawidłowo owość załoŝenia protezy; nauka przenoszenia cięŝ ęŝaru ciała a na protezę,, stosujemy ćwiczenia równowar wnowaŝne, ne, balansujemy ciałem, uczymy te sterowania proteza w chodzie; nauka chodzenia w barierkach, zaczynamy od prawidłowego stereotypu chodu, najczęś ęściej jest to początkowo chód d 4 taktowy 4 koniecznie naprzemienny potem dwutaktowy, nie moŝe e być trójtaktowy. przy amputacji uda rozpoczynamy od kroku zdrową noga bo to warunkuje długod ugość kroku, zwracamy uwagę na równy r krok, równy r czas obciąŝ ąŝania, chód d naprzemienny, korygujemy postawę ciała; a;
NAUKA CHODZENIA
NAUKA CHODZENIA BŁĘDY zginanie zdrowej kończyny ( w przypadku jednostronnej amputacji uda) w stawie kolanowym i biodrowym z jednoczesnym ugięciem stawu biodrowego kończyny amputowanej powoduje to obniŝenie środka cięŝ ęŝkości skutkiem tego po amputacji pacjent chodzi krokiem dostawnym ( dostawia zdrową kończyn czynę do chorej ) ZASADY chodzenie przy pomocy balkonika chodem naprzemiennym nauka chodzenia o kulach chodem 4 taktowym dąŝąd ąŝąc c do chodu fizjologicznego; nauka chodzenia po schodach, wchodzenie kończyn czyną zdrowa, schodzenie kończyn czyną chorą. Przy obustronnej amputacji pacjent schodzi silniejsza kończyn czyną, Przy obu słabych s wystawia pierwszą nogę po stronie przeciwnej do barierki, moŝna kierować się silniejsza ręką, r, która jest od strony barierki. Asekuracja pacjenta jest z dołu u i lekko z boku, terapeuta trzyma się barierki, pacjenta sam nosi swoje kule;
NAUKA CHODZENIA nauka chodzenia po zmiennym podłoŝu, przewaŝnie w terenie dodatkowo prowadzimy ćwiczenia ogólno kondycyjne na atlasie, ćwiczenia bloczkowo cięŝ ęŝarkowe, ćwiczenia w wodzie nauka padania prowadzona z pacjentem o idealnym zdrowiu zwłaszcza przy bardzo dobrym kość śćcu. Nauka prowadzona na materacu; nauka wstawania prowadzona z kaŝdym pacjentem w kolejności zbiera kule sprawdza protezę,, ewentualnie ponownie ja zakłada ada przy obustronnej amputacji musi się do czegoś doczołga gać na czym się podeprzeć. INNE ćwiczenia czucia powierzchniowego i głęg łębokiego przy obustronnych amputacjach nauka jazdy na wózku w inwalidzkim
Kierunki usprawniania przy amputacji kończyn górnych: rehabilitacja ukierunkowana na funkcjonalność ść; rozciąganie blizny (hydromasaŝe, okłady parafinowe) hartowanie kikuta i przygotowanie do zaprotezowania. formowanie masy mięś ęśniowej; w amputacji reki głównie g ćwiczenia zginaczy np. ściskanie piłeczki poprawienie ruchomości ci barku i łopatki zwłaszcza przy amputacjach ramienia; korekcja postawy nauka sterowania proteza;
PRZYKŁADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
PRZYKŁADY CWICZEN STOSOWANYCH PO AMPUTACJI
Przenoszenie cięŝ ęŝaru ciała a na bok
Odwodzenie/przywodzenie
Przenoszenie cięŝ ęŝaru ciała a w tył/prz /przód
Ćwiczenie z oporem
Tory przeszkód
Schemat dla amputacji goleni
Schemat dla osób b po amputacji uda.
Amputacja konwencjonalna polega na prawidłowym obcięciu ciu końcówki kostnej, tzn. kikut kostny musi być krótszy od kikuta mięś ęśniowego. Szczyt kikuta kostnego jest zabezpieczony okostna.waŝne jest zabezpieczenie naczyń krwionośnych. nych. DuŜe e pnie naczyniowe kikuta sąs podszywane, małe koagulowane. naleŝy y właściwie w zabezpieczyć zakończenia nerwów w obwodowych: wyłapuje się nerw, wstrzykuje się ksylokaine,, podwiązuje i obcina pod podwiązaniem. Sposób b ten ogranicza bóle b fantomowe oraz zapobiega tworzeniu się nerwiaków. w. naleŝy y prawidłowo uformować masy mięś ęśniowe kikuta, przecięte mięsnie zostają zszyte, tzn. antagonistyczne grupy mięsni zszywa się ze sobą pod pewnym napięciem włókien mięś ęśniowych (15% napięcia mięsni). Zszywa się je tak, aby pokryły szczyt kikuta. Blizna nie moŝe e być na szczycie kikuta ani na powierzchni oporowej (amputacja uda, powierzchnia przednia blizna z tyłu, podudzie, powierzchnia przednia blizna z tyłu
Amputacja fizjologiczna Oprócz cech amputacji klasycznej stosuje się dodatkowo: przytwierdzenie antagonistycznych grup mięś ęśniowych do końcówki kostnej, zaprotezowanie kikuta jest na stole operacyjnym lejem gipsowym z unieruchomieniem stawu powyŝej amputacji. pierwsze protezy zakładane adane pacjentowi to sąs tymczasowe (lej gipsowy, bez stopy protezowej tzw.pylon ), po uformowaniu się kikuta pacjent otrzymuje protezę ostateczna, najczęś ęściej z lejem z tworzywa z odpowiednimi wkładkami proteza ostateczna musi mieć but protezowy i wypełnienie kosmetyczne wymogiem amputacji fizjologicznej jest prawidłowy zoperowany kikut celem rehabilitacji amputacji fizjologicznej jest stworzenie warunk unków w do jak najlepszego wykorzystania moŝliwo liwości biomechanicznych, przy małym wydatku energetycznym