Rola listów zastawnych w rozwoju rynku obligacji
Kontekst Banki polskie są jednymi z najbezpieczniejszych kapitałowo w Europie, co przejawia się wysokim współczynnikiem wypłacalności w sektorze (średnio ponad 15% przy wymaganych 8%) Najistotniejsze ryzyko systemowe polskiego sektora bankowego wynika ze strukturalnej luki płynności długoterminowe kredyty (np. kredyty mieszkaniowe z 25-letnim kontraktowym tenorem zapadalności) finansowane są przez krótkoterminowe depozyty, najczęściej kilkumiesięczne Rocznie polskie banki sprzedają ponad 30 mld kredytów hipotecznych. Ich wartość w sektorze bankowym przekroczyła 340 mld. Obecny model ich finansowania wyczerpuje swoje możliwości, choćby ze względu na normy płynności. Kluczem do zmniejszenia tych ryzyk jest dywersyfikacja źródeł finansowania banków We współpracy z agencjami ratingowymi w porozumieniu z Komisją Nadzoru Finansowego, Ministerstwa: Finansów i Sprawiedliwości wprowadzają zmiany w sposobie funkcjonowania banków hipotecznych, które skutkować powinny rozwojem listów zastawnych w Polsce. Do banków hipotecznych należących do Grup Commerzbanku i Unicredit dołączy wkrótce PKO Bank Hipoteczny, a kolejne banki deklarują powołanie własnych odnóg hipotecznych. 2
Listy zastawne = Covered bonds Senior bonds Asset-Backed Securities Covered Bonds Pfandbriefe Cèdulas Obligations à l Habitat Emitent Bank SPV Bank Źródło spłaty Nieokreślone Środki ze spłat kredytów Nieokreślone Harmonogram spłat Ustalona z góry jednorazowa spłata kapitału Pass-through Ustalona z góry jednorazowa spłata kapitału Zabezpieczenie Brak Zamknięty katalog kredytów nabytych przez SPV Kredyty udzielone lub nabyte Dynamiczny charakter zabezpieczenia Regres do innych aktywów emitenta 3
Model działania banku hipotecznego Bank Hipoteczny kredytuje Inwestorzy obejmują Bank Hipoteczny Aktywa Pasywa Sektor publiczny Nowe kredyty Portfel kredytów Kredyty dla sektora publicznego Zabezpieczenie Publiczne listy zastawne Publiczne listy zastawne Nowe emisje Portfel listów Spłata kredytów Właścicieli nieruchomości mieszkaniowych i komercyjnych Nowe kredyty Kredyty hipoteczne Zabezpieczenie Hipoteczne listy zastawne Wykup Hipoteczne listy zastawne Nowe emisje Portfel listów Portfel kredytów Wykup Spłata kredytów Dług typu senior Inne aktywa Kapitał 4
Listy zastawne finansują ponad EUR 2,5 biliona kredytów w Europie. Poziom rocznej emisji sięga EUR 700 mld 2 024 2 278 2 394 2 502 2 672 2 812 2 598 464 650 532 611 697 707 429 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Nowa emisja Saldo Źródło: 2014 ECBC European Covered Bond Fact Book 5
Listy zastawne nabywane są głównie przez inwestorów z Europy Zachodniej Podział inwestorów według kraju/regionu (2013 r.) 4% 4% 4% 8% 9% 6% 40% Niemcy Wlk.Brytania Skandynawia Francja Pozostałe Beneluks Płwp. Iberyjski Austria Azja 10% 12% Źródło: Bloomberg 6
Listy zastawne nabywane są głównie przez firmy inwestycyjne i banki Podział inwestorów na rynku listów zastawnych (2013 r.) 8% 5% 10% 39% Banki Asset Managers i Fundusze Emerytalne Firmy Ubezpieczeniowe Banki Centralne Pozostali 38% Źródło: Bloomberg 7
Około 25% emisji trafia do inwestorów krajowych Udział inwestorów krajowych na rynku listów zastawnych* 28% 27% 24% 27% 24% 24% 15% 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Źródło: Bloomberg: Udział oszacowany na bazie wybranych krajów (AT, CH, DE, DK, ES, FI, FR, GB, IR, IT, NL, NO, PT, SE), obejmujących c.a. 95% emisji rocznej. Dla rynku niemieckiego udział inwestorów krajowych wynosi 67,1% w 2013 r., podczas gdy w pozostałych jurysdykcjach udział ten kształtuje się w przedziale od 1,5% do 30,7% 8
Wiarygodność listów zastawnych na rynkach finansowych oceniana jest najwyżej 70% Moody's S&P Fitch 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aaa/AAA Aa/AA A Baa/BBB Ba/BB B or lower Źródło: www. coveredbondnews.com 9
Wiarygodność polskich listów zastawnych może być oceniana na poziomie AA-AAA Rating Polski Maksymalny rating dla listów zastawnych Maksymalny uplift PLN FX PLN FX PLN FX A A- AAA AA- +6 +3 A2 A2 Aa3 Aa3 +2 +2 A A- AA A+ +4 +2 10
Co zawierają założenia reformy listów za stawnych przyjęte przez Radę Ministrów 1 Limity emitenta w OFE Osobny 5% limit inwestycji w listy zastawne pojedynczego emitenta 2 Podatek u źródła Wyłączenie poboru podatku u źródła w zakresie emisji obligacji zabezpieczonych 3 Postępowanie upadłościowe banku hipotecznego Struktura pass-through po upadłości banku hipotecznego Obowiązkowy bufor płynności Obowiązek 10% nadzabezpieczenia 4 Limit refinansowania kredytów detalicznych listami zastawnymi Limit refinansowania listami zastawnymi kredytów detalicznych na poziomie 80% bankowohipotecznej wartości nieruchomości 11
Udział hipotecznych listów zastawnych w finansowaniu kredytów hipotecznych osiągnie 7% 47,7% 43,0% 33,8% 27,0% 24,9% 7% 0,9% 2013 2015 2016 2017 2013 2013 2013 2013 2013 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych NBP oraz EMF 12