Profilaktyka mastitis Wpływ żywienia na LKS w mleku
Krowy chorują na mastitis głównie w okresie poporodowym (od wycielenia do końca 1 miesiąca laktacji), co związane jest nie tylko z wysoką wydajnością mleka, ale także ze zmniejszoną odpornością organizmu w okresie od tygodnia przed porodem do tygodnia po porodzie. (Goff i Horst, 1997)
Przyczyny pogorszonej odporności w tym okresie nie są w pełni poznane, chociaż uważa się, że niewłaściwe żywienie jest czynnikiem sprzyjającym!!!? - jak niewłściwe żywienie może sprzyjać stanom zapalnym wymienia - co powinno znajdować się w dawce pokarmowej, aby uniknąć stanów zapalnych
Z punktu widzenia żywienia czynnikiem największego ryzyka wystąpienia zapalenia wymienia jest nadmierne otłuszczenie krów rozpoczynających laktację
Krowy za tłuste są szczególnie narażone na ujemny bilans enrgii w okresie poporodowym Krowy za tłuste są ponad 3 krotnie bardziej podatne na mastitis
Zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby K! = pogorszenie odporności, w tym na infekcje gruczołu mlekowego Pogorszony apetyt tłustej krowy powoduje, że nie zjada ona w dawce pokarmowej wystarczającej ilości witamin i składników mineralnych
Krowy zbyt tłuste zapadają często na choroby metaboliczne okresu okołoporodowego (ketoza, skręt trawieńca, syndrom stłuszczonej wątroby, obrzęk wymienia, porażenie poporodowe), co jeszcze bardziej pogłębia ujemny bilans energii
Najskuteczniejszą metodą żywieniową zapobiegania zapalenia wymienia jest właściwe przygotowanie krów do laktacji, a zwłaszcza unikanie nadmiernego otłuszczania krów zasuszonych
Czynnikiem sprzyjającym stanom zapalnym wymienia jest również skarmianie nadmiernej ilości białka ulegającemu rozkładowi w żwaczu BURż
Nadmiar amoniaku powstającego w żwaczu obciąża wątrobę, co zmniejsza odporność organizmu krowy
Istotne jest więc umiejętne bilansowanie dawki pokarmowej, a zwłaszcza właściwe pokrycie zapotrzebowania krowy na BTJN I BTJE
Właściwe żywienie mineralno witaminowe krowy = prawidłowy stan zdrowotny wymienia
Normy żywienia mineralnego / prof. W. Nowak / zapotrzebowanie w 1 kg SM paszy/ Zapotrz.na 22kgSM lub zasuszona *Ca 7,0-8,5g/9,0-10,0/5,0-6,0 z as/ 154-187g/z asusz ona 60-72g *P 3,7-3,9g/2,6-3,0g z as 81,4-85,8g/z as 32,2-36,0g *Mg 3,3g/1,6-2,0g z as 72,6g/z as 19,2-24g *K 8,0-15,0g z as 6,5g 176-330g /78g z as *Na 3,0-5,0g/1,0-0,5g z as 66-110g/12,0-6,0g z as *Cl 2,0-3,0g/2,0-1,5g z as 44-66g/24-18,0g z as *S 2,0-3,0g/1,6-2,0g z as 44-66g/19,2-24,0g z as Cu 10mg /30poziom toksyczny/ 220mg/660mg toks/ Co 0,1mg /10mgpoziom toksyczny/ 2,2mg/220mg toks/ I 0,3-0,4mg /8poziom toksyczny/ 6,6-8,8mg/176mg toks/ Mn 50mg /1000poziom toksyczny/ 1100mg/22000mg toks/ Zn 45mg /250 poziom toksyczny/ 990mg/5500mg toks/ Se 0,3mg /0,5poziom toksyczny/ 6,6mg/11,0mg toks/ Wit. A 5000jm / 7700jm-9090jm z as 110000 jm/100000jm z as Wit. D 1500jm/ 2300jm-2700jm z as 33000 jm/30000jm z as Wit. E 50jm/ 77,0jm-91,0jm z as 1100 jm/1000jm z as
Zn-cynk - składnik licznych enzymów biorących udział między innymi w odbudowie i namnażaniu komórek - składnik keratyny wyścielającej kanał strzykowy, stanowiącej barierę dla bakterii mogących wnikać do wnętrza gruczołu mlekowego - istotny w funkcjonowaniu układu immunologicznego krowy
Niedostateczne pokrycie zapotrzebowania krów na cynk, wynoszącego u krów zasuszonych i w laktacji 50 mg/kg SM, powoduje zwiększenie liczby komórek somatycznych w mleku, podatność na infekcje, schorzenia racic i skóry
Se-selen - współdziałanie z witaminą E Im mniej Se w krwi tym więcej komórek somatycznych w zbiorniku mleka Krowy zasuszone powinny pobierać dziennie 3 5 mg Se, natomiast krowy w laktacji 6 8 mg
Witamina E - ma działanie przeciwutleniające, ochronne, reguluje przepuszczalność błon komórkowych - zapewnia działanie witamin A i E współdziała z selenem
Witamina A Wpływ żywienia na LKS w mleku - ma wpływ syntezę białek, regenerację nabłonka, rozród, syntezę hormonów, proces widzenia. - dawkowanie krowy dojne 5000 j.m./kg/sm, może być wytwarzana z beta karotenu
W okresie porodu zmniejsza się koncentracja witaminy A i E we krwi, odpowiednio o 38% i 47% Krowy, u których w dniu porodu koncentracja witaminy E wynosiła <3µg/ml, chorowały 9,4 razy częściej na kliniczną postać mastitis niż krowy z koncentracją powyżej 3 µg/ml (Weiss i in. 1997)
Zalecenia dotyczące koncentracji witaminy E w dawce pokarmowej dla krów mlecznych i krów zasuszonych, tj. 15mg/kg SM, wydaje się zbyt niskie (krowa w laktacji ok.. 300 350 mg witaminy E/dzień; krowa zasuszona ok..200 mg witaminy E/dzień)
Dodatek β-karotenu, zapewniający pobranie 300 600 mg/krowę/dzień, sprzyja namnażaniu się limfocytów, co może zwiększyć zdolność immunologiczną gruczołu mlekowego
Podatność gruczołu mlekowego na infekcje zwiększa się w sytuacji rozluźnienia zwieracza strzyków spowodowanego podkliniczną hipokalcemią Zapobieganie porażenia poporodowego pośrednio zapobiega także zapaleniu wymienia
W profilaktyce porażenia poporodowego zwraca się obecnie uwagę nie tylko na ograniczenie spożycia Ca i P w okresie zasuszenia, ale także na utrzymaniu właściwej równowagi kationowoanionowej Nadmierne spożycie kationów, wtym zwłaszcza K, zwiększa ryzyko porażenia poporodowego (Horst i in., 1997)
Warunki zoohigieniczne (wentylacja, ściółka, stanowiska) Sprzęt udojowy Stres Żywienie - niedobór energii - nadmiar amoniaku w żwaczu - zakwaszenie żwacza - ubogie żywienie min-witaminowe w okresie przejściowym - hipokalcemia
Żywienie profilaktyka LKS Prawidłowe żywienie podstawowe (analiza raportów) Maksymalizacja pobrania suchej masy w okresie przejściowym Minimalizacja ujemnego bilansu energii po wycieleniu Bardzo bogate żywienie mineralno-witaminowe w okresie przejściowym uwzględniające małe pobranie suchej masy Dodatek Se, Zn, biotyny przed wycieleniem (3 tygodnie)
Żywienie profilaktyka LKS Wit E 1000 jm przez caly okres zasuszenia szczepienie witamina E i D,+Se 3 tyg przed wycieleniem Profilaktyka obrzęku wymienia Minimalizacja czynników stresowych Doskonała jakość kiszonek Odchów jałówek żywienie min.-wit. zgodne z normami
Podsumowanie Sukces lub porażka okres przejściowy węglowodany, pobranie suchej masy, żywienie mineralno-witaminowe Maksymalizacja wydajności czy wydłużenie użytkowania (genetyka) Decyduje opłacalność!!!! Maksymalne wykorzystanie potencjału krowy jest ryzykowne!!! Nowoczesny czy konserwatywny punkt widzenia?
Dziękuję