Tekst: Katarzyna Michniewska Doktorantka SGH doradztwo@mmconsulting.waw.pl LOGISTYKA ODZYSKU jako narzędzie zarządzania środowiskowego W teorii zarządzania, począwszy od linii produkcyjnych Henry ego Forda, poprzez podejście systemowe i piątą dyscyplinę Peter a Senga, doszliśmy do zarządzania środowiskowego. A więc takiego podejścia w kierowaniu biznesem, które 16 / LOGISTYKA ODZYSKU PAŹDZIERNIK-GRUDZIEŃ
respektuje i uwzględnia potrzeby związane z koniecznością ochrony środowiska naturalnego. Zarządzanie środowiskowe dotyczy planowania, organizowania, motywowania i kontroli działań, w wyniku czego ulega zmniejszeniu negatywny wpływ organizacji na środowisko. Większości przedsiębiorców takie podejście kojarzy się z wysokimi kosztami, bo skoro pojawiają się nowe wymogi, to z pewnością wiąże się to z nowymi wydatkami. Nic bardziej mylnego. Właśnie dzięki kompleksowemu podejściu możliwe jest pokrycie kosztów funkcjonowania związanych z koniecznością wprowadzenia nowych działań. Finalnie Przedsiębiorstwo dysponuje różnego rodzaju zasobami, które mają swą wartość, ale nie są wykorzystywane. sku. Przedsiębiorstwo dysponuje różnego rodzaju zasobami, które mają swą wartość, ale nie są wykorzystywane. Celem logistyki odzysku jest uchwycenie tej wartości i przekucie jej na konkretne korzyści. Najczęściej wykorzystywanym przeze mnie przykładem są surowce wtórne. Znajdują się one PRZEPŁYWY Dotyczące produktów Dotyczące opakowań POMIĘDZY PARTNERAMI SIECI DOSTAW zwroty związane z wyrównywaniem stanów magazynowych zwroty marketingowe wycofywanie produktów ze sprzedaży wycofywanie produktów sezonowych produkty uszkodzone w transporcie obsolety zwrotne wielokrotnego użytku OD KONSUMENTÓW uszkodzone/niechciane zwroty gwarancyjne wycofane ze sprzedaży odzysk recykling Tabela 1. Źródła przepływów produktów i opakowań w ramach odzysku. Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rogers D. S., Tibben-Lembke R. S., Going Backwards: Reverse Logistics Trends and Practices, Reverse Logistics Executive Council, Nevada 1998 takie działanie przynosi korzyści. A więc mitem jest utożsamianie zarządzania środowiskowego z podwyższonymi kosztami funkcjonowania. Jednym z narzędzi, które pozwala go obalać jest logistyka odzy- z pewnością na terenie każdej firmy i niestety w większości stanowią centrum kosztów. Jeśli na makulaturę czy plastik spojrzymy nie jak na śmieci, a jak na zasoby, okaże się, że do każdej tony makulatury otrzymamy zapłatę 400 zł a do plastiku od 500-3000 zł. Od czego zależą te ceny? Od tego, w jaki sposób logistycznie obchodzimy się z tymi zasobami. Czy surowce te gromadzimy selektywnie z odpowiednio do tego przeznaczonych miejscach (zadaszonych, suchych), czy liczba odpadów Wystarczy jednorazowy zakup opakowań zwrotnych i stworzenie odpowiedniego systemu logistycznego by z tej zmiany korzyści odniosła i firma i środowisko. jest na tyle duża, by móc je samodzielnie dostarczać do papierni lub recyklerów. A może powinniśmy skorzystać z pośrednictwa wyspecjalizowanych firm? Im bardziej zadbamy o ten surowiec, tym lepsza będzie nasza pozycja negocjacyjna w ustalaniu ceny. 18 / LOGISTYKA ODZYSKU PAŹDZIERNIK-GRUDZIEŃ
Dbałość logistyczna o surowiec wtórny, o sposób jego gromadzenia, podnosi jego wartość rynkową. Innym przykładem są opakowania wielokrotnego użytku czasem nie zdajemy sobie sprawy, jak duży koszt finansowy i środowiskowy stanowią Dbałość logistyczna o surowiec wtórny oraz sposób jego gromadzenia, podnosi jego wartość rynkową. dla nas opakowania jednorazowego użytku. Wystarczy jednorazowy zakup opakowań zwrotnych i stworzenie odpowiedniego systemu logistycznego, by z tej zmiany korzyści odniosła i firma, i środowisko. Kolejny przykład to zwroty. Często stanowią nierozwiązywalny problem firm, którego wszyscy starają się unikać, tym samym godząc się na wysokie koszty związane z tymi zwrotami. Wystarczy zbadać strukturę tych i może okazać się, jak wskazują liczne badania, że zaledwie 5% z nich wiąże się z defektem produktów. Pozostałe 95% wynika z niezrozumienia zasad funkcjonowania produktu. I tu na scenę wkracza logistyka odzysku. Dzięki stworzeniu odpowiednich procedur umożliwia się kontakt z klientem, dzięki któremu wyjaśniają się jego wątpliwości, pomaga się mu wystartować produkt, a często rozmowy tego typu są źródłem cennych informacji marketingowych. Odpowiednia pod względem logistycznym obsługa zwrotów (...) mitem jest utożsamianie zarządzania środowiskowego z podwyższonymi kosztami funkcjonowania (...). przekonała do wielu firm niejednego klienta. Działanie to odniosło dużo lepszy skutek niż coraz częściej ignorowane przez nas reklamy. Narzędziem, 2011 /1 LOGISTYKA ODZYSKU / 19
które bardzo dobrze sprawdza się przy obsłudze zwrotów, są witryny internetowe. Zastąpiły one rozmowy telefoniczne i dużo szybciej oraz trafniej potrafią pomóc klientowi w rozwiązaniu problematycznego zakupu, włącznie ze śledzeniem ewentualnej naprawy bądź wymiany, jeśli faktycznie zachodzi taka potrzeba. Przywołane przykłady pokazują tylko nieliczne możliwości logistyki odzysku w obszarze zarządzania środowiskowego. Pokazują, jak logistyka odzysku, jako narzędzie przenikające różne funkcje przedsiębiorstw, potrafi rozwiązać wiele problematycznych sytuacji po dużo niższym koszcie niż przewidują to klasyczne rozwiązania biznesowe. Warto więc przyjrzeć się nowym możliwościom, jakie daje ta szybko rozwijająca się dyscyplina już dziś, by w przyszłości nadążać ze zmianami, które dokonywać się będą w sferze kształtującej się ekonomii ochrony środowiska. / 20 / LOGISTYKA ODZYSKU PAŹDZIERNIK-GRUDZIEŃ