Fotometria i kolorymetria

Podobne dokumenty
Współrzędne trójchromatyczne x,y określają chromatyczność barwy, składowa Y wyznacza od razu jasność barwy.

PODSTAWY BARWY, PIGMENTY CERAMICZNE

Fotometria i kolorymetria

Fotometria i kolorymetria

Fotometria i kolorymetria

Kolorymetria. Akademia Sztuk Pięknych Gdańsk październik Dr inŝ. Paweł Baranowski

Janusz Ganczarski CIE XYZ

Luminancja jako jednostka udziału barwy składowej w mierzonej:

BARWA. Barwa postrzegana opisanie cech charakteryzujących wrażenie, jakie powstaje w umyśle;

Fotometria i kolorymetria

WYKŁAD 14 PODSTAWY TEORII BARW. Plan wykładu: 1. Wrażenie widzenia barwy. Wrażenie widzenia barwy Modele liczbowe barw

Kolorymetria. Wykład opracowany m.in. dzięki materiałom dra W.A. Woźniaka, za jego zgodą.

WYKŁAD 11. Kolor. fiolet, indygo, niebieski, zielony, żółty, pomarańczowy, czerwony

Teoria światła i barwy

Pojęcie Barwy. Grafika Komputerowa modele kolorów. Terminologia BARWY W GRAFICE KOMPUTEROWEJ. Marek Pudełko

Dzień dobry. Miejsce: IFE - Centrum Kształcenia Międzynarodowego PŁ, ul. Żwirki 36, sala nr 7

PODSTAWY TEORII BARW

WYMAGANIA WSTĘPNE W ZAKRESIE WIEDZY, UMIEJĘTNOŚCI I INNYCH KOMPETENCJI

PROBLEMATYKA DOBORU KOLORÓW

Układy współrzędnych

I. PROMIENIOWANIE CIEPLNE

Co to jest współczynnik oddawania barw?

KLASA II TECHNIKUM POZIOM PODSTAWOWY PROPOZYCJA POZIOMÓW WYMAGAŃ

Wymagania na egzamin poprawkowy z matematyki w roku szkolnym 2018/2019 klasa 1 TLog

Technika świetlna. Przegląd rozwiązań i wymagań dla tablic rejestracyjnych. Dokumentacja zdjęciowa

Barwy przedmiotów są wynikiem działania na oko promieniowania, które się od tych przedmiotów odbija lub jest przez nie przepuszczane.

Fotometria i kolorymetria

LASERY I ICH ZASTOSOWANIE

Wstęp. Ruch po okręgu w kartezjańskim układzie współrzędnych

Wymagania na egzamin poprawkowy z matematyki w roku szkolnym 2018/2019 klasa 1 TŻiUG

K O L O R Y M E T R I A

Graficzne opracowanie wyników pomiarów 1

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR 2 POZIOM PODSTAWOWY. Etapy rozwiązania zadania

KRYTERIA OCENIANIA Z MATEMATYKI W OPARCIU O PODSTAWĘ PROGRAMOWĄ I PROGRAM NAUCZANIA MATEMATYKA 2001 DLA KLASY DRUGIEJ

Analiza składowych głównych. Wprowadzenie

Akwizycja obrazów. Zagadnienia wstępne

ROZKŁAD MATERIAŁU DO II KLASY LICEUM (ZAKRES ROZSZERZONY) A WYMAGANIA PODSTAWY PROGRAMOWEJ.

Fotometria i kolorymetria

Wyznaczanie zależności współczynnika załamania światła od długości fali światła

Dźwięk. Cechy dźwięku, natura światła

Rachunek wektorowy - wprowadzenie. dr inż. Romuald Kędzierski

Wektory, układ współrzędnych

Modele i przestrzenie koloru

Poniżej przedstawiony został podział wymagań na poszczególne oceny szkolne:

FUNKCJA LINIOWA, RÓWNANIA I UKŁADY RÓWNAŃ LINIOWYCH

W naukach technicznych większość rozpatrywanych wielkości możemy zapisać w jednej z trzech postaci: skalara, wektora oraz tensora.

Ćwiczenie 12 (44) Wyznaczanie długości fali świetlnej przy pomocy siatki dyfrakcyjnej

Rys. 1. Zakres widzialny fal elektromagnetycznych dla widzenia w ciągu dnia i nocy.

BADANIE INTERFEROMETRU YOUNGA

Białość oznaczana jednostką CIE, oznacza wzrokowy odbiór białego papieru, do którego produkcji wykorzystano (lub nie) wybielacze optyczne (czyli

Ćwiczenie M-2 Pomiar przyśpieszenia ziemskiego za pomocą wahadła rewersyjnego Cel ćwiczenia: II. Przyrządy: III. Literatura: IV. Wstęp. l Rys.

Przenośne urządzenia pomiarowe Nowy spectro-guide...59 Color-guide do małych detali...64 Color-guide do proszków... 64

Laboratorium Grafiki Komputerowej Przekształcenia na modelach barw

Analiza spektralna i pomiary spektrofotometryczne

MODELE KOLORÓW. Przygotował: Robert Bednarz

Wykład 16. P 2 (x 2, y 2 ) P 1 (x 1, y 1 ) OX. Odległość tych punktów wyraża się wzorem: P 1 P 2 = (x 1 x 2 ) 2 + (y 1 y 2 ) 2

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

Ćwiczenie Nr 11 Fotometria

Układ współrzędnych dwu trój Wykład 2 "Układ współrzędnych, system i układ odniesienia"

3. KINEMATYKA Kinematyka jest częścią mechaniki, która zajmuje się opisem ruchu ciał bez wnikania w jego przyczyny. Oznacza to, że nie interesuje nas

Matematyka licea ogólnokształcące, technika

Kształcenie w zakresie podstawowym. Klasa 2

Zakres na egzaminy poprawkowe w r. szk. 2013/14 /nauczyciel M.Tatar/

ZAGADNIENIA PROGRAMOWE I WYMAGANIA EDUKACYJNE DO TESTU PRZYROSTU KOMPETENCJI Z MATEMATYKI DLA UCZNIA KLASY II

Marcin Wilczewski Politechnika Gdańska, 2013/14

Kolor w grafice komputerowej. Światło i barwa

Wprowadzenie do cyfrowego przetwarzania obrazów

OP6 WIDZENIE BARWNE I FIZYCZNE POCHODZENIE BARW W PRZYRODZIE

Załóżmy, że obserwujemy nie jedną lecz dwie cechy, które oznaczymy symbolami X i Y. Wyniki obserwacji obu cech w i-tym obiekcie oznaczymy parą liczb

MATEMATYKA Z PLUSEM DLA KLASY VII W KONTEKŚCIE WYMAGAŃ PODSTAWY PROGRAMOWEJ. programowej dla klas IV-VI. programowej dla klas IV-VI.

Wstęp do astrofizyki I

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA KLASY TRZECIEJ NA ROK SZKOLNY 2011/2012 DO PROGRAMU MATEMATYKA Z PLUSEM

Zagadnienia do małej matury z matematyki klasa II Poziom podstawowy i rozszerzony

OCENA PRZYDATNOŚCI FARBY PRZEWIDZIANEJ DO POMALOWANIA WNĘTRZA KULI ULBRICHTA

MATeMAtyka 3. Przedmiotowy system oceniania wraz z określeniem wymagań edukacyjnych. Zakres podstawowy i rozszerzony. Zakres podstawowy i rozszerzony

PODSTAWY RACHUNKU WEKTOROWEGO

Fizyka elektryczność i magnetyzm

2) R stosuje w obliczeniach wzór na logarytm potęgi oraz wzór na zamianę podstawy logarytmu.

LABORATORIUM OPTYKA GEOMETRYCZNA I FALOWA

i = [ 0] j = [ 1] k = [ 0]

Komunikacja Człowiek-Komputer

Opis matematyczny odbicia światła od zwierciadła kulistego i przejścia światła przez soczewki.

Złudzenia optyczne. . Złudzenia optyczne dzieli się na cztery kategorie:

Wstęp do astrofizyki I

Ćwiczenie nr 1. Temat: BADANIE OSTROŚCI WIDZENIA W RÓŻNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH

BIAŁOŚĆ WYROBÓW ELEWACYJNYCH - ZASADY POMIARU

Wymagania z matematyki KLASA VII

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z MATEMATYKI DLA KLASY 7SP. V. Obliczenia procentowe. Uczeń: 1) przedstawia część wielkości jako procent tej wielkości;

Kurs grafiki komputerowej Lekcja 2. Barwa i kolor

7. Wyznaczanie poziomu ekspozycji

3. FUNKCJA LINIOWA. gdzie ; ół,.

Ćwiczenie 42 WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWKI CIENKIEJ. Wprowadzenie teoretyczne.

Dr Kazimierz Sierański www. If.pwr.wroc.pl/~sieranski Konsultacje pok. 320 A-1: codziennie po ćwiczeniach

LASERY I ICH ZASTOSOWANIE W MEDYCYNIE

Wymagania edukacyjne z matematyki - klasa I (poziom podstawowy) wg programu nauczania Matematyka Prosto do matury

SPIS TREŚCI WSTĘP LICZBY RZECZYWISTE 2. WYRAŻENIA ALGEBRAICZNE 3. RÓWNANIA I NIERÓWNOŚCI

Temat ćwiczenia: Zasady stereoskopowego widzenia.

Technikum Nr 2 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego w Zespole Szkół Ekonomicznych w Kaliszu

Wymagania edukacyjne z matematyki w klasie III gimnazjum

Transkrypt:

13. x,y,y. Jednowymiarowe skale barw (długość fali dominującej i czystość bodźca; temperatura barwowa). Iluminanty i źródła normalne CIE. Układ CIE 1960 (u,v). Przestrzeń barw CIE 1964 (UVW). Układ CIE 1976 (u,v ). Układy CIELUV i CIELAB. Miary różnicy barw. http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ Miejsce i termin konsultacji (zima 013/014): pokój 18/11 bud. A-1

Układ x,y,y Przedstawiony poprzednio układ CIE X,Y,Z to układ przestrzenny. Układ x,y to jego projekcja na płaszczyźnie. Ze względu na fakt, że informacja o całkowitej luminancji zawarta jest w składowej Y (ze względu na położenie punktów x i z na alychne, cała luminancja siedzi w Y!) używa się układu zwanego x,y,y. Określanie barwy przez podanie jej współrzędnych trójchromatycznych x,y oraz składowej Y jest częściej stosowane niż podawanie składowych X,Y,Z. Współrzędne x,y wyznaczają chromatyczność barwy, składowa Y wyznacza od razu jasność barwy. Barwa achromatyczna (biała) ma w tej skali jasność Y=100, gdy zakres promieniowania obejmuje całe promieniowanie widmowe. Barwa ta ma czystość pobudzenia (patrz niżej) zerową, jest więc całkowicie nienasycona. Barwa monochromatyczna, widmowa, jest w pełni nasycona, ale formalnie ma jasność Y=0!

Układ x,y,y GAMUT zakres (paleta) barw możliwych do odwzorowania przez dane urządzenie.

Jednowymiarowe skale barw Określenie barwności (chromatyczności) wymaga dwóch parametrów dwóch współrzędnych chromatyczności lub odpowiedników odcienia i nasycenia. Jeżeli jednak zmienia się tylko odcień, to do określenia barwności wystarczy jeden parametr. Istnieje wiele takich skal barwy. Nie są one uniwersalne, ale upraszczają czynności klasyfikacyjne związane z wieloma zagadnieniami praktycznymi w produkcji i handlu. Przykład: określanie stężenia roztworu o znanym składzie, ale niewiadomej zawartości składnika. Konieczne jest sporządzenie wzorców barwnych o dużej trwałości.

Długość fali dominującej (dopełniającej) i czystość bodźca Każdy punkt na wykresie chromatyczności CIE 1931 można uznać za odpowiadający mieszaninie dwóch bodźców, w których jednym jest bodziec przyjęty umownie za achromatyczny, a drugim bodziec odpowiadający punktowi obwiedni pola barw fizycznych (spectrum locus). Istotnie, wszystkie bodźce uzyskane przez zmieszanie w różnych stosunkach promieniowania monochromatycznego z idealnie achromatycznym miałyby taki sam odcień, a zmieniałoby się tylko nasycenie.

Długość fali dominującej (dopełniającej) i czystość bodźca Pierwszy parametr: Długość fali dominującej λ d gdy punkt barwy czystej leży na krzywej barw widmowych lub powyżej trójkąta purpur; Długość fali dopełniającej gdy punkt ten leży na podstawie lub wewnątrz trójkąta purpur. Drugi parametr: Czystość pobudzenia (czystość kolorymetryczna): Czystość pobudzenia ma być liczona z tego z dwóch wzorów, którego licznik ma większą wartość: p e y y d y y w w lub czystość kolorymetryczna zaś: p e x x d x x w w p c p e yd y

Długość fali dominującej (dopełniającej) i czystość bodźca Zalety parametrów d i p e : - charakteryzują chromatyczność odpowiednikami psychofizycznymi cech subiektywnych barwy: odcienia i nasycenia (łatwiejsze kojarzenie nawet przez osoby nieznające zasad kolorymetrii); - ze znaku i wartości = d - d ( nowa barwa) można określić, który z odcieni jest w nadmiarze lub którym należy uzupełnić barwę produktu; ze znaku i wartości p=p e -p e z kolei można określić, w jakim stopniu i kierunku trzeba zmienić nasycenie barwnika.

PRZYPOMNIENIE! Skala temperatury barwowej Stosowana w kolorymetrii do określania chromatyczności promieniowania źródeł umownie achromatycznych, a w szczególności iluminantów i źródeł kolorymetrycznych normalnych. Skala ta jest oparta na ścisłej zależności pomiędzy temperaturą ciała czarnego i jego chromatycznością. Promieniowanie elektromagnetyczne składa się z mieszaniny fal elektromagnetycznych o różnej długości. Max Planck (1900) podał wzór na energię, przypadającą (w określonej temperaturze) na poszczególne długości fal promieniowania, emitowaną przez jednostkę powierzchni ciała doskonale czarnego w jednostce czasu: E, T 5 C1 C exp T 1

Skala temperatury barwowej Jeżeli zatem dowolne promieniowanie ma chromatyczność identyczną z jedną z tych, które są zawarte w gamie barw ciała czarnego, to barwa takiego promieniowania może być określona temperaturą odpowiadającą tej samej chromatyczności ciała czarnego temperaturą barwową. Widmowy względny rozkład określonego promieniowania może być przy tym zgodny z rozkładem ciała czarnego (nazywamy wtedy temperaturę barwową temperaturą rozkładu) lub odmienny (w wyniku metameryzmu). Temperaturę barwową podaje się w skali bezwzględnej (K) oraz w miredach (1 mired = 1 microreciprocal degree = 10 6 K -1 ).

Skala temperatury barwowej Temperaturę barwową podaje się w skali bezwzględnej (K) oraz w miredach (1 mired = 1 microreciprocal degree = 10 6 K -1 ). Takie odwrotności temperatur barwowych są rozmieszczone równomiernie na wykresie u,v CIE. 1 mired odpowiada bowiem ściśle, w zakresie całej skali od 0 do 1000 miredów, najmniejszej dostrzegalnej różnicy chromatyczności.

Skala temperatury barwowej Określenie temperatury barwowej źródła o względnym rozkładzie widmowym promieniowania odbiegającym znacznie od rozkładu widmowego ciała czarnego nie zawsze jest możliwe. Punkt chromatyczności takiego ciała może leżeć pod lub nad krzywą ciała czarnego, można zatem określić tylko przybliżoną zgodność barw. Pojęcie temperatury barwowej ma szeroki zastosowanie w technice źródeł światła (produkcja i oznaczanie wyrobów). Daje ono dostatecznie ścisłe określenie barwy światła źródeł lub różnic między barwami świateł dwóch źródeł odmiennych. Natomiast do porównania między sobą tzw. własności oddawania barw pojęcie to może mieć zastosowanie tylko wtedy, gdy porównywane źródła mają również zbliżony krzywych rozkładu widmowego promieniowania.

Iluminanty i źródła Iluminanty i źródła normalne CIE Iluminant promieniowanie o widmowym względnym rozkładzie energii określonym w zakresie długości fal zdolnych do wywierania wpływu na postrzeganie barw ciała (bo później wprowadzano inne iluminanty, niekoniecznie realizowane w postaci źródła fizycznego). CIE wprowadziła w 1931 r. trzy normalne źródła światła, oznaczone jako A, B i C, określone rozkładami widmowymi względnymi promieniowania oraz cechami fizycznymi i chemicznymi. Później uzupełniono zestaw iluminantów o serię D. Według zaleceń CIE do ogólnego stosowania w kolorymetrii powinny wystarczyć iluminanty A i D 65.

Iluminanty i źródła Iluminanty i źródła normalne CIE Iluminant A odpowiada światłu promiennika zupełnego w temperaturze bezwzględnej 856K. Realizacja: żarówka gazowana ze skrętką wolframową (dla nadfioletu: bańka kwarcowa). Iluminant B odpowiada światłu słonecznemu dziennemu o temperaturze barwowej najbliższej 4874K. Realizacja: źródło A z filtrem z dwóch roztworów (podany skład chemiczny!). Iluminant C odpowiada przeciętnemu światłu dziennemu o temperaturze barwowej 6774K. Realizacja: źródło A z filtrem z dwóch innych roztworów (skład chemiczny podany!). Iluminant D 65 odpowiada fazie światła dziennego o temperaturze barwowej najbliższej 6504K. Podano też przepis na stworzenie innych iluminantów D: ich chromatyczność, względny rozkład mocy, sposób prowadzenia obliczeń.

Iluminanty i źródła

Iluminanty i źródła

Iluminanty i źródła

Różnica barw Różnica bodźców W wielu zagadnieniach kolorymetrycznych potrzebne jest określenie w pewnej skali różnicy między bodźcami (np. między barwą odtworzoną a barwą wzorca) lub ustalenie tolerancji na te różnice. Narzucająca się tendencja do określenia wielkości: x y jako miary różnicy barw nie stanowi psychofizycznego odpowiednika wrażenia różnicy barw i nie ma w ogóle fizjologicznego znaczenia. Badania Judda, Mac Adama i in. wykazały, że miejsca geometryczne punktów wykresu chromatyczności leżących w odległości progowej od danego punktu są krzywymi podobnymi do elips.

Różnica barw x y? Późniejsze badania Wrighta, Mac Adama, Stilesa i in. oparte na liczniejszych próbkach potwierdziły te wyniki: kształt krzywych na wykresie (x,y), silne uzależnienie progów od położenia punktu na wykresie i kierunku zmiany chromatyczności oraz duże rozciągnięcie części zielonej i ściśnięcie niebieskopurpurowej.

Różnica barw Elipsy Stilesa Regularności te występują wyraźnie na wykresie Stilesa opartym na doświadczeniach nad postrzegalnością zmian barwy wywołanych dodawaniem światła o dużej chromatyczności do światła o chromatyczności odmiennej. Stiles zredukował uzyskane wartości dla usunięcia wpływu zmian luminancji zachodzących przy dodawaniu świateł, czego nie robili inni.

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Podjęto próby takiego przekształcenia wykresu chromatyczności, aby odstępy progowe od każdego punktu barwy zakreślały krzywe bardziej zbliżone do kół i aby promienie tych kół stały się podobne. Prace takie podjęli m.in.: Juss, Wyszecki, Mac Adam, Breckenridge- Schaub, Hunter, Farnsworth, Neugebauer, OSA, Sugiyama-Fukuda. Większość z tych układów bazowała na pierwowzorze Judda stanowiły one jego przekształcenia dla uzyskania zgodności z układem Munsella.

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Mac Adam dowiódł, że żadne z przekształceń wykresu chromatyczności (nawet nieliniowe) nie przeistoczy elips w doskonałe koła o jednakowym promieniu. Ponadto, gdyby nawet taki idealny wykres mógł być zrealizowany, tolerancje techniczne (np. utrzymanie jednorodności produkcji) nie zawsze mogłyby być utrzymane. Dodatkowo przyjęto założenie o równorzędności progu różnicy nasycenia i progu różnicy odcienia (nie zawsze prawdziwe). Samo określenie wartości progowej różnicy barwy jest obarczone dużą dowolnością (różnice międzyosobnicze i wahania u tych samych osób!). W1960 r. CIE przyjęła wykres Mac Adama (jako najlepszy) za nowy równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (w literaturze anglosaskiej używa się tez nazwy: UCS CIE 1960 Uniform Color Scale).

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v)

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Wykres ten powstał poprzez projekcję wykresu (x,y), opisaną wzorami: u X 4X 15Y 3Z v X 6Y 15Y 3Z (X,Y,Z składowe trójchromatyczne). Ten sam wykres można uzyskać poprzez transformacje: u x 4x 1y 3 v x 6y 1y 3 (x,y współrzędne trójchromatyczne).

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Rozmieszczenie barw, jakie daje ten wykres chromatyczności uznano za percepcyjnie bliższe do równomiernego niż wykres (x,y) CIE przy obserwacji próbek mających pomijalną różnicę luminancji. Wykres ten jest przeznaczony do stosowania przy porównywaniu różnic między barwami ciał tego samego kształtu i rozmiarów, oglądanych w identycznym otoczeniu od białego do średnioszarego, przez obserwatora przystosowanego fotopowo do pola o chromatyczności niezbyt różniącej się od chromatyczności przeciętnego światła dziennego.

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Aby ułatwić obliczenia kolorymetryczne przygotowano tablice, zawierające składowe trójchromatyczne widmowe i odpowiadające im współrzędne u v w u v w wyprowadzone z normalnych składowych trójchromatycznych widmowych: u 3 x v y 1 w x 3y z

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Czemu nie wycofano wykresu (x,y) po wprowadzeniu nowego? Zaletą wykresu (x,y) jest równomierne rozmieszczenie barw, podczas gry wykres (u,v) jest ściśnięty w części zbliżonej do krzywej barw widmowych zawierającej promieniowanie o dłuższej fali, a rozszerzony w pozostałej.

Równomierny wykres chromatyczności CIE 1960 (u,v) Równomierny wykres chromatyczności (u,v) CIE 1960 może znaleźć zastosowanie tylko wtedy, gdy różnica luminancji obu próbek jest pomijalnie mała. W wielu przypadkach znaczące różnice luminancji uniemożliwiają użycie wykresu równomiernego lub jakiegokolwiek płaskiego i zmuszają do określania odstępów między barwami w przestrzeni trójwymiarowej. Dodanie trzeciego wymiaru i stworzenie przestrzeni barw (U,V,W) nie zapewniłoby rozkładu barw dostatecznie równomiernego.

Przestrzeń barw (U V W) CIE 1964 Dokonano więc kolejnego nieliniowego przekształcenia układu przestrzennego, zaleconego przez CIE w 1964r. W 5Y 1 3 17 U 13W u u V 13W v v 0 0 dla 1 Y 100 Y jest współczynnikiem luminancji L/L max gdzie u 0 i v 0 są wartościami zmiennych dla bodźca umownie achromatycznego, umieszczonego w początku układu (U,V,W). W układzie CIE UVW składowa W reprezentuje jasność światła, a składowe U, V określają tzw. wektor barwności. Początek tego wektora odpowiada światłu achromatycznemu.

Układ CIE 1976 (u, v ) Kolejne przybliżenie w próbach stworzenia układu równomiernego. Wykres ten powstał poprzez projekcję wykresu (x,y), opisaną wzorami: u' X 4X 15Y 3Z v' X 9Y 15Y 3Z (X,Y,Z składowe trójchromatyczne) Ten sam wykres można uzyskać poprzez transformacje: 4x 9y u' v ' x 1y 3 x 1y 3 (x,y współrzędne trójchromatyczne) Czyli: u' u v' 1, 5 v

Układ CIE 1976 (u, v ) W układzie tym wprowadzono nowy sposób wyrażania luminancji, zachowany również w późniejszych układach CIE Luv i CIE Lab. Jest on bardziej fizjologiczny jednakowym różnicom liczbowym luminancji odpowiadają jednakowe różnice luminancji odczuwane przez obserwatora. 1 3 L Y Y 116 16 dla 0, Y Y 008856 n n Y Y L 903 dla 0, 008856 Y n gdzie Y jest całką iloczynów składowych trójchromatycznych, mocy promieniowania i współczynnika transmisji po długości fali: Y y r d a y d 100 Y n Y n

Układ CIE 1976 (u, v ) Układ cylindryczny barw jest bardziej naturalny od układu kartezjańskiego. Jego środek W pokrywa się z punktem światła białego (np. D 65 ). Kąt chromatyczności barwy określa wzór: h uv v arctg u a jej nasycenie: v u n n s uv 13 [( u un) ( v vn ) ] 1/

Układy CIELUV (Luv, Luv) Naturalną ewolucją układu CIE 1976, zmierzającą do uzyskania równomiernej przestrzeni barw, jest układ Luv (MacAdam). Jest to układ trójwymiarowy występujący w dwóch wariantach: 1) prostokątny, kartezjański L u v, ze środkiem w punkcie iluminantu białego (np. D 65 ), osią u skierowaną równolegle do dawnej osi u, prostopadłą do niej osią v i pionową osią luminancji L, która przyjmuje wartości od 1 do 100;

Układy CIELUV (Luv, Luv) Struktura układu współrzędnych L u v przypomina układ Munsella. Jest więc pionowa oś luminancji L, ale jej maksymalna wartość nie wynosi 10 lecz 100. Płaszczyzny o jednakowej barwie są rozłożone na promieniu koła (cylindra), Miarą nasycenia s u,v jest odległość od osi L. Rozkład kolorów na obwodzie jest przeciwny. W porównaniu z układem Munsella dochodzi jeszcze jedna wielkość określająca barwę. Jest nią chromatyczność C określona jako iloczyn luminancji i nasycenia.

Układy CIELUV (Luv, Luv) Luminancję określają wzory przeniesione z CIE 1976: L 116 Y Y n Y n 1 3 16 dla Y Y n 0,008856 Y Y L 903 dla 0, 008856 Y n Współrzędne barwy u i v definiuje się następująco: u v 13L 13L ( u ( v u v n n ) ),

Układy CIELUV (Luv, Luv) Drugi wariant układu Luv: - cylindryczny L,C,h, ma jako współrzędne promień C (chromatyczność), nasycenie s uv oraz jako kąt chromatyczności kolor h uv : C s uv h uv 1 ( u v ) L suv 13 [( u un ) ( v vn arctg v u ( Jak widać, kolor h uv jest taki, jak kolor u układzie CIE 1976: ). ) ] 1/ h uv v arctg u v u n n v arctg u

Układy CIELUV (Luv, Luv)

Układy CIELUV (Luv, Luv)

Układy CIELUV (Luv, Luv)

Układy CIELUV (Luv, Luv)

Różnica barw Różnica barw w układzie CIELUV Skoro układ Luv jest układem o równomiernym rozkładzie barw, można w nim zdefiniować jednakowo odczuwalne przez człowieka różnice barw. Wielkość ta ma bardzo duże znaczenie w przemyśle farbiarskim i tekstylnym oraz przy badaniu wzroku. Różnicę barw w układzie kartezjańskim określa wzór: E uv [( L ) ( u ) ( v ) ] 1/ W układzie cylindrycznym różnicę barw wyznacza się ze wzoru: E uv [( L ) ( H ) ( C ) ] 1/ H h uv uv C1 C sin( ) gdzie: albo: H s s, uv uv1 uv

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab) Układ bazuje na przestrzeni Huntera L,a,b (1948). Gwiazdki ( ) użyto w oznaczeniach dla odróżnienia układu od oryginalnej koncepcji układu trójchromatycznego α,β, opracowanego przez Huntera (194,1948). Układ α,β jest związany z (x,y) CIE zależnościami:,466x 1,0000x 1,3631y,633y 0,314 1,1054 0,5710x 1,0000x 1,447y,633y 0,5708 1,1054

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab) L reprezentuje luminancję (0 to czarny, 100 to biały); a odpowiada za pozycję barwy pomiędzy zielonym (-) i czerwonym/magentą (+); b to wybór pomiędzy niebieskim (-) i żółtym (+). Układ CIE Lab jest bardzo rozpowszechniony w zastosowaniach profesjonalnych. Jego zaletą, podobnie jak układu Luv, jest możliwość obliczania różnicy barw. W układzie tym nie ma wielkości określanej w układach CIE 1976 oraz Luv nasyceniem barwy. Jest tylko chromatyczność. Barwy w układzie CIE Lab można również wyrażać w układzie kartezjańskim Lab lub cylindrycznym L, C, h.

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab)

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab)

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab)

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab) Współrzędne kartezjańskie układu Lab L 116f a 500 b 00 f f Y X Y Y n X Y 16 n f Y Y n f Z n Z n f t t 1 3 1 3 dla 9 6 t t 6 9 4 9 3 Uwaga: dla wszystkich iluminantów Y n =100. Poza tym: - dla iluminantu A: - dla iluminantu C: - dla iluminantu D 65 : X n 109,847, Z n X n 98,0705, Zn X n 94,87, Zn 35,584 118,46 107,414

Układy CIE 1976 Lab (CIELAB, Lab) Współrzędne cylindryczne: - kolor (kąt chromatyczności): h ab b arctg( a ) - chromatyczność: C ab ( a b ) 1 (hmmm, a gdzie jest trzecia współrzędna? Układ cylindryczny jest wszakże 3D )

Różnica barw Różnica barw w układzie CIELAB Różnica barw w układzie kartezjańskim Lab jest zwykłą odległością euklidesową pomiędzy dwoma punktami w przestrzeni trójwymiarowej: E ab [( L ab ) ( a ) ( b ) ] 1/. Obliczanie różnicy barw w układzie cylindrycznym: E ab [( L ) ( H ab ) ( C ab ) ] 1/. H h ab ab C1 C sin( )

Różnica barw Różnica barw w układzie CIELUV E ab [( L ab ) ( a ) ( b ) ] 1/. Można przyjąć, że standardowy obserwator zauważa różnicę barw następująco: 0 <ΔE < 1 - nie zauważa różnicy, 1 <ΔE < - zauważa różnicę jedynie doświadczony obserwator, <ΔE < 3,5 - zauważa różnicę również niedoświadczony obserwator, 3,5 <ΔE < 5 - zauważa wyraźną różnicę barw, 5 < ΔE - obserwator odnosi wrażenie dwóch różnych barw.

Różnica barw Miara różnicy barw Konsekwencją wprowadzenia równomiernej przestrzeni barw (UVW) było uznanie za miarę wielkości wrażenia różnicy dwóch obserwowanych barw odległości między odpowiadającymi im punktami wzoru na różnicę barw (CIE 1964): E CIE U 1 U V1 V W1 W 1

Różnica barw Miara różnicy barw Zebranie danych pomiarowych w kolejnych latach pozwoliło na zaproponowanie innych zależności na różnicę barw: 1) Wzór pierwiastka sześciennego: (było, przy Lab) E a 1 a b1 b L1 L 1 1 3 gdzie: L 5,9G 18, 38 a 1 3 1 3 106,0 R G R 1,1084X 0,085Y 0, 1454Z G 0.0010X 1.0005Y 0, 0004Z b 1 3 1 4,34 G B 3 B 0,006X 0,0394Y 0, 819Z

Różnica barw Miara różnicy barw Wzór renotacji Munsella: E f s 1 1 cos3,6 H1 H C1 C 16 f C C V V h 1 1 w którym H, V i C są to odpowiednio: odcień (Hue), wartość (Value) i Chroma; (H 1 -H ) jest różnicą odcieni w procentach obwodu a 3,6(H 1 -H ) to ten sam kąt różnicy odcienia wyrażony w stopniach; f h jest czynnikiem wagi odcienia a f s jest czynnikiem otoczenia. Przy barwie otoczenia równej w przybliżeniu przeciętnej dwóch barw porównywalnych: f h =1 i f s =3. Dla otoczenia od białego do średnioszarego: 1 f 4 15 C 16V Vs f h s 1 3 cos3,6 H1 H 5 C 16V Vs V s jest zaś wartością Munsella dla otoczenia szarego lub białego. V C 1 1 V 1 C 1 V C

Różnica barw E Miara różnicy barw Opracowana przez Judda została oparta szeroko stosowana w USA jednostka NBS (National Bureau of Standarts). Jednostkę NBS wyrazić można w układzie trójchromatycznym, opracowanym przez Huntera. Różnicę barw można zapisać wtedy jako: f g 1 1 4 1Y k Y 1 1 Y 1 Y Y 1 1 Y 1 Y 1 Y f g to stała, która uwzględnia maskujący wpływ połysku powierzchniowego na wykrywanie różnicy barwy. W Y f g typowych warunkach kontroli: Y, 5 k to stała uwzględniająca wpływ różnic jasności na postrzeganie różnic barwy; jeżeli obie powierzchnie się stykają wzdłuż ostrej linii podziału, przyjmuje się k=1; przy rozsunięciu: k=3 lub k=4.

Różnica barw Miara różnicy barw Inna szeroko rozpowszechniona przy wyrażaniu tolerancji barwników jednostka różnicy barwy Mac Adama: s g 11 x g 1 x y g y g 33 Y Y Stałe g 11, g 1, g zależą od chromatyczności próbek i odczytuje się je ze specjalnych wykresów; stałą g 33 ustala się w zależności od warunków obserwacji (przy polu i ostrej linii granicznej miedzy próbkami: g 33 =1).

Różnica barw Miara różnicy barw Zdaniem Wrighta metrologii różnicy barwy nie można wyrazić prostymi zależnościami algebraicznymi. Czynnikami utrudniającymi są tu: zależność wartości ledwie dostrzegalnej różnicy i względnego znaczenia różnic luminancji i chromatyczności zależnej od warunków obserwacji, nieliniowość zależności między różnicą barwy a luminancją i (najważniejsze) nieaddytywności różnic barw, a więc zatracanie się nierówności dwóch drobnych różnic barwy przy ich podwojeniu. Każdy z podanych wzorów zawiera pewnie element empiryczny, żaden nie daje wyników odpowiadających ściśle wrażeniom wzrokowym. Wybór wzoru spośród podanych uzależnia się raczej od większej łatwości jego stosowania w praktycznych obliczeniach niż od zalet merytorycznych.