Materiały dla uczestników SDRiW Prowadzące: Monika Kowalska- Wojtysiak, Joanna Sędzicka Zgierz, r.szk. 2017/2018
Załącznik 1 do spotkania o uczuciach Aktywne słuchanie- aby pomóc dziecku, by radziło sobie z własnymi uczuciami: 1. Słuchaj dziecka bardo uważnie 2. Zaakceptuj jego uczucia (aha, mmm, rozumiem) 3. Określ te uczucia ( Wygląda na to, że ) 4. Zamień pragnienia dziecka w fantazje- Fajnie by było., Ad. 1 uważne słuchanie oznacza: Nawiązanie kontaktu wzrokowego Nie zakładaj, że wiesz, co chce powiedzieć druga osoba Zadawaj mówiącemu pytania wyjaśniające i powtarzaj innymi słowami to, co zrozumiałaś ( Słyszę, że martwisz się kłótnią z koleżanką. Czy dobrze cię zrozumiałam? ) Nie reaguj natychmiast i przesadnie! Lepiej zakończyć całą rozmową, a po namyśle podjąć działanie za zgodą dziecka Akceptuj i nie wyśmiewaj tego, co mówi dziecko Uważaj, aby nie szufladkować dziecka Możemy wysłuchać pięć razy więcej, niż dana osoba mówi- jeśli dziecko mówi 100 słów na minutę, a Ty możesz wysłuchać 500 słów- co robisz z pozostałym czasem? Zwracaj uwagę na komunikaty niewerbalne- własne i dziecka Ad 2 Czasami rodzice mają problemy akceptacją uczuć dziecka, ponieważ: Nie akceptują własnych uczuć Ważniejsze dla rodziców jest to, jak się dziecko zachowuje, a nie to, co czuje. Tymczasem istnieje wiązek między tym, jak się czujemy a tym, jak się zachowujemy- jeśli dziecko czuje się dobre- zachowuje się dobrze Czasami zaprzeczają niewygodnym uczuciom dziecka, aby się od nich uwolnić. Nieuzewnętrznione emocje mogą ulec zniekształceniu- np. stłumione niezadowolenie może eksplodować pod postacią złości (uzewnętrznienie) lub objawiać się zamknięciem w sobie i smutkiem (uwewnętrznienie)
RODZICE MAJĄ NAUCZYĆ DZIECKO, JAK RADZIĆ SOBIE Z EMOCJAMI. EMOCJE NIE SĄ PROBLEMEM- PROBLEMEM SĄ SPOSOBY ICH WYRAŻANIA. Ad 3. Określanie uczuć dziecka Czasami dzieci nie wyrażają swoich emocji, bo nie potrafią ich rozpoznać. Trzeba wtedy dziecku pomóc. Dziecko uczy się swoich stanów emocjonalnych od opiekunów, ponieważ oni odbijają je jak lustro- określając je. Funkcją lustra jest odbijanie emocji takimi, jakie są bez wypaczeń. Pamiętaj, jeśli chcesz pomóc dziecku rozpoznawać uczucia: Najpierw rozpoznaj swoje uczucia Nie pytaj, dlaczego czuje to, co czuje Zawsze możesz wrócić do rozmowy, gdy czujesz, że zareagowałaś niewłaściwie Uważaj na słowa typu Wiem, co czujesz Nie reaguj z przesadnym zaangażowaniem; nie powtarzaj po dziecku epitetów, których ono używa
Załącznik 2 Co pomaga w zachęcaniu dziecka do współpracy? (Na podstawie: Faber i Mazlish) 1. Opisz, co widzisz, lub przedstaw problem (bez wskazywania winnego- ty wywołuje poczucie winy i zachęca do obrony) 2. Udziel (jak najkrócej) informacji: zamień Przestań skakać po kanapie na skakania. Możesz to zrobić na podłodze. 3. Wyraź to jednym słowem/ gestem 4. Opisz, co czujesz: Kanapa nie jest do nie mów o charakterze dziecka zamień Przestań tak brzydko mówić do brata na Nie lubię, gdy odzywasz się niegrzecznie do brata. 5. Napisz liścik: z humorem w imieniu przedmiotu ( Lubię wisieć na wieszaku- Twoja kurtka ; dodaj coś miłego ( Miłego dnia ). Liścik nie może być listą zadań do wykonania!
Załącznik 3 Metody alternatywne dla kar Wskaż pomocną metodę- Widzę, że masz kłopot z myciem naczyń w ustalonym terminie. Spróbuj zmywać naczynia zaraz po spożyciu posiłku. Wyraź ostry sprzeciw- Jestem bardzo niezadowolona, że nie mam na czas zmytych naczyń. Utrudnia mi to dalsza pracę. Nie mogę ugotować obiadu. Wyraź swoje oczekiwania- Oczekuję, że najdalej za 15 minut zmyjesz naczynia. Pokaż, jak można naprawić zło- Chcę, abyś w ciągu najbliższych 15 minut zmyła naczynia. Jeśli będziesz miała z tym kłopot, powiedz mi o tym wcześniej. Na przyszłość uprzedź mnie, że masz trudności z wykonaniem zadania. Zaproponuj wybór- Możesz zmyć naczynia natychmiast lub poprosić kogoś z domowników, aby ci pomógł. Oczywiście, będziesz musiał tej osobie w czymś pomóc później. Daj dziecku odczuć konsekwencje- Kiedy nie dotrzymujesz umowy, obawiam się polegać na tobie. Nie mam ochoty godzić się na twoje życzenia.
Model ABC- zachęcanie do współpracy Plan A Dorosły narzuca swoje rozwiązanie i podąża za swoimi oczekiwaniami w sposób (rozkaz), który zwiększa prawdopodobieństwo wybuchu u dziecka. Np. Nie możesz iść do kina, bo musisz odrobić lekcje! Plan C To rezygnacja z określonych oczekiwań i komunikat, że dorośli nie sprzeciwiają się woli dziecka. Nie jest tożsama z poddaniem się, o ile dorośli zaczęli interakcję z dzieckiem właśnie od tego planu. Plan B- zastępczy płat czołowy wymaga: wzajemnego słuchania się z szacunkiem i pozwolenia na swobodny przepływ pomysłów. Potrzebna jest empatia (i uspokajanie, że dorosły nie zamierza użyć planu A, np. Nie mówię, że nie możesz bawić się z Jasiem po lekcjach ) Oraz zdefiniowanie problemu i zaproszenie do jego rozwiązania Dobre rozwiązanie jest: realistyczne, wykonalne i obustronnie satysfakcjonujące. Aby zdefiniować problem ważne jest, by dorosły miał jasno określony swój punkt widzenia! Nie uda się zdefiniować problemu, jeśli dorośli nie do końca wiedzą, czego chcą. Można podkreślić, że dorosły nie mówi dziecku, że mu czegoś nie wolno, ale jednocześnie dorosły nie mówi, że wolno. Wspólne poszukiwanie rozwiązania może odbywać się metodą burzy mózgów i zaczynać się od stwierdzenia dorosłego Pomyślmy, jak możemy rozwiązać ten problem?.