Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013

Wytyczne do sporządzenia Studium Wykonalności Działanie 1.4 - Wsparcie przedsięwzięć powiązanych z Regionalną Strategią Innowacji Wielkopolski Regionalny Program Operacyjny 2007-2013 Poznań, maj 2008r. 1

I. WSTĘP 3 II. STRUKTURA STUDIUM WYKONALNOŚCI 5 1. Wnioski z przeprowadzonej analizy- podsumowanie. 5 2.Podstawowe informacje na temat projektu. 6 3. Analiza otoczenia społeczno gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych 6 4. Zidentyfikowane problemy 7 5. Logika interwencji 8 6. Analiza instytucjonalno prawna 11 7. Analiza odbiorców projektu/ analiza popytu 15 8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji 15 9. Analiza oddziaływania na środowisko 16 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora. 16 11. Analiza finansowa 17 12. Analiza ekonomiczno społeczna 36 13. Analiza wraŝliwości/ryzyka 42 14. Wpływ na polityki horyzontalne 48 15. Załączniki do studium wykonalności 49 16. Oświadczenie wnioskodawcy 49 2

I. Wstęp Studium wykonalności jest kompendium wiedzy na temat projektu inwestycyjnego oraz jego otoczenia. Celem realizacji studium wykonalności jest dostarczenie wszelkich danych istotnych do pojęcia decyzji inwestycyjnych, zarówno samemu inwestorowi, jak i instytucji finansującej, która na jego podstawie przeprowadza ocenę inwestycji. W związku z tym studium obejmuje wszelkie aspekty handlowe, techniczne, finansowe, ekonomiczne związane ze środowiskiem naturalnym, uwarunkowania projektu inwestycyjnego. Dla kaŝdego projektu inwestycyjnego wnioskodawca ubiegający się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, Priorytet I Konkurencyjność Przedsiębiorstw, Działanie 1.4 Wsparcie przedsięwzięć powiązanych z Regionalną Strategią Innowacji jest zobowiązany sporządzić studium wykonalności na podstawie niniejszych wytycznych. Studium wykonalności stanowi załącznik do Wniosku o dofinansowanie. Informacje zawarte w studium wykonalności muszą być toŝsame z Wnioskiem o dofinansowanie. Przygotowując Studium Wykonalności naleŝy mieć na uwadze następujące zasady: 1. Dane przedstawione w Studium Wykonalności muszą być zgodne z danymi zawartymi we wniosku o dofinansowanie. 2. Studium musi być aktualne na dzień składania wniosku. 3. Studium Wykonalności musi być zgodne z: Regionalnym Programem Operacyjnym Województwa Wielkopolskiego na lata 2007-2013, Uszczegółowieniem RPO Województwa Wielkopolskiego na lata 2007-2013; Wytycznymi w sprawie kwalifikowalności wydatków w Wielkopolskim Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Wielkopolskiego na lata 2007-2013, dla Priorytetu I (z wyjątkiem działania 1.7) 3

Przewodnikiem Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych (Fundusz Strukturalny - EFRR, Fundusz Spójności i ISPA), Komisja Europejska, Wytycznymi dotyczącymi metodologii przeprowadzania analizy kosztów i korzyści. Nowy okres programowania 2007-2013. Dokument roboczy nr 4, Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, 08/2006, Krajowymi wytycznymi w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, opracowanymi przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. 4. Analizę naleŝy przeprowadzać w odniesieniu do istniejącego stanu, a nie stanu 0, czyli metodą przyrostu. Przedstawić naleŝy wariant bezinwestycyjny, wariant uwzględniający realizację wnioskowanego projektu w połączeniu ze stanem obecnym oraz projekt jako ujęcie róŝnicowe (wnioskowany projekt = wariant inwestycyjny wariant bezinwestycyjny). W przypadku gdy stan istniejący jest toŝsamy ze stanem zerowym lub istnieje moŝliwość jednoznacznego oddzielenia przepływów finansowych z inwestycji od ogólnych przepływów beneficjenta, analiza moŝe być prowadzona z punktu widzenia projektu (szczegóły w dalszej części) 5. Dane (zarówno liczbowe jak i nieliczbowe) naleŝy wskazać łącznie ze źródłami ich pozyskania, okresu którego dotyczą itd. Dane muszą być wiarygodne i realne. Dane statystyczne powinny być nie starsze niŝ 2 lata, natomiast źródła danych finansowych (np. kosztorysy) nie mogą być starsze niŝ 1 rok. Jeśli w momencie składania Wniosku o dofinansowanie projekt jest w trakcie realizacji (zakończony) zostały zlecone działania zakładane do realizacji w ramach projektu do analizy muszą zostać przyjęte wartości rzeczywiste wynikające z zaakceptowanych warunków/podpisanych umów. 6. Jeśli w momencie składania Wniosku o dofinansowanie projekt jest w trakcie realizacji lub zakończony zostały zlecone działania zakładane do realizacji w ramach projektu do analizy muszą zostać przyjęte wartości rzeczywiste wynikające z zaakceptowanych warunków/podpisanych umów. Nie dotyczy to projektów, które podlegają zasadom przyznawania pomocy publicznej. W 4

przypadku takich projektów rozpoczęcie realizacji projektu moŝe nastąpić dopiero w momencie otrzymania przez Beneficjenta pisemnego potwierdzenia przez Instytucję Zarządzającą, iŝ projekt zasadniczo kwalifikuje się do udzielenia wsparcia. II. Struktura Studium Wykonalności 1. Wnioski z przeprowadzonej analizy- podsumowanie. Rozdział ten powinien zostać napisany w języku niespecjalistycznym i powinien zawierać kompendium wiedzy na temat projektu. W punkcie tym naleŝy zawrzeć streszczenie całego opracowania oraz wnioski z przeprowadzonych analiz. Zalecane jest przedstawienie: głównych celów inwestycji, ich opis oraz uzyskane produkty i rezultaty przewidywanych nakładów inwestycyjnych z wyszczególnieniem kosztów kwalifikowanych i niekwalifikowanych oraz okresów ich ponoszenia poziom wnioskowanego dofinansowania harmonogramu projektu oraz trwałości zagadnień prawnych i administracyjnych (prawo do dysponowania nieruchomością w celu inwestycji, podmioty odpowiedzialne za projekt itp.) alternatywnych rozwiązań rozwaŝanych w analizie inwestycji wykonalności technicznej i instytucjonalnej projektu efektywności projektu (finansowej i ekonomicznej) pomocy publicznej w projekcie beneficjentów końcowych odbiorców projektu 5

2.Podstawowe informacje na temat projektu. Pełne dane wnioskodawcy (lidera wiodącego) oraz pełne dane partnerów projektu, dane osób do kontaktu, dane osoby (podmiotu) sporządzającego wniosek. tytuł projektu, główny obszar priorytetowy, nr i nazwa działania zakres rzeczowy projektu i przedmiot projektu z punktu tego musi jednoznacznie wynikać jakie działania będą realizowane w ramach projektu lokalizacja projektu naleŝy podać województwo, powiat i gminę i dokładny adres nieruchomości, dokładna lokalizacją działek wraz z numerem 3. Analiza otoczenia społeczno gospodarczego projektu wraz z uwzględnieniem kontekstu dokumentów strategicznych W tym miejscu naleŝy wskazać kluczowe cechy istotne z punktu widzenia projektu sektora/terenu na tyle dokładnie, aby zrozumieć problemy, do których rozwiązania ma się przyczynić realizacja projektu. Analiza powinna oprzeć się o aktualne dane statystyczne, które potwierdzą stan faktyczny (analiza podaŝy), np. w przypadku projektów związanych z tworzeniem infrastruktury otoczenia biznesu istotne będą dane nt. ilości funkcjonujących na danym terenie placówek o podobnym profilu działalności Zagadnienia o charakterze ogólnym, takie jak liczba mieszkańców gminy, ukształtowanie terenu etc., które nie mają bezpośredniego związku z tematyką projektu naleŝy ograniczyć do niezbędnego minimum. Kolejnym istotnym elementem, który powinien zostać zaprezentowany w tym miejscu jest spójność ze Strategią Rozwoju Województwa Wielkopolskiego, Regionalną Strategią Innowacji, lokalnymi i sektorowymi strategiami rozwoju, a takŝe strategią rozwoju instytucji Beneficjenta, jeśli taka istnieje. Istotne jest wykazanie spójności projektu ze strategicznymi załoŝeniami rozwoju danego obszaru/dziedziny na poziomie zarówno lokalnym, regionalnym, jak i krajowym. Wykazanie daleko idącej spójności z dokumentami strategicznymi na danym terenie/ w danym sektorze 6

stanowi dowód, iŝ Beneficjent działa planowo i posiada lub teŝ wpisuje się w spójną politykę rozwoju danego terenu/sektora. Zalecane jest przedstawienie: Określenie i charakterystyka obszaru określenie jaki obszar stanowi bezpośrednie otoczenie projektu i podlega analizie (jest to z reguły obszar miasta/gminy w odniesieniu do powiatu i województwa); naleŝy krótko scharakteryzować ten obszar. Otoczenie społeczne naleŝy podać podstawowe dane demograficzne dotyczące obszaru wraz z prognozami; zidentyfikować ewentualne problemy lub przewagi w aspekcie społecznym obszaru na tle regionu. Infrastruktura techniczna naleŝy scharakteryzować poziom podstawowej infrastruktury technicznej w obszarze realizacji projektu. Otoczenie gospodarcze wskazać charakter, strukturę i skalę działalności gospodarczej w regionie/obszarze (ze szczególnym uwzględnieniem infrastruktury rozwoju gospodarczego); zidentyfikować ewentualne problemy lub szanse rozwoju związane z projektem. Potencjał obszaru naleŝy wskazać cechy obszaru, świadczące o jego potencjale, specyfice, unikalności, które mogą zostać wykorzystane lub umocnione poprzez realizację inwestycji z zakresu infrastruktury rozwoju gospodarczego; naleŝy podać inne znaczące informacje o obszarze oddziaływania inwestycji. Podsumowanie otoczenia społeczno gospodarczego analiza otoczenia społeczno gospodarczego powinna zostać zakończona syntezą i podsumowaniem najbardziej istotnych informacji wskazujących podstawowe problemy i jego potencjał. 4. Zidentyfikowane problemy W tym punkcie studium wykonalności naleŝy określić najpowaŝniejsze, zidentyfikowane w toku analizy otoczenia społeczno gospodarczego oraz strategicznych załoŝeń rozwoju, problemy występujące na danym terenie/w danym 7

sektorze. Następnie naleŝy określić te problemy, które projekt ma rozwiązać lub przyczynić się do ich rozwiązania, uzasadniając równocześnie swój wybór. NaleŜy dokonać selekcji problemów, które zostaną rozwiązane przez projekt. Informacje zawarte w tym punkcie powinny wynikać z analizy dokonanej w punkcie 3 Analiza otoczenia społeczno-gospodarczego. 5. Logika interwencji W tym punkcie naleŝy zobrazować logikę powiązania celów projektu, jego produktów oraz działań podejmowanych w spójną całość. Odpowiedzią na zidentyfikowane problemy występujące na danym terenie/w danym sektorze jest realizowany przez Beneficjenta projekt. W punkcie tym naleŝy pokazać, w jaki sposób działania zaplanowane w ramach projektu, realizujące postawione przez Beneficjenta cele, przekładają się na likwidację lub ograniczenie zidentyfikowanych problemów. 5.1 Cele ogólne projektu Cele główne projektu to długofalowe konsekwencje zrealizowanego projektu, wykraczające poza natychmiastowe efekty dla Beneficjentów (poza harmonogram realizacji projektu) i będące opisem modelowej, docelowej sytuacji Beneficjenta i jego otoczenia. W przypadku projektów realizowanych w ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego, cele określone przez Beneficjenta muszą wykazywać spójność z celami programu oraz celami działania. 5.2 Cel główny/bezpośredni projektu Konsekwencje zrealizowanego projektu bezpośrednio związane z Beneficjentem i/lub jego sytuacją, które będą uzyskane po zakończeniu jego realizacji. Z reguły projekt realizuje załoŝone cele ogólne jedynie w części. A zatem cel bezpośredni projektu to efekt załoŝony dla danego projektu. Z uwagi na czytelność projektu cel bezpośredni projektu jest tylko jeden, nie wyklucza to jednak moŝliwości zdefiniowania kilku celów głównych. Cel ten powinien zostać precyzyjnie określony za pomocą wskaźników rezultatu projektu, które bezpośrednio przełoŝą się 8

na potrzeby odbiorców projektu. Cel główny musi wynikać ze zidentyfikowanego problemu. Cel(cele) projektu muszą być zgodne z celami Działania zawartymi Szczegółowym Opisie Priorytetów Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. 5.3 Źródła identyfikacji zapotrzebowania na realizację projektu W punkcie tym naleŝy wskazać źródła z jakich skorzystano w przeprowadzonej przez beneficjenta analizie rynku, identyfikującej zapotrzebowanie przedsiębiorców na dany produkt, technologię usługę wynikającą z realizacji projektu. Na podstawie przeprowadzonej analizy popytu i podaŝy naleŝy równieŝ określić wielkość zapotrzebowania przedsiębiorców na dany produkt, technologię, usługę wynikającą z realizacji projektu. 5.4 Produkty projektu Rozdział ten powinien zawierać tabelaryczną prezentację wskaźników produktu oraz ich krótki opis. Produkt projektu jest to bezpośredni, materialny efekt realizacji poszczególnych działań w ramach przedsięwzięcia mierzony konkretnymi wielkościami. (np. oddana do uŝytku powierzchnia, liczba zakupionego sprzętu do badań laboratoryjnych, itp.). Beneficjent opisuje w tym punkcie inwestycje i inne dobra powstałe bądź pozyskane w ramach projektu, które po zakończeniu implementacji projektu przełoŝą się na rezultaty opisane w następnym punkcie. Produkty muszą zostać skwantyfikowane. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent moŝe równieŝ przedstawić szerszy zakres wskaźników produktu dla projektu. 9

5.5 Rezultaty projektu Rozdział ten powinien zawierać tabelaryczną prezentację wskaźników rezultatu oraz ich krótki opis. Rezultaty projektu stanowią wskaźniki celu głównego; to bezpośrednie i natychmiastowe korzyści, jakie wynikną dla Beneficjenta po zakończeniu projektu w związku ze zrealizowanymi działaniami, tj. dostarczonymi mu usługami/dostawami materialnymi/ inwestycyjnymi. Rezultat jest w sposób bezpośredni powiązany z realizacją projektu. Rezultaty projektu powinny zostać precyzyjnie określone i przedstawione w skwantyfikowanej formie. Informacje zawarte w tym punkcie powinny być spójne z informacjami przedstawionymi w formularzu wniosku, choć w studium wykonalności Beneficjent moŝe równieŝ przedstawić szerszy zakres wskaźników rezultatu. W szczególności w przypadku rezultatu w postaci świadczenia usług na rzecz przedsiębiorców, naleŝy w ten sposób określony rezultat projektu podzielić na rodzaje usług (doradcze, finansowe, proinnowacyjne, informacyjne, szkoleniowe, środowiskowe). 5.6. Komplementarność z innymi działaniami Potencjalny projekt planowany do realizacji moŝe stanowić element szerszego przedsięwzięcia, lub programu. W punkcie tym naleŝy przedstawić działania komplementarne w stosunku do realizowanej inwestycji. Dotyczy to zarówno powiązań z projektami realizowanymi ze środków unijnych, jak i krajowych, czy innych zagranicznych, które wykazują spójność i są nakierowane na realizację wspólnych celów strategicznych z proponowanym projektem lub mogą mieć jakikolwiek wpływ na jego realizację. Komplementarność moŝe takŝe dotyczyć projektów realizowanych przez inne podmioty. Analizę komplementarności naleŝy rozpatrywać w kontekście projektów juŝ zrealizowanych lub teŝ będących w trakcie realizacji na terenie beneficjenta oraz w bezpośrednim jego otoczeniu. W przypadku działań planowanych naleŝy uwzględniać jedynie te, które są ujęte w dokumentach programowych zapewniających wysokie prawdopodobieństwo realizacji. 10

6. Analiza instytucjonalno prawna 6.1 Analiza instytucjonalna projektu W tym punkcie naleŝy podać informacje nt.: statusu prawnego Beneficjenta (formy prawnej), dokumentów regulujących jego funkcjonowanie oraz inne istotne dane dotyczące uwarunkowań prawnych funkcjonowania Beneficjenta partnerów zaangaŝowanych w realizację projektu status prawny partnera, charakter jego zaangaŝowania, zakres odpowiedzialności oraz prawa w odniesieniu do produktów projektu, a takŝe wszelkie inne istotne informacje w zakresie partnerstwa. podmiotu zarządzającego (o ile jest to inny podmiot niŝ Beneficjent) produktami projektu, wskazując status prawny takiego podmiotu, powiązania z Beneficjentem oraz w jaki sposób Beneficjent zagwarantuje zachowanie celów projektu przez podmiot zarządzający. Ponadto punkt ten powinien zawierać następujące informacje: naleŝy jednoznacznie określić kto będzie właścicielem majątku powstałego w wyniku realizacji projektu i kto nim będzie zarządzał. naleŝy określić zakres działań konieczny do realizacji przez poszczególne podmioty oraz zakres odpowiedzialności poszczególnych podmiotów zaangaŝowanych we wdraŝanie projektu. określenie liczby kontraktów w ilu będzie realizowany projekt oraz sposób wyboru wykonawców robót i usług oraz dostawców; wskazanie ewentualnych innych działań, które powinny wypełnić inne organizacje w celu wykonania produktów, otrzymania rezultatów oraz osiągnięcia celów; wskazanie źródeł finansowania działań związanych z realizacją projektu; identyfikację zagroŝeń związanych z wykonalnością instytucjonalną projektu. naleŝy równieŝ podać dokładny opis wdraŝania projektu przedstawiając w nim zaangaŝowane organizacje, ewentualnie osoby, ich rolę i przypisaną odpowiedzialność, a takŝe opis towarzyszących procesowi wdraŝania 11

procedur, prac przygotowawczych, przetargów oraz realizacji projektu z punktu widzenia przygotowania beneficjenta (podmiotu odpowiedzialnego za realizację). 6.2 Trwałość i wykonalność organizacyjna projektu W tym punkcie naleŝy odpowiedzieć na pytanie: czy wnioskodawca posiada stosowne struktury organizacyjne i zespół ludzki o kwalifikacjach zapewniających funkcjonowanie projektu w fazie zarówno realizacji jak i w fazie operacyjnej projektu. W przypadku fazy realizacji projektu naleŝy wykazać czy Beneficjent planuje skorzystać z usługi inwestora zastępczego lub inŝyniera kontraktu, czy teŝ planuje realizację zadania inwestycyjnego za pomocą własnych kadr. W przypadku realizacji zadania za pomocą własnych kadr naleŝy opisać kompetencje osób, które będą czuwać nad prawidłową realizacją projektu. W zakresie fazy operacyjnej czyli fazy eksploatacji projektu naleŝy wskazać jakie są kompetencje i doświadczenie w prowadzeniu podobnych przedsięwzięć osób wchodzących w skład zespołu zarządzającego eksploatacją projektu. W przypadku braku w/w struktur naleŝy uwzględnić informację dotycząca planów Beneficjenta w zakresie stworzenia odpowiedniego zespołu skąd zostaną pozyskane osoby, jakie będą ich kwalifikacje i doświadczenie zawodowe w w/w zakresie, zakres obowiązków oraz planowana perspektywa czasowa utworzenia takiego zespołu. W przypadku planów przekazania zarządu produktami projektu na rzecz innej jednostki, analogicznie jak w przypadku Beneficjenta naleŝy wykazać, iŝ jednostka ta posiada doświadczenie oraz odpowiedni zespół ludzki dla celów zarządzania projektem w fazie eksploatacji. Rozdział ten powinien przede wszystkim odpowiedzieć na pytania Czy beneficjent posiada zdolność organizacyjną i finansową do utrzymania projektu? Kto będzie zarządzał projektem w ciągu co najmniej 5 lat od chwili zakończenia realizacji projektu? NaleŜy udowodnić, Ŝe przyjęte rozwiązania zapewnią trwałość projektu przez okres co najmniej 5 lat. 12

6.3 Trwałość i wykonalność finansowa projektu W punkcie tym Beneficjent określa swoją zdolność do pokrycia kosztów przyszłego funkcjonowania projektu. Trwałość finansowa jest uwarunkowana naturą samego projektu (jego zdolnością do samofinansowania) i sytuacją finansową jednostki (zdolność do pokrywania kosztów funkcjonowania projektu nie generującego przychodów lub którego przychody są niewystarczające dla pokrycia kosztów jego funkcjonowania). Obydwa te elementy powinny zostać szczegółowo opisane, a zapisy tu zawarte muszą wykazywać spójność z analizą finansową projektu. Trwałość projektu obejmuje co najmniej 5 lat od jego zakończenia. Rozdział ten powinien przede wszystkim odpowiedzieć na pytanie Kto będzie pokrywał koszty utrzymania/funkcjonowania majątku powstałego w ramach realizacji projektu i czy zostaną na ten cel zapewnione wystarczające środki? 6.4 Analiza wykonalności prawnej projektu W punkcie tym naleŝy opisać uwarunkowania prawne związane z realizacją projektu. Jest to istotne z punktu widzenia kalkulacji ryzyk zewnętrznych w odniesieniu do realizacji inwestycji. Punkt ten powinien zawierać zestawienie decyzji, uzgodnień, dokumentacji i innych informacji wynikających z unormowań prawnych, przykładowo: - informacje na temat stanu własności gruntów/obiektów, gdzie projekt ma być realizowany, - informacje na temat zgodności projektu z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), - decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia (Prawo ochrony środowiska), - decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym), 13

- pozwolenie na budowę, decyzje o zatwierdzeniu projektu budowlanego, decyzje o pozwoleniu na wznowienie robót budowlanych (Prawo budowlane) - postępowanie w sprawie zamówienia publicznego - i inne wynikające ze specyfiki danego projektu. Rozdział ten powinien określić, czy projekt jest przygotowany do realizacji pod względem prawnym lub jakie decyzje/pozwolenia/opinie pozostają konieczne do uzyskania w celu zapewnienia realizacji inwestycji i eksploatacji powstałej infrastruktury. Jeśli w momencie sporządzania Studium Wykonalności projekt nie jest przygotowany do realizacji pod względem prawnym koniecznym, pozostaje wskazanie zakładanego terminu uzyskania określonych decyzji i wykazanie realności przyjętego harmonogramu w tym aspekcie. 6.5 Promocja projektu wraz z informacją nt. źródeł dofinansowania projektu W punkcie tym naleŝy przedstawić załoŝenia kampanii promocyjnoinformacyjnej realizowanego projektu poprzez opis celu podjętych działań promocyjnych, wybranych sposobów (środków) dotarcia do potencjalnych odbiorców projektu oraz najbardziej adekwatnych kanałów dystrybucji dla danego typu projektu. NaleŜy równieŝ przedstawić planowany budŝet tych działań i harmonogram ich realizacji. Ponadto naleŝy przedstawić krótki opis sposobów promocji udziału Unii Europejskiej (oraz budŝetu państwa, jeśli występuje) w finansowaniu projektu, w ujęciu obowiązujących wytycznych w tym zakresie. Do instrumentów promocji naleŝy zaliczyć m.in. tablice pamiątkowe, plakaty i inne materiały informacyjne np. ogłoszenia prasowe, ulotki, broszury itp. 6.6 Pomoc publiczna w projekcie Na podstawie opublikowanych w tym zakresie aktów prawnych i wytycznych naleŝy zidentyfikować, czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej. W przypadku wpisania się projektu w zakres objęty pomocą, dofinansowanie będzie zgodne z odpowiednim programem pomocowym. 14

7. Analiza odbiorców projektu/ analiza popytu W punkcie tym naleŝy przedstawić informacje nt. bezpośrednich odbiorców, czyli korzystających z projektu szerszego kręgu odbiorców produktów i rezultatów projektu (np. społeczność lokalna, przedsiebiorcy itp.). NaleŜy wskazać, jakie podmioty i grupy docelowe skorzystają na realizacji projektu oraz w jakim zakresie. WaŜne jest takŝe wskazanie zapotrzebowania na oferowane w ramach projektu dobra, usługi. W tym rozdziale naleŝy określić takŝe rynek (obszar) na jakim realizowany będzie projekt, określając jego potencjał i strukturę. NaleŜy oszacować ilu odbiorców (osób/podmiotów) z danego rynku zgłasza zapotrzebowanie na usługi/dobra oferowane w ramach zrealizowanego projektu. Chodzi przede wszystkim o określenie, jaki jest w chwili obecnej popyt na dane dobra/usługi, a jaki będzie po zakończeniu realizacji projektu. Na tym etapie naleŝy zwrócić takŝe uwagę na zmiany jakościowe w zakresie oferowanych usług, akceptowalnych cenach za te usługi po uwzględnieniu cenowej i dochodowej elastyczności popytu analizę ewentualnych zdolności odbiorców projektu do ponoszenia określonych opłat za oferowane usługi. Krótko scharakteryzować branŝę/obszar działania gospodarczego, który objęty zostanie projektem. 8. Analiza techniczna oraz technologiczna inwestycji 8.1 Opis i uzasadnienie przyjętych rozwiązań Analiza technologiczna powinna w jasny i opisowy sposób przedstawiać przyjęte w projekcie rozwiązania architektoniczne, techniczne i technologiczne. Z analizy powinny wynikać następujące informacje: Czy przyjęte rozwiązania są zgodne z najlepszą praktyką w danej dziedzinie? Czy przyjęte rozwiązania są optymalne pod względem zaspokojenia popytu ze strony uŝytkowników? Czy projekt przedstawia optymalny stosunek jakości do ceny? Jaki jest stopień nowoczesności technologicznych/technicznych rozwiązań zastosowanych w projekcie 15

8.2 Analiza wariantowa W punkcie tym naleŝy wskazać czy istnieją alternatywne niŝ przyjęte w projekcie warianty rozwiązania danej sytuacji problemowej. Jeśli istnieją alternatywne warianty naleŝy dokonać ich analizy, z której wynikać powinno, który wariant jest najodpowiedniejszy z punktu widzenia zarówno kosztów jak i potrzeb odbiorców. Analiza ta powinna wykazywać spójność z analizą finansową oraz ekonomicznospołeczną projektu. W przypadku braku alternatywnych rozwiązań naleŝy dokonać analizy skutków wariantu 0 czyli pozostawienia sytuacji bez zmian. 9. Analiza oddziaływania na środowisko Punkt ten jest obowiązkowy dla projektów inwestycyjnych. Powinien on zawierać krótkie streszczenie np. Raportu z Oceny Wpływu na Środowisko (jeśli dokument ten jest wymagany), lub przedstawienie krótkiej informacji na temat wpływu projektu na środowisko. Dla projektów, dla których wymagane jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko, naleŝy w tym rozdziale zawrzeć krótkie streszczenie tego dokumentu. W przypadku projektów, dla których nie jest wymagane sporządzenie w/w dokumentów, naleŝy opisać, czy załoŝenia projektu oraz przyjęte rozwiązania techniczne i technologiczne są przyjazne środowisku m. in. poprzez krótką charakterystykę środowiska, na które projekt moŝe oddziaływać na etapie realizacji, opis uciąŝliwości realizowanego projektu dla środowiska oraz sposobów minimalizacji negatywnych oddziaływań, takŝe w przypadku ewentualnej awarii lub likwidacji projektu. NaleŜy równieŝ dokonać oceny wpływu przedsięwzięcia na obszary objete programem NATURA 2000. 10. Analizy specyficzne dla danego rodzaju projektu/sektora. Beneficjent w tym punkcie moŝe zamieścić analizy oraz informacje istotne z punktu widzenia danej branŝy lub sektora, w które wpisuje się projekt. 16

11. Analiza finansowa Analiza finansowa powinna wykazać: rentowność projektu z punktu widzenia inwestora, wymagania w zakresie finansowania zewnętrznego oraz przepływy finansowe związane z projektem. Jej celem jest wykazanie, Ŝe zapewnione środki finansowe będą wystarczające do sfinansowania projektu w okresie jego realizacji, a następnie eksploatacji przedstawiać weryfikację trwałości finansowej projektu. Istotne jest zwłaszcza wykazanie, Ŝe Beneficjent posiada środki na sfinansowanie wkładu własnego w realizację projektu. Analiza finansowa, przeprowadzona dla projektów aplikujących o środki UE, stanowi takŝe podstawę do wyliczenia luki w finansowaniu, umoŝliwiającej oszacowanie wysokości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto 1. Poprawnie przeprowadzona analiza finansowa winna zawierać informacje na temat: - planu nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych - przychodów i kosztów operacyjnych, - zapotrzebowania na kapitał obrotowy - źródeł finansowania, w tym określenie poziomu dofinansowania projektu, - wskaźników efektywności finansowej, - trwałości finansowej projektu. 11.1 ZałoŜenia do analizy finansowej I. Analiza finansowa winna być przeprowadzona w oparciu o metodologię zdyskontowanego przepływu środków pienięŝnych. Metodologia zdyskontowanego przepływu środków pienięŝnych oparta jest na następujących załoŝeniach: 1 Zgodnie z zapisami art. 55 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1083/2006 z dnia 11.07.2006r., ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu społecznego oraz Funduszu Spójności i uchylające rozporządzenie (WE) nr 1260/1999, naleŝy dokonać, w oparciu o metodę luki w finansowaniu, obliczenia wielkości dofinansowania dla projektów generujących dochód netto, jeŝeli: - wsparcie nie stanowi pomocy publicznej w rozumieniu art. 87 TWE, i - wartość bieŝąca (zdyskontowana) dochodów netto generowanych w ramach projektu jest dodatnia, 17

- wszelkie wielkości finansowe przyjęte w ramach analizy finansowej (nakłady inwestycyjne, przychody operacyjne, koszty operacyjne itd.) dotyczące projektu (określające przepływy pienięŝne projektu), ujmowane są z punktu widzenia Beneficjenta/Beneficjentów. Szczególny przypadek dotyczy sytuacji, gdy w realizację projektu zaangaŝowanych jest więcej niŝ jeden podmiot (np. projekt realizowany przez centrum transferu technologii miasto i szkołę wyŝszą itp.). W tym przypadku naleŝy przeprowadzić analizę finansową jedynie dla projektu. uwzględnia wyłącznie przepływ środków pienięŝnych, tj. rzeczywistą kwotę pienięŝną wypłacaną lub otrzymywaną w ramach danego projektu. W rezultacie, nie mogą być przedmiotem analizy DCF niepienięŝne pozycje rachunkowe takie jak: amortyzacja, rezerwa na pokrycie nieprzewidzianych wydatków, uwzględnia przepływy pienięŝne w tym roku, w którym miała miejsce rzeczywista zmiana stanu środków pienięŝnych; uwzględnia wartość rezydualną (końcową) projektu; uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie, co oznacza, Ŝe przepływy środków pienięŝnych, obliczone dla kolejnych lat projekcji, podlegają dyskontowaniu przy zastosowaniu stopy dyskontowej. Stopę dyskontową naleŝy przyjąć na poziomie 5% (jednakową dla całego okresu referencyjnego). II. Informacje na temat przyjętych danych i załoŝeń (w tym załoŝeń makroekonomicznych) wraz z podaniem źródła ich pozyskania, naleŝy przedstawić w następujący sposób: Punktem wyjścia prognoz finansowych powinny być dane finansowo księgowe podmiotów eksploatujących przedsięwzięcie w danej gminie/przedsiębiorstwie za rok poprzedni jeŝeli będą dostępne, jeŝeli nie, projekcja winna opierać się na danych finansowo-księgowych obejmujących ostatni dostępny okres np. kwartał, półrocze). W analizie naleŝy wykorzystać informacje zawarte w koncepcji technicznej jak równieŝ wykorzystana moŝe być wiedza ekspercka w przypadkach, kiedy dane historyczne nie będą dostępne. 18

ZałoŜenia makroekonomiczne przyjęte na potrzeby analizy winny opierać się na moŝliwie najbardziej aktualnych prognozach. III. Za rok obrotowy przyjąć naleŝy rok kalendarzowy. IV. Prognoza przepływów pienięŝnych sporządzona winna być w jednostce pienięŝnej - w PLN (zaokrąglamy do pełnych zł). V. Poszczególne elementy przepływów pienięŝnych naleŝy kalkulować w cenach stałych (tzn. nie uwzględniających wpływu inflacji). VI. Podawane ceny towarów i usług powinny być cenami netto, tj. bez podatku VAT w przypadku, gdy Beneficjent moŝe odzyskać VAT, w przeciwnym zaś razie, gdy podatek VAT nie podlega zwrotowi, powinien zostać uwzględniony w cenach. Niemniej jednak w przypadku wątpliwości, naleŝy odnieść się do zasad kwalifikowalności, klasyfikujących VAT jako koszt kwalifikowany bądź niekwalifikowany. VII. Projekcja skumulowanych przepływów pienięŝnych: 1. faza realizacji winna być sporządzona w ujęciu rocznym 2. faza eksploatacyjna (operacyjna) winna być sporządzona w ujęciu rocznym. VIII. Okres odniesienia (horyzont czasowy, okres referencyjny), za który naleŝy sporządzić prognozę przepływów pienięŝnych generowanych przez projekt winien stanowić sumę okresów: ponoszenia nakładów inwestycyjnych i fazy realizacji oraz okresu fazy operacyjnej (eksploatacyjnej) wskazanego poniŝej (w zaleŝności od sektora). Długość okresu eksploatacji powinna wynosić maksymalnie 15 lat. okres odniesienia = faza realizacji + określona wytycznymi faza eksploatacji IX. Przepływy pienięŝne dyskontowane są od pierwszego roku przyjętego okresu referencyjnego, t=1. 11.2 Projekcja przepływów pienięŝnych projektu Podstawą wyznaczenia wskaźników rentowności projektu jest oszacowanie wielkości przepływów pienięŝnych projektu w całym okresie obliczeniowym. Realizacja tego zagadnienia wymaga określenia i przygotowania projekcji finansowych następujących wielkości: 19

całkowitych nakładów inwestycyjnych obejmujących: nakłady fazy inwestycyjnej w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane oraz nakłady odtworzeniowe (wykazywane w fazie operacyjnej projektu), przychodów operacyjnych, kosztów eksploatacji, zapotrzebowanie na kapitał obrotowy. Zastosowane podejście do ustalenia przepływów pienięŝnych projektu zaleŝy od moŝliwości oddzielenia strumienia wpływów i wydatków tylko projektu od ogólnego strumienia wpływów i wydatków Beneficjenta. Z tego powodu wyróŝnia się dwie kategorie inwestycji: Kategoria 1 dotyczy inwestycji, dla których moŝliwe jest oddzielenie przepływów pienięŝnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta. W tej sytuacji stosuje się metodę standardową. Analiza w oparciu o tę metodę wymaga określenia przez Beneficjenta wydatków oraz wpływów dla analizowanej inwestycji. Kategoria 2 dotyczy inwestycji, dla których niemoŝliwe jest rozdzielenie przepływów pienięŝnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie. W tym przypadku analiza finansowa opiera się na róŝnicowym modelu finansowym. W ramach kategorii 2 dopuszczalne jest stosowanie dwóch podejść: 1. Strumienie finansowe szacowane są jako róŝnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza podmiot z projektem (operator z inwestycją) oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza podmiot bez projektu (operator bez inwestycji) (zastosowanie tego podejścia wymaga przygotowania dla całego horyzontu czasowego dwóch prognoz poszczególnych wielkości finansowych Beneficjenta Metoda ta ma zastosowanie w poniŝszych przypadkach: a) w branŝach regulowanych i/lub branŝach sieciowych, b) zalecana jest dla całego sektora regulowanego 2. Strumienie finansowe szacowane są jako róŝnica pomiędzy strumieniami finansowymi dla scenariusza działalność gospodarcza z projektem oraz strumieniami finansowymi dla scenariusza działalność gospodarcza bez projektu. Pojęcie działalności gospodarczej nie jest jednoznacznie zdefiniowane, moŝna je rozumieć jako: 20

a) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w obrębie zdefiniowanego obszaru; b) usługa (działalność) / pakiet usług oferowanych w ramach kilku regionów; c) nowy produkt wytwarzany w juŝ istniejącym podmiocie ; d) inne. Zastosowany sposób określenia przepływów pienięŝnych uzaleŝniony jest od odpowiedzi na następujące pytania: 1. Czy istnieje moŝliwość wyodrębnienia strumienia wpływów z projektu od ogólnego strumienia wpływów Beneficjenta? 2. Czy istnieje moŝliwość wyodrębnienia strumienia wydatków projektu od ogólnego strumienia wydatków Beneficjenta? JeŜeli odpowiedź, na jedno z powyŝszych pytań jest negatywna naleŝy zastosować w kalkulacji przepływów projektu podejście przyrostowe. W przypadku, gdy projekt został określony jako kategoria 1, czyli inwestycja, dla której moŝliwe jest oddzielenie przepływów pienięŝnych projektu od ogólnych przepływów Beneficjenta powyŝsze plany naleŝy opracować jedynie dla samego projektu. W sytuacji, gdy projekt został zaliczony do kategorii 2, czyli określony jako inwestycja, dla której niemoŝliwe jest rozdzielenie przepływów pienięŝnych, zarówno osobno dla kategorii wpływów oraz wydatków, jak i dla obydwu kategorii równocześnie projekcje naleŝy przedstawić dla: scenariusza bez projektu i scenariusza z projektem, a następnie wyliczyć róŝnicę dla poszczególnych wielkości. 11.2.1 Całkowite nakłady inwestycyjne W punkcie tym naleŝy przedstawić szczegółowy harmonogram rzeczowo-finansowy nakładów inwestycyjnych wraz z określeniem źródła szacunków (np. kosztorys inwestorski, przetarg, doświadczenie inwestora, oferty potencjalnych wykonawców). Harmonogram ten powinien być przygotowany dla okresów kwartalnych (winien być spójny z analizą wykonalności technicznej przedstawioną w studium). Dodatkowo naleŝy przedstawione nakłady inwestycyjne dotyczące realizacji projektu podzielić na 21

wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane do dofinansowania z funduszy UE oraz określić wartość podatku VAT. Aby uwzględnić wszystkie wydatki w okresie eksploatacji naleŝy przedstawić równieŝ plan nakładów odtworzeniowych, ponoszonych w okresie eksploatacji projektu (po zakończeniu jego realizacji), w celu odtworzenia zuŝytych składników majątku trwałego. NaleŜy pamiętać, Ŝe pozycja ta powoduje wzrost wartości księgowej środków trwałych (podlegają amortyzacji) i nie naleŝy jej mylić z kosztami bieŝących napraw, remontów i konserwacji zaliczanych do kosztów operacyjnych. Planując nakłady inwestycyjne naleŝy określić poziom rezerw na nieprzewidziane wydatki (wzrost wydatków) inwestycyjne. NaleŜy jednak pamiętać, ze ta wielkość finansowa: nie jest brana pod uwagę przy zestawianiu przepływów pienięŝnych projektu, nie jest uwzględniana w kosztach projektu przy obliczaniu luki w finansowaniu. 11.2.2 Prognoza przychodów operacyjnych W rozdziale tym naleŝy przedstawić zmianę przychodów ze sprzedaŝy związaną z projektem lub eksploatacją jego produktów w rocznych przedziałach czasowych w okresie analizy jako róŝnicę pomiędzy stanem obecnym i projektowanym. Opracowanie prognozy przychodów obejmuje: 1. opis załoŝeń dotyczących popytu i określenie prognozy sprzedaŝy, 2. opis załoŝeń przyjętych do sporządzenia projekcji przychodów (ceny, taryfy itp.), 3. sporządzenie projekcji przychodów. a) Program sprzedaŝy W tej części analizy finansowej naleŝy przedstawić plan sprzedaŝy ilościowej wyrobu/usługi/towarów w oparciu o analizę popytu/frekwencji itp. będącą częścią studium wykonalności. Projekcję ilościową naleŝy przedstawić w rozbiciu na poszczególne wyroby/usługi/towary. W przypadku wyrobów/usług/towarów podobnych moŝna je grupować ze względu na charakterystyczne cechy i jednakowe jednostki miary. W szczególności istotne jest: oszacowanie istniejącego popytu, 22

prezentacja danych historycznych oraz załoŝonych trendów dotyczących prognoz popytu na wyroby/usługi/towary, oszacowanie przyszłego popytu oraz przedstawienie załoŝeń dla jego wyliczenia. b) Prognozowane opłaty (ceny, taryfy) za produkty/usługi/towary Planowana wysokość opłat (cen, taryf), niezbędna do określenia poziomu przychodów winna uwzględniać specyfikę wyrobów/usług/towarów, a w szczególności: _ wysokość opłat (cen, taryf) za wyroby/usługi/towary musi być ustalana z zachowaniem przepisów prawa, _ wysokość projektowanych opłat (cen, taryf) powinna uwzględniać poziom akceptowalności społecznej cen usług i produktów dla gospodarstw domowych i innych odbiorców patrz. Wytyczne Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód określające metodologię obliczania dochodu rozporządzalnego. c) Prognoza przychodów operacyjnych Projekcję przychodów generowanych przez projekt z podstawowej działalności w okresie eksploatacji naleŝy przedstawić (w zaleŝności od charakteru projektu) w podziale na: rodzaj produktów/usług/towarów grupy odbiorców Obliczony poziom przychodów ze sprzedaŝy musi wynikać wprost z planowanej ilości sprzedaŝy oraz przyjętych opłat (cen) za produkty/usługi/towary. 11.2.3 Prognoza kosztów operacyjnych Koszty operacyjne całość kosztów poniesionych w związku z eksploatacją i utrzymaniem inwestycji. Przygotowanie prognoz kosztów operacyjnych obejmuje: 1. opis załoŝeń przyjętych do sporządzenia projekcji kosztów operacyjnych, 2. sporządzenie projekcji kosztów operacyjnych według układu rodzajowego kosztów. 23

Dokonując zestawienia kosztów operacyjnych, naleŝy wziąć pod uwagę konieczność korekty przepływów pienięŝnych w ramach dalszej ich analizy. W związku z powyŝszym naleŝy: zidentyfikować w kosztach operacyjnych te pozycje kosztów, które zostaną wyeliminowane z przepływów pienięŝnych analizy finansowej w ramach ich korekty o efekty fiskalne (np. podatek VAT, składki ZUS płacone przez pracodawcę, podatek od nieruchomości itd.), wyeliminować z przepływów pienięŝnych analizy finansowej te pozycje kosztowe, które nie stanowią rzeczywistego wydatku (tzw. koszty niepienięŝne amortyzacja). JeŜeli efektem projektu będą tzw. oszczędności kosztowe (obniŝenie kosztów operacyjnych wynikające ze zrealizowania projektu) to, w przypadku stosowania modelu róŝnicowego, powinny być prezentowane w kategorii kosztów operacyjnych, jako wpływy a nie koszty (czyli ze znakiem minus). Koszty naleŝy przedstawić wg klasyfikacji kosztów rodzajowych wraz z określeniem przyjętych załoŝeń. Koszty eksploatacji projektu powinny być prognozowane w podziale zgodnym z układem kosztów rodzajowych, uwzględniając w zaleŝności od charakteru projektu, co najmniej poniŝsze grupy: zuŝycie materiałów i energii, amortyzacja, usługi obce, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (narzuty na wynagrodzenia), podatki i opłaty, pozostałe koszty rodzajowe. Dodatkowo naleŝy równieŝ przedstawić plan remontów bieŝących inwestycji za cały okres eksploatacji projektu. Remonty bieŝące powinny zostać uwzględnione w rachunku zysków i strat w kosztach materiałów i surowców oraz usług obcych. Korekta fiskalna jest elementem analizy ekonomicznej opracowanej na podstawie Metody CBA. Punktem wyjścia w projekcji kosztów eksploatacyjnych projektu powinny być informacje zawarte w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury oraz dane o poziomie 24

kosztów, które zostały poniesione przez podmiot w ciągu ostatnich trzech latach. W przypadku, gdy informacje te będą niedostępne naleŝy wziąć pod uwagę koszty z ostatniego dostępnego okresu bądź określone na podstawie najlepszej wiedzy konsultantów i dostępnych danych rynkowych. Poziom kosztów operacyjnych inwestycji naleŝy określić w odniesieniu do danych zawartych w koncepcji technicznej przedsięwzięcia i cen rynkowych. ZuŜycie materiałów i energii W pozycji tej ujmowane są koszty zuŝytych materiałów podstawowych (a zatem koszty materiałów bezpośrednich), koszty materiałów o charakterze pomocniczym, koszt zuŝytej energii elektrycznej, opałowej, wody, gazu, paliwa samochodowego oraz wartość środków obrotowych zaliczanych bezpośrednio w koszty (np. materiały biurowe, opakowania itp.). Amortyzacja Amortyzacja majątku trwałego powinna być szacowana w podziale na dwie grupy: amortyzacja powstałych w wyniku realizacji inwestycji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych - oszacowana na podstawie poniesionych nakładów inwestycyjnych oraz ekonomicznego okresu Ŝycia tego składnika, amortyzacja od nakładów odtworzeniowych. Wysokość amortyzacji naleŝy obliczyć oddzielnie dla kaŝdej z grup majątku trwałego na koniec kaŝdego z okresów prognozy. Okres amortyzacji dla kaŝdej grupy aktywów trwałych powinien odzwierciedlać jego minimalny okres amortyzacji wynikający z przepisów podatkowych: Ustawy o rachunkowości 2, Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych 3, Rozporządzeniu Ministra Finansów w sprawie amortyzacji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych 4. Wysokość amortyzacji naleŝy określić dla poszczególnych grup środków trwałych i wartości niematerialnych (dotyczy to równieŝ nakładów odtworzeniowych). Wartość netto aktywów trwałych projektu (z uwzględnieniem wartości netto nakładów 2 Ustawa z dnia 9 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. z 2002 r., nr 76, poz. 694 ze zm.). 3 Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych 4 Rozporządzenie Ministra Finansów z 17 stycznia 1997 r. w sprawie amortyzacji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (Dz.U. Nr 6, poz. 35 ze zm.). 25

odtworzeniowych) wyliczona na koniec horyzontu czasowego winna być uwzględniona jako wartość rezydualna inwestycji. Czyli Beneficjent powinien obliczyć wartość równą wartości netto aktywów (tj. wartość (brutto) poniesionych nakładów inwestycyjnych i odtworzeniowych na zakup bądź wytworzenie aktywów trwałych, pomniejszona o amortyzację majątku trwałego z całego okresu jego uŝytkowania) finansowanych w ramach środków UE. Usługi obce Przez pojęcie kosztów usług obcych naleŝy rozumieć koszty nabycia usług, świadczonych na rzecz jednostki wskutek realizacji projektu przez inne podmioty. Do kosztów tych zaliczają się wydatki związane np. z: najmem obiektów, leasingiem operacyjnym, remontami, serwisem i konserwacjami środków trwałych, łącznością (usługi pocztowe, telekomunikacyjne), transportem towarów i osób, dozorem mienia przez obce jednostki, doradztwem, sprzątaniem obiektów, innymi świadczeniami zaliczonymi do usług (np. usługi informatyczne, wydawnicze, szkoleniowe, pralnicze, komunalne itp.). Ich poziom naleŝy określić w oparciu o planowane zapotrzebowanie na danego rodzaju usługi. Wynagrodzenia Koszty wynagrodzeń naleŝy prognozować na podstawie planowanego zatrudnienia oraz przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia brutto wynikającego z wewnętrznych uwarunkowań jednostki. Plan i harmonogram zatrudnienia osób powinien być przyjęty w oparciu o analizę wykonalności technicznej projektu. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Koszty wynagrodzeń naleŝy obciąŝyć narzutami na płace (składki ZUS, składka na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, FP, FGŚP i inne) w wysokości, która wynika z obowiązujących przepisów prawa i danych finansowo-księgowych podmiotu. Podstawę wymiaru składek ubezpieczenia odprowadzanych do ZUS stanowi wynagrodzenie brutto. 26

Podatki i opłaty Do podatków i opłat o charakterze kosztowym zalicza się przede wszystkim: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, opłata za wieczyste uŝytkowanie gruntów, opłaty skarbowe i notarialne, opłaty środowiskowe. Koszty zaliczane do tej grupy powinny być ustalane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi (rozporządzeniami przedmiotowymi, uchwałami). Pozostałe koszty rodzajowe W tej grupie kosztów naleŝy zaplanować koszty, które nie zostały uwzględnione powyŝej. NaleŜą do nich m.in.: składki ubezpieczeń majątkowych i osobowych, koszty podróŝy słuŝbowych, koszty reprezentacji i reklamy itp. 11.2.4 Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto Punkt ten naleŝy opracować dla tych projektów, w których występuje istotne zapotrzebowanie na środki obrotowe. W przypadku inwestycji, w których poziom kapitału obrotowego jest niewielki bądź nie występuje, ten element analizy finansowej moŝna pominąć. Projektując kapitał obrotowy netto, naleŝy wykorzystać logiczne związki i zaleŝności między strumieniami reprezentującymi przychody i koszty, a odpowiednio naleŝnościami krótkoterminowymi, zapasami i zobowiązaniami bieŝącymi. Projekcja zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto wynika z załoŝonego cyklu rotacji naleŝności, zapasów i zobowiązań (bieŝących) wyliczonego w następujący sposób: Nazwa wskaźnika Stosunek obliczeniowy Wskaźnik rotacji naleŝności NaleŜności krótkoterminowe x 365 dni Przychody ze sprzedaŝy 27

Wskaźnik rotacji zapasów Zapasy x 365 dni Koszty operacyjne amortyzacja - wynagrodzenia z narzutami Wskaźnik rotacji zobowiązań Zobowiązania krótkoterminowe x 365 dni Koszty operacyjne amortyzacja Podstawą wyznaczenia wskaźników cyklu rotacji powinny być dane finansowoksięgowe podmiotu oraz projektowane trendy w tych obszarach. W przypadku braku powyŝszych naleŝy oprzeć się na danych branŝowych. 11.3 Ustalenie poziomu dofinansowania projektu z funduszy UE Beneficjent na potrzeby ustalenia właściwego poziomu dofinansowania winien odpowiedzieć na następujące pytania, w kolejności jak poniŝej: Czy projekt podlega zasadom pomocy publicznej? TAK Ustalenie poziomu dofinansowania w oparciu o zasady i limity wskazane we właściwym programie pomocy publicznej. Obliczamy według wzoru: NIE Przejście do kolejnego pytania Dotacja UE = Kkw x MaxWf Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu na podstawie stosownych wytycznych (uwaga na nieco inne zasady kwalifikowalności projektu dla projektów objętych pomocą publiczną) 28

MaxWf maksymalna stopa współfinansowania określona w odpowiednim programie pomocy publicznej Czy projekt generuje przychody? TAK Przejście do kolejnego pytania NIE Ustalenie dofinansowania w oparciu o wyznaczony w uszczegółowieniu WRPO poziom. Obliczamy wg wzoru Dotacja UE = Kkw x MaxWf Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu na podstawie stosownych wytycznych MaxWf maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu WRPO Czy projekt generuje dochód netto (dochód rozumiany jest tu jako nadwyŝka przychodów operacyjnych z projektu nad jego kosztami operacyjnymi)? TAK Ustalamy poziom w oparciu o metodę luki w finansowaniu (4 etapy) NIE Ustalenie dofinansowania w oparciu o wyznaczony w uszczegółowieniu WRPO poziom. Obliczamy jak wyŝej: Etap 1 wskaźnik luki finansowej (Lf) Dotacja UE = Kkw x MaxWf Lf = Nk / NIzd x 100% Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu na podstawie 29

stosownych wytycznych Lf wskaźnik luki finansowej Nk = NIzd DNzd NIzd suma zdyskontowanych nakładów inwestycyjnych projektu (bez rezerwy na nieprzewidziane wydatki) wraz z uwzględnieniem zmiany zapotrzebowania na kapitał obrotowy netto MaxWf maksymalna stopa współfinansowania określona w Uszczegółowieniu WRPO DNzd = Suma zdyskontowanych dochodów netto Etap 2 określenie kwoty decyzji (KD) KD = Kkw x Lf KD kwota decyzji koszty kwalifikowane przemnoŝone przez wskaźnik luki finansowej Kkw wysokość kosztów kwalifikowanych projektu ustalonych na podstawie stosownych wytycznych Etap 3 określenie maks. dotacji UE Dotacja UE = KD x MaxWf Dotacja UE maks. poziom dofinansowania projektu ze środków UE MaxWf maksymalna stopa współfinansowania określona w uszczegółowieniu WRPO Etap 4 określenie wskaźnika 30

rzeczywistego poziomu dofinansowania (Wrzf) Wrzf = Lf x MaxWf 11.4 Obliczenie wskaźników efektywności inwestycji Podstawą obliczenia wskaźników rentowności są przepływy pienięŝne projektu ustalone jako róŝnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w kolejnych latach projekcji finansowej. Do ustalenia efektywności inwestycji słuŝą następujące wskaźniki: Wskaźnik Komentarz Finansowa Zaktualizowana Wartość Netto Wskaźnik informuje nas, o ile dzisiejsza wartość korzyści finansowych netto przekracza zdyskontowaną wartość nakładów i późniejszych kosztów utrzymania projektu. JeŜeli jest to wartość ujemna oznacza, Ŝe nakłady przekraczają korzyści finansowe, a tym samym projekt nie powinien być realizowany (z punktu widzenia inwestora) poniewaŝ jest finansowo nieefektywny (nawet gdyby był to jedyny projekt). NCF t finansowe przepływy pienięŝne netto projektu w roku t (róŝnica pomiędzy wpływami i wydatkami projektu w roku t) n-liczba lat okresu referencyjnego t=1, n kolejny rok okresu referencyjnego r-finansowa stopa dyskontowa Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu Jest to stopa dyskontowa, przy której zrównuje się wartość teraźniejsza prognozowanych korzyści i wydatków projektu, inaczej mówiąc, przy której finansowa zaktualizowana wartość korzyści netto (FNPV) jest równa zero 31