Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach adwokackich Palestra 8/6(78), 78-81 1964
ORZECZNICTWO SĄDU NAJWYŻSZEGO W SPRAWACH ADWOKACKICH 1. WYROK z dnia 28 grudnia 1963 r. (R.A dw. 70/63) Nie jest do przyjęcia stanowisko uzasadniające znikomą szkodliwość społeczną czynu obwinionego adwokata tym, że klient zlecający mu wniesienie sprawy karnej do sądu nie ma do n iego pretensji. Jest niewątpliwie rzeczą klienta ocenić skutki zaniedbania adwokata, klient może nawet takie zaniedbanie wybaczyć, jednakże form ułowanie na tej podstawie przez Komisję Dyscyplinarną wniosków o mniejszej lub większej szkodliwości społecznej czynu godzi nie tylko w społeczne zadania zawodu adwokata, lecz również w zadania, jakie wkłada na adwokata obowiązujące ustawodawstwo. S ąd N ajw yższy, po rozpoznaniu s p r a w y adw. X z pow odu rew izji założonej przez M in istra S praw iedliw ości od p r a w om ocnego orzeczenia W ojew ódzkiej K o m isji D y scy p lin arn ej Izby A d w o k ack iej w A z d n ia 9.II.1963 r. sygn. K D 23/62, uchylił w całości zaskarżone o rzeczenie i sp raw ę przekazał tejże K o m isji do ponow nego rozpoznania. Uzasadnienie W sp raw ie d y scy p lin arn e j K D 23/62 a k t o sk arżen ia zarzu cił ad w o k ato w i X n a ru sz e n ie obow iązków zaw odow ych przez to, że n ie w niósł w term in ie do S ą d u P ow iatow ego w K. zleconej m u w sierp n iu 1959 r. przez S sp raw y k a r nej, u czynił zaś to dopiero w dniu 19 m a ja 1960 r., oraz przez to, że w d n iu 9 g ru d n ia 1958 r. nie w y stą p ił na ro zpraw ie w S ądzie P o w iato w y m w K. w sp raw ie cyw ilnej Ns 482/58, zleconej m u przez T, pom im o p o b ran ia od n ieg o w ynag ro d zen ia adw okackiego w kw ocie 150 zł, z k tó rej to k w o ty obw iniony n ie rozliczył się ze zleceniodaw cą T. W ojew ódzka K o m isja D y scyplin arn a Izby A dw okackiej w A orzeczeniem z d n ia 9 lutego 1963 r. u z n a ła o b w in io n e go za w innego postaw ionego m u z a rz u tu n iew niesienia w te rm in ie do S ąd u sp raw y k a rn e j i w y m ierzy ła m u za 1o k a rę d y scy p lin arn ą upom nienia, u n ie w in n iła go zaś z z a rz u tu nied o p ełn ien ia obow iązku w y stąp ien ia n a rozp raw ie w d n iu 9 g ru d n ia 1958 r. Od tego orzeczenia założył rew izję M in ister S praw iedliw ości. R ew izja zarzu ca orzeczeniu oczyw i stą niesłuszność w części sk azu jącej obw inionego a d w o k a ta X n a k a rę d y s c y p lin arn ą u p o m nienia, poleg ającą na rażącej n iew sp ó łm iem o ści orzeczonej k a ry w sto su n k u do dużej szkodliw ości społecznej czynu przypisanego o b w i nionem u, w części zaś u n iew in n iającej od p o p ełn ien ia zarzucanego m u p rz e w i n ien ia p o leg ającą na. b łędnej ocenie okoliczności fak ty cznych p rzyjęty ch za p o dstaw ę orzeczenia o w in ie. W konklu zji rew izja w nosi o zm ian ę orzeczenia w części dotyczącej w y m iaru k a ry przez w ym ierzenie o b w i nionem u X k a ry d y scy p lin arn ej zaw ieszenia w w y k o n y w aniu czynności z a w odow ych n a o k re s 6 (sześciu) m iesięcy, a w pozostałej części o uch y len ie zaskarżonego orzeczenia o raz o p rz e k a zanie sp raw y obw inionego X do po now nego ro zp o zn an ia K om isji D yscyp lin a rn e j W ojew ódzkiej Izby A d w o k ackiej w A w in n y m składzie te j K o m i s ji. Sąd N ajw yższy zw ażył, co n a stę p u je : Z ask arżo n e orzeczenie należy uznać za n iesłuszne z n astęp u jący ch w zg lędów :
N r 6 (78) Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach adwok. 79 J a k w y n ik a z a k t spraw y, obw iniony był ju ż k a ra n y d y scy p lin arn ie k a rą n ag an y (praw om ocne orzeczenie z 15.VI. 1962 r. N r KD 6/62) za n iedopełnienie obow iązków zaw odow ych ad w o k ata. P rzy w y m iarze k a ry w sp ra w ie n i niejszej okoliczność dotychczasow ej k a raln o ści obw inionego została całk o w i cie pom in ięta. N ie je s t do p rzy jęcia stanow isko K o m isji D y scy p lin arn ej u zasad n iające zn i kom ą szkodliw ość społeczną czynu obw in ionego tym, że k lie n t z lecający m u w niesienie sp raw y k a rn e j do S ą d u nie m a do niego p re te n sji. Je s t n ie w ą tp liw ie rzeczą k lie n ta ocenić sk u tk i z a n ie d b an ia a d w o k ata, k lien t m oże n aw et ta k ie zan iedban ie w ybaczyć, jed n ak ż e fo rm u ło w an ie n a tej p o d staw ie przez K om isję D y scy p lin arn ą w niosków o m n iejszej lu b w iększej szkodliw ości społecznej czynu godzi n ie ty lk o w społeczne zad an ia zaw odu a d w o k ata, lecz rów nież w zad an ia, ja k ie w k ła d a na a d w o k ata obow iązujące u sta w o d a w stw o. W reszcie w niesienie sp raw y do sądu po u p ły w ie 9 m iesięcy od d a ty jej p rzy jęcia stanow i rażący p rzy k ład n ie dopuszczalnego sty lu p ra c y ad w o k ata i ta k ie zan iech an ie zaw iera w sobie dużą społeczną szkodliw ość, k tó ra p o w in n a znaleźć swój w y raz w odpow iednio surow ej karze. W ojew ódzka K om isja D y scyplinarna, u n ie w in n ia ją c obw inionego z zarzu tu n iedopełn ien ia obow iązku w y stąp ien ia na ro zp raw ie przed S ądem P o w ia to w ym w K. w spraw ie cyw ilnej o dział sp adku (zleconej obw inionem u przez T. i W.), dopuściła się n aru szen ia zasady sw obodnej oceny dow odów, co d o p ro w adziło K om isję do w y d an ia orzeczen ia uniew in n iająceg o obw inionego z te go zarzutu. J a k w y n ik a z proto k o łu oględzin a k t sądow ych i zeznań św iadków T. i W., obw iniony będąc pełnom ocnikiem w ym ienionych w yżej osób nie w y stą p ił n a rozp raw ie p rzed S ądem P o w iatow ym w K. w d n iu 9 g ru d n ia 1958 r., ja k rów nież n ie w zią ł u d ziału w dalszych czynnościach S ą d u p rz e p ro w adzonych w dniach 7 i 30 listo p a d a 1960 r. N ależy zakw estionow ać pogląd K o m isji D y scy p lin arn ej w y ra ż o n y w u z a sad n ien iu orzeczenia, że skoro p o stęp o w an ie w sp raw ie działow ej zakończyło się zaw arciem ugody sądow ej przez uczestników postęp o w an ia, p rz y czym sam i uczestnicy tego p o stęp o w an ia n ie zgłaszają p re te n sji pod a d resem o b w i nionego, to w ty m sta n ie rzeczy nie m ożna p rzypisać m u w in y. P rzep is a rt 49 u sta w y o u stro ju a d w o k a tu ry, o k re ślając c h a ra k te r p racy zaw odu ad w o k a ta, zalicza do p o d staw o w y ch jeg > obow iązków zastęp stw o stro n p rzed sądam i. N aruszenie tego obow iązku s ta now i pow ażne p rzew in ien ie d y scy p lin arn e. P oniew aż re p re sja k a rn a będzie p r a w idłow o u k ształto w an a ty lk o w ów czas, gdy K om isja D y scyplin arn a ro zp atrzy całość sp raw y, S ąd N ajw yższy u z n a ł za słuszne u chylić zask arżo n e orzeczenie w całości. 2. WYROK z d n ia 25 sty czn ia 1964 r. (R. A dw. 75/63) Omawianie przez obrońcę oskarżonych ze świadkiem zgłoszonym przez stronę oskarżycielską treści oświadczenia czy podania, jakie świadek ten ma złożyć sądowi ze względu na potrzeby obrony klienta adwokata, jest poważnym przewinieniem, szczególnie jaskrawo kolidującym z zasadami godności i etyki adwokackiej. S ąd N ajw yższy, po rozp o zn an iu s p ra w y adw. Y z pow odu rew izji założonej przez M in istra S p raw ied liw o ści od p r a w om ocnego orzeczenia W yższej K om isji D yscy p lin arn ej z d nia 16.I I I.1963 r. W KD 12/63,
s e Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach adwok. j jr 6 (78) zmienił zask arżo n e orzeczenie w części dotyczącej k a ry w te n sposób, że -za p rzy p isan e p rzew in ien ie n a p o d sta w ie a rt. 94 ust. 1 p k t 3 u sta w y z d n ia 19.XII.1963 r. o u.a. (Dz. U. N r 57, poz. 309) w y m ierzy ł obw inionej adw. Y k a rę p ien iężną w kw ocie 2 000 zł. Z uzasadnienia: O rzeczeniem W yższej K om isji D y s c y p lin a rn e j do sp raw ad w o k ató w w W arszaw ie z d n ia 16.I I I.1963 r. w sp ra w ie W K D 12/63 adw. Y sk azana z o sta ła n a k a rę d y scy p lin arn ą upom n ien ia za to, że d n ia 30.XI.1960 r. w S, będąc o b ro ń c ą A i B, osk arżo n y ch w sp raw ie 3952/60 S ąd u W ojew ódzkiego w Z. o z n ęcan ie się n a d M., isto tn y m św iad k ie m w te j spraw ie, o m aw iała z M. tre ś ć p ism a, ja k ie św iad ek te n m iał złożyć do S ą d u W ojew ódzkiego w Z. O d teg o orzeczenia założył rew izję M in iste r S p raw iedliw ości. R ew izja zarzu ca zask arżonem u o rzeczen iu oczyw istą niesłuszność, p o leg a ją c ą n a w y m ierzen iu niew sp ó łm iern ie łag o d n ej k a ry u p o m n ien ia w stosu n k u d o szkodliw ości społecznej p o p ełn io n e g o czynu i k araln o ści d y scy p lin arn e j o b w in io n ej i w nosi o zm ianę z a sk a rż o n ego orzeczenia w części dotyczącej k a r y p rzez w y m ierzen ie obw inionej zn a c z n ie surow szej k a ry : zaw ieszenia w w y k o n y w a n iu czynności zaw odow ych. S ąd N ajw yższy zw ażył, co n a stę p u je : R ew izja je s t zasadna. Z ask arżo n e o rzeczen ie je s t oczyw iście n iesłu szn e w części dotyczącej w y m ia ru k a ry, gdyż n ie u w zg lęd n ia ono znacznej szk o d liw ości społecznej popełnionego czynu i w n io sk ó w w y n ik a ją c y c h z k araln o ści d y sc y p lin a rn e j obw inionej. O m aw ian ie przez o b ro ń cę o sk arżo n y ch ze św iad k iem zgłoszonym przez s tro n ę o sk arży cielsk ą tre śc i o św iadczen ia czy p o d ania, ja k ie św iad ek te n m a złożyć sądow i ze w zględu n a p o trzeb y o b ro n y k lien tó w a d w o k ata, je st pow ażn y m p rzew in ien iem, szczególnie ja s k ra w o k o lid u jącym z zasad am i godności i e ty k i ad w okackiej. 3. UCHWAŁA z d n ia 9 stycznia 1964 ro k u (VI K O 25/63) O brońca, k tó ry n a k ła n ia osk arżo nego do złożenia w y jaśn ień sp rzecznych ze złożonym i u przednio w tym sam ym postęp o w an iu k a rn y m w y ja śn ie n ia m i o b ciążający m i w sp ó ło sk arżonego, a obiek ty w n ie n ie p ra w d z i w ych, n ie odpow iada za podżeganie do p rz e stę p stw a (art. 26 k.k.), n a to m ia st m oże o d pow iadać z a rt. 148 k.k. za p o m ag an ie ow em u w sp ółoskarżonem u do u n ik n ięcia odpow iedzialności k a rn e j; w aru n k ie m te j odpow iedzialności je s t bezpośredni zam iar sp raw cy n ak ło n ienia do m ów ienia n iep raw d y w in te re sie in n e j osoby aniżeli m ocodaw ca- -oskarżony. Sąd N ajw yższy, po rozpoznaniu p rzed staw io n ej przez S ąd W ojew ódzki w try b ie a rt. 390 1 k.p.k. k w estii p ra w n e j w y m ag ają cej zasadniczej w y k ład n i u staw y : Czy do zastosow ania a rt. 26 k.k. w y starczy, g d y czyn, do któ reg o u rzeczy w istn ien ia zm ierza podżegacz, je s t p rzestęp stw em po stro n ie p o d żeganego zarów no podm iotow o, ja k i przem iotow o, o ra z czy a d w o k a t jak o obrońca w s p ra w ie k a rn e j d ziała w g ran icach sw o ich u p raw n ień, określo n y ch w a rt. 49 p ra w a o u stro ju ad w o k atu ry, jeżeli n a k ła n ia sw ego m ocodaw cę- -o skarżonego do p rzyjęcia całej w in y n a sieb ie i zaprzeczenia, aby inny o sk arżo n y w te j sam ej sp raw ie, nie będący m ocodaw cą ad w o k ata, m iał b ra ć u d ział w p rzestęp stw ie, aczkolw iek tenże a d w o k a t w iedział, że jego m ocodaw ca złożył już
N r 6 (78) Orzecznictwo Sądu Najwyższego w sprawach adtook. 81 u p rzed n io w y jaśn ien ia, obciążające tego innego oskarżonego? uchwalił ro zstrzy g n ąć j a k wyżej. Uzasadnienie O dpow iedzialność k a rn a za p rz e w i d zian e w a rt. 26 k.k. n a k ła n ia n ie do p o p ełn ien ia określonego czynu je st u w a ru n k o w a n e tym, by czyn, do k tó reg o się n ak łan ia, był zabroniony przez u staw ę pod groźbą k a ry (art. 1 k.k.). A d w o k at nie ulega odpow ied zialn o ści k a rn e j za podżeganie do p o p ełn ien ia p rzestępstw a, jeśli n a k ła n ia sw ego m ocodaw cę-oskarżonego do złożenia w y jaśn ień sprzecznych ze złożonym i uprzed n io w te j sam ej spraw ie w y jaśn ien iam i o b ciążającym i w sp ó ł- oskarżonego, gdyż oskarżony (n ak łaniany) m oże b ezk arn ie zm ienić sw oje w y jaśn ien ia. W przed staw io n y m w y p ad k u ad w o k a t m oże odpow iadać za p rzestęp stw o ok reślo n e w a rt. 148 k.k. W ystępek z a rt. 148 k.k. je st p rz e stęp stw em p rzeciw ko w y m iaro w i s p ra w iedliw ości; sp raw ca działa tu w celu u tru d n ie n ia lu b u d a re m n ie n ia p o stępow an ia karnego. U tru d n ie n ie lu b u d arem n ien ie p o stęp o w an ia k arn eg o w edług p rzep isu a rt. 148 k.k. polega n a pom aganiu sp raw cy p rzestęp stw a do u n ik n ięcia o dpow iedzialności k arn ej. W ynika stąd, że u staw a nie zab ran ia pod groźbą k a ry działań n iep rzestęp n y ch (u tru d n ia jący ch w praw dzie lu b u d a re m n ia ją cych postępow anie k arn e) spełnionych przez sam ego spraw cę. W w y p ad k u n a to m ia st gdy adw o k at z przekroczeniem g ran ic p ra w a obrony n a k ła n ia sw ego m ocodaw cę-oskarżonego do m ów ienia n ie p ra w d y na korzyść w spółoskarżonego (w tej sam ej spraw ie), którego obrońcą nie jest, i d ziała w b ezp o śred n im zam iarze d o p ro w ad zen ia do ro zstrzy g n ięcia w d an y m p o stęp o w an iu korzy stn eg o d la tegoż w sp ó ło sk arżo n eg o dopuszcza się w y stę p k u z a rt. 148 k.k. C hodzi tu bow iem o w łasn e d z ia ła nie ad w o k ata, b ezpośrednio sk iero w an e ku u rzeczy w istn ien iu jego zam iaru, poprzez o d d ziały w anie n a tre ść w y ja ś nień n ak łan ian eg o m o c o d a w c y -o sk a r- żonego, na ja k ic h m oże się o p ierać w yrok w sto su n k u do w sp ó ło sk arżo n e go w sp raw ie, na rzecz k tó rego tenże ad w o k at p o d jął d ziałan ie, nie bąd ąc jego obrońcą. In n y m i słow y, niezgodne z p ra w d ą a zarazem k o rz y stn e d la w spółoskarżonego w y ja śn ie n ia ow ego oskarżonego (m ocodaw cy), b ędące przedm iotem zab iegań n a k ła n ia ją c e go ad w o k ata zgodnie z jego b ezpośred n im zam iarem m a ją d o p ro w adzić do u rzeczy w istn ien ia p o żąd a nego pxzez niego sk u tk u sp rzecznego z p raw id ło w y m w y m ia re m s p ra w ie d liwości. N akłan ianie, k tó re nie d o p ro w adziło do u rzeczy w istn ien ia tego zam iaru, m usi być tra k to w a n e ja k o u siło w an ie p rzestęp stw a o kreślonego w a rt. 148 k.k. P rzep isy a rt. 49 p ra w a o u stro ju ad w o k atu ry z 1959 r. ' (obecnie a rt. 69 u staw y z 19.XII.1963 r. Dz. U. poz. 309) nie udzielają w sp o m n ian em u ad w o k ato w i w ty m przed m io cie żad nego im m u n itetu, n ie p rz e k re śla ją c zresztą norm tej u staw y o u d zielan iu przez ad w o k ata pom ocy p ra w n e j zgodnie z p raw em i in terese m m as p ra c u ją c y c h. D otyczą one p rzy tym pom ocy p ra w n e j u d zielan ej te j ty lk o stronie, k tó re j obrona lu b zastęp stw o zostało ad w o k ato w i w p rz e p isa n e j fo r m ie pow ierzone (art. 76, 77, 80, 81, 85 i 86 k.p.k., a rt. 81, 115 i 116 k.p.c. oraz art. 29 i 30 k.p.a). 6 P a le s t r a