Temat zajęć Pingwiny z lodowej krainy Klasa: I II klasa szkoły podstawowej Związek z programem nauczania: uŝytkowanie i oszczędzanie energii, racjonalne wykorzystywanie zasobów przyrody Czas trwania: 4 h Słowa kluczowe: globalne ocieplenie, zmiana klimatu, spadek populacji pingwinów, energia odnawialna, uŝytkowanie i dostarczanie energii, Treści i tło teoretyczne: Uczniowie wybierają się na wyprawę razem z pingwinami zamieszkującymi Antarktydę w pobliŝu polskiej stacji badawczej. Przewodnikiem wyprawy i gospodarzem jest prof. Dobrowolski. Po drodze, urozmaiconej róŝnymi zabawami, obrazującymi zwyczaje pingwinów, uczą się, jaki wpływ na te zwierzęta mają zmiany klimatu. Wspólnie wypracowują równieŝ swoje pomysły na powstrzymanie postępujących zmian klimatycznych. Wprowadzeniem do zabawy moŝe być przedstawienie przez nauczyciela krótkiej historyjki o pingwinach na podstawie opowiadania Aliny i Czesława Centkiewiczów Zaczarowana zagroda. Jest to krótka opowieść o polarnikach polskich na Antarktydzie, którzy zainteresowali się Ŝyciem pingwinów i postanowili je oznakować aluminiowymi obrączkami, by zbadać szlaki ich wędrówek. Pingwiny dawały się zamykać na noc w lodowej zagrodzie, ale rano zagroda okazywała się pusta. Nie były to jednak czary, tylko (wypatrzył to jeden z lotników) sprytne pingwiny wymykały się, jak tresowane zwierzątka, stając sobie kolejno na ramionach! Oznakowane w końcu ptaki i wypuszczone na wolność, kiedy minęła zima i przyszła wiosna, powróciły do swoich siedlisk obok bazy badawczej.
Cele edukacyjne: - Dzieci uczą się wczuwać w przeŝycia zwierząt i bliźnich. - Dzieci rozwijają pomysły i idee dotyczące swoich własnych działań: Ja sam mogę coś zmienić lub wywołać. - Dzieci zrozumieją przyczyny i skutki zmian klimatu. Atmosfera nauczania: DuŜy obszar przyrodniczy np. arboretum, las. Jednakowe T - shirty dla prowadzących jako znak rozpoznawczy. Środki dydaktyczne: Opowiadanie A. Cz. Centkiewiczowie Zaczarowana zagroda, pudełko z kartkami dotyczącymi charakterystyki pingwina, tekst pląsu Pingwin, kartony do budowy zagrody, zdjęcia 3 rodzajów pingwinów do podziału grup, ilustracje przedstawiające skutki działalności człowieka na klimat, arkusze papieru, karta pracy załącznik nr 6, mazaki, załącznik nr 7 Co wspólnego ma oszczędzanie energii ze zmianami klimatu?, odznaki dla kaŝdego dziecka. Przygotowanie: zorganizowanie polarnej stacji do zabawy, przygotowanie środków dydaktycznych. Plan zajęć: Czas Treść trwania 5 Powitanie 20 Wprowadzenie 15 20 Stacja 1 Mieszkańcy bieguna 15 Stacja 2 Ludzkie ptaki 60 Stacja 3 Zaczarowana zagroda 60 Stacja 4 Skutki globalnego ocieplenia Wskazówki jak ratować klimat 5 PoŜegnanie. W omawianych zajęciach grupa 25-30 dzieci zostaje podzielona na dwie podgrupy, kaŝda z jednym prowadzącym.
Poleca się rozpocząć w następujący sposób: Pingwiny zamieszkują biegun południowy, na którym panuje wieczna zima. Tym eleganckim ptakom jednak wcale to nie przeszkadza w śniegu budują swoje gniazda, a w lodowatej wodzie łowią ryby, które są ich przysmakiem. Dzisiaj wybierzemy się w podróŝ właśnie na biegun południowy, aby poznać Ŝycie jego mieszkańców, bawić się z nimi oraz miło i przyjemnie spędzać czas. Zapraszam was do zabawy. Zadanie 1 Do pierwszej stacji udamy się samolotem. uwaga, włączamy silniki, najpierw jedną ręką, potem drugą, zapinamy pasy, wyglądamy przez okienko i startujemy. Lecimy bardzo, bardzo wysoko.uwaga turbulencje lądujemy. Ojej źle wylądowaliśmy jeszcze raz włączamy silnik, zapinamy pasy, wyglądamy przez okienko i starujemy uwaga turbulencja lecimy bardzo, bardzo nisko lądujemy. Po tym ćwiczeniu dzieci mogą rozpocząć wycieczkę i zwiedzanie bieguna.
Przebieg zajęć: Czas Treść trwania 5 Powitanie: Przywitanie dzieci i wyjaśnienie reguł zabawy. Środki dydaktyczne 15 Wprowadzenie Dzisiaj wybierzemy się w podróŝ na biegun południowy, aby poznać Ŝycie jego mieszkańców, bawić się z nimi oraz miło i przyjemnie spędzać czas. Zapraszam was do zabawy. Do pierwszej stacji udamy się samolotem. uwaga, włączamy silniki, najpierw jedną ręką, potem drugą, zapinamy pasy, wyglądamy przez okienko i startujemy. Lecimy bardzo, bardzo wysoko.uwaga turbulencje lądujemy. Ojej źle wylądowaliśmy jeszcze raz włączamy silnik, zapinamy pasy, wyglądamy przez okienko i starujemy uwaga turbulencja lecimy bardzo, bardzo nisko lądujemy. Znajdujemy się na biegunie. Powitanie profesora. Zaproponowanie dzieciom wędrówki po biegunie i poznania jego mieszkańców. Propozycja tekstu dla Profesora: Zapraszam na stację badawczą. Na Antarktydzie jest bardzo zimno, wieje mroźny wiatr, więc musicie się ubrać. Zakładamy czapki, zawijamy szale, wkładamy rękawice, kurtki i w drogę. 5 10 15 Stacja 1 Mieszkańcami bieguna są pingwiny. W pudełku znajdują się kartki opisujące tych eleganckich mieszkańców. Poukładajcie elementy układanki, tak aby powstał jeden plakat opisujący charakterystyczne cechy pingwinów. Charakterystyczne cechy pingwina (załącznik nr 1 ) - czarno róŝowy bardzo ostry dziób pomocny przy łowieniu ryb, - skrzydła przypominające płetwy, dzięki którym pingwiny świetnie pływają, -czarne łapy z palcami połączonymi błoną pławną (jak u kaczek i gęsi), - gęste wodoodporne upierzenie i gruba warstwa tłuszczu chroniąca przed zimnem, - krótki ogon słuŝący w wodzie jako ster, a na ladzie za podpórkę. pudełko z kartkami dotyczącymi charakterystyki pingwina (załącznik nr 1) W drodze do następnej stacji spróbujcie poruszać się tak jak pingwiny 15 Stacja 2. Ludzkie ptaki Tekst Profesora: Pingwiny są trochę jak ludzie: tak jak my poruszają się w pozycji wyprostowanej. Samiec i samica
zawierają związek na całe Ŝycie, razem wychowują młode, które po ukończeniu dwóch miesięcy gromadzą się w tzw. szkółkach. Poza tym dzikie pingwiny nie boją się ludzi, poniewaŝ podobno uwaŝają nas za.swoich większych kuzynów! Tak więc pobawmy się tak jak one zabawa Pingwin Pingwin - załącznik nr 2 O jak przyjemnie i jak wesoło W pingwina bawić się, się, się Raz nóŝka w lewo, raz nóŝka w prawo Do przodu, do tyłu I raz, dwa, trzy. 2* tekst pląsu Pingwin 10 20 15 15 Stacja 3 Zaczarowana zagroda Polarnicy zainteresowali się Ŝyciem pingwinów i postanowili je oznakować aluminiowymi obrączkami, by zbadać szlaki ich wędrówek. Pingwiny dawały się zamykać na noc w lodowej zagrodzie, ale rano zagroda okazywała się pusta. Nie były to jednak czary, tylko (wypatrzył to jeden z lotników) sprytne pingwiny wymykały się, jak tresowane zwierzątka, stając sobie kolejno na ramionach! Kolejne zadania dotyczą właśnie tej historii. Następuje podział na grupy według nazw 3 rodzajów gatunków pingwinów: pingwin cesarski, pingwin Adeli, pingwin skocz złotoczuby ( załącznik nr 3 ) Zadanie 1 Budowa lodowego muru Mając do dyspozycji duŝe kartonowe pudła postarajcie się wspólnie w grupie wybudować mur - zagrodę dla pingwinów, aby moŝna było je oznakować. Zadanie 2 Umieszczenie pingwinów w zagrodzie - berek Trzy osoby z grupy zostaną polarnikami, którzy próbowali złapać pingwiny do zagrody. Osoby, które zostały złapane czekają na zakończenie zabawy w zrobionych przez was zagrodach. Zdanie 3 Tajemnicza ucieczka ptaków Cała grupa staje w kole, wybieramy dziesięć osób, które wchodzą do środka koła. Zadaniem grupy w środku jest wydostanie się na zewnątrz kręgu. MoŜna sobie pomagać i znajdować róŝne drogi wyjścia. zdjęcia 3 rodzajów pingwinów do podziału grup kartonowe pudła Tekst Profesora: Po kilku próbach udało nam się jednak oznakować pingwiny, dzięki temu wiemy, Ŝe wracają one zawsze w to samo miejsce, gdzie składają jaja. W tym miejscu muszę powiedzieć wam jednak o jednej bardzo smutnej rzeczy. Od kilkunastu lat obserwuje się duŝo wcześniejsze topnienie pokrywy śnieŝnej. Pingwiny Adeli, które nurkują polując z kry lodowej niedaleko
10 swoich kolonii lęgowych, w wyniku intensywnego topnienia lodu mają coraz dalej do miejsc połowu. Opuszczają wiec na długo swoje pisklęta by sięgać po ławice kryla, który moŝe bytować tylko pod lodem. W efekcie takiej niekorzystnej zmiany warunków Ŝycia populacja pingwina Adeli gwałtownie się zmniejszyła i wraca ich do nas coraz mniej. Świetnie, Ŝe tu jesteście, moŝe przez to, Ŝe udało wam się poznać trochę bliŝej te zwierzęta przekonacie teŝ innych, Ŝe wspólnie moŝemy zrobić coś, aby nie wyginęły. Stacja 4 Skutki globalnego ocieplenia Dzieci siadają w spokojnym ustronnym miejscu (najlepiej w sali) Profesor przedstawia dzieciom skutki zmiany klimatu. (załącznik 4 ) 15 20 15 20 20 Planeta potrzebuje twojej pomocy, więc zbierz siły i ruszaj do działania. Niech twoim zwyczajem stanie się oszczędzanie energii. Podziel się swoimi pomysłami z kolegami i postarajcie się zrobić coś dla siebie i swojej przyszłości. Zadanie 1 Pomoce: Arkusz papieru i mazaki, w razie konieczności załącznik nr 5, 5 b Wszystkie dzieci myślą o tym, jak moŝna zmienić sytuację tak, Ŝeby pingwiny i inne zwierzęta mogły Ŝyć bezpiecznie i długo cieszyć się Ŝyciem. Porady jak oszczędzać energię, które mogą być stosowane w domu lub w szkole. Zadanie 2 Ile energii zuŝywają ludzie stosując róŝnego rodzaju urządzenia? (załącznik nr 6) Zadnie 3 Co wspólnego ma oszczędzanie energii ze zmianami klimatu? Zastanówcie się w grupie nad odpowiedzią na pytanie, skonsultujcie wasze zdanie z prowadzącym i postarajcie się przedstawić rozwiązanie na schemacie za pomocą rysunków. (załącznik nr 7) ilustracje przedstawiające skutki działalności człowieka na klimat arkusze papieru, mazaki karta pracy (załącznik nr 6) arkusz papieru (załącznik nr 7) Aby przypomnieć dzieciom o pingwinach Adeli i wskazówkach Odznaki dla
dotyczących oszczędzania energii, dostają one odznaki Obrońca klimatu (załącznik nr 8). kaŝdego dziecka 5 Zabawa na poŝegnanie : Dzieci i prowadzący trzymają się za ręce, pierwsza osoba z rzędu staje nieruchomo, pozostałe trzymając się za ręce i powoli oplatają się wokół niej (jak zwijanie nitki) powtarzając po cichu, ale miarowo: oszczędzajmy energię. Kiedy wszyscy są juŝ oplecieni na znak prowadzącego mówią: do widzenia. Pomysł i opracowanie: mgr Anna Zdanowska, Państwowa WyŜsza Szkoła Zawodowa w Raciborzu, Polska